Внеклассное мероприятие "21 февраль – АНА ТИЛИНИ КЪОРЧАЛАВ ХАЛКЪАРА КУНЮ"

21 февраль – АНА ТИЛИНИ КЪОРЧАЛАВ ХАЛКЪАРА КУНЮ

1.Къырымтатар миллий гимн чала.

Алып барыджы: Мераба, сайгъылы мусафирлер, севимли балалар! Бугунь биз тиль байрамында тувгъан  къырымтатар тилимизнинъ аджайип дерьясына киреджекмиз.Бизим къадимий тилимиз не къадар гузель, муляйим, зенгин, татлы олгъаныны ис этеджекмиз!

Алып барыджы: Сизин дикъкъатынызгъа къырымтатар оюныны такъдим этемиз(агъыр ава ве къайтарма Айше)

I Алып барыджы: Къырым – бизим Ватанымыз!Эвель – эзельден Къырым – дюньянынъ энъ дюльбер ве арз этильген кошелерден бири  сайыла эди. Онынъ чёллерини, дагъларыны, орманларыны, денъизни, кой ве шеэрлерини  биз джандан севемиз! Къырымда чокъ миллет векиллери  яшайлар. Бу руслар, украинлер, къырымтатарлар, болгъарлар, еудейлер, караимлер греклер, эрменлер, тюрклер ве дигерлери. Эр бир миллетнинъ озь тили бар. Биз – къырымтатармыз ве бизим тувгъан тилимиз – къырымтатар тили! (Ибраимова Эльвина шиир окъуй)

                Аблямитова Сание окъуйджакъ)

I Алып барыджы: Балалар, тиль – бу миллий медениетнинъ буюктен – буюк хазинеси, халкънынъ амелий ве рухий теджрибесининъ анбарыдыр.

 Алып барыджы: 1929 сенесине къадар  арап язысыны, 1929 – 1938 сенелерде латин язысыны, 1938 сенеден бугуньге къадар кирил язысыны къулланып кельмекте.

I Алып барыджы: 1992 сенеси Акъмесджитте къырымтатар тилини латин элифбесине кечирюв меселелерине багъышлангъан Халкъара ильмий конференция олуп кечти. Конференцияда кирил элифбеси къырымтатар тилининъ фонетик хусусиетлерини кереги киби акс этмегени къайд этильди ве янъы латин элифбесине кечмек ичюн комисия тешкиль этильди. Комисия къырымтатар тилининъ янъы латин элифбесини ишлеп чыкъты ве къабул этти.

 Алып барыджы: Эр бир инсан ана тилинде биринджи сёзлерини бешигинде озь анасындан эшите. Онынъ ичюн де бизим халкъымыз озь тилине «ана тили» деген. Вакъыт эп кече, бала осе, юрип, лаф этип башлай. Амма оськен сонъ озь тилини унутмай.

Алып барыджы: Шимди исе сизге Азиме ве Асан «Ана тилим» шиирини ифадели окъуйджакълар.

Алып барыджы:Халкъ агъыз яратыджылыгъымызда тиль акъкъында пек чокъ аталар сёзлери бар. Олардан энъ кучьлю булардыр.

 Алып барыджы:Тиль – акъылнынъ теразеси.

 Алып барыджы:Тиль – юрекнинъ анахтары.

 Алып барыджы: Акъылы къыскъанынъ  тили узун.

 Алып барыджы:Инсан олер, айткъан сёзю къалыр.

 Алып барыджы: Балалар, я сиз насыл аталар сёзлерини тиль ве Ватан акъкъында билесинъиз?

Ватан – экинджи ананъ. (Родина – вторая мать)

Ватан севгиси – севгилернинъ энъ буюгидир.(Любовь к Родине – самая большая любовь )

Догъру сёз къылычтан кескиндир.(Правдивое слово – острее меча)

Котекнен анълатма, лафнен анълат.(Учи не кулаком, а языком)

Тувгъан ильнинъ ери – дженнет, суву – шербет.(Вода на Родине подпбна шербету, земля – подобна раю)

Яхшы сёз – джан азыгъы, яман сёз – баш къазыгъы. (Хорошее слово – отрада душе, плохое слово – кол голове)

Ватанперверлик озь улькенъни огренювден башлай.(Патриотизм начинается с изучения родного края)

Алып барыджы: Машалла, сизге. Пек яхшы аталар сёзлерини айттынъыз.(Бекирова Фериде шиир окъуй)

Алып барыджы: Балалар, Къырымтатар тили, дигер тюркий тиллер киби, къадимий язысы, имлясы, эдебий аньанелери олгъан ве асырлар девамында башкъа тиллернинъ тесири алтында осип, денъишип кельген тильдир.

Алып барыджы:Онынъ сёз хазинеси де асырлар девамында даима толып,кенишлеп,денъишип кельди. Эм бу процесс бугунь де девам этмекте. Якъын къомшу олып яшагъан чешит халкъларнынъ чокъ асырлыкъ медений, тиджарет, сиясий алякъалары саесинде эр бирининъ тилине дигерининъ сёзлери, терминлери кире.Топлангъан тиль материалы  бир тертипке кетирильмеси, оларнынъ анълатылмасы ичюн лугъатлар яратыла. Къырымтатар тилинде лугъатлар та орта асырларда пейда олалар.

Алып барыджы: Бакъынъыз, балалар насыл лугъатларымыз бизде бар.

Алып барыджы:Энди исе дикъкъатынызгъа Мустафаева Алименинъ иджрасында «Тым-Тым» оюны.Къаршыланъыз.

 Алып барыджы:Билесинъиз ми, балалар,бизим халкъымызнен, медениетимизнен, Ватанымызнен ве атта аятымызнен меракълангъан инсанлар ве языджылар пек чокъ.

Алып барыджы: Къырымнынъ гузеллигини, денъизлернинъ, дагъларнынъ, къаяларнынъ дюльберлигини косьтерген шаирлеринден бири Адам Мицкевич. Ве шимди сизинь дикъкъатынызгъа «Чатырдагъ» шиирини  эки тильде окъумагъа истер эдик.

Алып барыджы:

Титреп санъа седжде этем, улу дагъ!

Эй, сен, Къырым гемисининъ диреги,

Сен – дюньянынъ минареси, юреги –

Бутюн дагълар падишасы, Чатырдагъ!

Санки дженнет къапусынынъ огюнде

Джебраильдай сакъчы олып къалгъансынъ.

Ешиль дагъны урба этип алгъансынъ, -

Булутлардан чалманъ бар баш тёбенъде.

Эй, Чатырдагъ, сен эп сюкют сакълайсынъ,

Тёпемизде кунеш кулип бакъса да,

Я да явур эвимизни якъса да,

Сагъыр, кёрдай эшитмейсинъ, бакъмайсынъ.

Факъат кокке бакъып субет къурасынъ,

Бу – Алланынъ эмри, дей де турасынъ.

 Алып барыджы:Языкъ ки. Бизим тедбиримиз сонъуна якъынлаша.Ве шимди Мавиле ве Гуляра иджрасында «Эй гузель Къырым» йырыны динълемеге тевсие этемиз.

Къызлар йырлайлар.

Алып барыджы:Бизим тедбиримизге кельгени ичюн чокъ сагъ олуныз. Тедбиримиз сонъуна етти. Сагълыкънен къалыныз!