Конспект урок по крымскотатарской литературе в 7 классе на тему "Джеваиренинъ "Джанымдан азизим" шиири"

7 сыныф

Мевзу: Джеваиренинъ «Джанымдан азизим» шиири.

Макъсат: талебелерге Джеваире шаиремиз акъкъында малюмат бермек.  Оларнынъ ифадели окъув къабилиетини арттырув, нутукъларыны инкишаф этюв. Анагъа севги ве урьмет дуйгъуларыны ашлав.

Дерснинъ кетишаты:

I.                   Тешкилий къысым.

II.                Янъы мевзу анълатув.

1.     Шаире акъкъында талебелерге малюмат бермек.

Оджа:

Оджа ве шаире Джеварие Меджитова 1913 сенеси октябрь айында Къырымнынъ Керчь  тарафындаки Чалтемир коюнде дюньягъа келе. Башта кой мектебинде, сонъра Ялта педагогика техникумында окъуй. Керчь шеэриндеки мектепте оджа оларакъ чалыша.

1935 сенеси Акъмесджит педагогика институтынынъ къырымтатар тили ве эдебияты факультетине окъумагъа кире. Талебелик йыллары къырымтатар халкъынынъ агъыз яратыджылыгъынен зияде меракълана. Фольклор онынъ ичюн ильхам чокърагъы ола. Онынъ ильк шиирлери «Яш къувет» газетасында басыла.

Фольклоргъа олгъан мейилик 1939 сенеси институтны битирген яш шаирени А. С. Пушкин адына тиль ве эдебият ильмий-тедкъикъат институтына алып келе. Институтта фольклор болюгинде ильмий хадим олып чалышаракъ, о халкъ агъыз иджады нумюнелерини топлагъан экспедицияларда иштирак эте. Халкъ шиириетинде къадын-къызлар образы мевзусында макъалелер яза, ильмий иш узеринде чалыша.

1944 сенеси тувгъан халкъынен берабер ана топрагъындан къувулгъан Джеваире Ташкент виляетининъ Орджоникидзе районына келип тюше. Дженктен сонъки йыллары мектеплерде оджалар етишмей, кой балалары  агъыр вазиетте къалгъан эдилер. Джеваиренинъ теджрибели оджа экенини козьде тутып, онъа койге барып озьбек мектебинде дерс бермеге рухсет этелер.

1965 сенеси Джеваире Чырчыкъ шеэрине авуша. Къырымтатар халкъы топлу яшагъан мааллелериндеки 3-санлы мектепте чалыша. Шуны къайд этмели ки, Джеваире сюргюнликте биринджи оларакъ  ана тилимизни яшаткъан ве оны яшларгъа огреткен федаий инсанлардан биридир. Омюрининъ 35 йылыны оджалыкъкъа багъышлагъан.

Джеваире Меджитова шаире оларакъ да беллидир. Сюргюнликте онынъ ана Ватангъа севги иле толу шиирлер джыйынтыкълары дюнья юзюни корелер. Джеваире Меджитова 1992 сенеси 4 сентябрь куню вефат этти.

2.Шиирнен чалышув.

А) Оджа шиирни эзберден окъуй.

Б) Субет:

- Шиирни бегендинъизми?

- Бу эсер кимге багъышлангъан?

Демек, эр инсангъа энъ якъын ве азиз олгъан адам - бу анадыр.

    

- Джевдет Аметов аналар акъкъында бойле язды: «Аналар… Биз бир вакъыт аналарымызнынъ бизге япкъан эйиликлерини одеп оламамыз. Ялынъыз йыллар кечип, озюмиз аиле саиби олгъан сонъ, о гъайыпнынъ агъырлыгъыны ис этемиз… Инсан бир шейден абдыраса, къоркъса: «Вай, анам!» - деп, озю дуймай, багъырып йибере. Яни шу сёзлеринен о, озюни сакълагъан киби ола…»

3. Зоре Кадыева иджрасында «Анам» йырыны динълев.

4. «Джанымдан азизим» шиирни ифадели окъув.

5. Суаль:

- Шаире ананы, онынъ севгисини нене къыяслай?

- Ана сёзюне келишкен незакетли сёзлерни язынъыз.

6. «Ассоциатив чалы» тизюв.

Ана насыл?

 

III. Эв вазифеси:

1.Шиирни ифадели окъув (106-107 с.)

2. «Ана» серлевалы инша язынъыз.