"ҚАЙТАЛАНУ ОПЕРАТОРЫ - WHILE . . . DO" САБАҚ ЖОСПАРЫ

Сабақтың тақырыбы: Паскаль тілінің шартты алдын ала тексеретін қайталау операторы –

                                                 WHILE.

Мақсаты:

Білімділік:Паскаль тілінің шартты алдын ала тексеретін қайталау WHILE операторын                                 оқып үйрене отырып, программа құра білу; Паскальда программа құру дағдыларын қалыптастыру;

Дамытушылық: Материалды  оқып үйренуде оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту.Алгоритмдік  ой-өрісін дамыту.

Тәрбиелік: Өз ойын жүзеге асыру, нәтижеге жету іскерлігін ояту. Оқып үйренген білімін қолдана білуге талаптандыру.

Сабақтың типі: аралас сабақ

Оқыту құралдары: ДК. Паскаль жүйесі. Оқыту программалары. Дидактикалық материал. Интерактивті тақта.

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру: Сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу. Журнал толтыру.

II. Үй тапсырмасын тексеру Паскаль тілінің басқару: шартты және шартсыз көшу, таңдау операторлары.

III.Өткен матералды қайталаум

v  Шартты оператордың қандай түрлері бар?

v  IF операторының жалпы жазылу түрі қандай?

v  Таңдау операторы не үшін пайдаланылады?

v  CASE операторының жалпы жазылу түрі қандай?

v  Writeln(‘s=’ ,s:5:2); операторындағы 5 және 2 цифрлары нені білдіреді?

v  Қандай жағдайда программада  IF операторы екі рет қолданылады?

IV. Жаңа материалды үйренуге дайындық кезеңі қайталау операторы – WHILE.

V. Жаңа сабақты түсіндіру. Компьютермен жұмыс.

 

Көп жағдайда аргументтердің әртүрлі мәні бойынша алгоритмнің белгілі бір бөліктерін бірнеше рет қайталауға тура келеді. Осындай процестерді ұйымдастыру үшін циклдық құрылымды алгоритмдер – қайталау операторлары қолданылады.

Цикл деп программадағы  қайталанатын әрекетті айтады. Паскаль тілінде қайталау прцесін жүзеге асыратын циклдік операторлардың үш түрі бар: арифметикалық цикл - FOR, шартын алдын ала тексеретін цикл - WHILE, шартты соңынан тексеретін  цикл - REPEAT операторлары.

WHILE операторы. Алдын ала берілген шарт бойынша қайталауды жүзеге асыратын бұл оператор WHILE (оқылуы: уайл, аударылуы: әзірше) және DO (оқылуы: ду, орындау болып аударылады) түйінді сөздері қолданылып орындалады.

Жазу үлгісі:

WHILE < шарт > DO

Begin   

< 1- оператор>;                                                                                  

< 2- оператор>;

…………………

< n- оператор>;

End.   жоқ

                       Шарт          

   Иә

                  Цикл денесі               

While  операторының орындалу тәртібі

Цикл қайталанар алдында, логикалық өрнектің мәні тексеріледі, егер True (ақиқат) блса, онда цикл денесі қайталанып орындалып отырады. Керісінше False  (жалған) болса, циклдың орындалуы аяқталып, While операторынан кейінгі жолдар орындалады.

Егер, ең  басында, өрнектің мәні False  (жалған) болса, онда цикл бір рет те орындалмайды.

Мысалы: y= 3x+1,  мұндағы x,  -1 мен 2  аралығындағы сандарды қабылдайды, қадамы  0,5 тең.

Program  eseptey;

Var  x, y: real;

Begin

       X:= -1;

      While   x<= 2  Do

      Begin y:= 3*x +1;

Writeln (‘x=’ , x, ’ , ‘ , ‘y=’ , y);

X:= x+0.5;

End;

End.

VI.  Жаңа материалды түсінгенін тексеру кезеңі

Компьютермен жұмыс

№1. 1-ден n-ге дейінгі сандардың квадраттарының қосындысын табатын программа құру керек.

Program  kvadrat;

Var  s, i, n: integer;

Begin

        Writeln (‘n=’);

        Readln (n);

 i:=1;

 s:=0;  

 While   i<= n  do

 Begin s:= s +sqr(i);

i:=i+1;

Writeln (‘s=’ , s);

             End;

End.

№2. (103 бет, 15 тапсырма)  Y=e^x sinx+cosx  функциясының мәндерінің [a, b] аралығында h  қадамы бойынша өзгеру кестесін құратын программа түзіңдер.

Program y-tap;

Var  x, y, a, b, h: real;

Begin

        Writeln (‘a, b, h, -?’);

        Readln (a, b, h);

 x:=a;

 While   x<= b  do

 Begin y:= exp(x) * sin(x)+cos(x);

Writeln (‘x=’ , x:5:2, ‘’ , ‘y=’ ,y:5:2);

 x:=x+h;

             End;

End.

№3.   аралығында 0,2 қадамман өзгергендегі    функциясының мәнін тап.

Program esep;

Var  x, y: real;

Begin

x:=1;

While   x<= 3  do

Begin y:= sqrt(x+1) – 1/x;

Writeln (‘x=’ , x,    ‘y=’ ,y);

 x:=x+0.2;

             End;

Readln;

End.

№4. 1-ден 20-ға дейінгі жұп сандардың квадраттарын және кубтарын табу программасын жаз.

№5.  1-ден 20-ға дейінгі тақ сандардың кубтарының қосындысын табу программасын жаз.

№6.  y = x²+5 функциясының мәін тап. X=2,4,6,8,10; қадам 2-ге тең.

№7. 1-ден  n-ге дейінгі сандардың қосындысын және көбейтіндісін табатын программа жаз.

VII. Сабақты бекіту сұрақтары

·         Қайталау операторлары не үшін қолданылады?

·         Цикл дегеніміз не?

·         Қайталау операторларының неше түрі бар?

·         While қандай оператор?

·         While операторының жалпы жазылу түрі қандай?

VIII. Үйге тапсырма: 14 тақырып  While операторы. 102 бет, 2 тапсырма.