Презентация по чувашскому языку на тему: "Çăварни" (8 класс)

• 1 слайд

  
  8-мĕш класс
  
  67-мĕш урок
  
  Чăваш çăварнийĕ
  
  Хатĕрлекенĕ: Соловьёва Н.А.
  чăваш чĕлхи учителĕ
  

• 2 слайд

  Чăваш çăварнийĕ
  Чăвашсем Çăварние шавлă, хаваслă ирттернĕ. Хăш-пĕр чăвашсем çак уява икĕ эрне паллă тунă, хăшĕ-пĕрисем вара – пĕр эрне. Пĕрремĕш эрне «Аслă Çăварни» ятла пулнă, иккĕмĕш эрне- «Кĕçĕн Çăварни».Христос тĕнне йышăннă хыççăн вырăссемпе чăвашсем Çăварние пĕр вăхăтра ирттерме пуçланă.
  Уява ачасем пуçланă. Вĕсем ирех çунашкапа ярăннă. Пĕрремĕш хут тăвайккинчен аннă чух ачасем катăр вăррисем сапса çапла каланă: «Кăçал йĕтĕнпе кантăр вăрăм пулччăр!»
  
  

• 3 слайд

  Çăварни вăхăтĕнче пурте пĕр –пĕрне икерчĕпе хăналанă. Çамрăксем лашапа ял тăрăх ярăннă, юрланă, ăмăртусене хутшăннă.
  Вырсарни кун Çăварни уявĕ вĕççленнĕ. Ялти çынсем çак кун кăвайт чĕртнĕ. Ун тавра юрланă, ташланă. Кăнтăрла кăвайт çинче Çăварни карчăкне çунтарса янă.
  Çăварни хыççăн Аслă типĕ пуçланнă. Вăл çичĕ эрнене пынă.
  

• 4 слайд

  Ыйтусене хуравлăр
  Чăваш çăварнийĕ мĕнле иртнĕ?
  Уява камсем пуçланă?
  Ачасем ирех мĕнпе ярăннă?
  Çамрăксем уявра мĕн-мĕн тунă?
  Хăçан кăвайт чĕртнĕ?
  Çăврни карчăкне хăçан çунтарнă?
  Сирĕн хулара Çăварни иртет –и?
  Ăна хăçан ирттереççĕ?
  
  

• 5 слайд

  Çăварни юрри
  
  Çӳресе çинçелмен çӳрен ут...
  Лар, савни, вĕçтерер пĕрех хут!
   
  Ытарса илейми чечен ир,
  Куçпала виçейми çеçен хир...
   
  Лар часрах! Ăш вăркать, ăш çунать...
  Кукалет - çул ыйтать çил çунат.
   
  Эреветлĕ чаршав пĕлĕтсем
  Уçăлайччăр эпир вĕçнĕçем.
   
  Шăпăрне çухăртса çил ачи
  Чуптăр пирĕнпеле катаччи.
   
  Тусран тус лайăхрах, çил-тăмак!
  Ирĕк, ирĕк!..
  Тăван, мĕн тăвам?
   
  Янкăс чун ямшăкла кăтăртса,
  Е ярам-и ши-ши! шăхăрса?
   
  Тапса сиктĕр маттур çӳрен ут,
  Пăхса юлтăр, ан тив, çичĕ ют.
   
  Камăн çулĕ пире хирĕç мар —
  Ларкăча тус-йышла сиксе лар! 
  
  
  Савнăç, савнăç!
  Чупту, ытала!
  Ямшăк тус, хулленрех хăвала...
   
  Киленсе куç хупса иличчен
  Ялăм юлнă таçта çитиччен.
  
  Тапса сиктĕр маттур çӳрен ут,
  Пăхса юлтăр, ан тив, çичĕ ют.
   
  Камăн çулĕ пире хирĕç мар —
  Ларкăча тус-йышла сиксе лар!
   
  Савнăç, савнăç!
  Чупту, ытала!
  Ямшăк тус, хулленрех хăвала...
   
  Киленсе куç хупса иличчен
  Ялăм юлнă таçта çитиччен.
   
  Юр ӳкет-и лапка та лапка...
  Пурнăç, пурнăç, ытла ан васка!
   
  Çамрăк ĕмĕр — самант.
  Ун парни —
  
  

• 6 слайд

  Çаварни-çăварни
  Çăварние хальхи вăхăтра ирттереççĕ. Ăна февраль вĕçĕче е март пуçламăшĕнче паллă тăваççĕ. Уявра юрăсем юрлаççĕ, ташлаççĕ.
  Пурте хăйсен вăйне виçеççĕ.
  

• 7 слайд

  Уяв вĕçĕче Сăварни кĕлеткине çунтараççĕ.
  

• 8 слайд

  Ваттисем Çăварни пирки çапла каланă
  Çăварнире сĕтел çинче икерчĕ нумай пулсан çулла хĕвеллĕ пулать.
  Çăварнире шăхличпе шăхăртсан кайăксем хăвăртрах вĕçсе килеççĕ.
  Çăварнире юр нумай çусан çулла кăмпа нумай пулать.