7-11 сыныптар арасында өткізілген "Біз физиканы білеміз бе?" сыныптан тыс шараның жоспары

«Біз физиканы білеміз бе?»физикалық ойынының бағдарламасы

Мақсаты: Оқушылардың білім деңгейін анықтау, логикалық ойлау қабілеттері мен жағдаяттан шығу дағдыларын дамыту, танымдық белсенділіктері мен пәнге  қызығушылықтарын арттыру. Оқушылардың ақпараттық мәдениетін   қалыптастыру. Оқушыларды көпшілік ортада сөйлеуге және өз ойын еркін айта алуға дағдыландыру, жылдамдыққа, ұйымшылдыққа тәрбиелеу.

Көрнекілігі: ойынның слайдтары, қобдиша,   физикалық приборлар, физикалық тәжірибе жасауға   арналған құралдар, плакаттар.

Әдіс-тәсілдері: ауызша жауап беру, тәжірибе жасау.

Формасы: ойын сабақ

БАРЫСЫ:

1 Психологиялық ахуал туғызу.

Ойынның шарттары:

1.      «Бәйге»

2.      «Загадки с подсказками»

3.      «Do you know physical terms?»

4.      «Есептеп көр ерінбей»

5.      «Сиқырлы қобдишадан шыққан бас қатырғыштар»

6.      «Үздік топ басшы»

Қайырлы күн құрметті ұстаздар, әділ қазылар алқасы, сайыскерлер, оқушылар жәнежанкүйерлер! Бүгінгі біздің  «Біз физиканы білемізбе?» атты сыныптан тыс шарамызға қош келдіңіздер.

Біреуінің жүрегінің түгі бар,

Біреуінің арқалап жүрген қоғамдық жүгі бар,

Біреуінің күмбірлеген күйі бар,

Енді біреуінің қатты істейтін миы бар – дей келе

Ойыншыларымызды ортаға шақырамыз!

Ойынға қатысушы  3топ, әр топ 8 ойыншыдан тұрады.

Оқушыларды кездейсоқ әдіспен 3 топқа бөлеміз.

1 топ: Күш

2 топ: Қуат

3 топ: Энергия тобының оқушыларымен таныс болсақ.

Бүгінгі сайысымызға төрелік ететін мұғалімдер:

1.      «Бәйге»

Әр топқа 15 сұрақтан қойылады. Әр дұрыс жауап 1 ұпайдан есептеледі.

Күш тобына:

1. Сандыққа нені тығып қоюға болмайды? ( жарық )
2. Күн күркірегенде ең алдымен найзағайды көреміз бе, әлде күркіреген дауысты естиміз бе? (найзағайды)
3. Атом массасының  өлшем бірлігіне не алынған? (кг)
4. Ең кішкентай заряд? (электрон)
5. Что весит больше, килограмм железа или килограмм пуха?
6. Ареометр нені өлшеуге арналған құрал? (Сұйықтың тығыздығын)
7. Күш импульсі дегеніміз не? ( I=Ft, берілген бірдей уақыт ішінде күш әсерінің өлшемі болып  саналатын векторлық физикалық шама ).

8.      Наука, изучающая природные явления (физика)

9. Жылу берілудің қандай түрлері бар?( жылу өткізгіштік, конвекция, сәуле шығару)

10.  Разгадав загадку, он закричал: «Эврика»    (Архимед)

11.  «Физика» сөзінің қазақша аудармасы ( табиғат)

12.  Страус өзін құспын деп атай ала ма?   (жоқ)

13.   1 кг массасы қыста ауыр ма, әлде жазда ауыр ма? ( бірдей )                                                                 

14.   12 шоқ жұлдыздың жалпы аты               (зодиак)

15.   Өзі арық, сөзі- әріп                                   (қалам)

Қуат тобына:

1.      Сұйықтың ең кішкетай бөлшегі қалай аталады? ( тамшы)

2.      Термометрді кім жасады? ( Швед астрономы, физигі Цельсий)

3.      Бұл кім? : өз өмірінде 40 т тамақ жейді, дүние жүзіндегі ең ақылды жыртқыш, қуаты орта есеппен 2,2Вт. ( адам )

4.      Луна для Земли    (спутник)

5.      Дене импульсі дегеніміз не?  ( Р=mv, механикалық қозғалыстың өлшеуіші болып  саналатын векторлық физикалық шама ).

6.      Табиғатты зерттеудің қандай негізгі үш әдісі бар? ( бақылау, эксперимент, теориялық әдіс)

7.      Бір заттың малекулаларының екінші заттың малекулалар аралық бос орындарына өзара өтуі – бұл .... (диффузия)

8.      Предметы в физике называются    (тела)

9.      Дене пішінінің немесе өлшемдерінің өзгеруі? ( деформация )

10.  Дененің тірекке немесе аспаға түсіретін күші? ( салмақ )

11.  Темірқазық жұлдызын басқаша қалай атайды? /Жетіқарақшы/

12.  Единица измерения температуры  (Градус)

13.  Жұмыстың халықаралық жүйедегі өлшем бірлігі? /Джоуль/

14.  Ауаның қысымын анықтайтын құрал /Барометр/

15.  Физиканың жылу құбылыстарын зерттейтін бөлімі /Термодинамика/

Энергия тобына:

1.Жылу берілу кезінде дененің алған немесе жоғалтқан энергиясы – Жылу мөлшері

2.Сұйықтың бетінде болатын булану құбылысы – Кебу

3.Электр зарядының бірлігі  – Кулон (Кл)

4.Ядродағы бейтарап бөлшек – Нейтрон

5.Кернеуді өлшейтін прибор – Вольтметр

6. Величина, характеризующая быстроту движения (скорость)

7.Ішінде темір өзегі бар катушка – Электромагнит

8.Қозғалыс траекториясының бойымен дененің жүріп өткен арақашықтығын не дейді ? – Жол

9.ХБЖ уақыттың бірлігі – (с)

10. Какой буквой обозначают время? (Т)

11.Жиілік қандай әріппен белгіленеді? - 

12. В формуле F=mg , g - это … (ускорение свободного падения)

 13.Период пен жиілік бір- біріне қандай шамалар? – Кері

14. Үдеу қандай әріппен белгіленеді? – а

15.Физикалық шамаларды өлшеудің қандай түрін білесің –Тікелей және жанама өлшеулер

2.      «Загадки с подсказками»

На каждый правильный ответ по 10 баллов. С одной подсказкой 9 и т.д.

1.    Заложил основы механики и гидростатики.

2.    Он родился в Сиракузах.

3.    Автор книги «О равновесии плоских фигур».

4.    Его отцом был математик и астроном –Фидий. 

Архимед

1.    - Это кругосветное путешествие он совершил в одиночку.

2.    Сын крестьянина, учащийся ремесленного училища, рабочий, курсант аэроклуба.

3.    Претендентов на поездку было много, но выбор пал на него.

4.    Ему принадлежит историческая фраза «Поехали!», сказанная перед стартом.

5.    Первый в мире человек совершивший полёт в космос.

Ю.Гагарин

1.      - Он жил в IV в. до н.э.

2.      - Он был воспитателем Александра Македонского.

3.      Его учения относятся ко всем областям знаний того времени

4.      Его учение господствовало в науке около 100 лет.

5.      - Он ввёл в науку слово «физика».

Аристотель

1.      Прусское правительство награждает его орденом Короны.

2.    Он умер от заражения крови в возрасте 36 лет в Бонне. 

3.    Он нашёл, что электромагнитные волны проходили через одни виды материалов и отражались другими, что привело в будущем к появлению радаров.

4.    Впервые наблюдал и дал описание

5.    Он подробно исследовал отражение, интерференцию, дифракцию и поляризацию электромагнитных волн

Генрих Герц

3.      «Do you know physical terms?»

Әр дұрыс ұпайға 1 ұпайдан есептеледі.

A.    Velocity                          1. Заряд

B.     Motion                            2.Қысым

C.     Mass                                3.Молекула

D.    Energy                             4.Энергия

E.     Force                                5. Толқын

F.      Charge                             6. Жарық

G.    Light                                 7.Көлем

H.    Sound                                8. Жиілік

I.        Volume                              9. Дыбыс

J.       Pressure                             10. Қозғалыс

K.    Temperature                      11.Масса

L.     Molecule                             12. Күш

M.   X-rays                                 13. Температура

N.    Frequency                           14. Жылдамдық

O.    Wave                                   15.Рентген сәулесі

4.      Есептеп көр ерінбей.

Әр дұрыс ұпайға 15 ұпайдан есептеледі.

1 топқа есептер.                                                

1.                  Какое количество теплоты выделится при полном сгорании 100 кг карагандинского угля? (удельная теплота сгорания карагандинского каменного угля  33,5*10 ⁶  Дж/кг) Ответ: 330,5*10 ⁶  Дж

2.                  Егер толқын 400м/с жылдамдықпен таралса, ал жиілігі 200Гц тең болса, онда толқын ұзындығы неге тең? Жауабы: 2м

2                    топқа есептер.

1.                  3м/с жылдамдықпен қозғалатын массасы 2кг дененің кинетикалық энергиясы неге тең? Жауабы: 9Дж

2.                  По проводнику течет ток с силой 0,40 А, разность потенциалов на концах проводника 8,0 В. Чему равна сопротивление проводника? Ответ:  20 Ом

3                    топқа есептер.

1.                  4 Н күштің әсерінен 0.02м-ге ұзарған серіппенің қатаңдығы неге тең? Жауабы: 200Н

2.                  Через ламку накаливания проходит ток 0,4 А. Какое количество свободных зарядов проходит через поперечное сечение лампы за 1 с?   Ответ: 0,4 Кл

5.      «Сиқырлы қобдишадан шыққан бас қатырғыштар»

Әр дұрыс жауапқа 10 ұпайдан есептеледі.

1 қобдиша

Қажетті заттар: шикі жұмыртқа, суы бар стақан, бірнеше қасық ас тұзы  Тапсырма: 1. Суы бар стақанға жұмыртқаны ептеп, қасықпен сал.

Не байқалады?  Жұмыртқа стақан түбіне дейін түседі, яғни батады.

 Себебі: Жұмыртқаның тығызыдығы судың тығыздығынан артық.

Жұмыртқаны стақанның ішінен ал, стақанға 10 шәй қасық тұз сал, толық ерігенше араластыр. Енді жұмыртқаны стақанға ептеп сал.

Не байқалады? Жұмыртқа жоғары қарай қалқып шығады, яғни батпайды.

Себебі: тұзды судың тығыздығы жұмыртқаның тығыздығынан артық, сондықтан да жұмыртқа батпайды.

2 қобдишаның тапсырмасы :

Қажетті заттар: Стақан, өлшемдері стақан диаметрінен үлкен қалың қағаз

Тапсырма: Стақанды жиегіне дейін су толтыр.

1. Бетін қағазбен жап.

2. Бір қолыңмен стақан түбінен ұстап екінші қолыңның алақанымен су төгілмейтіндей етіп қағаз бетін стақанға қысып ұста.

3. Енді түбін жоғары қаратып, стақанды өте шапшаң төңкер.

4 Қолыңды ептеп қағаздан ажырат.

Не байқалады?

Су стақаннан төгілмейді. Қағаз стақанға кептеліп қалған тәрізді. Төңкерілген стақандағы су неге төгілмейді?

Себебі: Стақан түбіндегі қатты қағазға төменнен жоғары әсер ететін ауаның қысым күші стақан ішіндегі судың салмағынан көп болады. Сондықтан қатты қағаз стақанға тығыз жабысып, су төгілмейді.

3 қобдиша тапсырмалары:

Қажетті заттар: пластилин, аузы жабық суы бар бөтелке.

Тапсырма. 1. Пластиланді жұмсартып, жұқалап жаю керек.

2. Бөтелкені жайлап, пластилиннің үстіне қою керек.

3. ЕНді бөтелкенің аузын төмен қаратып қой.

Не байқалады? Пластилиндегі бөтелкені түбімен қойғанда түсірген ізден, бөтелкені аузын төмен қойғанда түсірген із тереңірек.

Себебі: Бірінші жағдайда бөтелкенің салмағы әсер ететін тірек бетінің ауданы үлкен. Екінші жағдайда бөтелкенің салмағы әсер ететін тірек бетінің ауданы кіші, сондықтан бөтелкенің түсіретін ізі тереңірек.

6.      «Үздік топ басшы»

Әр дұрыс жауапқа 5 ұпайдан есептеледі.

1.Айдың бетінде тұрып, «аққан жұлдыздарды» көруге бола ма?(жоқ, өйткені айда атмосфера жоқ)

2.Сарқыраманың қай жерінде судың  температурасы жоғары.(табанында)

3.Альпинистер таудың басында тамақ дайындайды, уақыты жеткенмен тамағы піспеді. Неліктен? (Таудың басында атмосфералық қысым төмен болғандықтан)

4.Қант салқын суға қарағанда, ыстық суға салғанда тез еритіні неліктен?

 ( температура артқан сайын диффузия шапшаң өтеді)

5.неліктен желдеткіш ток көзінен ажыраған соң, біразға дейін айналып тұрады. (Инерция)

6.Қалың қарда шаңғымен жүру неге оңай? (қысым аз)

7.Судан алынған балықты қолмен ұстау неге қиын? (Үйкеліс аз)

8.Күннің көзіне қойған ақ шәйнекте су тез ыси ма, қара шәйнектегі су тез ыси ма? (Қара шәйнектегі су тез ысиды. Өйткені қара дене жылуды жақсы өткізеді)

9. Менің атым Медет Менің тәтемнің бір ғана інісі бар. Менің тәтемнің інісінің аты кім? 

(Медет)

10. Термометр аяз болғасын – үш градус көрсетіп тұр. Осындай екі термометр неше градус көрсетеді? (үш)

11. Тік төрбұрышты бөлмеге әрбір қабырғасында үш болатындай сегіз орындықты орналастыру керек. Орналастырыңдар. Жауабы:

12. Бөлмедегі әр бұрышта бір мысықтан және оған қарама-қарсы үш мысықтан отырса, бөлмеде неше мысық бар? (4 мысық)

13. Үстел үстінде үш стакан шие тұр. Марат бір стакан шиені жеп қойды. Неше стакан қалды? ( үш стакан)

14. Жүгіру жарысынан Асет, Марат, Талғат үш орынды алды, егер: Марат екінші орын алмаса, ал Талғат –үшінші орын алмаса, кім қандай орын алды? (1-Марат, 2-Асет, 3-Талғат)

15. Бес шырпы таяқшасынан екі үшбұрыш құру керек. Құраңдар.

15. Көшеде екі әкесі, екі баласы, және атасы немересімен қыдырып жүр. Көшеде неше адам жүр? (үшеу)

Қорытынды.

Шеберлік пен білімді

Сарапқа сап көріңіз

Әділ қазы алқасы

Әділ баға беріңіз.

Жүргізуші:

Қадірлі үстаздар мен оқушылар, сайыскерлер үшін атсалысып уақыттарыңызды бөліп келгендеріңізге мыңда бір рахмет айтамыз.

Ғылым дами берсін ғаламдағы

Білімді үйренейік жаңа замандағы

Аман-сау тұрыңыздар, осыменен,

Физикалық бәйгеміз тәмәмдалды.

Бағалау парағы

Р/с	Ойын шарттары	Күш	Қуат	Энергия
1	«Бәйге»
2	«Загадки с подсказками»
3	«Do you know physical terms?»
4	«Есептеп көр ерінбей»
5	«Сиқырлы қобдишадан шыққан бас қатырғыштар»
6	«Үздік топ басшы»
7	«Үздік жанкүйер»
	Жалпы ұпайы