Шығармашылық есеп: Қазақ тілі және әдебиет сабағында кешенді сатылай талдап оқыту технологиясы

• 1 слайд

  Шаған жалпы орта білім беретін мектебі
  
  Шаған ЖОББМ
  Теректі ауданы
  Батыс Қазақстан облысы
  

• 2 слайд

  Ханов Шохан Уалиханович
  

• 3 слайд

  Мұғалім жөнінде жалпы мағлұмат
  
  
  
  
  Аты-жөні: Ханов Шохан Уалиханович
  Туған жылы: 18.07.1986 жыл.
  Білімі: жоғары
  Бітірген оқу орны:
  2006-2009 Ж.Досмұхамедов атындағы педагогикалық колледж
  2010-2013 Батыс Қазақстан инженерлік –гуманитарлық университеті
  5.Диплом бойынша мамандығы:
  Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі
  6.Санаты: ІІ санатты
  7.Еңбек өтілі: 5 жыл
  8.Педагогикалық өтілі: 5жыл
  9.Осы мекемедегі еңбек өтілі: 5 жыл
  10.Қызметі: қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі
  
  

• 4 слайд

  Шығармашылық ізденіс жұмысының тақырыбы:
  Қазақ тілі және әдебиет сабағында кешенді сатылай талдап оқыту технологиясы
  
  

• 5 слайд

  Әдістемелік тақырыпты таңдаудағы мақсатым:
  
  
  
  Тұлғаны тілдегі және әдебиеттегі материалдарды ашық ажырата білуге үйрету ;
  
  Сөйлемде айтылған ойдың мәнін, мазмұнын жете меңгере білуге қалыптастыру;
  
  Талдау, пікір айта білу;
  
  Теориялық білімдерін практикада қолдана білуге үйрету;
  
  Сөздік қорын молайтуға, өз ойын еркін жеткізе білуге дағдыландыру;
  
  Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі қазақ тілінің мәртебесін көтеріп, дамуына үлес қосу.
  
  

• 6 слайд

  Әдістемелік тақырыпты таңдаудағы міндетім:
  Тілдің рухын көтеру;
  
  Теориялық материалдарды практикалық дағдының базасы болатынын пайымдауға үйрету:
  
  Адамзат жинаған тарихи – мәдени,рухани мұраларды тіл арқылы меңгеруге және өз ойын жеткізу, өзін –өзі тану мен өзгені танудың бірден –бір құралы тіл екендігіне көздерін жеткізу;
  
  Алған білімдерін практикада қолдануға үйрету.
  
  

• 7 слайд

  Күтілетін нәтиже
  Қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында алған теорияны практикада қолдануға үйренеді
  Ереже жаттау , есте сақтау қабілеті қалыптасады
  Сөйлеу мәдениеті қалыптасады және сөздік қоры артады
  

• 8 слайд

  «Сатылай кешенді талдау – ұлттық құндылығымызды бағалай білуге, оның білім көкжиегінде кең таралуына ықпал етіп күнделікті өмірде қолданылу аясын жақсартуға бағыттайтын оқыту,» - деп түсінік береді технология авторы
  
  Нұрша Оразахынова.
  

• 9 слайд

  Қазақ тілін оқыту педагогика ғылымының бір саласы ретінде оның бүкіл құрылымдық жүйесін, жеткен жетістіктерін басшылыққа алады. Сондықтан тілдік материалдарды сатылай кешенді талдау технологиясы дидактиканың мынадай ұстанымдарына сүйенеді:
  Дидактикалық
  ұстанымдар
  Табиғилық
  Түсініктілік
  Ғылымилық
  Жүйелілік
  Бірізділік
  Көрнекілік
  Беріктілік
  Саналылық пен белсенділік
  Теорияның практикамен байланысы
  

• 10 слайд

  
  
  Аталмыш ұстанымдар теориялық материалдарды талдап беру жүйесінде де, лексикалық материалдарды әр тақырыптың соңынан беріп отыру барысында да қатаң сақталып отырады.Мұндағы көзделген басты мақсат оқушылардың теориялық материалдарды сауатты меңгеруімен қатар ауызекі сөйлеу барысында , түрлі жазба жұмыстарын орындау барысында сауатты сөйлеп, сауатты жазу машықтығын қалыптастыру болып табылмақ. Сөз құрамын, оның бөлшектерін, олардың атқаратын қызметтерін ,айтылу мақсатын терең меңгере отырып, қазақ тілінің сөз байлығын , әр сөздің мағыналық ерекшелігін жете танып, оларды күнделікті жұмыс процесінде таңдап , талғап қолдануға дағдыланады.
  
  
  
  

• 11 слайд

  Фонетикалық талдау үлгісі
  1.Дауысты дыбыстар болса мысалы: а әріпі
  А)Тілдің қатысына қарай: жуан және жіңішке
  Ә)Еріннің қатысына қарай:еріндік және езулік
  Б)Жақтың қатысына қарай; ашық және қысаң
  
  2.Дауыссыз дыбыстар болса мысалы м әріпі
  А)Үн мен салдардың қатысына қарай:
  Қатаң ,Ұяң ,Үнді
  Буын болса
  А)Ашық буын: ана
  Ә)Тұйық буын: ат
  Б) бітеу буын: нан
  
  Тасымал: Тасмалдауға үйрету,Екпін болса екпін түсүруге үйрету
  
  Үндестік заңы:
  А)Буын үндестігі: жуан буын, жіңішке буын
  Ә) Дыбыс үндестігі:Ілгерінді, кейінді, тоғыспалы ықпал
  
  

• 12 слайд

  рп
  
  1.Бұл сөз бір құрамнан тұр: Дәптер
  
  2.Тұлғасына қарай: негізгі. (себебі сөз әрі қарай бөлшектенбейді)
  
  3.Құрылысына қарай: дара. (Себебі 1 ғана негізгі түбірден тұр)
  
  4.Сөзде 1 лексикалық, 1 грамматикалық мағына бар
  
  5.Лексикалық мағынасы- оқу құралының атауы
  
  
  6.Грамматикалық мағынасы- лексикалық мағынаның
  жалпылануынан жасалған жалпы грамматикалық
  мағынасы- зат есім
  
  7.Дәптер сөзінің сұрағы: не?
  
  8.Мағынасына қарай:
  а)жалпы зат есім;
  ә)жансыз зат есім;
  б)деректі зат есім;
  в)нақты зат есім.
  
  

• 13 слайд

  
  
  
  
  1.Әңгіменің басталуы
  Әйтілес қарттың үйінде молдадан сабақ алып отырған балалар.
  2.Әңгіменің дамуы.
  Саудагер Рамазан Әйтілес әңгімесі. Қазақ елінің ерлік шежіресінің
  бір оқиғасының суреттелуі
  3.Әңгіменің байланысуы
  Бала бидің батыры Жалпақ балуан бастаған қарулы жасақ.
  Ергенекті деген елден кек алып, есе қайтаруы үшін жолға шығады.
  4.Әңгіменің шиеленісуі
  Барымташылар қалың жылқымен бірге жылқышының қызын алып кетеді
  5.Шарықтау шегі.
  Зорлықшылардан қызын құтқармақ болып жау соңынан ананың аттануы;
  6.Әңгіменің шешімі:
  Өктем үнмен жасқанбай сөйлеген ананың қайраты Жалпақ балуанды
  райынан қайтарады.
  7.Қорытынды.
  Жалпақ балуанның адамгершілігін, мейірімін сақтаған адам
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Шығарманың компазициялық құрылысына сатылай кешенді талдау
   Ғ.Мүсірепов.
  “Ананың анасы” әңгімесі.
  І нұсқа
  1.Әңгіменің басталуы
  Әйтілес қарттың үйінде молдадан сабақ алып отырған балалар.
  2.Әңгіменің дамуы.
  Саудагер Рамазан Әйтілес әңгімесі. Қазақ елінің ерлік шежіресінің
  бір оқиғасының суреттелуі
  3.Әңгіменің байланысуы
  Бала бидің батыры Жалпақ балуан бастаған қарулы жасақ.
  Ергенекті деген елден кек алып, есе қайтаруы үшін жолға шығады.
  4.Әңгіменің шиеленісуі
  Барымташылар қалың жылқымен бірге жылқышының қызын алып кетеді
  5.Шарықтау шегі.
  Зорлықшылардан қызын құтқармақ болып жау соңынан ананың аттануы;
  6.Әңгіменің шешімі:
  Өктем үнмен жасқанбай сөйлеген ананың қайраты Жалпақ балуанды
  райынан қайтарады.
  7.Қорытынды.
  Жалпақ балуанның адамгершілігін, мейірімін сақтаған адам
  

• 14 слайд

  Сөйлем
  І. Айтылу сазы мен мазмұнына қарай:
  хабарлы, сұраулы, лепті, бұйрықты.
  ІІ. Құрылысына қарай:
  1.Жай сөйлем.
  2.Құрмалас сөйлем.
  ІІІ. Сөйлем мүшелері:
  а)бастауыш
  ә)баяндауыш
  б)толықтауыш
  в)анықтауыш
  г)пысықтауыш
  ІV.Жай сөйлемнің түрлері:
  а)жалаң, жайылма
  ә)толымды, толымсыз
  б)жақты, жақсыз
  в)атаулы
  V.Сөз тіркесі:
  а)еркін (есімді, етістікті)
  ә)тұрақты
  VІ.Сөздердің байланысу түрлері:
  а)қиысу
  ә)меңгеру
  б)матасу
  в)қабысу
  г)жанасу
  VІІ.Сөздердің байланысу тәсілдері:
  а)интонация
  ә)жалғаулар
  б)жалғаулық шылаулар
  в)орын тәртібі
  
  
  
  
  
  

• 15 слайд

  Сөз құрылымының сызбасы:
  Талдау сатылары:
  Сөз
  І.Негізгі түбір
  ІІ.Туынды түбір ,жасалу жолдары;
  1.Синтетикалық тәсілі:
  А) негізгі түбірге сөз тудырушы жұрнақ жалғану арқылы;
  Ә)Туынды түбірге сөз тудырушы жұрнақ жалғану арқылы;
  2.Аналитикалық тәсіл:
  А)тіркесу;
  Ә)бірігу жіне кірігу;
  Б)қосарлану.
  ІІІ.Көптік жалғау, оның грамматикалық мағынасы
  ІV.Тәуелдік жалғау ,оның грамматикалық мағынасы.
  V.Септік жалғау, оның грамматикалық мағынасы.
  VІ.Жіктік жалғау, оның грамматикалық мағынасы.
  
  
  
  
  
  
  

• 16 слайд

  Сөз тіркесін талдау сатылары:
  
  І.Саты. Сөздердің арасындағы синтаксистік қатынастар.
  ІІ.Саты. Сөз тіркесінің грамматикалық мағынасы.
  ІІІ.Саты. Құрылымы:
  1. басыңқыға байланысты сөз тіркесінің түрі;
  2. моделі;
  3. байланыс түрі;
  4. байланыс тәсілдері;
  5. құрылысы (дара, күрделі).
  Талдау үлгісі
  Анамның жылы сөздері жанымды қуантты.
  Сөйлемде 3 сөз тіркесі бар:1- анамның сөздері, 2- жылы сөздері, 3- жанымды қуантты.
  Сөз тіркесі: анамның сөздері
  І. Сөздердің арасындағы синтаксистік қатынас- анықтауыштық қатынас.
  ІІ. Грамматикалық мағынасы- адам мен оның әрекеті;
  ІІІ. Құрылымы:
  1. басыңқыға байланысты сөз тіркесінің түрі: есімді тіркес;
  2. моделі: (С.т.№1+т.ж.І ж.+ с.ж.№2) + (с.т.№1 +к.ж.+т.ж.ІІІж.);
  3. байланыс түрі: матасу;
  4.байланыс тәсілі: синтетикалық (тәуелдік жалғауы және табыс септік жалғаулары);
  5. құрылысы: дара
  

• 17 слайд

  
  
  
  
  1.Әңгіменің басталуы
  Әйтілес қарттың үйінде молдадан сабақ алып отырған балалар.
  2.Әңгіменің дамуы.
  Саудагер Рамазан Әйтілес әңгімесі. Қазақ елінің ерлік шежіресінің
  бір оқиғасының суреттелуі
  3.Әңгіменің байланысуы
  Бала бидің батыры Жалпақ балуан бастаған қарулы жасақ.
  Ергенекті деген елден кек алып, есе қайтаруы үшін жолға шығады.
  4.Әңгіменің шиеленісуі
  Барымташылар қалың жылқымен бірге жылқышының қызын алып кетеді
  5.Шарықтау шегі.
  Зорлықшылардан қызын құтқармақ болып жау соңынан ананың аттануы;
  6.Әңгіменің шешімі:
  Өктем үнмен жасқанбай сөйлеген ананың қайраты Жалпақ балуанды
  райынан қайтарады.
  7.Қорытынды.
  Жалпақ балуанның адамгершілігін, мейірімін сақтаған адам
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  ІІ-нұсқа.
  Ғ.Мүсірепов. «Ананың анасы» әңгімесі.
  Кейіпкерлері:
  Әйтілес – қарт, ақсақал
  Рамазан –саудагер
  Жанай – балуан
  Жалпақ – Бала бидің батыры, балуан
  Он бес жасар қыз – жылқышының қызы
  Қыздың анасы – Сонар дегеннің қызы
  Қыздың әкесі.
  Портрет.
  а) Әйтілес – аппақ, ақ қар бас, соқыр қарт, етекей сақалды,
  балуан бармақты.
  ә) Ана – боз көйлегі жырым-жырым, қолдары қарғаның
  тұяғындай қап-қара, ерні қырық тілінген, жарық-жарық,
  түйілген қабағынан, от жанған көзінен шошисың.
  б) Жалпақ балуан – жауырыны қалпақтай, жұдырығы
  тоқпақтай, сыртынан қарағанда құйған пештей.
  в) Қыз – қызғалдақтай үлбіреген сұлу.
  Теңеу
  Етектей сақалын тарап отырды. Күмістей ақ сақалы
  кеудесін жабады. Іркіт сабасындай іркілдеген молда.
  Қатып қалған саңлақтар ұршықтай ойнап, бөкендей
  бүктеліп, ауыздықтарын қарш-қарш шайнады.
  Тұйғындай түйіліп, жұлдыздай ағып артымыздан бір
  қара келеді.
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• 18 слайд

  “Қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында оқушылардың функционалдық сауаттылықтарын дамыту жолдары”
  

• 19 слайд

• 20 слайд

  Қазақстан Республикасы халықтарының тілдері күніне арналған
  “Мақсатым-тіл ұстартып, өнер шашпақ атты 5-7 сыныптар арасында мәнерлеп оқу сайысынан І орын ,ІІ орын жеңімпаздары
  Орынбасаров Ермахан
  7 “ә” сынып
  І орын
  Ануаров Ербол
  7 “ә” сынып
  ІІ орын
  

• 21 слайд

  Аудандық мәнерлеп оқу сайысына оқушылардың қатысуы
  
  1.Орынбасаров Ермаха Қадір Мырза Әлі өлеңдерін мәнерлеп оқуы ІІІ орын
  2.Ануаров Ербол Махамбет өлеңдерін мәнерлеп оқуы ІІ орын
  3.Руслан Ролан Абай өлеңдерін мәнерлеп оқуы ІІІ орын
  4.Орынбасаров Ермахан Мұқағали өлеңдерін мәнерлеп оқудан белсенді қатысушы
  

• 22 слайд

  ІІ Аудандық Қадыр оқуларының жеңімпазы
  

• 23 слайд

  Жіктеу есімдігінің түрленуі
  

• 24 слайд

  Есімшенің түрленуі
  

• 25 слайд

  “Тілімде менің сыры терең жаным бар”
  (танымдық сайыс сабақ)
  

• 26 слайд

  “Ана тілі –жүрек үні”
  

• 27 слайд

  Қ.Бекхожин “Ақсақ Темір мен ақын”
  

• 28 слайд

• 29 слайд

• 30 слайд

• 31 слайд

  Қасым Аманжолов “Өзім туралы”
  

• 32 слайд

  Александр Сергеевич Пушкин “Ескерткіш”
  Ақын-жазушылардың ,әдебиетте өзінің атын қалдырған адамдардың
  портреттері интерактивті тақтада көрсетіледі. Сол портреттегі адамдардың өмірі мен шығармашылығы,қызметі жайлы топ ішінде талданады. Әр топтан бір оқушы ғана қорғайды және сол топқа қорғаған дұрыс жауаптарға байланысты баға қойылады.Суреттегі оқушылар: Орынбасаров Ермахан,Ануаров Ербол,Руслан Ролан
  

• 33 слайд

  “Есте сақтап айт” кезеңі. Бұл кезеңде оқушыларға 10 сөз беріледі. тақтада
  көрсетілген сөздерді есте сақтап қалып,интерактивті тақтаны жапқанда,
  дәптеріне жазып оқып береді. Әр топқа 10 сөзден берілді.
  

• 34 слайд

  Үшінші партадан шыққан оқушы:
  Сәбитов Мирлан
  Екінші партадан шыққан оқушы:
  Меңдібай Ернұр
  Бірінші і партадан шыққан оқушы:
  Қайырсапа Бекжан
  

• 35 слайд

  ІІІ.Жаңа тақырып.
  Әлем әдебиеті
  Үшінші кезеңде жаңа тақырып бойынша оқушыларға А.С.Пушкин өмірі мен қаза
  болған жылдары, оның қандай тұлға екенін, шығармалары және оның бағыты,жаныр,
  туралы түсінік берілді. Шығармаларын француз, орыс тілдерінде жазғанын, қазақ өмірі
  және оның тұрмыс – тіршілігі , тағдыры мен таныс болғанын оқушыларға түсіндірдім.
  Және оның балалық шағында тәрбие берген әжесі мен тәрбишісі, әрі досы туралы да
  түсініктер берілді. Осы әжесі мен тәрбиеші әйелдің аңыз әңгімелер ,ертегілер, әндер
  естіп өскен Пушкиннің орыс классикалық әдебиетінің негізін қалағанын да таныстырып
  айттым.
  
  

• 36 слайд

  Жаңа тақырыпты түсіндіру барысында Пушкиннің отбасын және оның дуэльден
  қаза болуы туралы да мәліметтерді беріп кетуді назардан тыс қалдырмадым.
  Пушкиннің Әкесі мен шешесі және үлкен апасы мен ағасы жөнінде толық мәліметтер
  беріп,Пушкиннің орыс әдебиетінен орын алуына осы кісілердің тигізген әсері,ықпалы
  орасан зор екеніде айтылды. Пушкин дуэльге яғни жекпе-жекке өзінің қарсыласы
  орыс әскерінде қызмет етуші француз Дантесті шақырып ,осы дуэльден жарақат а
  лып қаза болғаны жөнінде мәліметтер беріп,сабақты түсіндірдім. Содан кейін
  “Ескерткіш” өлеңін мәнерлеп жатқа оқып, тақырыбын,идеясын, мазмұнын
  түсіндірдім.
  

• 37 слайд

  Содан кейін Хамитова Әминаға және Рашидова Алтынгүлге орыс ,қазақ тіліндегі
  “Ескерткіш” өлеңін жатқа мәнерлеп оқытып мазмұнын осы өлеңде не жайлы ой
  айтылғанын сұрап кеттім.
  Тақтада:
  Хамитова Әмина
  Орыс тілінде оқып тұр
  Тақтада:
  Рашидова Алтынгүл
  Қазақ тілінде оқып тұр.
  “Ескерткіш” өлеңін жатқа мәнерлеп оқу
  

• 38 слайд

  А.С.Пушкиннің “Ескерткіш” өлеңіне интерактивті тақтаны пайдалана отырып
  анализ жасадық.Лириканың түрі: Философиялық көңіл-күй лирикасы,
  өлеңнің тақырыбы: ақынның өзінің өмірі және өлеңдерінің тағдыры жайлы ішкі
  психологиялық көңіл күй толғанысы, идеясы: тіл біткен шыншыл халыққа менің
  өлеңім ескерткіш болып қалмақ дейді.жақсының аты өлмейді,ғалімнің
  хаты өлмейді дегендей.Пушкиннің хаты ешқашан өлмейді.
  Тақтада:
  Хамитова Әмина
  Тақтада:
  Рашидова Алтынгүл
  

• 39 слайд

  Лирикалық кейіпкерге мінездеме беру кезеңінде оқушылар тақтадағы өлеңнің
  кейіпкері кім екендігін,қандай ақын, қандай жан, кімдерге сенеді, өлеңде не
  туралы ой айтылған деген сұрақтарға жауап қайтарып мінездеме берді.
  
  Лирикалық кейіпкерге мінездеме беру кезеңі
  
  Тақтада: Сәбитов Мирлан
  

• 40 слайд

  V.Сабақты бекіту.
  “Топтастыру” стратегиясы
  Бұл кезеңде оқушылар лирикалық кейіпкер туралы өздері алған білімдерін
  топтастырып тақтаға жазады.Екі оқушы шығып топтастырып жазды
  Тақтада: Әшімова Ажар
  

• 41 слайд

  “Мақал –сөздің атасы”
  Сабақтан көрініс
  

• 42 слайд

• 43 слайд

  “Анықтауыш”
  Ашық сабақтан көрініс
  
  
  

• 44 слайд

  ИНТЕРНЕТ БАСЫЛЫМДАРЫ
  

• 45 слайд

• 46 слайд

  KDO.KZ ОЛИМПИАДАСЫ
  

• 47 слайд

• 48 слайд

  Мұғалімнің баяндамалары
  Педагогикалық сайыс,байқау,семинарларға қатысуы
  Педагогикалық семинарларға қатысуы
  

• 49 слайд

  Жаңа ақпараттық технологиялар –білім сапасын арттыру кепілі
  
  

• 50 слайд

  “Жаңа формациядағы қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімдерінің озық идеялары және оған қойылатын талаптар” тақырыбындағы семинар
  

• 51 слайд

  Тема: «Развитие у учащихся навыков функциональной грамотности чтения по русскому языку и коллаборативного решения проблем»
  5 декабря 2014 года на базе Чаганской СОШ Теректинского района состоялся 8-часовой областной семинар для учителей начальных классов, казахского, русского, английского языка.
  
  
  

• 52 слайд

  “Жыл мұғалімі-2014”
  2013-2014 оқу жылы
  

• 53 слайд

  Қорытынды:
  
  Ұстаз болу – жүректің батырлығы, 
  Ұстаз болу – сезімнің ақылдығы.  
  Ұстаз болу – мінездің күн шуағы,  
  Ұстаз болу – адамның асылдығы,