Сыныптан тыс танымдық сайыс сабағы «Білгір географ - XXI»

Сыныптан тыс танымдық сайыс сабағы «Білгір географ - XXI»

8-сынып оқушылары арасынан география ғылымына қызығушы  талапты , алғыр оқушыларды анықтау, оларды  ізденуге, тез ойлануға, алғырлыққа, тапқырлыққа баулу, экологиялық тәрбие  беру, логикалық ойлау қабілетін дамыту мақсатында ойын түрінде  сайыс сабағы .

Сайысқа 8 оқушы қатысады және сайыс III турдан тұрады. I турдан соң балы аз  4 оқушы ойыннан шығады. II турды 4 оқушы жалғастырады. II турдан соң балы  аз 1 оқушы ойыннан шығып қалады. III турда 3 оқушы қалады ойынның соңында балы көп оқушы жеңіп шығуы керек.

I тур. Бәйге.15 сұрақ.

1. Қазақ тілі қандай тіл семьясына жатады?

    1.Үнді-европалық  2. Оралдық   3. Алтайлық

2. Қазақстандағы ең төмен жатқан жердің абсолют тереңдігі:

     1. -132м       2. -133 м      3. -142 м

3. Өзеннің құяр жері:

     1. Арна     2. Саға    3. Кемер

4. Ауданы жағынан үшінші көл:

      1. Арал     2. Балқаш   3. Зайсан

5. Егемендік туралы Декларация қабылданған жыл:

      1.1990 ж      2. 1991ж     3. 1992 ж

6. Іле өзені құятын көл:

      1. Алакөл    2. Балқаш    3. Зайсан

7. Қорғалжын қорығы орналасқан облыс:

      1.Қостанай     2. Ақмола     3. Павлодар

8. Триас,юра,бор дәуірлері қай эраға жатады?

      1. Палеозой    2. Мезозой    3. Кайнозой

9. Геохронологиялық жержылнамалық кесте қай жылы бекітілді?

       1. 1900 ж     2. 1905 ж     3. 1910 ж

10. Алғаш рет «Арал өңірінің экологиялық картасының» жасалған

       жылы:

        1. 1990ж   2.1991 ж     3.1992 ж

11. Орман ел аумағының қанша %-ын алып жатыр?

        1. 3,5%          2. 4,2%           3.5,2%

12. Қазақстанның солтүстік ендігі:

        1.56° 26' с.е     2. 55° 26'  с.е     3. 54° 36'  с.е

13. Ақмола атауы Астана деп өзгертілген жыл:

       1.1997ж    2. 1998ж    3. 1999ж.

14. Қоңырат,Бозшакөл кен орындарынан қандай кен өндіріледі?

         1.Мыс     2. Алтын     3. Хром

15. Қапшағай СЭС-і қай өзенде салынған?

          1. Ертіс    2. Сырдария     3.Іле

II тур. Қазақстан аумағын физика-географиялық аудандастыру

1. Шығыс Европа жазығы.

а/ Ш.Европа жазығының Қазақстанға қай бөлігі енеді?/оңтүстік-шығыс/

б/Жем үстірті қай жерде орналасқан? /Каспий маңы ойпаты , Мұғалжар/

в/ Ірі өзендері. /Жайық,Ойыл,Жем /

г/ Қазақстандық бөлігіндегі табиғат зоналары./ дала,шөлейт,шөл/

д/ Жем өзені қайдан басталады? / Мұғалжар тауының батыс беткейінен/

2. Тұран жазығы.

а/ Торғай үстірті қай жерде орналасқан?/ Сарыарқа мен Мұғалжар арал./

б/ Мойынқұм қай өзендердің төменгі ағысында жатыр?/ Шу,Сарысу/

в/ Сарысу өзені мен Балқаш көлінің аралығ. үстіртті шөл./Бетпақдала/

г/ Жауын-шашынның жылдық мөлшері. / 80-100 мм /

д/ 1984 ж ұйымдастырылған қорық. / Үстірт/

3. Солтүстік Қазақ жазығы.

а/ Қазақстан жеріндегі алып жатқан ауқымы./ Орал тауынан Алтайға дейін/

б/ Пайдалы қазбалары./ темір,көмір,боксит,хромит,кобальт,құр.мат./

в/ Есіл өзені қайдан басталады?/ Сарыарқанының солт.Нияз тауынан/

г/ Жазықтағы табиғат зоналары./ орманды дала, дала/

д/ 1929 ж ұйымдастырылған қорық./ Наурызым/

4. Сарыарқа.

а/ Сарыарқаның екінші атауы./ Қазақтың ұсақ шоқысы/

б/ Ең биік тауы,биік нүктесі/ Қ.ызыларай,Ақсораң 1565 м/

в/ Басты өзендері./ Есіл,Нұра,Сарысу,Сілеті,Шідерті т.б/

г/ Батысында қандай үстіртпен шектеседі?/ Торғай/

д/ 1968/58/ ж ұйымдастырылған қорық./ Қорғалжын/

5. Орал.

а/ Мұғалжар тауының ең биік нүктесі./Үлкен Боқтыбай 657 м /

б/ Қай қатпарлықта пайда болған? / Герцин /

в/ Тауды батыс және шығыс жоталарға бөлетін ойыс./ Біршоғыр/

г/ Мұғалжар тауы қай қаланың тұсынан басталады? / Орск/

д/ Пайдалы қазбалары./ никель,кобальт,хромит,мыс,сирек металдар,көмір/

6. Алтай.

а/ Қазақстанға қай бөлігі кіреді?/ оңтүстік-батыс/

б/ Ең биік нүктесі./ Мұзтау 4506 м/

в/ Қаз-ғы бөлігі қандай аудандарғабөлінеді?/Кенді Алтай,Оңт.Алтай,Қалба

г/ Ең үлкен көлі. / Зайсан /

д/ 1976 ж ұйымдастырылған қорық./ Марқакөл /

7. Жоңғар Алатауы.

а/ Ж.Алатауын бөліп жатқан өзендер./ Бат.Көксу,шығысында Боротала/

б/ Солтүстік жотасының ең биік нүктесі./ Бесбақан 4622 м/

в/ Жауын-шашынның жылдық мөлшері./ 600-800 мм /

г/ Қанша мұздық бар? /700 /

д/ Климатына әсер ететін ауа массалары./ Арктикалық,Тұранның ыстық        

                                                                                                                 ауасы/

8. Сауыр-Тарбағатай.

а/ Сауыр қай жерден басталады?/Қытайдан,Улюнгур көлінің батысынан/

б/ Қай қатпарлықта пайда болған?/ Герцин /

в/ Сауырдың , Тарбағатайдың биік нүктелері./Мұзтау 3816 м,Тастау 2992м/

д/Сауыр батысқа қарай аласарып, қай жотаға ұласады?/ Маңырақ жотасына

г/ Сауыр тауындағы көмір кен орны. / Кендірлік /

9. Тянь-Шань

а/ Ең биік нүктесі қай жотада орналасқан? / Сарыжаз жотасы/

б/ Корженевский мұздығы қай тауда орналасқан? / Іле Алатауында/

в/ Батыс Тянь-Шаньның батыстағы жалғасы. / Қаратау жотасы/

г/ 1926/27/ ж ұйымдастырылған қорық. /  Ақсу-Жабағылы/

д/ Талғар шыңы қай таудың биік нүктесі./ Іле Алатауының/

III тур. Физика-географиялық сипаттама бойынша сұрақтар.

1. Пайдалы қазбалары.

а/ Мұнай алғаш рет қай кен орнынан алынды?/ 1899 ж Қарашүңгіл,Эмбі/

б/ Тұздың қоры қай аймақтарда шоғырланған?/Каспий маңы ойпатында/

в/Қазақстанның темірдің қоры жөнінен дүние жүзіндегі орны./ 8 /

2. Климаты

а/ Қазақстанда жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері. / 130-1600 мм/

б/Жоңғар қақпасы арқылы солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа

    қарай соғатын жел. / Сайқан желі/

в/ Солтүстіктегі қардың орташа қалыңдығы. / 20-30 см /

3. Ішкі сулары.

1.Ұзындығы 1000 км-ден асатын  өзендер./Ертіс,Тобыл,Есіл,Жайық,Іле,

                                                                         Сырдария,Шу/

2.Іле өзені қандай екі өзеннің қосылуынан басталады?/ Күнгес,Текес/

3.Балқаш көлінің батысы мен шығысы қандай бұғаз арқылы жалғасып жатыр

                                                                                           /Ұзынарал бұғазы/

IV. Қорытындылап,бағалау.