1 сыйныф өчен татар теленнән эш программасы

1 нче сыйныф өчен татар теленнән эш программасы (рус төркеме)

I.       Аңлатма  язу

Эш программасы түбәндәге хокукый – норматив документларны исәпкә алып төзелде:      

1.      “Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасында башка телләр турында” Татарстан Республикасы Законы (1992 нче ел, 8 нче июль).

2.      “2014-2020 нче елларга Татарстан Республикасы дәүләт телләрен һәм Татарстан Республикасында башка телләрне саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча Татарстан Республикасы Дәүләт программасы” (2013 нче ел, 25 нче октябрь).

3.      “Россия Федерациясендә мәгариф турында” 2012 елның 29 декабрендәге 273-ФЗ номерлы Федераль законы.

4.      “Мәгариф турында” Татарстан Республикасы законы, 2013 нче ел.

5.      Дәүләт аккредитациясенә ия башлангыч, төп, урта гомуми белем бирү программаларын тормышка ашыру өчен кулланыла торган дәреслекләрнең федераль исемлеге.

6.      Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының ”Федераль дәүләт белем стандартлары нигезендә мәктәпләрдә татар телен һәм әдәбиятын укыту турында” методик хаты (№2905041-2 от 03.09.2014)

7.      Башлангыч гомуми белем бирүнең Федераль дәүләт белем бирү стандарты (Россия Мәгариф һәм Фән министрлыгында 2009 нчы елның 6 нчы октябрь боерыгы 373 нче номер белән расланган)

8.      “Рус телендә сөйләшүче балалар өчен татар теле һәм әдәби уку” предметыннан программа. Башлангыч гомуми белем мәктәбе (Төзүче авторлары: К.С. Фәтхуллова, Р.З. Хәйдәрова)

9.      Татарстан Республикасы Казан шәһәре  Вахитов районы муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе  “14 нче мәктәп”нең 2017-2018 нче уку елына укыту планы.

10.  Татарстан Республикасы Казан шәһәре Вахитов районы  муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе  “14 нче мәктәп”нең төп белем бирү программасы.

11.  Татарстан Республикасы Казан шәһәре Вахитов районы  муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе  “14 нче мәктәп”нең эш программалары турында локаль акты.

Федераль Дәүләт стандартларында белем бирү системасы системалы-эшчәнлекле юнәлешкә корыла һәм системаны барлыкка китерә торган төп компонент буларак  нәтиҗә күрсәтелә. Бу - предмет, метапредмет, шәхескә кагылышлы нәтиҗәләр. Стандартларда күрсәтелгән бу концептуаль методологик нигез  барлык фәннәрне укыту системасына да, шул исәптән рус телле балаларга татар теле һәм әдәби уку системасына да карый. Ягъни рус телле укучыларга татар теле  укыту системасының барлык компонентлары: программалар, укыту-методик комплектлары, дәрес процессы, контроль, идарә итү, белем күтәрү һ.б. – барысы да бер максатка – нәтиҗәгә хезмәт итә.

Билгеле  булганча, укытуның максаты җәмгыять тарафыннан куелган социаль заказ белән билгеләнә. Татарстан Республикасында белем бирү системасының төп бурычы – иҗади фикерләүче, инициативалы, иҗтимагый тормышта актив катнашучы, белемле, ике дәүләт һәм чит телләрдә дә иркен сөйләшеп аралашучы билингваль (полилингваль) шәхес тәрбияләү. Татарстан Республикасы Конституциясенең 8 нче маддәсендә һәм “Татарстан Республикасы халыкларының телләре турындагы” Законда күрсәтелгәнчә, Татарстанда дәүләт телләренең икесен дә белү милләтләрнең үзара аңлашып, тату яшәвенең нигезен тәшкил итә. Татар теле, дәүләт теле буларак, барлык  урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләрендә төп уку предметларының берсе булып тора.

Тәкъдим ителә торган программа “Сәлам” уку-укыту комплекты ярдәмендә 1нче сыйныф укучыларына белем бирүне планлаштыру, уку-укыту процессын тәэмин итү максатын күздә тота.  Ул “Сәлам” УМКсы ярдәмендә рус телле укучыларга татар телен укыту буенча эш программасын төзү өчен нигез булып тора һәм ул укыту предметының мәҗбүри өлешен тәшкил итә. Мәктәпнең эш үзенчәлегеннән чыгып, укучыларның индивидуаль мөмкинлекләрен исәпкә алып, уку материалын өйрәнүгә сәгатьләр саны бүленеше һәм  материалны өйрәнү эзлеклелеген, эчтәлекне киңәйтү, шулай ук укучыларның коммуникатив компетенциясен формалаштыру юлларын башкачарак тулыландыруны теләп, укытучылар эш программасына үзгәрешләр кертә алалар.  Бу үзгәрешләр эш программаларының аңлатма язуында чагылыш табарга тиеш.

Рустелле  укучыларга татар теле укытуның  төп максатлары

Татар теленә өйрәтүнең төп максатлары: укучыларның аралашу даирәсен, аралашу ситуацияләрен исәпкә алып, сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләре (тыңлап аңлау, сөйләү, уку, язу) буенча укучыларда коммуникатив компетенция (аралашу осталыгы)  формалаштыру;  укучының танып белү, гомуми уку күнекмәләрен, сөйләм культурасын үстерү;  татар милләтенә, аның тарихи һәм мәдәни хәзинәләренә карата хөрмәт тәрбияләү; укучыларны мәдәниятара диалогка тарту; татар телен дәүләт теле буларак өйрәнүгә ихтыяҗ тудыру.

         1 нче сыйныф өчен сайланган эчтәлек укучыны рухи һәм әхлакый яктан тәрбияләү, укуның универсаль гамәлләрен формалаштыру максатларына хезмәт итә. Укыту процессы коммуникатив методның  төп принципларын исәпкә алып оештырыла. Ул аралашуга аралашу аша өйрәтү принцибына корылган. УМК яңа гына мәктәпкәчә уку һәм тәрбия бирү үчреждениясен тәмамлаган балаларны уен прцессы аша телгә өйрәтү шартларын тудыра, ягъни тормышта телне куллану шартларына якынлаштыра.  Бу укыту процессын укучыларның шәхси ихтыяҗларын, теләк-омтылышларын, индивидуаль-психик үзенчәлекләрен исәпкә алып оештыруны тәэмин итә. Аралашу ситуацияләрендә сөйләм бурычына тәңгәл килгән лексик-грамматик материалны укучыларның мөстәкыйль куллануын тәэмин итү үрнәк күнегүләр бирү һәм ситуацияләр тудыру аша тормышка ашырыла. УМКда телне функциональ төстә өйрәнү принцибы  һәрдаим истә тотыла, ягъни лексик-грамматик материал коммуникатив максаттан, аралашу ихтыяҗыннан һәм куллану ешлыгыннан чыгып билгеләнелә. Шулай ук ана телен исәпкә алу принцибы да исәпкә алына.

Рус телле укучыларга татар теле укытуның максаты киңкырлы, һәм ул берничә аспекттан тора: танып белү, үстерү, тәрбия, белем бирү.

Танып белү максатының эчтәлеге

Татарстан Республикасында яшәүче һәр милләт кешесенә, үз халкы мәдәниятеннән тыш, шушы төбәктә яшәүче башка  халыклар мәдәнияләрен, гореф-гадәтләрен, тарихи  үткәнен, бүгенгесен, киләчәген белү зарур. Шунлыктан укучыларга дәресләрдә бу хакта да мәгълүмат бирелә, программа эчтәлеге телгә өйрәтү процессын мохит белән якынлаштыруга нигезләнә.

Татар исемнәрен, топонимнарын дөрес әйтә белергә өйрәтү, укучыларны аларның семантикасы белән кызыксындыру, балалар фольклоры, татар халкы авыз иҗаты, күренекле әдәбият-сәнгать вәкилләре белән беренчел таныштыру - башлангыч этапта танып белү максатының төп эчтәлеген тәшкил итә.

Үстерү максатының эчтәлеге.

Шәхеснең белемле булуы, тәрбиялелек һәм аның фикерләү сәләте үсеше дәрәҗәсеннән дә тора. Балаларның психологик үсешен түбәндәге юнәлешләрдә үстерүгә аеруча игътибар таләп ителә:

- логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дидуктив фикерләүне үстерү;

- хәтерне үстерү (ихтыярый, ихтыярсыз), игътибарлылыкны арттыру;

- аралаша белү сәләтен үстерү;

- ихтыяр көче, максатчанлык, активлык сәләтләрен һ.б.ны үстерү.

Программага сайланга эчтәлек нигезендә, сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләре буенча эш оештырганда, бу максат беренче планга куела.

Тәрбияви максатның эчтәлеге.

Укучыларның тиешле дәрәҗәдәге тәрбиялелегеннән башка укыту процессын оештыру мөмкин түгел. Тәрбия процессы укытуның эчтәлеге һәм методларына бәйле, шунлыктан программа эчтәлеген сайлаганда, материалның тәрбияви мөмкинлекләре исәпкә алына. Балаларның яшь үзенчәлекләренә туры килгән, аларны кызыксындырган мораль проблемаларны үз эченә алган эчтәлек, беренчедән, укыту процессында тәрбияви функция башкарса, икенчедән, турыдан-туры коммуникатив мотивация тууга бәйле була.

Программада  тел өйрәнергә теләк белдергән баланың күңелен  яулардай җырлар, татар мәдәнияте, этикет нормалары белән таныштырырдай уеннар, фольклор материаллары тәкъдим ителә.

Белем бирү максатының  эчтәлеге.

Укучыларның татар теле буенча лексик, грамматик күнекмәләре сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләрендә кулланыла алырлык дәрәҗәгә җитү зарур. Укучылар  һәр  өйрәнелгән материалны сөйләм процессында мөстәкыйль рәвештә гамәли кулланырлык дәрәҗәдә өйрәнергә тиешләр. Шул вакытта гына татар телен дәүләт теле буларак  өйрәнү бурычы үтәлә.

Укытуның  шәхескә кагылышлы, предметара, предмет нәтиҗәләре

1 нче сыйныфта телне гамәли үзләштерү нәтиҗәсендә укучыларда татар теленең күп мәдәниятле дөньядагы роле һәм мөһимлеге турында күзаллаулар формалаша. Татар мәдәниятенең укучылар  өчен булган катламы белән  танышу башка мәдәниятләргә карата ихтирам хисе уята, укучыларга үз мәдәниятләрен дә тирәнрәк аңларга һәм объектив бәяләргә мөмкинлек бирә.

Укучының үзенә һәм әйләнә-тирәсендәге кешеләргә карата түбәндәге шәхси кыйммәтләре формалашкан булуы күзаллана:

–                    шәхесара һәм мәдәниятара аралашуда  татар теленә карата ихтирамлы булу һәм аны яхшы өйрәнергә теләү;

–                    туган илеңнең, туган ягыңның, анда яшәүче халыкларның мәдәнияте һәм сәнгате турында хәбәрдар булу;

–                    укуга, үзлегеңнән белем алуга җаваплы карау;  

–                    әхлакый кагыйдәләрдә ориентлашу, аларны үтәүнең мәҗбүрилеген аңлау;

–                     гаилә, дуслык төшенчәләрен кабул итү, башкаларга карата түземле һәм кайгыртучан, ихтирамлы булу;

–                    үз-үзеңне эстетик яктан тәрбияләү; 

–                    башкаларны тыңлый һәм аңлый белү, итагатьле әңгәмәдәш булу, үзара аңлашуга ирешү;

–                    белем алу һәм башка эшчәнлек барышында үз яшьтәшләрен, өлкәннәр белән мөнәсәбәт урнаштыра һәм аралаша белү.  

Татар теле укытуның предметара нәтиҗәләре:

татар теле, танып белү чарасы буларак,  укучыларның фикер йөртү,  интеллектуаль һәм иҗади сәләтләрен үстерүгә, шулай ук реаль тормышта туган проблемаларны хәл итү өчен кирәк булган укуның танып белү, регулятив, коммуникатив гамәлләрен формалаштыруга хезмәт итә.

Дәресләр вакытында укучыларда мәгълүмати җәмгыятьтә яшәү һәм эшләү өчен кирәкле күнекмәләр үстерелә. Укучылар текст, күрмә-график символлар, хәрәкәтле  яисә хәрәкәтсез сурәтләр, ягъни төрле коммуникацион технологияләр аша тапшырыла торган мәгълүмати объектлар белән эшләү тәҗрибәсе ала; алдан әзерләнеп, зур булмаган аудитория алдында чыгыш ясарга өйрәнә; укучыларда, интерактив дәреслек, компьютер яисә ИКТ нең башка чаралары белән эш иткәндә, сәламәтлеккә зыян китерми торган эш алымнарын куллана алу күнекмәләре формалаша.

Танып белү нәтиҗәләре:

–                    фикер йөртү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәпле-нәтиҗәле бәйләнешләрне табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;

–                    иҗади һәм эзләнү характерындагы  проблеманы  билгеләү, аларны  чишү  алгоритмнарын мөстәкыйль төзи алу;

–                     объектларны  чагыштыру нигезендә уртак билгеләрне  күрсәтү;

–                    төп һәм икенчел мәгълүматларны  аеру, укылган яки тыңланган  эчтәлеккә бәя бирә белү;

–                    тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

Регулятив нәтиҗәләр:

–                    уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели алу;

–                    эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыру, нәтиҗәле эш алымнарын табу;

–                    укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;

–                    ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләргә ия булу;

–                    дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм  алар белән дөрес эш итә белү;

–                    дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерләү һәм тәртиптә тоту.

 Коммуникатив нәтиҗәләр:

–                    әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;

–                    әңгәмәдәш  белән  аралашу калыбын төзү;

–                    аралаша белү сәләтенә ия булу;

–                    парларда һәм күмәк эшли белү;

–                    мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш  башкару;

–                    әңгәмәдәш белән сөйләшүне башлау, дәвам иттерү, уңышлы тәмамлау.

Татар теленә өйрәтүнең  предмет нәтиҗәләре:

Сөйләү

- сорау һәм җавап репликаларын дөрес кулланып, тәкъдим ителгән ситуация буенча диалог оештыру (һәр укучының репликалар саны 3тән ким булмаска тиеш);

- укылган яки тыңланган текстның эчтәлеге буенча сорау бирә белү;

- өйрәнелгән лексик  тема  буенча  кечкенә күләмле бәйләнешле  текст  төзеп  сөйләү (җөмләләр саны 3тән ким булмаска тиеш);

- укытучының дәрес, уен ситуацияләре белән бәйле сорауларын, күрсәтмәләрен аңлау;

- сүзләрне, сүзтезмәләрне, җөмләләрне, грамматик формаларны бер-берсеннән ишетеп аера белү.

- укылган (тыңланган) текстның эчтәлеген сөйләгәндә, җөмлә калыпларын, лексик берәмлекләрне урынлы куллану.

 - өйрәнелгән эчтәлек нигезендә әңгәмәдәшең белән контакт урнаштыра, сорау куя, җавап бирә, кире кага, раслый белү;

- программада күрсәтелгән темалар буенча укытучының сорауларына жавап бирү һәм сораулар куя белү;

- дәреслектә бирелгән үрнәк диалогларны сәнгатьле итеп уку, сөйләү һәм охшаш диалоглар төзү, программада күрсәтелгән коммуникатив максатлар буенча әңгәмәдә катнаша алу.

- җанлы һәм җансыз предметларны, рәсем, картина эчтәлеген сурәтләп сөйли белү;

- тәкъдим ителгән терәк сүзләр ярдәмендә укылган текст яисә караган рәсем (фильм) буенча, өйрәнелгән җөмлә төрләрен файдаланып, хикәя төзү;

- үзе, гаиләсе һәм дуслары турында кечкенә күләмле  мәгълүмат бирә белү (җөмләләр саны 3тән ким булмаска тиеш).

Тыңлап аңлау

- тыңлаганда җөмлә, сүз чикләрен билгеләү, интонацияне аеру;

- сүзләрне, җөмләләрне тыңлап тәрҗемә итә белү;

- 0,5 минутлык бәйләнешле текстны тыңлап, эчтәлеге буенча сорауларга җавап бирү;

-  дәрестә катнашучыларның җанлы сөйләмен тыңлап, эчтәлегенә төшенү.

Уку

-татар алфавитындагы хәрефләрне таный белү;

-хәреф-аваз системасын аера, татар теленә хас булган авазларны дөрес әйтеп укый белү;

-дәреслектә уку өчен бирелгән җөмләләрне, текстларны дөрес интонация белән укыйбелү;

- кечкенә күләмле шигырьләрне яттан сөйләү;

Язу

- татар алфавитындагы хәрефләрне дөрес, матур яза белү;

- өйрәнелгән сүзләр белән җыйнак җөмләләр язу;

- дөрес күчереп язу күнекмәләрен булдыру;

- укылган (тыңланган) текстның эчтәлеге буенча гади сорауларга җаваплар язу.

Тел чаралары һәм аларны куллану күнекмәләре

Сөйләмнең фонетик ягы

– татар сөйләмен фонетик яктан дөрес оештыру;

– татар авазларын дөрес әйтергә өйрәнү;

– аерым сүзләрдә басымны дөрес кую;

– әйтү максаты ягыннан җөмлә төрләрен аеру;

– ритм һәм интонация үзенчәлекләрен исәпкә алып, җөмләләрне дөрес әйтү;

– өйрәнелгән сүзләрне дөрес әйтү, уку.

   Сөйләмнең лексик ягы

– аралашу барышында, коммуникатив максаттан чыгып, актив лексикадан файдалану;

– өйрәнелгән аралашу темаларына караган лексик берәмлекләрне һәм сүзтезмәләрне тану.

Сөйләмнең грамматик ягы

– өйрәнелгән сөйләм калыпларын аралашу вакытында дөрес куллану.

Социаль-мәдәни күнекмәләр

Татар этикет (сәламләшү, саубуллашу) нормаларын, туганлык атамаларын белү.

Махсус күнекмәләр

УМКның мультимедиа әсбапларыннан, башка татар сайтларыннан файдалану.

Сөйләмнең предмет эчтәлеге

Телдән һәм язма сөйләмнең эчтәлеге белем һәм тәрбия бирү максатларыннан, шулай ук укучыларының яшь үзенчәлекләре һәм мәнфәгатьләреннән чыгып билгеләнә.

Предмет буенча билгеләнгән тематик эчтәлек	Якынча сәгатьләр саны
Сәлам!	5
Мәктәп	5
Саннар	5
Төсләр	6
Гаилә	6
Уенчыклар	6
Шөгыльләр һәм хәрәкәтләр	6
Вакыт	6
Шәһәр һәм авыл	8
Йорт	8
Ашамлыклар	8
Минем тәнем	8
Киемнәр	8
Хайваннар	8
Туган көнең белән!	8
Барлыгы	99 сәг.

Тел материалы

Тема	Лексика	Сөйләм калыплары
Сәлам!	Исәнме/сез! Сәлам! Сау бул(-ыгыз)! Рәхмәт Начар Шәп Яхшы Әйе Юк Мин Син ул	Хәерле иртә (көн, кич)! Тыныч йокы! Син кем? Мин - ... Хәлләр ничек? Син Алсумы? Әйе, Алсу. Юк, Алсу (...) түгел! Бу - .. мы/-ме?
Мәктәп	Мәктәп Сыйныф Такта Акбур Чүпрәк Бетергеч Китап Дәфтәр Каләм Көндәлек Укучы Укытучы	Бу нәрсә? Ул кем? Бу … түгел. ... кайда? Сыйныфта кем (нәрсә)... бар/ юк? Укучы сыйныфта. Китап (...) өстәлдә. Китаплар (...) партада. Каләмнәр пеналда.
Саннар	Бер Ике Өч Дүрт Биш Алты Җиде Сигез Тугыз Ун  Ничә?	Ничә... бар/юк?  - Сиңа ничә яшь? Миңа (аңа) .... яшь. Кемгә ... кирәк? Саннар юк.
Төсләр	Кара Күк Сары Яшел Көрән Кызыл Кызгылт сары Соры Зәңгәр Ак Ал Шәмәхә Кара Нинди? Матур Күбәләк Чәчәк	... нинди? Лимон (...)  нинди төстә? Лимон (...) сары (…) төстә. Кызыл чәчәк вазада.
Гаилә	Гаилә Әти Әни Әби Апа Бабай Сеңел Зур Кечкенә Яшь Карт Эне Һәм Абый	Синең исемең ничек? Минем исемем... Аның ...(-ы/-е/ –сы/-се) бармы? Әйе, ... бар. Юк. Минем ...(-ем/-ым/-м) бар/юк. Синең ...(- ың/-ың/-ң) бар/юк. Аның ...( -сы/-се/-ы/-е) бар/юк.
Уенчыклар	Машина Уенчык Бөтерчек Уен Курчак Туп Шакмак Быргы Очкыч	Миндә ... бар/юк. Мин ... белән уйныйм. Син нәрсә белән уйныйсың? Син кибеттә нәрсә аласың? Мин кибеттә  уенчыклар алам. Ул кибеттә туп ала.
Шөгыльләр һәм  хәрәкәтләр	Кара Тыңла Әйт Утыр Яз Рәсем яса Җырла Укы Эч Аша кил Кит Кер Чык Тукта Сөрт	Син утыр! Син сыйныфка кер. Ул сыйныфка керә. Син сыйныфтан чык. Ул сыйныфтан чыга.
Вакыт	көз яз кыш җәй ай хәзер кайчан? иртән  көндез  кичен төнлә йокла сәгать ял көне	Сәгать ничә? Хәзер яз көне. Мин төнлә йоклыйм.
Шәһәр һәм авыл	Урам кибет бина киң тар биек урман елга юл	Син кайда яшисең? Мин авылда яшим. Ул авылда яши. Син кайда укыйсың?
Йорт	Йорт өй Кат Ишек Бүлмә Тәрәзә Җиһаз Карават	Йортта нәрсәләр бар? Йортта ничә кат бар?
Ашамлыклар	Ипи Сөт Ит Йомырка Шикәр Тоз Аш Ботка Күмәч Чәй Балык Алма	Син нәрсә яратасың?
Минем тәнем	Баш Бит Чәч Күз Колак Борын Авыз Теш Кул Аяк	Иртән мин юынам. Мин теш чистартам.
Киемнәр	Кием Пәлтә Чалбар Күлмәк Итәк Башлык Шарф Аяк киеме Бияләй Тун Итек	Мин  күлмәк (...)  киям. Шарф кайчан кирәк?
Хайваннар	Песи Эт Кәҗә Сарык Сыер Ат Аю Куян Төлке Бүре Керпе Тиен	Эт кайда яши. Керпе нәрсә ашый.
Туган көнең белән!	Бәйрәм Туган көн Кунак Ял итәргә Кунакка бар Теләк Бүләк ит Күңелле Котла	Туган көнең белән! Бәйрәм белән котлыйм!

Белем бирүне  материаль-техник һәм мәгълүмати яктан тәэмин итү

“Сәлам!” УМКсы ярдәмендә татар теленә өйрәткәндә, түбәндәге материаль-техник чаралардан файдалану тәкъдим ителә: карточкалар, стикерлар, интерактив дәреслек, аудиодиск,  “Сәлам!” сайты (http://selam.tatar/),  өстәмә татар сайтлары;  электрон китапханә.

Өстшмә интернет ресурслар:

https://www.youtube.com/user/balarf

http://watan.su/balalar-bulmase/25-multfilmnar/408-tatarmultfilm

http://www.belem.ru

http://kitap.net.ru

Онлайн школа EF-АНА ТЕЛЕ: http:// аnatele.ef.com.

Рус телле укучыларның татар теленнән белем һәм күнекмәләрен тикшерү төрләре.

№	Эш төрләре	1нче сыйныф
1.	Тыңлап аңлау	0,5-1 минут
2.	Диалогик  сөйләм	3-4  реплика
3.	Монологик сөйләм	3-4 фраза
4.	Һәр тема буенча аралаша белү күнекмәләрен ситуатив күнегүләр аша тикшерү	3 күнегү
5.	Уку	20-25 сүз
6.	Язу:
	күчереп язу (гади җөмлә)	2-3 җөмлә
	сүзлек диктанты	3-5 сүз

1 нче сыйныф өчен календарь -тематик план

Дә рес №	Дәрес темасы	Төп эчтәлек (өйрәнелә торган лексика һәм сөйләм калыбы)	Көтелгән нәтиҗә			Укучылар эшчәнлеге төрләре	Үткәрү вакыты
			метапредмет	предмет	шәхси		план	факт
“Сәлам!” – 5 сәг. 1 чирек
1	Сәламләшү.	Исәнмесез. Сәлам. Мин ... . Син кем?	Татар һәм рус сәламләшү этикеты нормаларын чагыштыра белү	Татарча сәламләшә алу.	Бер-береңә карата игътибарлы һәм ихтирамлы булу.	Аудиматериалны тыңлау, кабатлау; кечкенә диалог төзү. “Танышу” уенын уйнау.	1атна
2	Хәл сорашу.	Хәлләр ничек? Рәхмәт. Яхшы. Шәп. Бик яхшы. Начар.	Татарча һәм русча  хәл сорашу кагыйдәләрен белү.	Бер-береңнең хәлен сорый һәм сорауга җавап бирә белү.	Итагатьле әңгәмәдәш булу.	Аудиматериалны тыңлау, кабатлау; кечкенә диалог төзү. “Ишарәләр белән күрсәт” уенын уйнау, сорауларга җавап бирү.	1атна
3	Раслау яки инкяр итү.	Бу ...-мы/-ме? Әйе. Юк.	Үзара аңлашуга ирешү . Дәресләрдә активлык күрсәтү.	Сорау һәм аңа кыска җавап бирә алу	Әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү.	Аудиматериалны тыңлау, кабатлау; кечкенә диалог төзү. “Әверелү” һәм “Чылбыр” уеннарын уйнау. Җыр тыңлау.	1атна
4	Саубуллашу	Сау бул! Сау булыгыз!	Дәрес барышында үз нәтиҗәләреңне тикшереп бару һәм сөйләмгә төзәтмәләр кертә алу.	Татарча саубуллаша белү	Парларда һәм төркемнәрдә эшли алу..	Сүзләрне тыңлау һәм укытучы артыннан кабатлау;  үрнәк буенча диалон төзү,  “Ишарәләр белән күрсәт” уенын уйнау, сорауларга җавап бирү.	2атна
5	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	“Таныш”, “Кем ул?”, “сүз белән әйт” биремнәрен үтәү.  Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	2атна
6	Мәктәптәге предмет һәм җиһазлар	Cыйныф, такта, чүпрәк, акбур, бетергеч, китап, дәфтәр, каләм.	Парларда эшли белү.	Мәктәптә куллана торган төп предметларның атамаларын белү..	Укуга, белем алуга җаваплы карау.	Сүзләрне күмәк рәвештә әйтү һәм истә калдыру; парлап диалоглар төзү; “Парыңны тап”, “дустыңны тап”, “Кем тизрәк” һ.б. уеннарны уйнау.	2атна
7	Бу нәрсә? Бу кем?	Бу нәрсә?  Бу кем? Бу —... . Бу китап түгел. Бу укытучы түгел, ә укучы.	Башкаларны тыңлый һәм аңлый белү, итагатьле әңгәмәдәш булу.	Сорауга раслап яки инкяр итеп җавап бирә белү.	Мәктәп тормышын күзәтү.	Аудиоматериалны тыңлау, сорауларга җавап бирү, әңгмәдәшкә сорау бирү. “Бу кем?”, “Бу нәрсә?” , “Күзеңне йом!”уенын уйнау.	3атна
8	Предметның урыны	Кайда? Сыйныфта, мәктәптә, партада, пеналда... бар/юк.	Үзара аңлашуга ирешү.	Предмет һәм затларның урынын, булу/ булмавын әйтә белү	Аралаша белү сәләтенә ия булу..	Яңа сүзләрне тыңлау һәм кабатлау; диалогны тулыландыру; “ Сыйныфта бар”, “Чылбыр” уенын уйнау, эш дәфтәрендә 3нче күнегүне башкару. “Безнең мәктәп” җырын тыңлау..	3атна
9	Бер һәм күп предметлар, затлар	-лар/-ләр формасы; китаплар, дәфтәрләр, укучылар, көннәр, каләмнәр;  бу.. — болар..	Белем алу һәм башка эшчәнлек барышында үз яшьтәшләрең, өлкәннәр белән мөнәсәбәт урнаштыра һәм аралаша белү.	Предмет һәм затларның бер яки бердән күп булуы турында әйтә белү.	Матур итеп үз фикереңне әйтергә өйрәнү.	Яңа сүзләрне, җөмләләрне аудиоязмада тыңлау,  күмәк рәвештә әйтү; “ Кемнәр/нәрсәләр бар/юк?”, “ Җавап бир”, “Предметларны тап” биремнәрен үтәү. Җыр тыңлау.	3атна
10	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	“Сүзне белү”, “Коллаж төзү?”, “Командада эшләү” биремнәрен үтәү.  Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	4атна
“Саннар” – 5 сәг.
11	1нче дистә саннары	Бер, ике, өч, дүрт, биш, алты, җиде, сигез, тугыз, ун. Ничә? Сан.	Мәгълүматны туплау өчен, кирәкле эш башкару	Беренче дистә микъдар саннарын татарча әйтә белү, аларны сөйләмдә куллана алу..	Үз-үзеңне эстетик яктан тәрбияләү.	Саннарны әйтергә, татарча санарга өйрәнү. “Ватык телефон” уенын уйнау. “ “сана һәм хәрәкәтләр яса”. “Синдә ничә?” биремнәрен үтәү.	4атна
12	Сиңа ничә яшь?	Яшь. Сиңа ничә яшь? Сиңа дүрт яшьме? Миңа 7 яшь. Аңа ничә яшь? Аңа 6 яшь.	Аралаша белү сәләтенә ия булу.  Татар  һәм рус телендә чагыштырып өйрәнү.	Татарча әңгәмәдәшнең яшен сорый белү..	Итагатьле әңгәмәдәш буллу.	“Аю белән танышу”, “Сиңа ничә яшь?” уенын уйнау. Сорау һәм җавап бирү. “Саннар” җырын өйрәнү.	4атна
13	Кирәк, кирәкми.	Кемгә кирәк? Миңа, сиңа, аңа. Кирәк/ кирәкми	Татар  һәм рус телендә кирәклекне чагыштырып әйтә белү.	Кирәк әйбер турында әйтә алу.	Матур итагатьле сорау һәм җавап бирә белү	“сүзне тап”, “Куян, сиңа нәрсә кирәк?”, “ Сөйләш” биремнәрен үтәү. Аудиоматериал белән эш. Җыр җырлау.	5атна
14	Кемгә кирәк?	Кемгә кирәк? Ничә ... кирәк?	Шәхесара һәм мәдәниятара аралашуда татар теленә карата ихтирамлы булу һәм аны яхшы өйрәнергә теләү.	Кирәклекне, затларны белдерә алу.	Әңгәмәдәш белән сөйләшүне башлау, дәвам иттерү, уңышлы тәмамлау.	Комммникатив биремнәр эшләү, уеннар уйнау.	5атна
15	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	“Унга кадәр сана”, “Саннарны дөрес әйт”, “Укучылар һәм укытучылар” биремнәрен үтәү.  Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	5атна
“Төсләр” -6 сәг.
16	Төп төсләр	Зәңгәр, кызыл, яшел, сары, шәмәхә, чәчәк, күбәләк, түгел, нинди?	Үз-үзеңне эстетик яктан тәрбияләү	Төп төсләрне татарча әйтә, алар белән сүзтезмәләр, җөмләләр төзи белү.	Табигатьтәге төсләргә соклану.	Аудиоязма белән эш.  “Төсләрне ата”, “парыңны тап”, “Истә калдыр” биремнәрен үтәү, “Кайтаваз” уенын уйнау.	6атна
17	Өстәмә төсләр	Әдәпле сөйләм берәмлекләре кулланып укучыларда татар телен өйрәнүгә омтылыш булдыру.	Парларда, төркемнәрдә эшләү күнекмәләрен үстерү.	Төсләрне сөйләмдә куллана белү.	Үз-үзеңне эстетик яктан тәрбияләү.	“ Истә калдыр”, “ Тыңла һәм әйт”, “Сора” биремнәрен үтәү, “Пинг-понг”, “Кем җитезрәк?”, “Нәрсә юк?” уеннарын уйнау.	6атна
18	Һәр нәрсәнең үз төсе бар	Соры, күк, ал, шар, җыр.	Тирә-яктагы предметларны, аларның төсләрен күзәтү.	Предметларның төсләре турында сорау бирә белү.	Парлап эшли алу.	Парлашып һәм төркемнәрдә күнегүләр башкару, уеннар уйнау (мәсәлән, “Кайтаваз”, “Кар өеме” һ.б.). “Төсләр” җырын тыңлау.	6атна
19	Салават күпере	Кызыл. Сары. Яшел. Зәңгәр. Шәмәхә. Чәчәк. Күбәләк. Кызгылт сары. Көрән. Кара. Ак. Соры. Күк. Ал. Салават күпере. Шар. Җыр. Төс	Күнегүләрне башкарганда, көндәлек тормыш белән бәйләнештә күзаллый белү.	Тирә-яктагы төсләрне атый белү.	Әңгәмәне башлый, дәвам итә һәм тәмамлый алу.	“Әверелү”, “кәләпүш”, уеннарын уйнау. “Предметны бел”, “Табышмакны чиш”, “Табышмак әйт” биремнәрен үтәү. Җыр җырлау.	7атна
20	Кабатлау	Кызыл. Сары. Яшел. Зәңгәр. Шәмәхә. Чәчәк. Күбәләк. Кызгылт сары. Көрән. Кара. Ак. Соры. Күк. Ал. Салават күпере. Шар. Җыр. Төс.	Итагатьле әңгәмәдәш булу.	Төсләр белән татарча гыйбарәләр әйтә алу. .	Диалоглар, сорауларга җавап биреп, күнегүләр эшләп, сыныфташларга карата  ярдәмчел булу.	“Портфельдә ниләр бар?”, “Төркемгә берләш”, “Буя һәм ата” биремнәрен үтәү. Җыр  башкару.	7атна
21	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	Карточкалар белән эш, ктөркемнәрдә биремнәр башкару.  Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	7атна
“Гаилә” – 6 сәг.
22	Гаиләдә кемнәр бар?	Бабай, әби, әти, әни, апа, абый, сеңел, эне.	Гаилә әгъзалары турында туган тел мәгълүмате белән татарча белгәннәрне чагыштыра алу.	Гаилә әгъзаларын белдергән сүзләрне дөрес   әйтә, сөйләмдә куллана белү. Аралаша белү сәләтенә ия булу.	Гаиләңә карата ихтирамлы булу. .	Аудиоязмала белән эш. “Гаиләдә кемнәр бар”, “Рәсемдә кем?”, “Бу кем?” биремнәрен үтәү, “Кайтаваз” уенын уйнау.	8атна
23	Гаиләм	Гаиләм зур/кечкенә. Синең гаиләң зурмы, кечкенәме?	Әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый белү.	Гаиләне зурлык-кечкенәлеккә карап    тасвирлый белү.	Үз гаиләң белән горурлану.	Аудиоязма белән эш, сорауларга җавап бирү. “Бармак” уенын уйнау, “Кызыклы гаилә” турында әңгәмә кору.	8атна
24	Туганнарым	Апа, абый, сеңел, эне	Шәхесара һәм мәдәниятара аралашуда татар теленә карата ихтирамлы булу һәм аны яхшы өйрәнергә теләү.	Якын туганнарың турында сөйли белү.	Сыйныфташларны якын туганнарың белән таныштыру.	аудиоматериал белән эш. “Чылбыр” уенын уйнау.	8атна
25	Сыйныфташның гаиләсе	Аның ...-ы/-е/ -сы/-се	Гаилә әгъзалары арасында тату   мөнәсәбәтләр булдыру.	Гаилә әгъзалары белән таныштыра белү.	Әхлакый кагыйдәләрне үтәүнең мәҗбүрилеген аңлау.	Тыңлап аңлауны тикшерү. Аудиоязмалар белән эшләү.  “Гаилә” җырын өйрәнү.	9атна
26	Кабатлау	Гаилә, әби, бабай, әти, әни, апа, абый, эне, сеңел, яшь, карт, зур, кечкенә, Синең исемең ничек?Минем исемем..., Синең исемең... Аның ...-сы/-се.	Әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, уңышлы тәмамлый алу.	Гаилә һәм аның әгъзалары турында мәгълүмат бирә белү.	Гаиләңә ихтирамлы карау, аның белән горурлану.	Гомумиләштереп нәтиҗә чыгара, сораулар биреп анализлый алу. “Шәҗәрә” агачы ясау һәм аның буенча әңгәмә кору.	9атна
27	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	“Сора һәм җавап бир!”, “Гаиләң турында сөйлә”, “Тату гаилә” биремнәрен үтәү.   Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	9атна
“Уенчыклар”- 6 дәрес 2 чирек
1	Уенчыкларым	Машина, уенчык, бөтерчек, уен, курчак, туп, шакмак, робот, барабан, быргы, очкыч.	Уенчыклартурында тормыштагы һөнәрләр белән  бәйләп сөйли белү.	Уенчыкларның татарча атамаларын белү. Аралаша белү сәләтенә ия булу.	Үз-үзеңне эстетик яктан тәрбияләү.	“Тыңла”, “Тап”, “Тәртипкә сал” биремнәрен башкару, “Йомык күзләр” уенын уйнау.	10атна
2	Миндә  ул бар!	Миндә ...бар/юк, синдә нәрсә бар/юк?	Башкаларны тыңлый һәм аңлый белү.	Уенчылар турында сөйли белү.	Уенычыклар турында зңгәмә кору сәләтенә ия булу.	Өйдән алып килгән уенчыклар белән таныштыру. Аудиоязма белән эш. “Пантомимо”, “баскетбол” уеннарын уйнау.	10атна
3	Мин уйныйм.	«Мин ... белән уйныйм», «Син нәрсә белән уй -ныйсың?» , «Ул нәрсә белән уйный?»	Белем алу барышында үз яшьтәшләрең белән яхшы мөнәсәбәт урнаштыра белү.	Нәрсә белән уйнау турында хәбәр итә алу;	Әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү;	Аудиоязма белән эшләр башкару. “Нәрсә югалды?” уенын уйнау. “Уенчыклар” җырын тыңлау.	10атна
4.	Уенчыклар кибетендә	Мин кибеттә уенчыклар алам. Син кибеттә нәрсә аласың? Ул кибеттә туп ала.	Төрле һөнәрләрдә кулланыла торган предмет атамаларын истә калдыру.	Кибеттә уенчыклар сайлау турында әйтә алу.	Укуга, үзлегеңнән белем алуга җаваплы карау.	Аудиоязма белән эш. “уенчыклар кибете” уенын уйнау.	11атна
5	Кабатлау	Машина, уенчык, бөтерчек, уен, курчак, туп, шакмак, робот, барабан, быргы, очкыч. Миндә ...бар/юк, синдә нәрсә бар/юк?Мин ... белән уйныйм», «Син нәрсә белән уй -ныйсың?» , «Ул нәрсә белән уйный?»Мин кибеттә уенчыклар алам. Син кибеттә нәрсә аласың? Ул кибеттә туп ала.	Әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү.	Уенчыклар алу, алар белән уйнау турында хәбәр итү.	Башкаларны тыңлый һәм аңлый белү.	Уенчыклар турында әңгәмә кору. “Балык”, “Кәләпүш”,  “Кем җитез” уеннарын уйнау. Җыр җырлау.	11атна
6	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	“Сора һәм җавап бир!”, “Уенчыгың белән таныштыр”, “кем тизрәк?” биремнәрен үтәү.   Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	11атна
“Шөгыльләр һәм хәрәкәтләр” – 6 сәг.
7	Гамәлләр	Кит, кил, бас, кара, тукта, утыр, кер, чык. Ул китә;  ул килә; ул баса; ул карый; ул туктый; ул утыра; ул керә, ул чыга.	Физкультура дәресендә кулланыла торган командаларны истә калдыру.	Көндәлек тормышта еш кулланыла торган эш һәм хәрәкәтләрне  татарча әйтә белү.	Сыйныфташларыңа карата ихтирамлы һәм игътибарлы булу.	Аудиоязма белән эшләү. “Хәрәкәтне бел”, “Гали нишли?” уеннарын уйнау.	12атна
8	Сыйныфта нишлим?	Сөрт, яз, укы, тыңла	Татар һәм рус телләрендәге хәрәкәтне белдерү формаларын  чагыштыру.	Дәресләрдә еш кулланылган боерыкларны аңлау;	Шөгыльләр турында белергә омтылу .	“Кем нишли?” бу турыда сөйләшү. “”Боерыкны  үтә”, “Хәрәкәтне бел” уеннарын уйнау,	12атна
9	Сорау һәм тәкъдим итү	Бир — бирә, ал — ала, мә.	Гамәлләрне  рус теленә тәрҗемә аша аңлату.	Кирәк әйберне сорый һәм ала белү.	Башкаларның ни эшләүләре турында мәгълүматларын тыңлый һәм аңлый белү.	Аудиоязма белән эш. Сораулар куеп җөмләләр төзү. “ Миңа бир”, “дөрес-ялгыш”, “Боерыкны үтә” биремнәрен үтәү.	12атна
10	Ул нишли?	Эч — эчә, уйна — уйный	Әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү/	Татарча дөрес сөйләшә белү.	Әхлакый кагыйдәләрдә ориентлашу.	Аудиоязма белән эшләү. “Хәрәкәтләрне күрсәт”, “Әйе -юк” уеннарын уйнау. Җыр өйрәнү.	13атна
11	Кабатлау	Үзләштерелгән белемнәрне системага салу.	Мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару.	Хәрәкәтләр һәм шөгыльләр турында хәбәр итә белү. .	Белем алу һәм башка эшчәнлек барышында үз яшьтәшләрен, өлкәннәр белән мөнәсәбәт урнаштыра һәм аралаша белү.	“Тыңла һәм санын әйт”, “Тикшер”, “Кунак”, “Төсләр” биремнәрен башкару. Сорауларга җавап бирү. Җыр җырлау.	13атна
12	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	“Хәрәкәт яса”, “Хәрәкәтне дөрес әйт”, “Укучылар һәм укытучылар” биремнәрен үтәү.   Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	13атна
“Вакыт” – 6сәг.
13	Ел фасыллары белән танышу	Көз, яз, кыш, җәй, көз көне, кыш көне, яз көне, җәй көне.	Ел фасылларына бәйле әйләнә-тирә мохитның үзгәрешләрен күзәтү.	Ел фасыллары атамаларын татарча әйтә белү, алар белән сүзтезмәләр, җөмләләр төзи алу.	Табигатьне күзәтә һәм күзәтүләрне сөйләмдә куллана белү.	Аудиоязма белән эш.  “Кайтаваз”, “Җылы –салкын”, “Шәп җырчы”, “Кәләпүш” уеннарын уйнау.	14атна
14	Айлар	Ай, кыш айлары, җәй айлары, яз айлары, көз айлары, декабрь, гыйнвар, февраль, хәзер, кайчан?	Һәр айның үзенчәлеген белү.	Ай атамаларын өйрәнү һәм сөйләмдә дөрес куллану	Татарча матур  сөйләү.	“Оркестр”, “Ел фасыллары”, “Бу кайчан була?”, уеннарын уйнау.	14атна
15	Тәүлек	Иртә, иртән, көн, көндез, кич, кичен, төн, төн -лә, йокла!	Табигать белеме нигезендә тәүлек  үзгәрешләрен белү	Тәүлек вакытлары турында әйтә белү.	Тәүлек вакытларындагы үзгәрешләрне күрә һәм чагыштыра белү.	“ Кәләпүш”, “Алкышлар”, “Туплы” уеннарын уйнау. Карточкалар белән эш. “Вакыт” җырын өйрәнү.	14атна
16	Сәгать	Сәгать, сәгать ничәдә? Сәгать биштә	Вакыт турында әңгәмәне башлый, дәвам итә һәм тәмамлый алу.	Иртән, көндез, кич нәрсә эшләү турында әйтә белү.	Әңгәмәдәшкә ихтирамлы һәм игътибарлы булу	Аудиоматериал белән эш. “Оркестр”, “Сорау- җавап”, “Дөрес – дөрес түгел уеннарын уйнау. Диалог төзү, сөйләшү.	15атна
17	Ял көне	Ял, ял көне	Ял итү һәм аның кирәклеген физиология  аша аңлау	Ял көнен үткәрү турында сөйли алу.	Файдалы ял итә белү.	Аудиоматериал белән эш. “Оркестр”, “Кар өеме”, “Сорау- җавап” һ.б.  уеннарны уйнау. Җыр башкару	15атна
18	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	“Ел фасыллары”, “Көндәлек режим”, “Тәүлек” биремнәрен үтәү.   Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	15атна
3 чирек
1	Яңа ел	Яңа ел, чыршы, әйлән-бәйлән, Кыш бабай, Кар кызы	Кышкы бәйрәмдә ял итү	Яңа ел бәйрәме турында татарча сөйләү.	Татарча дөрес сөйли белү.	Дәреслек форзацындагы рәсем белән эш. Маскарад костюмнары әзерләү һәм үзең белән таныштыру	16атна
“Шәһәр һәм авыл” – 8 сәг.
2	Татар авазлары.	[А],[Ә], [М]	Татар һәм рус авазлары арасындагы аерманы белү	Татар авазларын дөрес әйтергә һәм алар кергән сүзләрне дөрес язарга өйрәнү	Дөрес матур сөйли һәм яза белү.	“Дөрес әйт”, “Сүзләрне тап”, “Матур яз” һ.б. биремнәрне үтәү.	16атна
3	Тору урыны	Шәһәр, авыл, урам, бина, кибет, юл, урман, елга, тар,киң.	Географик  урынчалык, торак пунктлары  турында аерманы белү.	Шәһәр һәм авыл турында  сөйли белү	Тору  урыны белән горурлану.	Аудио материал белән эш. “Сорау һәм җавап”, “Шәһәрләр, авыллар”, “Ишарәләр белән күрсәт” һ.б. биремнәрне башкару.	16атна 13.01
4	Биналар	Кибет, бина, йөри, ошый	Социаль һәм мәдәни объектларның вазифаларын аңлау.	Шәһәр һәм авылларда  була торган объектлар турында сөйли белү	Әйлә-тирәлегең турында  уйлану.	Аудиоматериал белән эш. “Шәһәрдә”. “ Кунакка бару”, “Утыр, киттек”, “ Әйе - юк” биремнәрен үтәү.	17атна
5	Шәһәрдә	Казан, Алабуга. Түбән Кама, Яр Чаллы, Арча	Татарстан шәһәрләре белән танышу.	Татарстандагы шәһәрләр турында әйтә белү	Башкалабыз Казан һәм Татарстан шәһәрләрен күзәтү, аларны чагыштыра белү	Аудиоматериал белән эш.  Текстны кычкырып уку һәм сорауларга җаваплар бирү. Үрнәк текст  төзү. “ Түгәрәк”, “Картадан тап” уеннарын уйнау.	17атна
6	Татар авазлары.	[О],[Ө], [Ч]	Татар һәм рус авазлары арасындагы аерманы белү	Татар авазларын дөрес әйтергә һәм алар кергән сүзләрне дөрес язарга өйрәнү	Дөрес матур сөйли һәм яза белү.	“Дөрес әйт”, “Сүзләрне тап”, “Матур яз” һ.б. биремнәрне үтәү.	17атна
7	Авылда	елга, урман, күл,  саф һава	Татарстандагы авыллар белән танышу.	Авылдагы мохит турында сөйли белү.	Авыл табигатенә соклану	Аудиоматериал белән эш. “Дөрес – хата”, “Парлаш”, “Дөрес әйт” биремнәрен үтәү. Җыр тыңлау.	18атна
8	Яшәү урыным	Мин ... яшим. Син ... яшисең. Ул ... яши. Шәһәр, авыл, бина, кибет, урам, юл, урман, елга, киң, тар, йөри, ошый	Яшәү урынындагы объектларны белү	Яшәү урыны турында татарча сөйли алую	Яшәү урынын күзәтү	“Сора”, “Күргәзмздә”, “Таныштыр”, “Оста рәссам” биремнәрен үтәү. Җыр җырлау.	18атна
9	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	“ Шәһәрдәме, авылдамы?”, “Яшәү урыным”, “Син кайдан?” биремнәрен үтәү.   Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	18атна
“ Йортым” – 8 сәг.
10	Татар авазлары.	[ы],[и], [к], [къ]	Татар һәм рус авазлары арасындагы аерманы белү	Татар авазларын дөрес әйтергә һәм алар кергән сүзләрне дөрес язарга өйрәнү	Дөрес матур сөйли һәм яза белү.	“Дөрес әйт”, “Сүзләрне тап”, “Матур яз” һ.б. биремнәрне үтәү.	19атна
11	Җиһазлар	Йорт, өй, кат, ишек, бүлмә, тәрәзә, җиһаз, карават	Йорттагы   һәр нәрсәнең  урнашу урынын белү.	Йортым турында сөйли белү	Йорттагы җиһазларга  карата сакчыл мөнәсәбәттә булу.	Аудио материал белән эш.  “Тартма”, “Тасвирла”, “Йөнгер” уеннарын башкару.	19атна
12	Өем	Өйдә нәрсә бар/юк? Өйдә ... бар/юк.	Матур сөйләм күнекмәләре булдыру.	Өй эчен сурәтли алу.	Өйне чиста тоту.	Аудиоматериал белән эш. “Укытучының өе”, “Баскетбол” уены, “ “тасвирла” биремнәрен башкару.	19атна
13	Яшәү урынннары	Кайда яшисең? Нинди йортта яшисең?	Төрле җирдә төрле  йортларда яшәүне күзаллау	Яшәү урыны турында мәгълүмат җиткерә алу	Яшәү урынында уңайлыклар булдырырга тырышу	Аудиоматериал һәм карточкалар белән эш. “Ватык телефон”, “Туп” уеннары уйнау. Җыр өйрәнү.	20атна
14	Татар авазлары.	[у],[ү], [г], [гъ]	Татар һәм рус авазлары арасындагы аерманы белү	Татар авазларын дөрес әйтергә һәм алар кергән сүзләрне дөрес язарга өйрәнү	Дөрес матур сөйли һәм яза белү.	“Дөрес әйт”, “Сүзләрне тап”, “Матур яз” һ.б. биремнәрне үтәү.	20атна
15	Чагыштыру	Бу, теге,	Яшәү урынының нинди территориядә булуын белү.	Йортларны,каршы куеп,чагыштыра белү.	Хыялдагы яшәү урынын сурәтли алу	Аудиоматериал һәм карточкалар белән эш. “Кайсы өй?”, “ Ике түгәрәк”  уеннары уйнау. Диалог төзү Җыр өйрәнү.	20атна
16	Кабатлау	Үзләштерелгән белемнәрне системага салу.	Мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару.	Йортым, өем турында хәбәр итә белү. .	Белем алу һәм башка эшчәнлек барышында үз яшьтәшләрен, өлкәннәр белән мөнәсәбәт урнаштыра һәм аралаша белү.	“Тыңла һәм җавап бир”, “Өйдә нәрсә бар?”, “Кунак” биремнәрен башкару. “кәләпүш” уенын уйнау.  Сорауларга җавап бирү. Җыр җырлау.	21атна
17.	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	Лексиканы белү, сөйли алу һәм диалог төзүгә караган биремнәрне үтәү.   Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	21атна
“Ашамлыклар” – 8 сәг.
18	Татар авазлары.	[э], [в], [ф], [w]	Татар һәм рус авазлары арасындагы аерманы белү	Татар авазларын дөрес әйтергә һәм алар кергән сүзләрне дөрес язарга өйрәнү	Дөрес матур сөйли һәм яза белү.	“Дөрес әйт”, “Сүзләрне тап”, “Матур яз” һ.б. биремнәрне үтәү.	21атна
19	Нәрсәләр ашыйм?	Ипи, күмәч, май, сөт, ит, балык, йомырка, шикәр, тоз, чәй, алма.	Ашамлыкларның  сәламәтлек өчен мөһим булуын аңлау.	Ашамлык атамаларын татарча әйтә, алар белән сүзтезмәләр, җөмләләр төзи белү.	Үз-үзеңне эстетик яктан тәрбияләү.	Аудиоматериал һәм флешкарталар белән эш башкару, “Сана”, “Күрсәт” уеннарын уйнау.	22атна
20	Ботка кирәкме?	Ботка, аш, чәй, тәмле, эч,  ярат.  Ул эчә. Ул ярата.	Төрле илләрдә  милли ризыклар төрлелеге турында белү.	Иртәнге, көндезге кичке  аштагы ризыклар турында әйтә белү.	Ризыкларга  сакчыл мөнәсәбәттә булу.	Аудиоматериал белән эш. “Табышмак”, Оркестр”, “Кәләпүш” уеннарын уйнау.	22атна
21	Ашханәдә	Ашханә, аш, компот, салат, ашамлыклар	Ризык әзерләүчеләргә хөрмәт белән карау.	Ашханәдә ризык ала алу.	Тәмле  һәм файдалы ризыклар ашарга тырышу	Кроссворд чишү. Аудиоматериал белән эш. “Оркестр” уенын уйнау.	22атна
22	Татар авазлары.	[йэ], [йы] ], [н], [ң]	Татар һәм рус авазлары арасындагы аерманы белү	Татар авазларын дөрес әйтергә һәм алар кергән сүзләрне дөрес язарга өйрәнү	Дөрес матур сөйли һәм яза белү.	“Дөрес әйт”, “Сүзләрне тап”, “Матур яз” һ.б. биремнәрне үтәү.	23атна
23	Кайчан нәрсә ашыйм?	Иртәнге аш, көндезге аш, кичке аш.	Үзпрезентация күнекмәсен үстерү.	Көн тәртибенә бәйле туклану режимы турында сөйләргә өйрәнү.	Әңгәмәдәшкә ихтирамлы һәм игътибарлы булу.	Аудиоматериал белән эш. “Кыстыбый” уены.  Җыр җырлау.	23атна
24	Татар ризыклары	Кыстыбый, коймак, чәк-чәк, өчпочмак, бәлеш, баллы, ачы.	Милли ашлар турында белү.	Татар халык ашамлык атамаларын үзләшетрү, аларны сөйләмдә актив куллану.	Татар халык ашларына мәхәббәт тәрбияләү	Аудиоматериал белән эш. “Кыстыбый” уенын уйнау., диалон һәм монолог сөйләү.  Җыр җырлау.	23атна
25	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	Лексиканы белү, сөйли алу һәм сорау бирүгә караган биремнәрне үтәү.   Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	24атна
“Минем тәнем” – 8 сәг.
26	Татар авазлары.	[йа], [йә], [д], [т]	Татар һәм рус авазлары арасындагы аерманы белү	Татар авазларын дөрес әйтергә һәм алар кергән сүзләрне дөрес язарга өйрәнү	Дөрес матур сөйли һәм яза белү.	“Дөрес әйт”, “Сүзләрне тап”, “Матур яз” һ.б. биремнәрне үтәү.	24атна
27	Тән әгъзалары	Баш, чәч, бит, күз, колак,  борын, авыз, кул, бармак, аяк.	Тән әгъзаларының функцияләрен белү.	Татар телендә тән әгъзаларын аңлаткан сүзләр белән танышу.	Тән әгъзаларын чиста тоту, гигиена таләпләрен үтәү.	Аудиоматериал белән эш. “Кунак”, “Ябалак” уеннарын уйнау.	24атна
4 чирек
1	Борын кайда?	Борын, авыз, кул, бармак, аяк.	Анатомия фәне белән бәйләнешне булдыру.	Тән әгъзаларын татарча атый алу.	Татарча матур сөйләү күнекмәләре булдыру.	Аудиоматериал белән эш.  “ Санын әйт”, “Бел”, “Күрсәт” биремнәрен үтәү. Җыр тыңлау.	25атна
2	Күзләр нинди?	Күзләре - соры. Буе -озын/ кыска.	Төрле континентларда төрле кыяфәттәге кешеләр яшәвен белү.	Тән әгъзаларын тасвирлый белү.	Кешеләрне буйлары, күз түсләре буенча аера белү.	Аудиоматериал белән эш. Текстны уку, сораулар бирү.  Әңгәмә кору.	25атна
3	Татар авазлары.	[йу], [йү], [б], [п]	Татар һәм рус авазлары арасындагы аерманы белү	Татар авазларын дөрес әйтергә һәм алар кергән сүзләрне дөрес язарга өйрәнү	Дөрес матур сөйли һәм яза белү.	“Дөрес әйт”, “Сүзләрне тап”, “Матур яз” һ.б. биремнәрне үтәү.	25атна
4	Һәр әгъзаның үз вазифасы бар.	Күзләр күрә. Колаклар ишетә. Борын сулый.	Күнегүләрне башкарганда, көндәлек тормыш белән бәйләнештә күзаллый белү.	Сүзләрне дөрес әйтә, яза белү.	Итагатьле әңгәмәдәш булу.	Аудиоматериал белән эш. “ Кунакка авазны әйт”, “Санын ата”, “Ярый – ярамы”  биремнәрен үтәү.	26атна
5	Кабатлау.	Алда өйрәнелгән материал.	Укытучы һәм сыйныфташларга карата игътибарлы булу.	Татарча дөрес сөйли белү.	Дәресләрдә кызыксынучан булу	Карточкалар һәм рәсемнәр белән эш башкару. Җыр җырлау.	26атна
6	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	Лексиканы белү, сөйли алу һәм сорау бирүгә караган биремнәрне үтәү.   Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	26атна
“Киемнәр” – 8 дәрес
7	Татар авазлары.	[җ], [ж], [ш]	Татар һәм рус авазлары арасындагы аерманы белү	Татар авазларын дөрес әйтергә һәм алар кергән сүзләрне дөрес язарга өйрәнү	Дөрес матур сөйли һәм яза белү.	“Дөрес әйт”, “Сүзләрне тап”, “Матур яз” һ.б. биремнәрне үтәү.	27атна
8	Киемнәрем	Күлмәк, чалбар, итәк, тун, пәлтә, башлык, бүрек, бияләй,  эшләпә, оекбаш, ботинкалар, итекләр, кепка, бейсболка, шарф	Киемнең чисталыгы сәламәтлек нигезе булуын онытмау.	Татарча кием атамалары белән танышу	Матур, пүхтә киенеп йөрү.	Аудиоматериал белән эш. Текстны уку, сораулар бирү. Үрнәк текст төзү.	27атна
9	Өс киемнәре кибете	Ничә сум тора? Нинди күлмәк кирәк? Килешә.	Зывык төшенчәсен аңлау.	Өс киемнәрен татарча тасвирлый белү.	Килешле киемнәр сайларга тырышу.	Аудиоматериал белән эш. Диалогны дәвам итү. 2 Сайла”, “Нинди күлмәк килешә?”  биремнәрен үтәү.	27атна
10	Кайчан нәрсә киябез?	Язын пәлтә киям. Кышын итек киям.	Температура һәм мохиткә карап кием сайлау.	Ел фасылларына бәйле кием алыштыру турында сөйли белү.	Уңайлы  киемнәр кияргә тырышу.	Аудиаматериал һәм рәсемнәр белән эш.  Сораулар бирү. “ тасвирла”. “Тап”, “күрсәт” биремнәрен үтәү.	28атна
11	Татар авазлары.	[з], [с], [й]	Татар һәм рус авазлары арасындагы аерманы белү	Татар авазларын дөрес әйтергә һәм алар кергән сүзләрне дөрес язарга өйрәнү	Дөрес матур сөйли һәм яза белү.	“Дөрес әйт”, “Сүзләрне тап”, “Матур яз” һ.б. биремнәрне үтәү.	28атна
12	Киемнәрең нинди?	җылы, уңайлы,  кызыл.	Сезонга карап киенә белү.	Киемне татарча тасвирлый белү.	Итәгатьле һәм ихтирамлы  әңгәмәдәш булу.	Аудио материал белән эш.  “Ишарә белән күрсәт”, “Киендер”, “Сөйлә” биремнәрен үтәү.  Җыр башкару.	28атна
13	Кабатлау.	Алда өйрәнелгән материал.	Укытучы һәм сыйныфташларга карата игътибарлы булу.	Татарча дөрес сөйли белү.	Дәресләрдә кызыксынучан булу	Карточкалар һәм рәсемнәр белән эш башкару. Җыр җырлау.	29атна
14	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	Лексиканы белү, сөйли алу һәм сорау бирүгә караган биремнәрне үтәү.   Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	29атна
“Хайваннар” – 8 сәг.
15	Татар авазлары.	“ъ”, “ь”, [л]	Татар һәм рус авазлары арасындагы аерманы белү	Татар авазларын дөрес әйтергә һәм алар кергән сүзләрне дөрес язарга өйрәнү	Дөрес матур сөйли һәм яза белү.	“Дөрес әйт”, “Сүзләрне тап”, “Матур яз” һ.б. биремнәрне үтәү.	29атна
16	Йорт хайваннары	Ат, сыер, сарык, кәҗә, әтәч, песи эт.	Хайваннарның файдасы турында мәгълүмат туплау.	Йорт хайваннары атамаларын татарча  әйтә белү.	Хайваннарны ярату.	Аудиоматериал белән эш. “ Рәсемнән тап һәм күрсәт”, “Ул нәрсә?”, биремнәрен үтәү. Уен уйнау.	30атна
17	Кыргый хайваннар	Аю, куян, бүре, керпе, төлке	Кыргый хайваннарның файдасы һәм зарары  турында мәгълүмат туплау.	Кыргый хайваннар атамаларын татарча әйтә белү.	Хайваннарга игътибарлы мөнәсәбәттә булу.	Текст белән эш. “Тасвирла”, “Сорау бир”, “Сөйлә” биремнәрен үтәү. Уеннар уйнау. Җыр тыңлау.	30атна
18	Минем дусларым	Балык, ташбака, песи, эт	Хайваннарга  ярдәм итәргә тырышу.	Дүрт аяклы дуслар турында сөйли белү.	Хайваннарны саклау.	Карточкалар белән эшләү. Биремнәр башкару. Җыр өйрәнү. Сорауларга җавап бирү.	30атна
19	Татар авазлары.	[х], [һ], [р]	Татар һәм рус авазлары арасындагы аерманы белү	Татар авазларын дөрес әйтергә һәм алар кергән сүзләрне дөрес язарга өйрәнү	Дөрес матур сөйли һәм яза белү.	“Дөрес әйт”, “Сүзләрне тап”, “Матур яз” һ.б. биремнәрне үтәү.	31атна
20	Циркта	Аю велосипедта  йөри. Аю гармун уйный. Эт бии. Песи җырлый.	Хайваннар тормышы турында кызыксыну.	Хайваннарның шөгыльләрен тасвирлый алу.	Итагатьле әңгәмәдәш булу.	Аудиоматериал белән эш. “тасвирла”. “Сөйлә”, , “Ишарәләр белән күрсәт”, “Әйт һ.б. биремнәрне үтәү. Уен уйнау. ”	31атна
21	Кабатлау.	Алда өйрәнелгән материал.	Укытучы һәм сыйныфташларга карата игътибарлы булу.	Татарча дөрес сөйли белү.	Дәресләрдә кызыксынучан булу	Карточкалар һәм рәсемнәр белән эш башкару. Җыр җырлау.	31атна
22	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	Лексиканы белү, сөйли алу һәм сорау бирүгә караган биремнәрне үтәү.   Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	32атна
“Туган көн белән!” – 6 сәг.
23	Татар авазлары.	[ц], [щ], “ё “	Татар һәм рус авазлары арасындагы аерманы белү	Татар авазларын дөрес әйтергә һәм алар кергән сүзләрне дөрес язарга өйрәнү	Дөрес матур сөйли һәм яза белү.	“Дөрес әйт”, “Сүзләрне тап”, “Матур яз” һ.б. биремнәрне үтәү.	32атна
24	Бәйрәм	Кунак, бүләк, бүләк итә, котлый, теләк, күңелле, бәйрәм, туган көн	Төрле  милли бәйрәм турында мәгълүмат туплау.	Бәйрәм тантанасы турында татарча әйтә белү.	Бәйрәм кәефе булдыру.	Аудиоматериал белән эш. Сораулар бирү, сорауларга җавап бирү күнегүләрен башкару. Уеннар уйнау.	32атна
25	Бүләкләр	Бүләк, бүләк итәргә, котларга	Бүләк төрләре турында Интернеттан мәгълүмат туплау.	Бәйрәм белән татарча котлый белү.	Дусларны хөрмәт итү, якыннарны  ярату.	Рәсемнәр белән эшләү. Текстны тыңлау,  биремнәр башкару. “Бүләк сайла”, “ Котлау сүзләре әйт” биремнәрен башкару.	33атна
25	Туган көн бәйрәме	Ничә яшь тула?	Туган көн турында шигырь өйрәнү.	Туган көн бәйрәме белән татарча котлый белү.	Сыйныфташка бүләк әзерләү.	Аудиоматериал белән эш. Җыр өйрәнү. Диалонг төзү.	33атна
25	Бәйрәм төрләре	Милли бәйрәм, гаилә бәйрәме	Русча һәм татарча бәйрәм атамаларын  белү.	Бәйрм  атамаларын белән танышу	Бәйрәмдә үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен искә төшерү	Текст белән эш. Сораулар һәм җаваплар әзерләү. Карточкалар белән эшләү.Уеннар уйнау.	33атна
27	Тикшерү  һәм бәяләү	Өйрәнелгән  материалның истә калуын бәялә.	Укытучы һәм сыйныфташлар белән аралаша белү сәләтенә ия булу.	Өйрәнгәннәрне гамәли куллана алу.	Дәресләрдә кызыксынучан булу.	Лексиканы белү, сөйли алу һәм сорау бирүгә караган биремнәрне үтәү.   Үз-үзеңне һәм сыйныфташларыңны бәяләү. Хаталар өстендә эш.	34атна

Краткое описание документа:

1 нче сыйныфлар өчен туган телдән төзелгән әлеге эш программасы Р.З. Хәйдарова дәреслеге буенча төзелде. Атнага 2 сәгать, барлыгы 66 сәгать. Темалар аерып күрсәтелде. Шулай ук чирекләр дә бүленеп бирелгән.

Әлеге программаның сезгә ярдәме булса, мин бик шат булам.

Рәхим итеп кулланыгыз, кадерле хезмәттәшләрем!