8 сынып. Сусыз тіршілік жоқ. Ашық сабақ

Сабақ  жоспары Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы:                               Қазақстанның су ресурстары		Мектеп: «Тобыл орта мектебі» КММ
Күні:		Мұғалімніңаты-жөні:  Нурсейтова Маржан Жумагазовна
Сынып: 8		Қатысқандар: 16	Қатыспағандар:жоқ
Сабақтыңтақырыбы	Сусыз - тіршілік	Жоқ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)	8.1.2.1 - тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау 8.2.6.1 -кесте, диаграмма, нұсқаулық, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру
Сабақтың мақсаты	Барлық оқушылар: Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіне отырып, кесте, сызба арқылы ақпаратты түсінеді.. Оқушылардың көпшілігі: Тыңдалған мәтіннің детальды ақпаратын табады,нұсқаулық, шартты белгілер мен сызбаларды ақпаратты талдайды.. Кейбіреулері: Тыңдалған мәтінді толық меңгеріп, детальді ақпаратты анықтайды,  кесте, диаграмма, нұсқаулық, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдайды, баға береді.
Бағалау критерийі	Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді. Детальды ақпараттарды анықтайды. Кесте, диаграмма, нұсқаулық, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдайды.  Берілген ақпараттарға баға береді
Тілдік мақсаттар	Тыңдалым, айтылым
Құндылықтарға баулу	Мәтін арқылы оқушылардың табиғат құндылығын бағалау, су қорларын үнемдеу және қоршаған ортаны қорғауға тәрбиелеу.
Пәнаралық байланыс	Биология, география, бейнелеу өнері
Алдыңғы білім	«Кәсіп – бақыттың шырағы»

Сабақ барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері	Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері			Ресурстар
Сабақтың басы "Су анасы — бұлақ, Сөз анасы — құлақ"	Оқушылармен амандасу, түгендеу. Сабақтың ұраны: "Шаттық шеңбері" (оқушылар шеңбер құрып, бір-біріне жақсы көңіл-күй, сәттілік тілейді). Топқа бөлу: (Оқушылар суреттер  арқылы 3 топқа бөлінеді). \Жылы су, мұзды су, ыстық су\ Қызығушылығын ояту. "Төрт сурет, бір сөз" әдісі арқылы сабақтың тақырыбын болжайды. - Су тіршілік көзі екенін түсіндік мына бейнетаспада суға байланысты қандай проблема көрсетілген? Кері байланыс: Суды үнемдеудің қандай жолдарын білесіңдер? \Сұрақ-жауап\			"Су анасы — бұлақ, Сөз анасы — құлақ" "Шаттық шеңбері"әдісі Топқа бөлу Қызығушылығын ояту. Суреттер  арқылы сабақ тақырыбын анықтау. Видео көрсетілім
Сабақтың ортасы Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау Кесте, диаграмма, нұсқаулық, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру	Тыңдалым алды І топ.  Су әлемі Жер ғарыштан көгілдір мұхиттар планетасы сияқты болып көрінеді. Оның етінің 70%астамын су, 30% құрлық алып жатыр.Мұхит, өзен, көл, жер асты , батпақ сулар және мұздықтар мен атмосферадығы су булары жердің су қабығы-гидросфераны құрайды. (гидро-су, грекше)Судың шамамен 97% мұхиттарда жиналған. Дүниежүзілік мұхит құрлықтар арқылы 4-ке бөлінеді. Тынық мұхиты 50 %, Атлант мұхиты 25%, Үнді мұхиты 21% және Солтүстік мұзды мұхиты 4% алып жатыр.Мұхит теңіз суларында тұздың көп болуынан су кермек дәм тартып, ішуге жарамайды. 1 литр теңіз суының құрамында 35 грамм тұз болады. Су –түссіз, мөлдір, иісі-дәмі жоқ. Ұдайы тоқтаусыз ағып тұр. ІІ топ.  Судың емдік қасиеті  Кейбір сулардың емдік қасиеті болады. Олардың құрамында әр түрлі минералды тұздар болғандықтан, ауруды емдеуге немесе алдын алуға пайдасы бар. Емдік сулардың шығып жатқан жерін арасан деп атайды. Арасан сулардың жер бетіне шығып жатқан жерінде Қазақстанның емдік санаторийлі кешендері орналасқан. Сарыағаш, Алмаарасын, Қапаларасан, Барлықарасан, Жаркентарасан және т.б. Судың тірі ағзалардың өмір сүруінде алатын орны зор. Адам,өсімдік,жануар су болмаса тіршілік ете алмайды. Су электр стансалары, фабрикалар, зауыттар да жұмыс істемейді. Су болмаса жаңбыр да болмас еді. Жеке жұмыс 1- тапсырма. Мәтіндегі негізгі 5  тірек сөздерді "Түртіп алу" әдісі арқылы жазып, кластерді толтырыңдар. Бағалау критерийлері № тапсырма дескриптор балл Мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді. 1 Мәтіннің негізгі мазмұнын түсіне алады. 1 Мәтіндегі негізгі тірек сөздерді анықтайды Тірек сөздермен кластер жасайды 2 Мәтіндегі негізгі тірек сөздерді анықтай алады. Тірек сөздермен кластер жасайды 1 1 Кері байланыс: «Екі жұлдыз, бір  тілек» Сыныптастарды бағалау үдерісінде оқушылардан екі жұлдыз қоюды және бір тілек айтуды сұраймын.    Екі жұлдыз = жұмыс істеген кезде оларға ерекше ұнаған 2 зат Бір тілек =бұл жақсартуға болатын нәрсе. Жұптық жұмыс. 2-тапсырма. Мәтінді тыңдап детальды ақпарат табыңыздар. "Жұптық әңгіме" әдісі арқылы ақпаратты талдаңыздар. "SWOT талдау" әдісі арқылы кестені толтырыңыздар.   Бағалау критерийлері № тапсырма дескриптор балл Мәтінді тыңдап детальды ақпарат табады. 1 Мәтінді тыңдап детальды ақпарат таба алады. 1 Мәтіндегі ақпаратты талдайды. 2 Мәтіндегі ақпаратты талдай алады. 1 Ақпаратты кестеге жазады, 3 Ақпаратты кестеге жаза алады. 1 3 Кері байланыс: "Гүл жайқалсын" әдісі \өз тәжірибемдегі идея\ "Ыстық су", "Жылы су", "Мұзды су" суреттерін тарата отырып, себеттегі гүлге жайқалып өсуіне көмек бергендер "өте жақсы" - жылы су, "жақсы" - мұзды су", "орташа" - ыстық су арқылы бағалау оқушылар үшін қызықты және нақты қателікті көрсетеді. ІІІ топ.  Судың қажеттілігі Адам өмірінде су тек қана ішу үшін ғана емес, тамақ пісіруге, жуынып шайынуға, әр түрлі тұрмыстық заттарды тазалауға керек. Суда кеме, қайық арқылы серуендеуге, жағалауда шомылуға, кемемен жүк тасмалдауға болады.1 тонна бидайды өсіру үшін 1500 тонна су қажет екен. Көптеген бау-бақша өсімдіктері суармалы жағдайда ғана өнім береді. (қызанақ, қауын, қарбыз, картоп және т.б.) Сол себептіде әрбір тірі ағза үшін су белгілі бір мөлшерде қажет. Егер оған қажетті су жетіспесе немесе артып кетсе де тірі ағзаның өліп қалуы әбден мүмкін.Табиғаттағы су, құм, көмір, күйдірген топырақ тәрізді кеуек заттар арқылы сүзіліп тазартылады. Ауыз суын бактериядан тазарту үшін, суды хлорлау әдісі қолданылады. Ол үшін 1 тонна суға 0,72 грамм хлор қосады. Топтық жұмыс  3-тапсырма.  Су туралы мәселені көтеріп, тыңдалған мәтіннен  жаңа мәліметті, идеяларды сұрақ-жауап арқылы жаза  отырып, зерттеу фактілер мен қорытынды ойларын сызба арқылы жинақтау. Постер қорғау. «Бұзық телефон» ойыны Мақсаты: Дұрыс тындалым, айтылымға бағыттау. Шаттық шеңберге тұрып бастаушы келесі адам құлағына бір сөз сыбырлайды соңында бастаушыға қайта келгенде сол сөз жету керек, кейін сөзді ауыстырып жіберген адам анықталады. Бағалау критерийлері № тапсырма дескриптор балл Мәтінді тыңдап детальды ақпарат табады. 1 Мәтінді тыңдап детальды ақпарат таба алады. 1 Мәтіндегі ақпаратты талдайды. 2 Мәтіндегі ақпаратты талдай алады. 1 Ақпаратты кестеге жазады, 3 Ақпаратты кестеге жаза алады. 1 3 Ұжымдық  жұмыс  4-тапсырма. Су тіршілік көзі екенін түсіндік мына бейнетаспада суға байланысты қандай проблема көрсетілген? Кері байланыс: "ПОПС" әдісі арқылы мәтіннің негізгі мазмұнына баға береді • Бірінші сөйлем «Менің ойымша, ... » • Екінші сөйлем «Себебі, мен оны былай түсіндіремін … » • Үшінші сөйлем «Оны мен мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын … » • Соңғы сөйлем «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім». 1 топ  Мұхит теңіз суларында суы неге кермек?   2 топ. Неге тек минералды суларда емдік қасиет бар? 3 топ. Тірі ағза қай жағдайда өлі ағзаға айналуы мүмкін?			Тыңдалым мәтіндері 1. Су әлемі 2. Судың емдік қасиеті "Түртіп алу" әдісі Кері байланыс: «Екі жұлдыз, бір  тілек» "SWOT талдау" әдісі Дескриптор Кері байланыс: "Гүл жайқалсын" әдісі \өз тәжірибемдегі идея\ 3.  Судың қажеттілігі «Фишбоун» әдісі (постерде) Жапондық профессор Исикава бойынша «Бұзық телефон» ойыны (Сергіту сәті ) Дескриптор Кері байланыс: "ПОПС" әдісі
Сабақтыңсоңы	Рефлексия Оқушының бір-бірінен ақпарат алу дағдысын қалыптастыру. Оқушылар қарама-қарсы сызық бойымен қатарға тұрып, жұптық әңгіме жүргізеді. Сабақты бекіту мақсатында өз ойларымен бөліседі.
Саралау – Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз?	Бағалау – Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?		Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау
Саралау – оқушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған  сараланған оқыту тапсырмаларын беру барысында қабілеттерін ескере отырып, әр түрлі тәсілдері, яғни тапсырмалар, дерекөздер, оқушыларды қолдауда жоспарладым. Нәтижесінде, оқушының  қабілетіне орай жеке, жұптық, топтық жұмыстар атқара келе, оқу дағдысының тыңдалым және айтылымында әрбір оқуға ықпал жасадым. Оқушылар жұппен жұмыс жасау барысында бір-біріне көмектеседі. Орыс сыныбы болғандықтан оқу дағдылары  бойынша сызба, кесте және постер жасау берілді. Әр оқушы қабілеттеріне қарай жұмыс жасады.	Бағалау. Бірінші  тапсырмадан кейін «Екі жұлдыз, бір тілек» арқылы оқушылар бір-біріне жақсы тілектер айтады, "Ыстық су", "Жылы су", "Мұзды су" суреттерін тарата отырып, себеттегі гүлге жайқалып өсуіне көмек бергендер "өте жақсы" - жылы су, "жақсы" - мұзды су", "орташа" - ыстық су арқылы бағалау оқушылар үшін қызықты және нақты қателікті көрсетеді.  "ПОПС" әдісі арқылы мәтіннің негізгі мазмұнына баға береді • Бірінші сөйлем «Менің ойымша, ... » • Екінші сөйлем «Себебі, мен оны былай түсіндіремін … » • Үшінші сөйлем «Оны мен мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын … » • Соңғы сөйлем «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім».  «Миыңның суретін сал»  әдістер арқылы қалыптастырушы бағалауды қолдандым. Үнемі кері байланысты жасап отырамын және оқушылар да  өзін-өзі, бірін-бірі бағалады. Топтар арасында жұмыс жасау, талдау немесе салыстыру  барысында  көмек беру, қажетіне қарай топтар немесе жеке оқушыларға қолдау көрсеттім.		Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау Бұл сабақ биология пәнімен байланыcты, өйткені  биология сабағында  оқушылар адам организмі қандай жағдайда аурулар пайда болатынын біледі, білімдерін толықтырады, cондықтан  бұл  байланыс оқушылардың  оқуын пыcықтайды  және  жақсартады. Оқуды жақсарту  үшін cабақта АКТ пайдаланылады.  Бұл cөздік жұмыс, cергіту сәті, тапсырмалар орындау кезендерінде көрінеді. Құндылықтарға  қарасақ, сабақта  оқушылармен топта бірлескен жұмыс орнату, бір-бірлерінің пікірін тыңдау, судың пайдасы мен оның адам организмі үшін алатын орны туралы білімдерін тереңдетеді.
Сабақ бойынша рефлексия Сабақ мақсаттары немесе оқу мақсаттары шынайы, қолжетімді болды ма? Барлық оқушылар оқу мақсатына қол жеткізді ме?Егер оқушылар оқу мақсатына жетпеген болса, неліктен деп ойлайсыз?Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақ кезеңдерінде уақытты тиімді пайдаландыңыз ба? Сабақ жоспарынан ауытқулар болды ма және неліктен?
		Сабақ мақсаттары қолжетімді, шынайы болды. Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіне отырып, кесте, сызба арқылы ақпаратты түсінді, ауызша айтылым мен тыңдалым дағдысында өз ойларын дәлелдеуді үйренді.Оқушылардың жеке қабілеттерін ескеріп, әр түрлі деңгейлі тапсырмалар саралап ұйымдастырдым. Саралау кезеңі дұрыс жүргізілді. Сабақ барысында уақытты тиімді пайдаландым. Сабақ жоспарынан ауытқулар болмады.
Жалпы бағалау Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)? 1: Су туралы мәселені көтеріп, тыңдалған мәтіннен  жаңа мәліметті, идеяларды сұрақ-жауап арқылы жаза  отырып, зерттеу фактілер мен қорытынды ойларын сызба арқылы жинақтау. Постер қорғау. 2: "Жұптық әңгіме" әдісі арқылы ақпаратты талдай отыра,  "SWOT талдау" әдісі арқылы кестені қабілеттеріне қарай толтырып негізгі ақпаратты дәлелдеді. Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)? 1.     Заманауи оқушының іздену жолындағы  шығармашылық рөлін ескере отыра қабілетіне қарай қолдау жасаймын. 2.     Заманауи мұғалімнің бағыттаушы қызметінің шеберлігі өзіме байланысты екенін көріп, болашақта «Қабырғадағы рөл» , «Ақылдың алты ойлау қалпағы» Эдвард де Боно бойынша, «Ыстық орындық -1, 2» әдісі т.б.  әдістері арқылы осы курстағы өзімнің іс-тәжірибеме жаңалық енгіздім. Сабағымның одан да жақсы өтуіне ықпалын  тигізер деген оймен түрлі іс-шараларда және ғылыми жобаларда өз үлесімді қосуды, әрі білім мекемелелерінде тәжірибе бөлісуді жоспарладым. 1. «Фишбоун» әдісімен айтарым…проблема шешіледі, факт – ізденуді талап етеді, заманауи талапқа сай, шығармашыл ұстаз. Жапондық профессор Исикава бойынша. зерттеуші және  заман талабына сай болуы ықтимал. 2. «Шабадан, еттартқыш, қоқыс жәшігі» әдісінде негіздегенім...МАНмен жұмыс маңыздылығын оқып, жалқаулықты қоқысқа, ізденуді еттартқышқа салдым. Осы курс барысында барлық әріптестерім мен тренермен  іс-тәжірибелер алмасуда, МАНнан жұмыс жасауға қажет болатын ақпарат білдім. АКТ арқылы жұмысты жетілдіру, түрлендіруді  және дидактикалық жұмыстар, ақпарат көздеріне мақалалар жоспарлай келе, түрлі  әдіс-тәсілдер арқылы  өнімсізден өнімдіні қарастыратын жұмыс ұйымдастырамын.. Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет? - Оқушылардың  кейбіреуі тыңдалған мәтінді толық меңгеріп, детальді ақпаратты анықтай келе, кесте, диаграмма, нұсқаулық, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдауда орынды баға бере алды. Келесі сабақтарда уақытты үнемдеу мақсатында аудиотыңдалым қолдана отыра, тыңдалым және айтылым дағдыларына жеңілден ауырға дейінгі тапсырмаларды жүйелеуге назар аударамын.