Статья на тему "Б. Момышұлының шығармаларының тәрбиелік мәні"

                                                     Қалиева Несібелді Аманбайқызы.

                                                        Бейімбет Майлин атындағы

                                                                     Таран орта мектебі.

      Б. Момышұлы шығармаларының тәрбиелік мәні.

Абай аталарын айтқандай «Бес нәрседен қашық, бес нәрсеге асық болыңдар». Талап, еңбек, терең ой, қанағат, рақымға  ұмтылыңдар. Антына берік сайыпқырын сарбаздары бар елдің тыныштығы бұзылуға тиіс емес.

Сарбаз – ел қорғаны. «Ер намысын ер қорғайды. Ер ерлігін ел қорғайды» деген керемет мақал бар. Осы сөз әрбір Қазақстан сарбазына айтылған ұлы сөздей бой тұмары болуға тиіс. Сол бабамыздан қалған кең байтақ Қазақстан жерін қорғауды сіздерге үлкен сеніммен тапсырамыз.

Аты бүкіл әлем халқына аңыз боп тараған қазақ елінің ақиық қыраны Бауыржан Момышұлының қайталанбас ғажайып сырға толы өмір жолы мен көркем туындыларына куә болдық. Жазушы қаламынан шыққан «Офицер жазбалары», «Артымызда  Москва», «Генерал Панфилов», «Куба әсерлері», «Жонарқа», «Ұшқан ұя», «Соғыс  психологиясы»  туындылары – жұртшылықтың қолдарынан тасталмай оқитын, өзінен кейінгірлерге өнеге ретінде ұсынатын маңызды қазыналар.

Ал Бауржан Момышұлы аузынан шыққан нақыл сөздер бүгінде ел аузында жатталып та қалды. Адамды алысқа апаратын, аспанға да шығаратын қай кезде  де ақиқат.

Б. Момышұлының отбасы, бала тәрбиесіне көп көңіл бөліп, оның ішінде қыз баланың сырт көзден таса күтімін қадай айтқан. Бұл дәстүрді қазақи тәрбиеде «Қыз бала өзін-өзі үкідей қызғануы керек. Үкі түскен түгін де қызғанып көміп тастайды.» деген ұғым түсінікпен үндеседі. Жақсы мінез, әдептілік, кішіпейілдік, ең алдымен, адамның тәлім-тәрбиесіне байланысты деп түйеді.

Тәрбие жұмысының негізі – қазақстандық патриотизм, азаматтық ізгелік және жалпы азаматтық  құндылықтар идеяларының негізінде тәрбиеленушінің жеке тұлға ретінде сапа қасиетін қалыптастыру. Бүгінде жастарды отансүйгіштік, азаматтық  тәрбие беру ұлттық сипатқа  айналуы  керек.

Қазақ тарихы, қазақ халқының тағдыры өте ауыр, қайғылы беттерге толы. Ата-бабаларымыз бүгіндегі халқымызға байлыққа тұнған ұлан байтақ жерді мол мұра етіп қалдырып кетті.Бүгінгі ұрпақтың міндеті – осы мұраны көздің қарашығындай сақтап, келер заман иелеріне шашау шығармай жеткізу. Әрбір азамат міндеттің тағдырлық мәнін жан-тәнімен сезіну қажет. Онсыз отансүйгіштік  және азаматтық болуы мүмкін емес.

Ұлы соғысында жауынгерлік тапсырманы бұлжытпай орындаған, қазақ даңқын шығарып, абыройын асырған айтулы ұлдарының бірі – Бауыржан Момышұлы. «Батыр Бауыржанның ерлік пен батырлыққа, ақыл мен парасаттылыққа, азаматтық пен адамгершілікке тәрбиелейтін отаншылдық, рухани тәлімгерлігі, ұстаздық мектебі біз үшін бай мұра.» Бауыржан Момышұлының шығармашылығының ішінде тәлім- тәрбиелік мәні  бар толғаулары мен қанатты сөздері жас ұрпаққа туған анасын сыйлау, тұған жерін құрметтеу, ана тілін қастерлеу рухындағы толғаулар  қашан  да өрелі  де өзекті бола бермек. Б: Момышұлы тек батырлықтың, ерліктің ғана символы болып қоймай, халқының  патриоты болды. Ұлттың тағдыры үшін жақсылықты жайып салып, жамандықты жасырмаған алып азамат болды.Бауыржанның өнегісі жастар үшін бітпейтін байлық, сарқылмайтын бақыт, сөнбейтін жарық жұлдыз болып қала береді.

Батыр өз әлемдегі бай өмір тәжіребесінен алған философиялық ой қорытындыларын нақыл сөз ретінде мақал-мәтелдеп келешек ұрпаққа ұсынған. Бұл нақыл сөздердің қазіргі жас ұрпақ тәрбиелеуде маңызы ерекше. Оның бізге белгілі қырық шақты нақыл сөздері бар. Олардың тақырыптары адамгершілік, тәртіп, батырлық, елдік, отансүйгіштік, ептілік, саналылық.

Батыр ең алдымен, тек пен арды ең жоғары сатыға қояды, намысты нанға сатпа дейді ұрпаққа. Ол үшін ұрпақты төмендегідей ерлікке үндейді.

1. Жанын аяған тәніне жау.
2. Өмір үшін өлгенше күрес.
3. Ердің Еділ тобығынан келмейді, қорқақ қаққа шөгіп өледі.

Б. Момышұлының мектебі – өмір. Ол сондықтан да қиялдан алып ешнәрсе жазбайды. Жазған еңбектерінің барлығын жас буындарға арнап, солар үйренсе, өнеге алса екен дейді. Сол себептен де Момышұлының шығармашылығының өзек-арқауы – жас буындарға патриоттық тәрбие беру, өмірде кездесетін қандай да болсын қиыншылықтарға мойымай, тайсалмай қарсы тұра алатын батыл болып өсуіне үлгі көрсету.

Ойымызды  айқындай түссек, Бауыржан Момышұлы педагогиқалық негіз ретінде  тұлғаның патриоттық сана-сезімін қалыптастыру, патриоттық іс-әрекетін ұйымдастыруда, мінез – құлқына патриоттық сипат беруде мектептегі оқу – тәрбие ісінің өздегі болуы керек.

Қазақстанның қаһарман батыры, атақты жазушы Бауыржан  Момышұлының жүз жылдығы 2010 жылы ЮНЕСКО аясында аталып өтіледі.

Бауыржан Момышұлы – туған елінің бақыты үшін күрескен қаһарман перзенттерін халқы шексіз сүйіп, өнегесін үлгі – құрмет тұтады, мәңгілік есте сақтайды.

Пайдалынған  әдебиеттер:

1. Қалиев С. «Қазақтың халықтық тәлім-тәрбиесінің ғылыми – педагогикалық негіздері» Алматы 1995ж.
2. Б. Момышұлы «Ұшқан ұя»  Атамұра 2003ж.
3. «Қазақстан мектебі»  Алматы 2009ж