Сыныбы 8 «А» Күні:
Сабақтың тақырыбы: Қанайналым мүшелері. Жүрек және қан тамырларының құрылысы.
Сабақтың мақсаты: Оқушылар жүрек құрылысымен, қанайналымның маңызды қызметтерімен
танысады
Cабақтың міндеттері:
1. Білімділік.Оқушыларды жүректің құрылысы ,
қанайналымның маңызды қызметтерімен таныстыру.
2. . Дамытушылық Оқушылардың белсенділігін арттыру.
әрекетін басқару оқу материалдарының мазмұнын өмірмен байланыстыру арқылы
оқушылардың білім біліктігін дамыту.
3. Тәрбиелік. Оқушыларды салауатты өмір сүруге тәрбиелеу..
Сабақтың түрі: Жаңа материалмен танысып, оқу
Сабақтың әдісі: Ой қозғау, топпен жұмыс, сын тұрғысынан ойлаумен бірге
ғылыми зерттеу әдісін қолдану
Сабақтың пәнаралық байланысы: Валеология,медицина.
Сабақтыңкөрнекілігі: сызба-нұсқа, сурет.
Сабақтың барысы:
І. Амандасу. Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру. Топқа бөлу.
ІІ. Үй жұмысын тексеру: Ауызша сұрау, тест арқылы тексеру.
ІІІ. Жаңа сабақты талдау:
Жүрек және қан тамырларының құрылысы Адамның жүрегі оң жақ және сол
жақ. бөліктен тұрады. Жүректің әр бөлігі құлақша мен
қарыншадан құралады. Құлақша мен қарыншалар қақпақшалар арқылы
байланысады. Жүректің қақпақшалары деп, құлақша
мен қарынша аралығында ашылып-жабылып тұратын арнайы
бөлім.Қақпақшалар текқарыншажаққа ғана ашылады да, қанның құлақшадан
қарыншаға еркін өтуіне мүмкіндік жасайды, сондықтан ол кері қарай
ақпайды, үнемі алға қарай ағады. Адамның жүрегі 4 бөлімнен
тұрады: екі құлақша, екі қарынша.Қанның тұйық жүрек-қантамырлары жүйесі
бойынша үздіксіз қозгалуықан-айналым деп аталады.
Жүрек -пішіні конус тәрізді, кеуде куысыньң сол жақ жартысына
жақын, екінші —бесінші қабырға деңгейінде орналасқан қуыс бұлшық ет
мүшесі. Ересек адамның жүрегінің массасы 250—300 г. Жүрек сүйықтықтың
аздаған мөлшері бар жүрек қабындаорналасқан. Жүрекшелер мен
қарыншалар жақтаулы қақпақшамен өзара байланыстыболады.
Оң жағы үш жақтаулы қақпақша, ал сол жақ бөлікте қос жақтаулы қақпақшаболады.
Қарыншалар жиырылған кезде сіңір жіпшелері қақпақшалардың жүрекше жаққа
ашылуына жол бермейді. Сол жақ Қарынша мен қолқа, оң
жақ қарынша мен өкпеартериясы шегінде айшық тәрізді
қақпақшалар болады. Олардың пішіні — жартылай
дөңгелек терең қалта тәрізді. Бұл қақпақшалар қанды жүрек қарыншасынан
артерияға өткізеді, бірақ қанның артериядан карыншаларға кері ағуына кедергі
келтіреді Жүрек қабырғасы үш қабаттан тұрады. Сыртқы қабат
— эпикард жүрек бетін қаптайды, ортаңғы бұлшық ет
қабаты — миокард еріксіз жиырылатын ерекше көлденең
жолақты бұлшық ет ұлпасынан түзілген. Ішкі қабат — эндокард жүректің
ішкі қабатын жөне жүрек қакпақшаларын түзеді.Он жақ қарынша
қабырғасы — жұқалау, ал жүрекше қабырғасы одан да жұқа
болады.
Топпен жұмысқа ұсынылған
Артериялар — қан жүректен барлық мүшелер мен ұлпаларға
ағатын тамырлар . Олардың ішіндегі ең ірісі — қолқа (аорта).
Ол сол жақ қарыншадан басталып,артерияларга тармақталады. Артерия қабырғасы
қалың, иілгіш және серпімді. Олардың құрамына арасынан созылгыш
талшықтар өтетін бірыңғай салалы бұлшық еттер
кіреді.Артерия жүректен қашықтаған сайын тармақталып, капиллярларга айналатын,
арнасының диаметрі, шамамен, 100 мкм артериолага айналады.
Капиллярлар — ең жіңішке қан тамырлары. арнасы 4—20 мкм
құрайды, ал қабырғасы жалпақ жасушалардың бір қабатынан
тұрады Онда ұлпаның 1 мм2-нде 200-ден көпкапилляр бар.
Адамда капиллярлардың жалпы саны 2 млрд. Капиллярға
таралғанартерия қаны біртіндеп вена қанына айналады
да, венаға түседі.Капиллярдың венаұшы бірігіп венула түзеді,
ол венаға айналады
Веналар — мүшелер мен ұлпалардан жүрекке
агатын ірі тамырлар. Вена қабырғасыартерия ағасынан жұқа, сондай-ақ бұлшық ет және
созылғыш талшықтар аз . Венаның ішкі қабырғасы қанының бағыты бойынша
орналасқан қалта тәрізді
Топтардың
кластерлерін презентациялау.
ІV Бекіту.
1. Жүректің құрылысын атап беріңдер.
2. Жүрек немен қапталған? Жүрек қабынан
бөлінетін сұйықтықтың қандай маңызы бар?
3. Терминдермен жұмыс.
1. _______________ қанайналым жүйесінің орталық
мүшесі.
2. Жүректің қабырғасы ___________________
тұрады.
3. Жүректен қанды әкететін қантамырлар
___________ деп аталады.
4. Ең ірі артерия қантамыры - ______________ деп
аталады.
5. ______________ қабырғалары жақсы жетілген.
6. Жүрекшелерден қарыншаларға қанның өтуін
___________ реттейді.
7. Қанның артериядан қарыншаға кері өтуіне
кедергі______________ жасайды.
8. Жүректегі_____________ қанды тек бір бағытта
өткізеді.
9. Жүректегі қақпақшалар_________________
қабатынан түзілген.
10. Жүректің қалың бұлшықетті қабаты____________
деп аталады.
Жауабы:
1. Жүрек - қанайналым жүйесінің орталық мүшесі.
2. Жүректің қабырғасы 3 қабаттан тұрады.
3. Жүректен қанды әкететін қантамырлар
артериялар деп аталады.
4. Ең ірі артерия қантамыры - аорта деп аталады.
5. Сол жақ қарыншаның қабырғалары жақсы жетілген.
6. Жүрекшелерден қарыншаларға қанның өтуін
жақтаулы қақпақшалар реттейді.
7. Қанның артериядан қарыншаға кері өтуіне айшық
қақпақшалар кедергі жасайды.
8. Жүректегі қақпақшалар қанды тек бір бағытта
өткізеді.
9. Жүректегі қақпақшалар эндокард қабатынан
түзілген.
10. Жүректің қалың бұлшықетті қабаты миокард деп
аталады.
Сәйкестендіру
тесті:
|
1. Қанды мүшелерден жүрекке тасымалдайды
2. Қан қысымы шамалы
3. Дененің барлық мүшелеріне таралады
4. Қан қысымы жоғары
5. Адам шашынан 50 есе жіңішке
6. Қантамырларының қабырғасы қалың әрі
серпімді
7. Қоректік заттар, оттек, көмірқышқыл газы
оңай өтеді
8. Ұсақ майда қантамырлар
9. Қақпақшалар қайда пайда болады?
10. Көпшілігі тереңде бұлшықеттердің арасында
жатады
|
А) артериялар
Ә) веналар
Б) қылтамырлар
|
V.Оқушыларды бағалау
VI.
Үйге: Қанайналым мүшелері. Жүрек және қан тамырларының
құрылысы.
VII. Қорытындылау:
1. Бүгінгі
сабақта не өттік?
2. Өздерің
үшін қандай мәлімет алдыңдар?
3. Неліктен
жүректі ең басты дене мүшесі дейді?
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.