Вирустар мен фагтар. ЖИТС вирусы. Сабақ жоспары.

СЕМЕЙ КӨПСАЛАЛЫ КОЛЛЕДЖ
СЕМЕЙСКИЙ МНОГОПРОФИЛЬНЫЙ КОЛЛЕДЖ
SEMEY MULTIDISCIPLINARY COLLEGE

«БЕКІТЕМІН»

Директордың оқу

ісі жөніндегі орынбасары

________Мачахина О.И.

«____»________ 2019 жыл

Ашық сабақтың әдістемелік жоспары

Пән:Биология

Тақырыбы: Вирустар мен фагтар. ЖИТС вирусы.

Жалпыгуманитарлық

пәндер бірлестігі отырысында

қаралып, бекітілді

Хаттама № «___»___ 2019 ж

ПБК төрайымы:       Успанова Ж.Т.

Дайындаған: Жаратылыстану                                                            пәндерінің оқытушысы

Танбаева Н.С.

Семей 2019 жыл

№ __ сабақ жоспары

Топ	Күн
БС-11	03.10.19 ж

Пән: Биология    

Сабақтың тақырыбы: Вирустар мен фагтар. ЖИТС вирусы.

Сабақтың мақсаты  

1.Білімділік: Вирустар және фагтар туралы түсініктерін қалыптастыру, құрылысы мен қызметінің маңызын біле отырып, микробиология ғылымының даму тарихын түсіндіру. Вирустар және фагтардың құрылысын білу, ЖИТС вирусының қауіптілігін, сақтану әдістерін білу. Вирус арқылы таралатын аурулардың түрлерін таныстыру.

2.Дамытушылық: Игеріп жатқан тақырып бойынша бастысын, маңыздысын белгілеу білуі қабілетін дамыту, коммуникативтік құзыреттіліктерін дамыту, шығармашылық- ізденушілік жұмыстарды жүргізу арқылы бақылау, салыстыру, талдау және дәйектер мен қорытындыны жинақтай білуді дамыту.

3.Тәрбиелік: қоғам мен биология  ғылымының дамуында ғылыми  жаңалықтардың маңызы арқылы  оқушылардың дүниетанымдық көзқарастарын кеңейтіп, ой-өрісін кеңейту, көрнекілік құралдар арқылы эстетикалық тәрбие жақтарына көңіл бөлу.

Сабақтың типі: аралас сабақ

Қолданылатын әдіс-тәсілдер, технологиялар: проблемалық оқыту технологияларын қолдану  (мәселелері, жекелеген - ізденіс, өзін - өзі бақылауы т.с.с.), интербелсенді оқыту технология элементтері, оза оқыту технологиясы, хабарлау, репродуктивтік, талдау - жинақтау, практикалық;

Пәнаралық байланыстар: химия, экология, медицина, жануартану, өсімдіктану.

Сабақтың жабдықталуы: Деңгейлік тапсырмалар, проблемалық сұрақтар, кесте, тірек - сөздер, тірек - сызбалар, тарапта материалдар, тірек конспект.

Қолданылатын әдебиеттер: А.Сартаев., М.Гильманов. Жалпы биология. Алматы «Мектеп» 2014 ж.

Сабақтың жоспары:

1.Ұйымдастыру кезең:  2 мин

1.Оқытушының оқушылармен сәлемдесуі
2.Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру
2.Тренинг: (3 мин)

Жеке тұлғаны дамыту. Естігенді есте сақтау.

(1 минут ішінде 10 сөзді есте сақтау)

1.Микробиология.  2.Бактерия. 3.Саңырауқұлақтар. 4.Паразит. 5.Хлорофилл 6.Таяқша. 7.Өсімдік. 8.Жануар. 9.Сапрофит. 10.Вирус. 11.Цитология. 12.Прокариот. 13.Эукариот. 14. Хромасома.  15. Гомозигота. 16.Рибасома. 17. ЖИТС. 18. Бактериофаг. 19.Микроэлемент 20.Дезоксирибонуклеин.

3.Үй тапсырмасын сұрау:  20 мин

1 - тапсырма. Семантикалық кесте (5 мин)

Прокариоттық және эукариоттық жасушалардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын кестеге толтыру.

Құрылымы	Эукариоттық	Прокариоттық
Ядро
Хромосомалар
Эндоплазмалық тор
Рибосомалар
Гольджи жиынтығы
Лизосомалар
Митохондриялар
Вакуольдер

«Сиқырлы сандар ойыны» әдісі арқылы (10 мин)

Қызыл ұяшық «Прокариоттар»

10- «Прокариот» сөзінің мағынасы қандай?

20- Прокариоттардың мөлшері қандай?

30- Прокариоттардың эукариоттардан айырмашылығы қандай?

40- Пайдалы прокариоттарды атаңыздар?

Жасыл ұяшық  «Эукариотар»

10- «Эукариот» сөзінің мағынасы қандай?

20-  Экукариоттық жасушаларды атаңыздар?

30- Эукариоттық жасушаның прокариоттық жасушадан айырмышылығы қандай?

40-Бақытты ұяшық

Сары ұяшық «Жасуша»

10- «Жасуша» терминін ұсынған ғалым кім?

20- Жасушаның химиялық құрамы қандай?

30- Гидрофильді және гидрофобты заттар дегеніміз не?

40- Жасушаның екі типі қандай?

4.Жаңа тақырыты түсіндіру. 20 мин

Мұғалімнің кіріспе сөзі:

Балалар! Жер бетінде адам пайда болғаннан бастап оның қоршаған айналасында қауіпті жаулары болды. Олар әрқашан кенеттен келіп, үлкен қауіп төндіреді. Оның соңы адамды өлімге дейін әкеліп жатады. Оспа, полимиелит, тұмау, энцефалит, ЖҚТБ, оба сияқты аурулардың әсерінен миллиондаған адамдар қырылды. Қалай ойлайсыңдар, біз бүгінгі сабақ барысында не туралы айтамыз?

·       Вирустар туралы. (Видеофильм) 3 мин

    Ендеше бүгінгі сабақтың тақырыбымен танысып қояйық:

·       Вирустар және фагтар. ЖИТС-тің вирусы. Оның құрылысы мен тіршілігінің ерекшелігі.

Сабақ барысында біз вирустар мен фагтардың, ЖИТС ауруын тудыратын вирустың құрылысы мен тіршілік әрекетінің ерекшелігімен, олардың зеттеу тарихымен, вирустар тудыратын аурулар түрімен танысамыз.

«Миға шабуыл»

1-тапсырма: Жер бетіндегі барлық тірі ағзаларға тән негізігі қасиеттерді атаңдар (көбею, қоректену, тынысалу, жасушалық құрылысы, өсу,  қозғалу)

2-тапсырма: Жер бетіндегі барлық ағзалардың жасушалық құрылымы бар ма?

- Осыған дейінгі өткен сабақтарда біз жасушалық ағзалар, прокариот және эукариоттардың өкілі бактериялар, саңырауқұлақтар, жануарлар, өсімдіктер сияқты формаларымен таныстық. Бұдан басқа балалар бізді қоршаған ортада жасушасыз тіршілік иелері де бар екен. Оларға біз вирустарды  жатқызамыз.

(Слайд арқылы жаңа тақырыпты түсіндіру)

3 – тапсырма: Енді балалар сендердің алдарыңда жатқан ақпарат парағынан сөздіктермен жұмыс жасай отырып вирустарға анықтама берейік.

«Екі жақты түсіндірме күнделігі» әдісі. 

(Тақырыпта берілген термин сөздердің анықтамасын немесе мағынасын жазу)

1.     Вирус –

2.     Вирустардың пішіндері -

3.     Бактериофаг –

4.     Бактериофагтардық құрылысы –

5.     ЖИТС вирусы –

5.Сергіту сәті  (3 мин)

Тест «Оң–сол»

Саусақтарыңызды құлыпқа жинаңыз

Сол қолдың үлкен саусағы жоғарыда болса– сіз эмоционалды адамсыз.

Оң қолдың үлкен саусағы жоғарыда болса –анализдеуші ой қабілетіңіз жақсы жетілген (ойлау, пәлсапаны жақсы көресіз)

Кеудеге қолыңызды жинаңыз.

Жоғарыда оң қол болса-сіз қарапайым,жұмсақ адамсыз.Сол қол– коңіл күйіңіз  жеңіл,көтеріңкі.

Шапалақтау.

Оң қолпен шапалақтау- жігерлі мінез; сол қол-уайымшыл,шешімге келе алмайтын  адам.

6.«Жас зерттеушілер саяхаты» (10 мин)

«Мен өмірді сүйемін» атты тақырыпта ЖИТС вирусына қарсы жастарға арналған үгіт-насихат бүктеме әзірлейді.

Тірек сөздер:  ЖИТС, профилактика, СӨС, вирус, қуаныш, шаттық.

7.Жаңа сабақты бекіту. 7 мин

 «Биологиялық диктант».

Табиғатта вирустар ерекше орын алады. Оларды 1892 жылы орыс ғалымы ___________ашқан.  Ол темекінің  теңбіл басқан ауыру жапырағынан жұқпалық сығынды (экстракт) алып, темекі ауыруы қоздырғышының ерекшелігіне сипаттама жазады. Бұл ауыруды _________деп атады.

1917 жылы канадалық бактериолог ________ бактериофагты ашты (грек.bakterion – таяқша, prados – жебір).

___________ – бактерия жасушасын бүтіндей жойып, ерітіп жіберетін вирустар тобы.

____________- өздігінен пайда болған тәуелсіз генетикалық құрылымдар. Біз вирустарды тіршілік иелері деп те атай алмаймыз .Өйткені олардын жасуша құрылысы болмайды. Олар өздерінің тіршілік кызметін  баска _________ ішінде аткарады. Вирустар басқа жасушанын генетикалык бағдарламасын өз мәнеріне келтіріп өзгертуге қабілетті дербес генетикалык _________ болып табылады. Егер де барлық жасушалы организмдер екі нуклеин қышқылы –ДНҚ және РНҚ –дан тұратын болса,  вирустар тек _______немесе тек ________тұрады .

Вирустар едәуір дәлме-дәл геометриялык пішінге ие. Олардын формалары _________________ тәрізді болып  келеді

Бактериялардың вирустары ___________деп  аталады. Олар жасушаға басқа жолмен енеді.

Бактериофагдың  денесі ____________________________тұрады.

Адамзатқа қазіргі кезде өте қауіпті вирус – адам иммунитетінің тапшылық вирусы (ВИЧ). Бұл вирусты жұқтырған адам жүре біткен иммунитет тапшылық синдром мы – ________ауруына шалдығады.

Бұл ауру адамға _______ және ___жіберу  (инъекция) арқылы жұғады.

8.Сабақты қорытындылау: 5 мин

«Синквэйн» әдісі арқылы

Мысалы:

1.ВИРУС

2.Тәуелсіз, жасушасыз

3.Енеді, тұрақтанады, улайды

4.Вирус-өздігінен пайда болған тәуелсіз  генетикалық құрылымдар.

5.У

9.Рефлексия (Кері байланыс) «Пирамида рефлексиясы» (8 мин)

 

 

10.Бағалау: (2 мин)

Оқыту үшін бағалау;  Сабақтың басында оқушыларға кесте таратылып беріледі, өздері орындаған тапсырманы белгілеп отырады. Сабақ соңыныда мұғалімге тапсырады, мұғалім осыны ескере отырып жиынтық баға қояды)

Студенттің аты-жөні	Үй жұмысын сұрау	Жаңа тақырыпты меңгеру	«Жас зерттеушілер саяхаты» (шығармашылық жұмыс	Биологиялық диктанту	Синквэйн	Баға

11. Үйге тапсырма: (1 мин)

Теориялық:

1. Вирустар мен фагтар. ЖИТС вирусы тақырыбын пысықтау, қосымша ақпараттар қарастырып келу.

Тәжірибелік:

1Салауатты өмір – көтеріңкі көңіл»тақырыбында эссе жазу.

2. ЖИТС вирусына презентация әзірлеу.

 Ұсынылатын әдебиеттер:

1.     А.Сартаев., М.Гильманов. Жалпы биология. Алматы «Мектеп» 2014 ж.,Валеология. Л.З.Тель, Е.Д.Даленов. Астана,2003.

2.                Google, Яндекс интернет желілері.

Сабақ барысында