"Жинақтық, болжалдық сан есімдер"

Пән: қазақ тілі    Сыныбы:6   

Сабақтың тақырыбы: «Жинақтық, болжалдық» сан есімдер
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Сан есімнің жинақтық, болжалдық мағыналық ерекшелігін таныту, жасалу жолдарын ажырата білуге үйрету;
Дамытушылық: оқушылардың сөздік қорларын, өз бетімен іздену, ойлау қабілеттерін дамыту, ойларын нақты айтуға дағдыландыру;
Тәрбиелік: Ұқыптылыққа, шапшаңдыққа, өз елін сүйетін рухы биік тұлға болуға тәрбиелеу;
Сабақтың типі: Жаңа сабақ
Сабақтың түрі: Дәстүрлі
Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, мәтінмен жұмыс, шығрмашылық тапсырма
Сабақтың жабдығы: интербелсенді тақта
Пәнаралық байланыс: математика, әдебиет, халық педагогикасы
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру
2. Үй тапсырмасын тексеру

• Сан есім дегеніміз не?
• Сан есім құрамына қарай нешеге бөлінеді?
• Дара сан есім дегеніміз не?  Мысал
• Күрделі сан есім дегеніміз не? Мысал
• Сын есім мағынасына қарай нешеге бөлінеді?
• Есептік сан есім ережесі, сұрағы қандай?
• Реттік сан есімнің сұрағы, жұрнақтары  қандай?
3. Жаңа сабақ
                                                                            

 

                                                      

 

Сыныпта тапсырмалар: Төмендегі мақал- мәтелдерге морфологиялық талдау жаса.

·         Біреу...... сүйеу.

·         Екеу болсаң  бір- біріңмен кеңес, Біреу болсаң, қабырғаңмен кеңес.

·         Біреуді азаптағаның, өзіңді мазақтағаның.

·         Білек біреу болса, саусақ басқа.

·         Біреу ашқарақтықтан өледі, біреу аштан өледі.

·         Екеу болсаң – бір –біріңмен кеңес,

·         Біреу болсаң, бөркіңмен кеңес

·         Біреу тоқтықтан соқыр, біреу жоқтықтансоқыр.

·         Төртеу түгел болса, тсқа гүл өсірер.

·         Үшеу білгенді үш ел біледі.

·         Екуге жеткен,үшеуге де жетер.

Жұмбақ жарыс. «Ойлы болсаң, озып көр»

ü  От ішінде үш таяқ,

Үшеуі де күшті аяқ.

Ортасында ілгегі.

Ілгегінде ілгені.(  үш аяқты тіреуіш  пен құман)

ü  Аяғы төртеу,

Алаңы –самал,

Жатқанға жақсы жайласып ( Кереует)

ü  Бунақты көсеу, Тармағы бесеу ( Қол мен саусақ)

ü  Белдеуде бес ат,

Бесеуі де қасқа ат ( саусақ)

ü  Төртеу адамы, Біреу алаңы (Үстел)

ü  Дөңгелек өзі, Төртеу көзі, Ұстайды мықтап (Түйме)

ü  Ағайынды бес туыс, Жамылатын тоны бір.

Бесеуінде бес қуыс,

Сырттан кірер жолы бір. (Қолғап)

Оқулықпен жұмыс. 119- жаттығу.

 « Қай топ алғыр?»  Төмендегі сөздерге   қатесіз әрі жылдам сатылай, фонетикалық талдау жасаған топ жеңіске жетеді.

Төртеу —сөзіне сатылай комплексті талдау жаса.

1. Құрамына қарай

2. Тұлғасына қарай: а) негізгі     ә) туынды

3. Құрамы мен құрылысына қарай:

      а) дара   ә) күрделі 

4. Лексикалық мағынасы

5. Грамматикалық мағынасы

6. Сұрағы

7. Мағынасына қарай

Жүздеген - сөзіне  математикалық тәсілмен мінездеме бер.

Берілгені:

Шешуі:

а) Тілдің қатысына қарай:

ә) Жақтың ашылу дәрежесіне қарай:

б) Ерін мен езудің қатысына қарай:

а)Үн мен салдырдың қатысына қарай:

ә) Айтылу, жасалу тәсіліне қарай:

б) Жасалу жолы,дыбыстау мүшелерінің қатысына қарай

Бекіту:  Семантикалық карта

Мысалдар	Есептік	Реттік	жинақтық	болжалдық
отызыншы
елулерде
жетеу
жиырма жеті
қырық бірінші
он шақты
жетідей
үшеу
алпысыншы
жиырма үш
60-тарда

Үйге тапсырма: « Мен бақытты баламын» шағын эссе. Құрамында жинақтық , болжалдық сан есімдердің болуы шарт.

Бағалау.