Сабақ жоспары: Деформация. Гук заңы. Динамометрлер

Мұнайлы аудандық «№9 жалпы білім беру орта мектебі» КММ

САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ:

Деформация. Гук заңы. Динамометрлер

Дайындаған: Физика пәні мұғалімі, Макашова Жулдуз Жумабаевна

              Сыныбы: 7

2016-2017 оқу жылы

Сабақтың тақырыбы: Деформация.Гук заңы. Динамометр

Сабақтың мақсаты: 

а)  білімділік:   оқушыларға деформация, оның пайда болуы, түрлері туралы түсінікберу. Гук заңымен таныстырып, формуласын қорыту, есептер шығарудақолдану;

ә)  дамытушылық:  оқушылардың физикалық ойлауын, белсенділігін арттыру, пәнге деген ынтасы мен қабілетін дамыту, қызығушылығын арттыру;

б) тәрбиелік:  білімін практикада қолдана білу білігін қалыптастыру, ізденімпаздыққа, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ.

Сабақтың әдіс – тәсілдері: түсіндірме – илюстрация, сұрақ – жауап әдісі, дамыта оқыту әдісі

Сабақтың көрнекілігі: дайын слайд, кубиктер, тарату парақтары және т.б.

Пәнаралық байланыс: математика, еңбек, денешынықтыру.

Сабақтың барысы:

I.                      Ұйымдастыру кезеңі. (сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу, сабаққа дайындау)

II.                   Үй тапсырмасын тексеру

А) «Кубизм» әдісі бойынша

1. Қозғалыстағы дененің бастапқы орнын оның келесі орнымен қосатын бағытталған кесінді?

2. Айнала қоршалған сақинасы бар ерекше планета?

3. Санақ денесімен байланысқан координата жүйесі мен сағатты не деп айтамыз?

4. Дененің   жылулық  күйін   сипаттайтын физикалық  шама...

5. Бір заттың  молекулаларының  екінші заттың  молекулааралық   бос  орындарына  өтуі...

6. Аспан денелерінде  және  олардың    жүйелерінде болып жатқан  құбылыстарды   зерттейтін  ғылым…

Ә) «Мозайка» ойыны бойынша

1-есеп. Шөлмелеуші преспен жиналған шөп теңінің массасы  және мөлшері  осы престелген шөптің тығыздығын табыңдар.

2-есеп.  сұйықтықтың массасы  Оның тығыздығын табыңдар.

3-есеп. Ені 3 м, биіктігі 2,5 м, қалыңғдығы 0,6 см алтынның массасын анықтаңдар.

III.               Жаңа сабақ

Дене пішінінің немесе өлшемдерінің өзгеруі деформация деп аталады (латынша деформация – өзгеру). Мысалы, қолдың эспандерге әрекетін алайық. Эспандерді созу кезінде қолдың бұлшық еттері қатаяды (деформацияланады), эспандер де деформацияланады, яғни ол өз пішінін өзгертеді.

Деформация пластикалық және серпімді болып екіге бөлінеді.

Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін, дене өзінің бастапқы пішіні мен өлшемін өзгертетін болса, мұндай деформация пластикалықдеп аталады.

Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін, дене бастапқы пішіні мен өлшемі қайтадан қалпына келетін болса, мұндай деформация серпімдідеп аталады.

Серпімділік күші – дененің деформациялануы кезінде пайда болатын күш. Серпімділік күшінің бағыты дененің деформациялануы кезіндегі ығысу бағытына қарама – қарсы бағытталған. серпімділік күші. Сонымен серпімділік күші денені қысқанда, созғанда, майыстырғанда, игенде пайда болды.

Серпімділік күші мен серпімді деформацияның арасындағы байланысты 1660 жылы ағылшын физигі Роберт Гук анықтаған екен. Сондықтан да бұл байланыс бізге  Гук заңы деген атпен белгілі.

 серпімділік күші;

дененің созылу немесе сығылу шамасы;

 дененің бастапқы ұзындығы;

деформацияланған дененің ұзындығы;

 қатаңдық деп аталатын пропорционалдық коэффициент.

Күшті өлшейтін арнайы құрал – динамометр деп аталады (грекше динамик – күш және метрио - өлшеймін).

Динамометрлердің бірнеше түрі бар. Мысалы, қолдың бұлшық етінің күшін өлшеу үшін қол динамометрі, үлкен күштерді өлшеу үшін тарту динамометрі, сондай-ақ электрондық динамометрлер, қарапайым динамометрлер және т.б.

IV.            Жаңа сабақты бекіту:

1-есеп.Қатаңдығы 100 Н/м –ге тең сымды 1см –ге созу үшін оның шеттеріне қандай күш түсіру керек?

2-есеп.Резеңке таспаның қатаңдығы 7,2*10⁴ Н/м. Егер таспаға 10 кН күш әрекет ететін болса, онда ол қандай шамаға созылады?

V.               Жаңа сабақты қорытындылау:

1.     Дене пішінінің немесе өлшемдерінің өзгеруін не деп атаймыз? (ДЕФОРМАЦИЯ)

2.     Қатаңдық деп аталатын пропорционалдық коэффициенттің өлшем бірлігі? (Н/м)

3.     Дене кез келген тең уақыт аралықтарында ұзындығы бірдей жол жүрсе, ондай қозғалыс не деп аталады? (БІРҚАЛЫПТЫ)

4.     Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін дененің бастапқы пішіні мен өлшемі қайтадан қалпына келетін болса, мұндай деформация қалай аталады? (СЕРПІМДІ)

5.     Күшті өлшейтін арнайы құрал не деп аталады? (ДИНАМОМЕТР)

6.     Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін, дене өзінің бастапқы пішіні мен өлшемін өзгертетін болса, мұндай деформация қалай аталады? (ПЛАСТИКАЛЫҚ)

7.     ХБЖ-де массаның өлшем бірлігі?(МАССА)

8.     Деформация латын тілінен аударғанда қандай мағынаны білдіреді? (ӨЗГЕРУ)

9.     Деформацияның неше түрі бар? (ЕКІ)

VI.            Үйге тапсырма: §26, 27, 28 оқу. 114-беттегі №10 жаттығу

VII.        Оқушыларды бағалау