Түрлі бұзылыстары бар балалармен коррекциялық педагогикалық жұмыстарда оқытудың техникалық құралдары.

 Түрлі бұзылыстары бар балалармен коррекциялық педагогикалық жұмыстарда оқытудың техникалық құралдары.

Оқыту мазмұны түзеу мекемелерінің білім беру стандарттары мен оқу жоспарымен және жаңарту орталығында түзеу комегін алатын әрбәр баланың мүмкіндігі мен қажеттілігі ескеріп, әзәрленетін жеке дамыту бағдарламасымен анықталады.

Дефектология  ғылымы  мен  коррекциялық-педагогикалық психологиялық практиканың  бай  тарихи  тәжірибесі  бар.  Аномальді  балаларды  зерттеу,   олардың  ауытқуларының  көріну  табиғаты  мен  мәнін,  олармен  түзету  жұмыстарын  ұйымдастыру  жолдары  аномальді  балалар  туралы  және  мінез-құлқы  мен  дамуында   кемшіліктері  бар  баларға   арналған  арнайы  білім   беру  мекемелерінің  даму  тарихы  туралы   ғылыми  білімнің   жүйелі          жүйесі  қалыптасады.  Коррекциялық  жұмыстың  теориясы  мен  практикасын зерттеу  тәжірибесі  тек  сурдопедагогика  саласындағы   арнайы  дефектологиялық  білімді немесе  ақыл-есі  кем  балаларды  зерттеу, тәрбиелеу 

және  оқыту   тарихын  ғанаемес,  сонымен  бірге  тәрбиеленуі  қиын 

балаларды   тәрбиелеудің  қалыптасуымен  даму тарихында да   жалпы  білім  беру  мекемелерінде  девиантты  жасөспірімдермен  жұмысістейтін  педагогикалық  кадрларды   дайындауды  да  қамтиды.

Коррекциялық  педагогика  және психология курсының  маңызды

 міндеті  дамуы  мен  мінез-құлқында   ауытқушылығы  бар

 балалармен  жасөспірім  коррекциялық-педагогикалық  қызметтің

 қалыптасуы  мен  даму  тарихын  зерттеу,  бала  дамуы  мен  мінез-құлқындағы   ауытқушылықьарды  жеңу  үшін  алдын-алудың негізгі 

тенденцияларын  айқындау  болып  табылады.  Олардың  неғұрлым  мазмұнды   және  негізгі  шешімі   олигофренопедагогика  тарихы  курсында  жүзеге  асырылды,  автор  онда   көлемі  жағынан қамтудың және  тереңдігі бойынша  интеллекті  жетіспейтін  балаларды зерттеу,  тәрбиелеу  және  оқыту  тарихын  бірегей  таңдауды ұсынды .  Кез-келген  кемістік,  мінез-құлқындағы  әртүрлі  ауытқушылықтардың  болуы  баланың  мақсатты  түрде  шағын  экскурсия өткізу  керек  деп  есептейміз.

Адам  қоғамның  даму  тарихы,  өз  дамуының  ерте  кезеңдеріне,  өндіргіш  күштердің   дамымау  күшіне, мәдениеттің,  өнегелі  және  рухани  құндылықтардың  төменгі  деңгей  күшіне,  психофизикалық кешілігі  бар  адамдарға  қарым-қатынасы  адам  төзгісіз болды.

Антикалық  дөуірде  элиндік  мемлекеттер қатарында  күш,  төзімділік  мәдениетін  адам  денесінің  мәдениетін  тәубе  еьттетін  жекелеген  адам  қауымдастығындағы  физикалық  дамуындағы  барлық  ауытқушылықтар,  балалардағы  көріксіздік  және  басқа  да кемістіктер  жағымсыз  болып  есептеледі.

            Дефектологиялық  ғылымда,  дамуы  мен  мінез-құлқындағы  ауытқушылығы  бар  мәселелерін  зерттейтін  ғылыми  білімдердің  барлық  саласында  дербес  және  бір-бірімен  тығыз байланысты  төрт  аспектісі  бар: Олар  медико-клиникалық,  психологиялық, педагогикалық  және  дефектология  тарихында  біресе  бір-біріне   тәуелсіз  дамыған,  біресе  бірін-бірі   өзара  толықтыра  және  мәселені   кеңейте  отырып,  шиеленіскен  әлеуметтік.

            Бұл  әсіресе  олигофренопедагогиканың  қалыптасу  және даму  тарихында  айқын  көрінеді.

            Медико-клиникалық  аспект  ақыл-ес  кемістігінің  этиология  мәселелерін,  оның  анотомиялық-физиологиялық  бұзылулары  мен  симптомдарын  ашады, кемістікті  клиникалық  диагностикаоау  тәсілдерін,  оны  жіктеу  тәсілдерін  зерттейді.

            Психологиялық  аспект  психикалық  аномальді  суретті  белгілейді,  әртүрлі  психикалық  ауытқушылықтары  бар  баалардағы  интеллектуалды ,  эмоционалды   еріктік  өзіндік  сипатын  ашады , сол  немесе  басқа   кемістіктің  жекелеген  формаларының симптомдарын анықтайды.

            Педагогикалық  аспект  ақыл-есі  кемдік  мәселелерін  қарастырады,  мысалы  баланың  арнайы  мектепте  оқитын немесе  оқымайтындығы   көзқарасы   тұрғысынан алғанда  кемістікті  педагогикалық  түзету  принциптерін,  әдістері  мен  тәсілдерін  анықтайды.

   Әлеуметтік  аспект  құбылысты  әлеуметтік  бағалау  көзқарасы   тұрғысынан,  оның  әлеуметтік – экономикалық  тәуелділігі,  әлеуметтік  педагогикалық  себептер,  онан  қоғам  дамуының  сипаты  мен шартына   әсер  ететін  мәселені   талдайды.  Қоғамның  дамуы мен  мінез-құлқында  аутқушылығы   бар  бааларға   қарым-қатынасы ,  сипаты  олардың  дамуы  мінез-құлқын  адам  қоғамының  тарихи  эвалюциясы   барыснда  бағалаудың  мәні  әртүрлі   болды.  Егер  адамның  физикалық  кемшіліктері,  зақымданулары   немесе т.б кемістіктері  әртүрлі  байқалатын  болса,  онда  танымдық  жеткіліксіздігі,  ақыл-есі  дамуынгың  ауытқушылығы  адам  тіршілік  әрекетінің  неғұрлым  кейінгі  кезеңдерінде  байқалады.  Қоғамның  экономикалық  дамуына,  оның  өндіргіш  күштерінің  даму  деңгейіне , білім,  мәдениет,  ғылым  және  денсаулық  сақтау,  қоғамдық  санаға  байланысты,  дамуы  мен  мінез-құлқында    кемістігі  барларды  айналасындағылармен  өзара  әрекеті  әртүрлі   құрылды.  Оның  үстіне  қарым-қатынас  палитрасы  кемістікке  шыдамсыздықтан,  оны тасымалдаушыға   қатысы  бойынша   қатыгездіктен  қайғысына  ортақтасу,  аяушылдық  білдіру,  физикалық  тікелеу  немесе  психикалық  кемістігі  бар  адамдарға  тікелей  материалдық  және  моральдық  көмек  көрсету  және  қорғауға  дейін  орналасқан.

            Соқыр  балалар  ешқандай  көру  түйсігі  жоқ  немесе  жарық  сезу  мүмкіншілігі  сақталған,  болмаса  көру  қабілетінің  қалдық  мүмкіндіктері  Кемақыл  баланың  этиологиясы  мен  анатомия  физиология  мәнін  зерттеу  мәселелерімен  екі  ғасыр  арасында В.Айренд, Б.Морель, Д. Бурневиль, Э. Крепелин, Ж.Деллор  және  т.т  айналысады.  Неміс  психиаторы  Эмиль  Криппели  кемақылдылықтың  барлық  формаларын, психикалық  дамуының  тежелуі  деген  жалпы  атаумен  бір  топқп  біріктірді,  Олигофрения  атауын  енгізді.бар.

      Нашар  көретін  балалар – жақсы  көретін  кезінде  көзілдіріктің  көмегін  пайдаланғанда  көз  өткірлігі  0,05-0,14  дейінгі  аралықта  болса.

  Екінші  топқа  ақыл  есі  кем  және  психикалық  дамуы  тежелген  балалар  жатады.

  Ақыл  есі  кемдік -  орталық  жүйке  жүйесінің  органикалық  зақымдануы  нәтижесінде  пайда  болған  танымдық  әрекетінің  тұрақты  түрде  тежелуі.

  Ақыл-есі  кемдік  екі  формада  байқалады:  олигофрения  және  деменция.

  Олигофрения  онтогенездің  неғұрлым  ерте  кезеңдерінде  байқалады,  деменция.  Деменция  екі  вариантта  көрінуі  мүмкін:  резидуальді  және  прогретиентті.

  Ауытқудың  кешеніне  қарай  олигофрения  кезіндегі  ақылдың  кенжелігі  үш  дәрежеге  бөлінеді:  Нақұрыстық,  имбецильдік  және  децибильдік.

  Нақұрыстық – ақыл  кемістігінің  ең  ауыр  дәрежесі  имбецильдік – ақыл  кемістігінің  алдыңғы  екеуіне  қарағанда  ең  жеңіл  дәрежесі.

    Психикалық  дамуы  тежелген  балаларды  төрт  топқа  бөледі.

1.     Конституциялық  пайда  болған  ПДТ немесе  үйлесімді  инфантилизм.

2.    Самоатогенді  пайда  болған  ПДТ

3.    Психогенді  пайда  болған  ПДТ

4.    Церебральді  сипаттағы  ПДТ

5.    Үшінші  топқа  сөйлеу  қызметі  ауыр  бұзылған  балалар  жатады. 

        Коррекциялық психология (түзету) және оның түрлері.

1.      Коррекциялық психологияның мақсаттары мен міндеттері.

2.      “Психокоррекция” және “психотерапия” ұғымдарын салыстыру.

3.      Психокоррекцияны жүргізу бағыттары.

4.      Топтық коррекция жүргізу техникалары.

5.      Т-топтары, кездесу топтары, психодрама, өнер терапиясы, гештальттерапия, НЛБ т.б. топтық коррекция түрлері.

Психокоррекция дегеніміз адамның мінез-құлқы мен психологиялық қасиеттерін өзгерту мақсатымен оған арнайы әсер етіп, оның шытырман жағдайдағы өзін-өзі ұстау стилінің ыңғайсыздығын көрсетіп, бұл жағдайдан шығу жолын бірге іздеп табу.

            Психологиялық коррекцияны ұйымдастыруға және психотерапия жүрізуге пайдаланылатын әдіс-тәсілдер өте көп. Қазіргі кезде жеке тұлғалық қасиеттерді коррекциялау тренинг топтарында жүргізіледі. Тренингке қатысушылардың алдында тұрған, шешуін талап етіп отырған психологиялық проблемаларына байланысты психокоррекциялық топтар әр түрде болады. Оларды іріктеп алу және пайдалану клиенттің алдында тұрған проблемаларға және психологтың қай ғылыми ағымды қолдайтынына байланысты.

            Баланың психофизикалық дамуындағы  ауытқулар және оларды түзету.

1.      Баланың психикалық дамуының жалпы және  спецификалық заңдылықтары.

2.      Баланың психикалық дамуындағы әртүрлі факторлардың ролі.

3.      Коррекциялық психологиядағы даму категориялары.

4.      Дизонтогенездің психологиялық параметрлері.

5.      Психикалық даму бұзылуының типтері.

 Әдебиеттер тізімі: 

1. 
   Фомичева М.Ф. Воспитание у детей правильного произношения. – М., 1989 ж. 
2. 
   Логопедия. Под.ред. Волковой Л.С. – М., 2004ж. 
3. 
   Филичева Т.Б., Чевелева Н.А., Чирикина Г.В. Основы логопедиии. – М., 1989ж. 

4. Ефименкова Л.Н. Формирование речи у дошкольников. – М., 1981 ж.

5. Ефименкова Л.Н. Методы обследования нарушений речи у детей. – М., 1982ж.

6. Калягин В.А., Овчинкова Т.С. Энциклопедия методов психолого-педагогической диагностики лиц с нарушениями речи. – С. Петербург, 2004 ж.

7. Каше Г.А. Подготовка к школе детей с недостатками речи. – М., 1985 ж

Краткое описание документа:

Түрлі бұзылыстары бар балалармен коррекциялық педагогикалық жұмыстарда оқытудың техникалық құралдары.

Оқыту мазмұны түзеу мекемелерінің білім беру стандарттары мен оқу жоспарымен және жаңарту орталығында түзеу комегін алатын әрбәр баланың мүмкіндігі мен қажеттілігі ескеріп, әзәрленетін жеке дамыту бағдарламасымен анықталады. Дефектология ғылымы мен коррекциялық-педагогикалық психологиялық практиканың бай тарихи тәжірибесі бар. Аномальді балаларды зерттеу, олардың ауытқуларының көріну табиғаты мен мәнін, олармен түзету жұмыстарын ұйымдастыру жолдары аномальді балалар туралы және мінез-құлқы мен дамуында кемшіліктері бар баларға арналған арнайы білім беру мекемелерінің даму тарихы туралы ғылыми білімнің жүйелі жүйесі қалыптасады.