Конспект по казахскому языку

9кл.     Сабақтың тақырыбы:Махамбет Өтемісұлының  өмірі мен шығармашылығы.

Сабақтың мақсаты: Махамбет Өтемісұлының өмірі мен шығармашылығы туралы мәлімет беру, өлеңдерін  айта кету.. Әдебиет пен тарихтың үндестігін табуда оқушылардың зерттеушілік қабілеттерін дамыту. Махамбет өлеңдеріндегі негізгі идеяарқылы оқушылардың бойына отансүйгіштік,  азаматтық парызды сезіну қасиеттерін сіңіру.

Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру.  II Жаңа сабақ:

Махамбет Өтемісұлы 1803 жылы, қазіргі Батыс Қазақстан облысы, Жәнібек ауданы , Бекетай деген жерде туған ақын, күйші, Исатай Тайманұлы бастаған көтерілістің (1836 - 1838) көсемі әрі жалынды жыршысы. Бала кезінен мұсылманша, орысша оқыған. Әкесі Өтеміс елге ықпалды би болған.Махамбет арабша , орысша хат таныған, араб – парсы, түрік,татар, орыс тілдерін меңгерген. Ол – ақын, шешен, батыр, күйші, жырау, қол бастаған қолбасшы, азаттық үшін күрескен , елін сүйген азамат

                         Өмір жолын хронологиялық кестемен түсіндіру.
Жыл ------- Оқиға
1803 Ішкі Бөкей ордасы, қазіргі Батыс Қазақстан облысы, Жанқұс жерінде туған.
1816 Сүйінішқали сұлтан шауып, дүние - малын алып кетеді.
1817 Өтеміс (Махамбеттің әкесі) қайтыс болды. Махамбет анасымен, Исатай ағасымен тәрбиеледі.
1824 - 1828 Орынбор қаласында Жәңгір ханның ұлы Зұлқарнайының қасында болды.
1829 Махамбет Ішкі Ордаға Жайықтан жасырын өтті деген айыппен ұсталын, Калмыков бекетіндегі абақтыға 2 жылдай қамалды.
1831 Түрмеден қашып шықты, бірақ артынша ақталды.
1833 Орынбордағы Неплюев кадет корпусында оқиды.
1834 Исатай батырымен бірігеді.
1836 - 1838 Бөкей ордасында көтеріліс.
1837 Көтерілістің кульминациясы. 15 - қарашада Тастөбе деген жерде жарыс болды.
1838 12 - шілдеде Қилы өзеннің сағасындағы Ақбұлақ деген жерде кездесіп, ұрыс салады. Махамбет Хиуаға жүгіріп кетті.
1839 Бұқараға экспедиция (жетекшісі - Ковалевский).
1841 7 - шілдеде сот "бүліншілікке" тағы араласса, қатаң жазалансын деген үкіммен тұтқыннан босатып, шекарадан өтпеуін қатаң есертті.
1846 20 - қарашада Атырау облысында жалдама өлтірушілер Махамбетті өлтірді.
Ол 1846 жылы 20 қазанда қаза тапты. Денесі Қараой өңірінде жерленген.

Ақын шығармалары:Ел мен жер туралы өлеңдері- «Нарында», «Ұлы арман», «Абайламай айрылдым», «Мен Нарыннан кеткенмін», «Қызғыш құс», «Еділ үшін егестік», «Жайықтық бойы енді су», «Баймағамбет сұлтанға айтқаны».

Ерлік жырлары«Ереуіл атқа ер салмай» «Орай да борай қар жауса»

«Тар қамау» , «Ұл туса», «Еділ үшін егестік», «Жайықтың бойы енді су», «Соғыс», «Атадан туған аруақты ер», «Беркініп садақ асынбай», «Біз ер едік», «Күмісті мылтық қолға алып», «Туған ұлдан не пайда», «Бағаналы терек жарылса»

Исатай туралы өлеңдері «Мінгені Исатайдың Ақтабан -ай», «Исатай деген ағам бар», «Тайманның ұлы Исатай», «Тарланым», «Әй, Махамбет жолдасым», «Мұнар күн».

Рефлекция  «Кері байланыс»

-Бүгін мен білдім...

-Қызықты болды...

-Мені таң қалдырды...

Сабақты қорытындылау, бекіту. Оқушы белсенділігін жинақтап, бағалау.
Үйге тапсырма: 129-139бет, оқып мазм айту. "Махамбеттің Баймағамбет сұлтанға айтқаны" өлеңінен үзінді жаттау.