10-сыныптарға арналған "Математика" сабақ жоспары

САБАҚ ТАҚЫРЫБЫ:Рационал сандарды координаталық түзудің көмегімен қосу. 1-cабақ

ОҚУ МАҚСАТЫ: 6.1.2.10

бүтін сандарды координаталық түзу көмегімен қосу және азайтуды орындау;

САБАҚ МАҚСАТЫ: қосу және азайтуды координаталық түзу көмегімен орындау

a санына b санын қосу – a санын b бірлікке өзгерту.

Кез келген санға оң санды қосқанда, ол сан артады, теріс санды қосқанда кемиді.

Егер p санына q оң санын қосса, онда координаты p-ға тең нүкте оңға қарай |q| бірлік кесіндіге орын ауыстырады.

Егер p санына q теріс санын қосса, онда координаты p-ға тең нүкте солға қарай |q| бірлік кесіндіге орын ауыстырады.

Екі санның айырмасын табу үшін, азайғышқа азайтқыштың қарама-қарсы санын қосу керек, яғни

p – q = p + (–q), мұндағы p және q – бүтін сандар, q және –q – қарама-қарсы сандар.

Мысал. –6 және 9 сандарының қосындысын тап.

Шешуі. Координаттық түзуді қолданып, –6 және 9 сандарын қосу үшін, D(–6) нүктесін оңға қарай 9 бірлік кесіндіге жылжыту керек. Сонда F(3) нүктесін аласың. Демек, –6 + 9 = 3 болады. 3 санның таңбасы 9-ға тең қосылғыштың таңбасымен бірдей, ал модулі қосылғыштардың айырмасына тең: |9| – |–6|.

Координаттық түзуді қолданып, рационал сандардың қосындысын табу үшін:

1.     координаттық түзу бойында координаты бірінші қосылғышқа тең болатын P нүктесін белгілеу керек;

2.     нүктені екінші қосылғыштың таңбасына қарай бағыттау және оның модуліне тең болатын қашықтыққа жылжыту керек (екінші қосылғыштың таңбасы оң болса, нүкте оңға жылжиды, ал егер теріс болса, солға жылжиды);

3.     түзуде жылжыту кезінде алынған Q нүктесінің координаты екі санның қосындысын береді.

Қарама-қарсы сандардың қосындысы 0-ге тең:

(a + (–a) = 0).

Кез келген санға 0-ді қосқаннан сан өзгермейді:

(a + 0 = a).

ТАПСЫРМА №1   Ж   иә

Координаттық түзу бойында нүкте санақ басынан оңға қарай, алдымен, 5 бірлік кесіндіге, содан кейін осы бағытта 3 бірлік кесіндіге жылжып, орын ауыстырады. Осы нүктенің орын ауыстыру нәтижесі 8-ге тең бола ма?

Жауабы:

ТАПСЫРМА №2   Ж  13

Таңертең ауа температурасы –5°C-қа өзгерді, ал күндіз +8°C-қа дейін көтерілді. Күні бойы ауа температурасы неше градусқа өзгерді?

ТАПСЫРМА №3   Ж   «артады»

Тұжырым дұрыс болатын сөзді таңда.

Кез келген санға оң санды қосқанда, ол сан

ТАПСЫРМА №4   Ж   2

–5 және –3 сандарының қосындысына 10 санын қос және мәнін тап.

ТАПСЫРМА №5   Ж  минус

p және q сандарының таңбалары әртүрлі. Егер берілген сандардың ішіндегі модулі үлкені теріс сан болса, онда осы сандар қосындысының таңбасы қандай болады?

ТАПСЫРМА №6   Ж  882

Нұр-Сұлтан қаласы мен экватордың арақашықтығы 5697 км. Ал Алматы мен экватордың

арасы 4815 км. Егер бірлік кесінді 500 км-ге тең болса, координаттық түзуде жуық қашықтықты кескінде және осы қалалардың арақашықтығын тап.

ТАПСЫРМА №7   Ж   -1

Теңдеуді шеш: x + (–12) = –13.

ТАПСЫРМА №8   Ж    -3,4

Қаңтарда түнгі орташа ауа температурасы Қапшағай ауданында (теңіз деңгейінен 430 м биікте)

–11,4°С болса, ал Алматыда (теңіз деңгейінен 848 м биікте) –8,0 °С-қа дейін көтеріледі. Өрнек құр және қаңтардағы Қапшағай ауданы мен Алматыдағы орташа ауа температурасының айырмашылығын анықта.

ТАПСЫРМА №9   Ж

«+» және «–» таңбаларын қойып, дұрыс теңдіктерді тап.

▭ 1 ▭ 2 ▭ 3 ▭ 4 = –2.

Дұрыс жауап саны: 2

+1 + 2 – 3 + 4 = –2

+1 – 2 + 3 – 4 = –2

–1 + 2 – 3 – 4 = –2

–1 – 2 – 3 + 4 = –2

–1 + 2 – 3 + 4 = –2

+1 – 2 – 3 + 4 = –2

–1 – 2 + 3 + 4 = –2