Сабақ жоспары «Даланың дара ділмарлары»

Сабақтың тақырыбы: «Даланың дара  ділмарлары»

Сабақтың мақсаты:
Халқымыздың аталы сөздерін ерекше құрметтегендері,бітімді екі-ақ ауыз сөзбен шешіп тастап отырған шешендер жайлы оқып үйрену.
Оқушының туған елінің тарихын,әдеби,мәдени мұрасын ,салт-дәстүрін танып білуге ынта-ықыласын арттыру.Сөз қадірін түсінуге тәрбиелеу

Жоспар:
  І.Кіріспе әңгіме. Шешендік сөз тарихы.
 ІІ.Билер туралы мәлімет.Көрініс. 1.«Төле бала»
                                                            2.«Бәйдібек би»
                                                           
 ІІІ.Релелік ойын. «Мағынасыз сөз болмайды,
                             Мақалсыз ел болмайды»
 ІV.Би туралы түсініктеме. Ән. «Қазақ тілі»

                                          Шешендік сөз тарихы

1.Майқы би,Аяз би (ХІІ-ХІІІғ.ғ)

2.Жиренше шешен,Аяз би (ХІV-ХVғ.ғ)

3.Төле би,Қаз дауысты Қазыбек би,Әйтеке би (ХV-ХVІІІғ.ғ)

  Мөңке би,Едіге би,Бәйдібек би,Шоған би,Әнет    би,Қадірғали би, Досай,Ескелді,Балпық,Есей,Бекболат,Тайжан,Тоқсан,Жанкісі,Ақтайлақ,БөлтірікСырлыбек, Қарауыл Қанай би, Мәтжан, Қазанғап, Шоң, Шорман,
Байдалы,Қараменде,Зілқара,Алшынбай, Жанқұтты,Байкөкше,Бала би,Ноғайбай,

Богенбай батырдың ұрпақтары Саққұлақ пен Бапан.

                                                  Релелік ойын        

 І-деңгей                                     ІІ-деңгей                     

                        Толықтыруды қажет ететін тест

Шын-бір сөз,                                           Жетесізге айтқан сөз,

Өтірік-.........                                             Желмен......................

Бұра сөйлеме,                                          Құр судан май шықпайды

----------------                                             ------------------------------

Шын-бір сөз,                                            Жетесізге айтқан сөз,

Өтірік- мың сөз.                                      Желмен бірге кетеді.

Бұра сөйлеме,                                           Құр судан май шықпайды,

Тура сөйле.                                               Құр сөзден мән шықпайды. 

                                                      І-деңгей                                

 Дүниеде азбайтын байлық біреу,Ол-ақыл.Дүниеде тозбайтын байлық біреу,Ол-ақыл.Дүниеде қайтпайтын адал қолдаушың біреу,Ол-ақыл.Дүниеде таймайтын адал қорғаушың біреу,Ол-ақыл.Дүниеде жарығы тұтас елге түсетін қасиетті шырақ  біреу,Ол-ақыл.Дүниеде асыл текті жел жетпес пырақ біреу,Ол-ақыл.

                                                                ІІ-деңгей

Жақсымен жолдас болған,         Ел ұстанған тілектей болады,        Қыз ұстаған жібектей болады,  Жадыраған жаздай болады.      Айдын көлдегі қаздай болады.                Отау ортасындағы оттай болады,              От ортасындағы шоқтай болады,            Тұрағы алтын шырақтай болады,       Тұяғы асыл пырақтай болады.

Жұмбақтар әлемі

                        1.Ұшымен қазық                       
     Тор көзді жазық

Үстінен өттім
      Асыл сөз жазып.
2. Күміс қазықтың асы алтын.

Антоним сөздерді тап

Білімді адам шипай                                                                                           

көріп,айтпай сезеді.

Білімсіз надан нені

көріп,нені сезеді?

Көз-шынның ұрасы,

Құлақ-өтіріктің ұясы

Өсиет нақыл,ескірмейтін нақыл сөздер:

1.Мал сүйегін отқа жақпа.

2.Қазақ түнде мал соймайды.

3.Отқа су құйма,түкірме.

4.Үйге жүгірме,үйді айналма.

5.Жағыңды,беліңді таянба.

6.Арқанды аттама.

7.Нанды баспа.

8.Шешендік сөздерді жалғастыру:

1.Ақылдының сөзі қысқа,...

2.Қылыш жарасы бітеді,...

3.Көп сөз күміс,...

4.Тіл тас жарады,...

5.Жақсы жігіт аспандағы жұлдыз,...

6.Әке көрген оқ жонар,...

БИ-халықтың көкейндегісін айтқан,ойын жарыққа шығарған  әділет жоқшысы.

Ән. «Қазақ тілі»

ІV.Бағалау

V.Үйге тапсырма. Билердің сөздерінен өздерің қалаған үзіндіні жаттап келу.