Урок на тему Киелі аспап-қобыз

Сабақтың тақырыбы Киелі аспап-қобыз

Мақсаты: Оқушыларды қобыз аспабымен таныстыру, күй атасы - Қорқыт жайлы түсінік беру, қобызға арналған күйлерді тыңдату.
1.Қобыз күйлері арқылы оқушылардың сана сезімін, ой - өрісін кеңейту. Өткен заман мен қазіргі заманды сабақтастыра отырып баланың өмірге көзқарасын қалыптастыру.
2. Музыкалық қабілеттерін одан әрі дамыту. Шығармашылық белсенділіктерін арттыру. Туған жердің табиғатын сүюге, жан - жануарларға қамқор болуға баулу.
3. Музыка арқылы адал, сезімтал, адамгершілікті, салауатты, инабатты бала тәрбиелеу.
Көрнекілік: Қобыз, домбыра аспаптары, слайд көрсету, үнтаспа, Қорқыттың суреті, қобыз аспабы
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың әдіс - тәсілдері: Сұрақ - жауап, түсіндіру, ойын элементтері, музыка тыңдау.
Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі:
Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі:

Оқушылармен музыка тілімен амандасу,түгендеу, сабаққа дайындығын тексеру.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі

1.Аспанмен тілдескен музыка туралы білімдерін сұрау

«Музыкалық турнир» арқылы уй тапсырмасын сұрау

Кім тапқыр?

Кім білгір?

Келіңдер,ән шырқайық!

2.Дауыс жаттығуын жасау.

3.Е.Хасанғалиев «Алатау» - әні жатқа сұрау

ІІІ. Өткен материалдар бойынша оқушы білімін тексеру кезеңі:

Арфа,лира,жетіген аспаптары туралы

шығармашылық жұмыстарын тексеру

ІV. Мақсат қою кезеңі

Қорқыт ҮІІІ-ІХ ғасырларда ғұмыр кешкен оғыз-қыашақ тайпаларының ұлы ойшылы, алдағы күнді болжаған көріпкелі және шебер күйшісі болған. Қорқыт-қобыз аспабының құдіретін танытқан ұлы күйші. Ол қобызды тек бақсы-балгер мен кезбе дуаналардың қолында жүретін жай құрал есебінде емес, нағыз халықтық музыка аспабы ретінде таныта білді.

Бүгінгі біздің сабағымыз қобыз аспабы жөнінде болмақ.(Қобыз аспабының шығу тарихы жөнінде айтылады)

Ү. Жаңа материалды түсіндіру

Қобыз – ысқышпен ойналатын ішекті музыкалық аспап. Мойны имек келетін бұл аспап сол қол саусақтары тырнақтарының сыртын ішекке тигізу арқылы ойналады. Аспатың шанағы терімен қапталып, ысқыштары мен ішектері жылқының қылынан жасалады. Ертеде қобызды бақсылар құдіретті күш ретінде пайдаланған. Бүгінде қобыз аспабында ойнау шеберлігінің күрделенуіне байланысты төрт ішекті қобыз да пайда болды. Бұл қобыздың ішектері сымнан жасалады.

Киелі қобыз аспабы жөнінде ғалымдар не дейді?

Қобыз – таңқаларлық пішінді және ғажайып сазды, бай тембрлі аспап.

Біреулер оны құс даусына ұқсатады: «Оның даусы аспаптың шегін аттың жалынан керілген қылдан тартылған еспе ысқышпен үйкелегенде аққудың үніне ұқсас дауыс шығады» – дейді

(П. Паллас).

Енді біреулер қобыз үнін адам даусына ұқсатады

(Б. Сарыбаев)

Ащы, зарлы, өксікті үн шығарады деген де пікір айтады

(И. Гмелин).

Қобыз аспабы оркестрдегі скрипка аспабының атасы болып саналады. Бұл жайлы батыстық ғалымдар Слави Дончев, Вернер Бачман, қазақтың белгілі өнер зерттеушісі,профессор Әсия Мұхамбетова дәлелдеді

Қобыз аспабының киесі қандай?

1.       Қобыз аспабын бақсылар адам емдеу үшін пайдаланған.

2. ХV-XVII ғасырларда жыраулар қобыз аспабымен ұзақ жырларды орындаған. Жырау қобызды киелі аспап ретінде батырлар мен жауынгерлердің рухын көтеріп жыр орындауда құдіретті күш береді деп сенген. Сонымен бірге қобыз жырауларға болашақты болжап,істің жөнің нұсқауда мол әсерін тигізетін болған.

Қобыз өнерін дамытқан ұлы күйшілер

    Айрауық

    Көккесене

    Кетбұға,

    Қорқыт ата

    Ықылас

    Жаппас Қаламбаев

    Дәулет Мықтыбаев

Қобыз қазақ халқының ұлттық мақтанышы. Ол қазіргі кезде ұлтымыздың символы есебінде сый кәделерге ұсынылатын құндылығымыздың бірегейі.

Музыка тыңдау:

1.       Қорқыт «Ұшардың ұлуы»-тыңдау

2.       Г.Оразымбетованың орындауында Рамазан Таймановтың әні «Қорқыт-қобыз» тыңдау.

Сергіту сәті:

-Ырғақтық жаттығулар жасату.

-«Әуенді тап» ойынын ойнату

Ән үйрену: Е.Хасанғалиев «Атамекен» әні

-«Атамекен» әнінің мағынасын, тәрбиелік мәнін түсіндіру.

-«Атамекен» әнінің авторы  Е.Хасанғалиев туралы айтып беру

Қорытындылау

·         Қобыз аспабы қалай пайда болды?

·         Киелі қобыз аспабы жөнінде ғалымдар не дейді?

·         Қобыз аспабының киесі қандай?

·         Қобыз өнерін дамытқан ұлы күйшілер кімдер?

Үйге тапсырма

·         Киелі аспап қобыз туралы зерттеу жұмысы

·         Қорқыт – күй атасы – эссе жазу

·         Атамекен – Е.Хасанғалиев (жаттап алу)

Оқушы білімін бағалау

Оқушылардың біліміне қарай бағалау

                         Жидебаева Мариям Биржановна

                                          №267 орта мектептің музыка пәні мұғалімі

    Қызылорда қаласы