Тема:
Малкъар халкъны кёлден чыгъармачылыгъында гиперболаны жери.
Дерсни мураты: гипербола,
эпитет деген суратлау мадарла бла шагъырейлендириу; халкъны кёлден
чыгъармачылыгъында гиперболаны энчиликлерин ангылатыу.
Методика амалла: шатык
окъуу, аналитика ушакъ.
Дерсни
барыуу
I.
Дерсге низам салыу.
ЭПИТЕТ, ГИПЕРБОЛА ДЕГЕН СУРАТЛАУ АМАЛЛА. МАЛКЪАР ХАЛКЪ
ЧЫГЪАРМАЧЫЛЫГЪЫНДА ГИПЕРБОЛАНЫ (СЕМИРТИУНЮ) ЖЕРИ.
Эпитет – деген грек сёздю. Эпитет суратланнган затланы терен ачыкълар ючюн, аны баш илишанын,
терен сырын туура кёргюзтор ючюн къуралгъан айгъакълаучуду. Эпитет чыгъармагъа
жан салады.
Суратлау мaдaрлaны дагъыда кёп
хайырланылгъанларындан бири гиперболады. Ол да грек сёздю, бир
суратланнган затны, халны, болумну къошуп, кёбейтип, семиртип бериу деген
магъананы тутады. Гиперболаны болушлугъу бла авторла этген оюмларын ачыкъ, толу
билдирирrе итинедиле. Гипербола суратлау чыгъармаланы не тюрлюсюнде да жорюйдю.
II.
Юй ишни тинтиу.
Соруулагъа жууап бериу. Дерсликледе берилген иш бла окъуучула бла иш бардырыу
(уточнить вопросы).
III.
Дерсни темасына кёре бардырылгъан иш.
1. Жангы
теманы окъуу. Устазны сёзю.
Сёз искусствода, ол санда халкъны кёлден
чыгъармачылыгъында эм жазыу литературада да, авторла окъуучуланы кеслерини
жазгъанларына йнaндырыр ючюн, алагъа кеслерини сезимлерин тынгылы ачыкълар
муратда, тюрлю-тюрлю суратлау мaдaрлaны хайырланадыла. Ол затда жетишимлери
жазыучуну хатыны энчилигине, тилге усталыгъына, чыгъарманы къуралыу халына,
жанрына кере боладыла. Аппай суратлау амалланы ичинде эпитет, гипербола деген
мадарла да бардыла. «Эпитет» деген грек сёздю. Сёз ючюн, Отарланы Керимни «Жай
эрттен» деген назмусунда: Кюн тийгенди къар таулагъа, Алтын сууча, къызарта,
Жангы къууанчны саугъагъа Жерге чомарт узата. «Алтын сууча» деген сёз тутуш
къар таулагъа тийген кюнню ариу сыфатын теренирек ачыкъларгъа болушады., Алай
артыкъдa бer'а малкъар халкъны кёлден айтылгъан чыгъармачылыгъында
хайырланылады.
2. Жангы
темагъа кёре соруула:
–
Эпитет къаллай суратлау амалды?
–
Гипербола деп неге айтабыз? Ол къайсы тилден келген сёздю?
–
Бу суратлау амаллагъа нарт таурухладан юлгюле келтиригиз.
–
Бу амалланы хайырланып, авторла къаллай оюмларын ачыкълайдыла?
–
Гипербола суратлау чыгъармаланы не тюрлюсюнде жюрюйдю?
–
Нарт таурухлада бу мадар не жерни алады?
IV.
Жангы теманы бегитиу.
«Окъулгъанны
оюмлайбыз!» деген рубрика бла ишлеу. Эпитет бла гипербола дегенни къалай
ангылайсыз? Не жангы зат билдигиз? Сизни оюмугъузгъа кёре, сиз окъугъан
чыгъармалада тюбеймидиле бу суратлау амалла?
V.
Дерсни бегитиу.
«Сёзге эс бурайыкъ»
деген рубрикада берилген ишни тинтиу.
VI.
Юй иш.
1. «Окъулгъанны
оюмлайбыз» деген рубрикада берилген соруулагъа жууап этиу.
2. Эпитет
бла гиперболаны жорукъларын дефтерлеге кёчюрюрге, билирге.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.