САЙЫС САБАҚ ГЕОГРАФИЯ ӘЛЕМІНЕ САЯХАТ

География пәнінен 8 сынып оқушылары арасында өткізілген 
«География әлеміне саяхат»  атты топтық интеллектуалдық ойыны

Өтілген күні:18 қазан, 2016 жыл
Пән мұғалімі: Кадірбай Ерсін

Мақсаты: 
- Балалардың география пәніне қызығушылығын, белсенділігін дамыту, оқушыларды ұйымшылдыққа, достыққа, тез ойлап, тез шешім қабылдауға, бір-біріне көмектесуге, жарыс барысында белсенділік көрсетуге, жеке тұлға ретінде дамуына мүмкіндік жасау арқылы тәрбиелеу мақсат етілді.
Өткізілу түрі: Жарыс
 Бәйге түсіп жарыспай,

Жүйріктің бағы жанарма?

Білім мен өнер жарысып,

Тәрбие,тәлім табар мән.

Бұл бәйгеге ойдың бәйгесі

Кім жүйрік ойға сол алда деп сайысымызды бастамас бұрын оқушыларымызға баға беретін әділқазылар алқасымен таңысыңыздар
Ойын кезеңдері:

І айналым - Таныстыру;
Ал, балалар,сайысқа қалайсындар,

Сендер өтер әлі де талай сын бар

Білімді бір тексеріп көрейік біз

Жауап қатсаң сұраққа жарайсындар деп сайысымыздың келесі айналымы Ой қозғау

ІІ айналым – Ой қозғау (бұл айналым 2 кезеңнен тұрады)
1. Сөйлемді аяқтау; 
2. Адасқан әріптер; деп аталады.

ІІІ айналым –Бәйге Топ басшылар сайысы

IV АЙНАЛЫМ

«Құпия сандық» Бұл айналымда жұмбақ жасырамын,сендер жұмбақ жасырамын,сендер жұмбақтың шешуін 2шілде (қазақша,орысша) айтуларын керек.Әр топ кезекпен ұялшық таңдайды.Ұпайы аз топ бастап таңдайды.1 жұмбақты оқып,шешуін айтады.

Ү айналым
1. «Ғажайып алаң» деп аталады. (географияға байланысты қызықты сұрақтар
қойылады. Сұрақтар сан-қилы саланы қамтымақ. Ал ол сауалдарға «ия» немесе «жоқ» деп жауап берулері керек. Топ басшыларына сұрақ қойылмайды. Бірақ олар өздерінің ойыншыларына көмектесе алады

  VI айналым --«Жорға». Ұпай саны: Әр ұяшық бойынша: 15. 20. 30

І АЙНАЛЫМ
- ТАНЫСТЫРУ-
Топтың басшысы өз ойыншыларын жеке-жеке таныстырып шығып, 
топтың атын, ұранымен айтады.

ІІ АЙНАЛЫМ
-ОЙ ҚОЗҒАУ-
Бұл айналым үш кезеңнен тұрады. 
Бірінші кезең – «Сөйлемді аяқтау» деп аталады. 
Көп нүктенің орнына тиісті сөзді қою арқылы сөйлемді толықтыру қажет.
Оның тапсырмасы төмендегідей:

1. Қазір республикада . . . . облыс бар, олар . . . . экономикалық ауданға топтастырылған. (14 облыс, 5 экономикалық аудан)
2. Қазақстан Республикасы – Еуразия материгінің . . . . бөлігінде орналасқан мемлекет. (орталық) 
3. 2 724,9 мың км2 Бұл Қазақстан Республикасының . . . . . (жер көлемі)
4. Қазақстан жер көлемі жөнінен дүниежүзі бойынша . . . . орныда. (тоғызыншы)
5. Қазақстан оңтүстік-шығысында . . . . шектеседі. (Қытай Халық Республикасы)
6. Дүние жүзінде көлемі жағынан Оңтүстік Америка . . . . орында. (4-ші) 
7. Американы ашқан саяхатшы . . . . . (Америго Веспуччи)
8. Жердің жасы . . . . жылға жуық. (5 млрд) 
9. А.Вегенер . . . . теориясын енгізді. (литосфералық тақталар)
10. Мезозой эрасы . . . . . дәуірлеріне бөлінеді.

Екінші кезең – «Адасқан әріптер» деп аталады. 
Берілген әріптерден тиісті сөзді шығару керек.
Тапсырмасы:

1. а в з р я и а л – лавразия 
2. л а м г е л н а – магеллан
3. т а р к а – карта
4. и а н м е д р и – меридиан
5. м т у з и а – азимут
6. ұ ш ң ы ғ м а – шұңғыма 
7. а л л ь л е п р а – параллель
8. с п м а о к – компас
9. ь п л а і - альпі
10. а б к й л а – байкал

ІІІ АЙНАЛЫМ 
-Бәйге – Топ басшылар сайысы
Бұл айналымда мен 20 сұрақ қоямын,қай топ бірінші болып таяқшасын көтерсе,жауапты сол топ айтады.Дұрыс жауап бере алмаған жағдайда,келесі топ жауап беруге болады,әрбір дұрыс,нақты жауапқа 1 ұпайдан беріледі.

1)      Қазақстанның тұңғыш президенті- Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев

2)      ҚР  Тәуелсіздік алған жыл-1991ж 16 желтоқсан

3)      ҚР туының авторы? (Ш.Ниязбеков)

4)      ҚР тәуе,лсіздігіне биыл неше жыл? (25 жыл)

5)      Мемлекеттің тәуелсіздігін қамтамасыз ету мақсатында еліміздің ішікі әскері қай жылы құрылды?(1992ж)

6)      Қазақстан БҰҰ-на қай жылы қай айда мүше болды?(1992 ж 2наурызында)

7)      «Ұлттық валюта» күні-(1993 ж.15 қараша)

8)      Мемлекет рәміздерін ата.(елтаңба,әнұран,ту)

9)      Елтаңбаның авторлары.(Шота-Аман Уалиханов,Ж.Мәлібеков)

10)  30 тамыз қандай мереке? (Конституция күні)

11)  Астана қаласының символы.(Бәйтерек)

12)  Қазақтың ұлттық музыкалық аспабы.(домбыра)

13)  Қазақстанды алғаш тәуелсіз деп таныған ел.(Түркия)

14)  мұсылмандар діні.(Ислам)

15)  Астана қаласы Қазақстанның елордасы болған жыл.(1997ж)

16)  Қазақстан облыстарының саны.(14)

17)  Әнұранның авторы?(Ж.Нәжімеденов.Ш.Қалдаяқов.Н.Назарбаев)

18)  «Кел,балалар,оқылық!» өлеңінің авторы.(Ы.Алтынсарин)

19)  2001 жылы тәуелсіздік алғанымызға қанша жыл болды?(10 ж)

20)  Қазақстан қанша елмен шекараласып жатыр?(5 )

IV АЙНАЛЫМ

«Құпия сандық»
Бұл айналымда жұмбақ жасырамын,сендер жұмбақ жасырамын,сендер жұмбақтың шешуін 2шілде (қазақша,орысша) айтуларын керек.Әр топ кезекпен ұялшық таңдайды.Ұпайы аз топ бастап таңдайды.1 жұмбақты оқып,шешуін айтады.

1.Қолы менен қаламы жоқ,

Бірақ сурет  салады көп .(Аяз –мороз)

2.Қоймасын қыс ақтарып,

Жерді жапты ақ мамық.(Қар –снег)

3.Бірін –бірі қоштаған,

Бір үйден көрдім,

Қырық екі дос –жарын (әріп-буква)

4)Жұқа тақтай бөлшегі,

Ұзындықтың өлшемі (сызғыш-линейка)

5)Қалқиып екі құлағы,

Елеңдеп ,қорқып тұрады. (Қоян-Заяец)

6)Жолбарыстан аумайды,

Тышқандарды аулайды.(Мысық-Кошка)

7) Жеп көріп ем өзім мен,

Жас шығарды көзімнен (пияз-лук)

8)Бұландаған құйрығы,

Бір алдарлық қулығы.( түлкі –лиса)

9.Әттең,дауысым,тілім жоқ,

Құшағымда білім көп (кітап –книга)

Ү айналым
««Ғажайып алаң».
(Географияға байланысты қызықты сұрақтар
қойылады. Сұрақтар сан-қилы саланы қамтымақ. Ал ол сауалдарға «жоқ» немесе «ия» деп жауап берулері керек. Топ басшыларына сұрақ қойылмайды. Бірақ олар өздерінің ойыншыларына көмектесе алады)
Тапсырмасы:

1. Әлемде І-ші болып марганец құймасын Тараз металлургия заводы өндіргеніне сенесіз бе? (ия) 2008 жылдан бастап Тараз металлургия заводы марганец құймасын өндіре бастады. Әлемде мұндай өндіріс әлі жоқ екен.
2. Зебраның шыққан жері Африка. Зебраның жолақтарына қарап төлдері өз аналарын тауып алады дегенге сенесіз бе? (ия) Әр зебраның жолақтары әртүрлі, бір-біріне ұқсамайды.
3. Әлемдегі ең үлкен байпақ Семей қаласында жасалғанына сенесіз бе? (ия) 70 кг.жүн жұмсалған 106 өлшемді ең үлкен байпақ
4. Тереңдігі жағынан әлем бойынша 5-ші орынды алатын ойпат Қазақстанда екендігіне сенесіз бе? (ия) Қарақия ойпатының тереңдігі 132 м. оның ұзындығы 50 км. жуық. Әлем бойынша 5-ші орында.
5. Бурабай көлінің түбі 7 метр тереңдікте де анық көрінетініне сенесіз бе? (ия) Екінші Щвецария саналатын Бурабай көлінің тұнықтылығы соншалық 7 метр тереңдікте де түбі анық көрінеді.
6. Арктикалық қарқылдақ шағала Солтүстік полюсте тіршілік етеді. Ал қыста 18 000 км-ге ұшып, Оңтүстік полюске кетеді. Сіз бұған сенесіз бе?

Сонымен  VI айналым --«Жорға». Ұпай саны: Әр ұяшық бойынша: 15. 20. 30

15
20

30
15 20 30

Жоғарыдағы 15. Жер шарындағы ең үлкен көл. Еуропа мен Азия аралығында орналасқан. Ауданы 390 мың км2. Каспий теңізі
Жоғарыдағы 20. Жер шарындағы ең терең көл. Еуразия материгінің Азиялық бөлігінде орналасқан. Тереңдігі 1620 м Байкал көлі
Жоғарыдағы 30. Дүние жүзіндегі ең үлкен тау мұздығы. Ол Аляска жотасында орналасқан, ұзындығы 145 км. Хабборт мұздығы
Төмендегі 15. Солтүстік Американың теңіз деңгейінен ең биік орналасқан нүктесін ата. Оның биіктігі 6193 м Кордильер тауындағы Мак – Кинли шыңы.
Төмендегі 20. Жер шарында теңіз деңгейінен ең төмен орналасқан жер. Арабия түбегінің солтүстік – батысында, теңіз деңгейінен – 403 м тереңдікте орналасқан. Өлі теңіз
Төмендегі 30. Солтүстік Америкадағы жылдық жауын - шашын ең аз жауатын, яғни 100 мм – ден кем түсетін жер Калифорния шығанағының солтүстігі мен Үлкен Алап

ҚОРЫТЫНДЫЛАУ:
Шын жүйріктер с.ыналады жарыста,

Жарыстың ба,орта жолда қалыспа!

Әділқазы бағалайды сіздерді

Жеңіс мәре жақынба әлде алыспа? деп әділқазы алқасына сөз береміз.
Жарыс қорытындысын шығарып, жеңген топты анықтау, балаларды марапаттау.