Ашық сабақ "Мәліметтерді енгізу және шығаруды ұйымдастыру"

Маңғыстау облысы

Бейнеу ауданы

Атамекен орта мектебінің  информатика пәні мұғалімі

Авезова Бибихадиша Калдурдыевна

Сабақтың тақырыбы:   Мәліметтерді енгізу мен шығаруды ұйымдастыру

Сабақтың мақсаты:  Pascal   тілінде мәліметтерді енгізу мен шығарумен таныстыру және n  типтердің маңызды белгілері мен әртүрлі типтердің сипаттамасын ерекшелеу, нәтижесін жоспарлау мен бағалау дағдыларын қалыптастыру

І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

Сұрақтар

1.      «Айнымалы» терминіне анықтама беріңдер

2.      Айнымалы атауы үшін қандай шектеулер бар?

3.      Айнымалының типін программада не үшін анықтау қажет?

4.      Мәліметтердің нақты типтерінде бүтін мен бөлшек бөліктер қандай белгімен ажыратылады?

5.      Айнымалылар жарияланатын бөлімді айтыңдар. Бұл бөлімде айнымалылар қалай жазылады?

6.      Меншіктеу операторының пішімін жазыңдар.

7.       Айнымалының сипаттамаларын атап шығыңдар.

Оқушылар тапсырманы орындайды

Айнымалы және мәліметтер аралығындағы (тіл көмегімен) сәйкестікті орнатыңдар:

а) А:=3.214                            1) Integer

ә) Z:=14                                 2) Real

б) B:=10351                          3) Byte

в) K:=-0.5                              4) String

г) C:= ‘as’                       

 Жауабы:  1-б;  2 – а;в;     3 – ә;   4 – г.    

ІІІ. Жаңа сабақ

   Мәліметтерді енгізу – бұл сыртқы құрылғылардан жедел жадқа ақпаратты тасымалдау

    Әдетте есепті шығару үшін бастапқы мәліметтер енгізіледі. Мысалы, екі санды қосу программасында программада қосылатын екі санды енгізу қажет болады.

    Мәліметтерді шығару -  кері үдеріс, бұл кезде мәліметтер жедел жадтан сыртқы құрылғыларға (принтер, дисплей, магниттікқұрылғылар  және т.б.) беріледі. Әдетте, шығару программа соңында жүзеге тасырылады, яғни, есептің шешу нәтижесі шығарылады.

   Мәліметтерді шығару операторларымен сендер таныссыңдар.   Олар: Write және Writeln.

    Егер айнымалылар мәні болса, оны экранға шығару үшін оператор атауынан кейін  жақшада мәтін көрсетіледі. Шығару операторлары бірнеше мәндерді шығара алады, олар үтір арқылы жазылады.

 

.

Writeln операторының жалпы түрі дәл осылай анықталады.

Бұл оператор меңзерді жаңа жолға көшіру үшін программада параметрлерсіз (бос) қолдануы мүмкін

 Қолданушы айнымалылар мәнін сұраныс жасау үшін Read  және Readln енгізу операторларын қолданылады.

Экранды тазалау

Экранды тазалау және программаны таза экранда орындау үшін операторлар бөлімінде begin  сөзінен кейін  экранды тазалаудың стандартты операторы ClrScr (Clear Screen) бастау керек. Бұл процедура Crt  модулінде орналасады, сондықтан Uses  бөлімінде қосу керек. Мысалыда модельді қосу мен экранды тазалау процедурасын қолдануын қарастырайық

                                                                                             

 ІV. Компьютердегі тәжірибелік жұмыс

А  деңгейі

1-тапсырма

 Екі санды қосу, азайту, бөлу және көбейтудің программасын жазыңдар.

2-тапсырма

Төрт Integer типі бар айнымалының мәнін (A,B,C,D)  сұрайтын және оның қосындысын шығаратын программа жазыңдар. Бірінші (A,B)  мәндер жұбын бір жолда, басқа жұпты  (C,D) – басқа жолда енгізіңдер. Нәтижесін басқа қатарда шығарыңдар және меңзерді сол жолда қалдырыңдар.

В  деңгейі

1-тапсырма

Writeln  операторын қолданып, экранда үйде бейнелейтін программа  жазыңдар. Үйге өз тектеріңді жазып қойыңдар. Енгізу операторының көмегімен тектеріңе сұраныс жасатыңдар.

V. Дәптермен жұмыс

2-тапсырма қалдырып кеткен бұйрықтар атауын жаз:

....... және .......   операторлары бұйрығын орындау айырмашылығы мынада: енгізу орындалғаннан кейін ..... операторы бойынша меңзер жаңа жолдың басына ауыстырылады, ал ......  операторында бұл орындалмайды. Экранды тазалауды және таза экранда программаны орындауды ...... сөзінен кейін .......    стандартты әрекетінен соң бастау керек.

VI. Қатемен жұмыс

Бұл программада жіберілген қателерді түзет.

Program missal;

Var a; c: integer; - b константа сипатталмаған

Begin

Writeln (‘санды енгіз’,а);

Readln (a)

c=ab; - көбейту белгісі қалып қойған

writeln (‘көбейтінді ‘a және    b’ тең  ‘,d); -  жақшадағы жазу дұрыс емес, дұрысы: (‘көбейтінді ’,a’және ’,b,’тең ’,c), шығару үшін айнымалы дұрыс көрсетілмеген

readln(b); - бұл жерде бос оператор болуы керек.

end.  нүкте жоқ

VII. Қорытынды

 Енгізу операторларын қолдану кезінде мына ережелерді  есте сақтаңдар:

·         Программаның жұмысы кезінде пернетақтадан алғашқы мәліметтерді енгізу үшін readln  бұйрығын қолданып,

·         Бір readln бірнеше айнымалы мәндерін енгізуге болады.

Шығару операторын қолдану кезінде ережелерді есте сақтаңдар:

·          Write, writeln бұйрығы мониторға айнымалы мәндерін шығару үшін  қолданылады;

·         Бір  write   немесе (writeln)  бұйрық экранға  бірнеше айнымалы және бірнеше хабарлама мәндерін  шығарады;

·         Параметрсіз writeln бұйрығы меңзерді экранның келесі жолына жылжытады.

VIII. Үй тапсырмасы

§11 оқу , бақылау және тест сұрақтарына жауап беру.