Туган тел әдәбиятыннан тематик план (өйдә уку шартларында )

Татар әдәбиятыннан тематик план

Сыйныф    8 _Б_  

Укытучы  Шакирова Дания Абузаровна

Сәгать саны 17 сәг.       

Барысы   17 сәг.;  атнага 0,5 сәг.        

Контроль эшләр планы:    БСҮ  - 3   сәгать

  План: Татарстан  Республикасының  Мәгариф һәм фән  министрлыгы тарафыннан расланган һәм тәкъдим ителгән “Урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә рус телле балаларга татар телен һәм әдәбиятын коммуникатив технология нигезендә укыту программасы”на 1 -11 нче сыйныфлар / Р.З. Хәйдәрова, Р.Л. Малафеева. Татарстан Республикасы Мәгариф министрлыгы, Казан, 2014  нигезләнеп төзелде.

Дәреслек: Күңелле татар теле:  8 сыйныф , Рус телендә башлангыч урта  гомуми белем бирү оешмалары   өчен  дәреслек (татар телен өйрәнүче укучылар  өчен) Р.З. Хәйдәрова.  – Казан: Татармульфильм, 2015  

Өстәмә әдәбият     Хәйдәрова Р.З. “Гомуми белем бирүоемаларында рус телле балалрның татар теленнән белемнәрен контрольга алу буенча биремнэр җыентыгы; Яр Чаллы, 2014.

Аңлатма язуы.

         Эш программасы түбәндәге документларны нигезләнеп  төзелде:

          1. Татарстан Республикасы Азнакай муниципаль районы Актүбә бистәсе муниципаль бюджет  белем бирү учреждениесе “1 нче гомуми белем бирү  мәктәбе” нең  2015-2016 нче елга укыту планы.

          2. Татарстан  Республикасының  Мәгариф һәм фән  министрлыгы тарафыннан расланган һәм тәкъдим ителгән “Урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә рус телле балаларга татар телен һәм әдәбиятын коммуникатив технология нигезендә укыту программасы” 1 -11 нче сыйныфлар / Р.З. Хәйдәрова, Р.Л. Малафеева. Татарстан Республикасы Мәгариф министрлыгы, Казан, 2014.

       Коммуникатив технология нигезендә төзелгән дәреслекләрнең төп үзенчәлеге текстның эчтәлеген үзләштерү цикллылыкка корылган булуында. Цикл- текстны укып, аның эчтәлеген диалогик, монологик, ягъни мөстәкыйль үзләштерү өчен кирәк булган дәресләр саны. Бу сан даими түгел. Ул текстның лингвистик яктан катлаулылыгына, текстның күләменә бәйле.

Текстны өйрәнү өч этаптан тора: текст алды, текст этабы һәм тексттан соңгы этап. 1нче этапта укучылар текстны лингвистик яктан кабул итәргә әзерләнергә тиешләр. Дәрес тибы буенча бу дәресләр лексик күнекмәләр формалаштыру дәресләре (ЛКФ) һәм грамматик күнекмәләр формалаштыру дәресләре (ГКФ) дип аталалар. Болар шул рәвешле, татар теленең лексикасына, граммматикасына өйрәтү дәресләре булалар. Укучылар текстны беркадәр лингвистик яктан кабул итәргә әзерләнгәч, текстның үзен укырга күчәргә мөмкин. Бу дәрестә, нигездә, турыдан-туры текстны уку, текст өстендә эшләү буенча күнегүләр системасы өстенлек итә. Шуңа күрә аны уку (әдәбият) дәресләре дияргә мөмкин. Дәрес тибы ягыннан  лексик-грамматик күнекмәләрне камилләштерү дәресе (ЛГКК) була. Бу тип дәрес тә текстның авырлыгына карап, бер яки берничә дәрес булырга мөмкин. Мондый дәресләрдә алдан өйрәнелгән лексика һәм грамматика турыдан-туры текстта кабатлана, төрле җәйләнешләргә керә, ягъни лингвистик материалны сөйләмдә куллану камилләшә.

Тексттан соң булган этапта текст эчтәлеге буенча диалогик-монологик сөйләмгә чыгу дәресләре оештырыла. Дәрес тибы ягыннан диалогик-монологик сөйләм дәресләре дип атала. Бу дәресләрдә тексттагы лексик-грамматик материал өстендә мөстәкыйль куллану дәрәҗәсенә җиткерелә, укучылар материал эчтәлеге буенча спонтан сөйләм этабына чыгалар.

Билгеле булганча, дәреснең структур элементы- күнегү. Дәрескә алынган күнегүләр үзара эчтәлек, авырлык ягыннан бәйле һәм алар күнегүләр системасын тәшкил итәләр. Татар әдәбиятын укытуның төп максатлары:

1)      татар әдәбияты әсәрләре аша укучыларны татар халкының тарихы, рухи казанышлары, тормыш-яшәеш үзенчәлекләре белән таныштыру;

2)      укучыларның аралашу күнекмәләрен һәм осталыкларын камилләштерү, фикер эшчәнлеген үстерү;

3)      татар әдәбиятының алтын хәзинәсен тәшкил иткән әдәби әсәрләрдән алынган өзекләр һәм аларның авторлары турында мәгълүматлы булу;

4)      гомумкешелек әхлакый сыйфатлар тәрбияли алырдай әсәрләр аша укучыларның дөньяга карашын формалаштыру, аларда уңай сыйфатлар булдыру, әдәбиятка кызыксынуларын арттыру;

5)      танылган язучы һәм шагыйрьләрнең иҗаты, тормыш юлы турында кыскача белешмә бирү;

6)      вакытлы матбугат язмаларын, мәгълүмати текстларны укырга һәм аларга күзәтү ясарга, анда күтәрелгән мәсьәләләргә карата үз мөнәсәбәтен дәлилләп белдерергә күнектерү.

  Татар әдәбиятыннан  эш программасы рус телендә сөйләшүче балаларны Р. З. Хәйдарованың коммуникатив технология нигезендә татарча сөйләшергә өйрәтү өчен төзелгән укыту - методик комплексына таянып төзелде. Укыту - методик комплексы Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан расланган татар теле һәм татар әдәбияты программаларына нигезләнеп төзелде.  “Урта(тулы)гомуми белем бирү мәктәбендә рус телле балаларга татар телен коммуникатив технология нигезендә укыту  программасы (1 - 11 нче сыйныфлар). Казан, 2014.

Укыту-методик комплексы түбәндәге компонентлардан тора:

1.      Дәреслек; Күңелле татар теле (рус телендә башлангыч гомуми белем бирү оешмалары өчен дәреслек). 8 нче сыйныф , Р.З.Хәйдарова, Р.Л. Малафеева Казан: Татармультфильм , 2015

     Укыту планында 8 нче сыйныфта татар әдәбиятыннан  атнага 1 сәгать вакыт бирелә. Программада  татар әдәбиятыннан 35 сәгать каралган. Программа гамәлдәге базис план буенча татар әдәбияты  атнага 1 сәгать исәбеннән укытыла.    Ләкин өйдә уку шартларында сәгатьләр саны кыскартылды. Шуңа күрә программа елга 17 сәгатькә исәпләнә, сәгатьләр күләме атнага 0, 5 сәгать. 

8 нче сыйныф укучыларының татар әдәбиятыннан осталык һәм күнекмәләренә төп таләпләр:

Тыңлап аңлау

Төрле төрдәге тыңлап аңлау күнегүләрен үти белү;

сүзләрне, җөмләләрне аңлап тәрҗемә итә белү; тәкъдим ителгән текстны тыңлап, эчтәлеге буенча сорау бирә, сорауларга җавап бирә белү;

зур булмаган аутентив яки адаптацияләнгән  әдәби әсәрләрдән өзекләрне, информацион характердагы текстларны, газета-журналлардан мәкаләләрне тыңлап аңлап, эчтәлеге буенча фикереңне әйтә, аралашуга чыга белү;

Сыйныфташларыңның сөйләмен тыңлап аңлау һәм аларга үз фикереңне аңлата белү, алар белән әңгәмә кору, әңгәмәдә катнаша белү.

Диалогик сөйләм

Сорау, җавап, килешү-килешмәү, шикләнү һәм башка репликаларны дөрес кулланып, әңгәмә кору, сөйләшә белү;

аралашуда катнаша, аны туктата һәм яңадан башлый белү;

парда, төркемдә сөйләшү барышында үз фикереңне аңлата, раслый, дәлилли белү, ситуация аңлашылмаганда, сорау биреп, сөйләм барышын ачыклый белү;

терәк схемалар кулланып, ситуация буенча әңгәмә кора белү;

татар сөйләм этикеты үрнәкләреннән урынлы файдаланып әңгәмә кору, сөйләшә белү.

Монологик сөйләм

Программада тәкъдим ителгән темалар буенча тиешле эзлеклелектә текст төзи һәм аның эчтәлеген сөйли белү;

конкрет ситуациягә үз карашыңны әйтә, төрле вакыйгалар, яңалыкларны хәбәр итә белү;

монологик сөйләмдә кереш, эндәш сүзләрне кулланып, орфоэпик һәм грамматик нормаларны саклап, үз фикереңне төгәл җиткерә белү;

өйрәнгән текстны үз сүзләрең белән сөйләп бирә белү; өйрәнгән шигырьләрне яттан сәнгатьле сөйли белү.

Уку

Уку текстларын татар теленең әйтелеш нормаларын саклап, сәнгатьле һәм аңлап уку;

текстның эчтәлегенә нигезләнеп, контекст буенча яңа сүзләрнең мәгънәсен аңлый белү;

таныш булмаган текстны эчтән укып, аның төп фикерен таба белү;

таныш булмаган сүзләрнең, төзелмәләрнең тәрҗемәсен сүзлектән таба белү.

 Язу

Өйрәнелгән темалар буенча актив куллануда булган  сүзләрне дөрес яза белү; конкрет бер тема буенча хикәя төзи белү;

прагматик текстлар (рецептлар, белдерүләр, афиша һ.б.), эпистоляр жанр текстлары (хатлар, котлаулар һ.б.) яза белү;

үзеңне борчыган проблемага карата үз фикерләреңне язмача җиткерә белү;

тәкъдим ителгән текстның эчтәлегенә нигезләнеп, аны үзгәртеп яки дәвам итеп яза белү

БӘЯЛӘҮ НОРМАЛАРЫ

    Күчереп язуны бәяләү

1. Пөхтә, төгәл һәм орфографик хатасыз язылганда, “5”ле куела.
2. Пөхтә, төгәл язылганда, әмма 1-3 төзәтүе яки 1 – 2 орфографик хата булганда, “4”ле куела.
3. Пөхтә, төгәл язылмаганда , 4-5 төзәтүе яки 3 - 5 орфографик хата булганда, “3”ле куела.
4. Пөхтә, төгәл язылмаганда, 6 яки артыграк  орфографик  хата булганда, “2”ле куела.

   Язма сөйләмне  (сочинение, изложение) бәяләү нормалары

1.      Эзлекле язылганда, 1 орфографик һәм 1 пунктуацион, яки 1 грамматик хатасы булганда, “5”ле куела.

2.      Эзлекле язылганда, ләкин эчтәлектә ялгыш җибәрелгәндә, 2-3 орфографик һәм пунктуацион яки  2-3 грамматик хатасы булганда, “4”ле куела.

3.      Эзлекле язылмаганда, 4-6 орфографик һәм пунктуацион яки 4-6 грамматик хатасы булганда, “3”ле куела.

4.      Эзлекле язылмаганда һәм тема ачылмаганда; фактик төгәлсезлекләр күп булып, планга туры килмичә, эзлеклелек бозылганда; теле ярлы; сүз куллану ялгышлары еш очраганда; стиль бердәмлеге булмаганда, орфографик хаталарның саны 7дән, пунктуацион яки грамматик хаталарның саны 7дән артык булганда, “2”ле куела.

	Эш төрләре	5	6	7	8	9
1.	Тыңлап аңлау	0,5-0,7 минут	0,8-0,9 минут	1 минут	1,2 минут	1,5 минут
2.	Диалогик сөйләм	5-6 реп-лика	6-7 реп-лика	7-8 реп-лика	9-10 репли ка	11-12 реп-лика
3.	Монологик сөйләм	7-8 фраза	8-10 фра-за	8-10 фра-за	10-12 фраза	10-12  фраза
4.	Һәр тема буенча ара-лаша белү күнекмә-ләрен ситуатив күне-гүләр аша тикшерү	4	4	4	4	5
5.	Уку	55-60сүз	60-70 сүз	70-80 сүз	80-90 сүз	90-95 сүз
6.	Язу:
	сүзлек диктанты	8-10сүз	10-15 сүз	15-18 сүз	18-22 сүз	22-25 сүз
	Сочинение	5-7 җөм-лә	7-8 җөм-лә	8-9 җөмлә	9-10 җөмлә	10-12 җөмлә

ТӨП ЭЧТӘЛЕК

№	Темалар	Дәресләр саны
		әдәбият
1.	Күп укыган – күп белер. (3 сәг.)	1 + 2(б.с.ү.)
2.	Мин һәм минем яшьтәшләрем. (5 сәг.)	3 + 2(б.с.ү.)
3.	Табигать һәм кеше. (3сәг)	3
4.	Туган җирем – Татарстан ( 3 сәг.)	3
5.	Татарстанның күренекле әдипләре ( 3 сәг.)	3

№	Дәрес темасы	Дәрес тибы	Предметара нәтиҗәләр һәм укучыларның универсаль уку гамәлләре	Үтәлү вакыты
				план	Факт
Без мәктәпкә барабыз.  Күп укыган – күп белер.
1	Бсү№1. Р.Вәлиева. “Мәктәбем” , Ш.Галиевның тормыш юлы. “Безнең йорт малайлары”,	БСҮ	Мәгълүмат бирү, презентация белән танышу, сорауларга җавап бирү, биремнәр үтәү, сүзлек эше ; Ш.Галиевның тормыш юлы белән танышу.” Безнең йорт малайлары”шигыре белән танышу Тормыш,яшүсмер зыян,мәҗбүри,начарлык сүзләрен сөйләмгә кертү,тәрҗемә итү;	07.09
2	В.Нуриев. “Өлгерәм әле” хикәясе	ГКК	сорауларга җавап бирү. Әсәрнең эчтәлеген сөйләү, сорауларга җавап бирү	21.09
3	Бсү№2.Татарстан Милли китапханәсе турында сөйләшү.  Р. Валиева “Барый телевизор карый”	ДМС	“Татарстан Милли китапханәсе” тексты белән танышу Поселок  китапханәсе турында сөйләшү  Шигырьнен  эчтәлеген сөйләү, сорауларга җавап бирү	05.10
Мин һәм минем яшьтәшләрем
4	“Аралашу серләре” (вакытлы матбугаттан)	ГКФ	Сагына, тылсымлы, ялгыз, кыргый, тупас, акыллы, кыен сүзләрен актив сөйләмгә кертү Сәламәтлек,саклану,сер,ант,буын сүзләрен сөйләмгә кертү, текстны уку,тәрҗемә итү.	19.10
2 ч. 5	“Ал кирәк, гөл кирәк, безгә нинди кыз кирәк?” (вакытлы матбугаттан)	ЛГКК	сорауларга җавап бирү, биремнәр үтәү, сүзлек эше	09.11
6	М.Галиев “Җиңәсем килде”	ГКФ	М.Галиев. “Җиңәсем килде” әсәре белән танышу.”Егетлек” проблемасы буенча сөйләшү, Мәгълүмат бирү, презентация белән танышу, сорауларга җавап бирү, биремнәр үтәү, сүзлек эше	23.11
7	Бсү№3 Музыка дөньясында	ДМС	Мәгълүмат бирү, презентация белән танышу, сорауларга җавап бирү, биремнәр үтәү, сүзлек эше ;	07.12
8	Бсү№4 Хезмәт төбе-хәзинә Н. Дәүли. “Хезмәткә- хөрмәт”“Хезмәткә- хөрмәт темасына хикәя язу	ГКК	Н. Дәүли. “Хезмәткә- хөрмәт” әсәре белән танышу Сорауларга җавап бирү, биремнәр үтәү,сүзлек эше. Аңлап уку, сәнг. уку күнекмә-ләрен ныгыту. Сораулар ярдә-мендә эчт. сөйләргә өйрәнү	21.12
			Табигать һәм кеше
3 ч. 9	«Син-  табигать баласы…» «Урман- кешенен якын дусты…»	ДМС	Мәгълүмат бирү, презентация белән танышу, сорауларга җавап бирү, биремнәр үтәү, сүзлек эше ;	18.01
10	Л.Лерон “И ямьле дэ соң донья!»	ЛКФ	Мәгълүмат бирү, сорауларга җавап бирү, биремнәр үтәү, сүзлек эше ;	01.02
11	Ф.Яруллин “Җилкәннәр җилдәсынала” әсәре	ДМС	Ф.Яруллинның тормыш юлы, Мәгълүмат бирү, презентация белән танышу, сорауларга җавап бирү, биремнәр үтәү, сүзлек эше ;	15.02
Туган җирем – Татарстан
12	И. Юзеев “Татарстаным”	ГКФ	Сөйләшү үткәрү, сорауларга җавап бирү, биремнәр үтәү, диалог төзү	29.02
13	Казан турында текстлар белэн танышу	ГКК	Сөйләшү үткәрү, сорауларга җавап бирү, биремнәр үтәү, диалог төзү	14.03
4ч. 14	Казан турында текстлар белэн танышу	ЛГКФ	Мәгълүмат бирү, презентация белән танышу, сорауларга җавап бирү, биремнәр үтәү, сүзлек эше ;а	11.04
			Татарстанның күренекле әдипләре
15	С.Алишев “Нәни батыр” әсәре. Г.Ибраһимовның тормыш юлы “Алмачуар”	ДМС	С.Алишев “Нәни батыр” әсәре белән танышу, геройлар белән танышу. сорауларга җавап бирү, биремнәр үтәү Г.Ибраһимовның тормыш юлы белән танышу. Г.Ибраһимов. Алмачуар (обзор) әсәре белән танышу сорауларга җавап бирү, биремнәр үтәү, сүзлек эше	25.04
16	Г.Тукай. “Исемдә калганннар”	ГКК	Г.Тукай биографиясе,  әсәре белән танышу, геройлар белән танышу. сорауларга җавап бирү, биремнәр үтәү	10.05
17	Үткән темаларны гомумиләштереп кабатлау	ДМС	Лексик-грамматик күнекмәләр-не камилләштерү. әсәрләрне анализлау	23.05

Мәгълүмат һәм белем бирү чыганаклары:

1. “ Урта(тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә рус телле балаларга татар телен һәм әдәбиятын коммуникатив технология нигезендә укыту программасы” 1 -11 нче сыйныфлар / Р.З. Хәйдәрова, Р.Л. Малафеева. Татарстан Республикасы Мәгариф министрлыгы, Казан, 2014 ел.

 2. Дәреслек: Күңелле татар теле, 8 нче сыйныф (рус телендә башлангыч гомуми белем бирү оешмалары өчен). Р.З.Хәйдәрова,  2015 ел.

 3. Рус телендә башлангыч гомуми белем бирү оешмаларында татар теле укыту . 4 нче сыйныф. Рус телендә сөйләшүче балалар белән эшләүче укытучылар өчен кулланма. Р.З.Хәйдәрова,Л.Ә.Гыйниятуллина, Казан, 2014 ел.      

  5. Хәйдәрова Р.З. “Гомуми белем бирүоемаларында рус телле балалрның татар теленнән белемнәрен контрольга алу буенча биремнэр

җыентыгы; Яр Чаллы, 2014

.

Краткое описание документа:

Укыту планында 8 нче сыйныфта татар әдәбиятыннан атнага 1 сәгать вакыт бирелә. Программада татар әдәбиятыннан 35 сәгать каралган. Программа гамәлдәге базис план буенча татар әдәбияты атнага 1 сәгать исәбеннән укытыла. Ләкин өйдә уку шартларында сәгатьләр саны кыскартылды. Шуңа күрә программа елга 17 сәгатькә исәпләнә, сәгатьләр күләме атнага 0, 5 сәгать.