Поурочные планы (КСП) по информатике (6 класс)

А. Қ. Альжанов, А. С. Қыстаубаева

 

 ИНФОРМАТИКА

6

Мұғалімнің жұмыс

дәптері

 

УДК 373

ББК 74.263.2

А 43

«Білім-2050» шығармашыл педагогтерінің одағы»

қоғамдық бірлестігі отырысының шешімімен ұсынылған

(2013 жылғы 2 тамыздағы № 5 хаттама)

А 43

 

Альжанов А. Қ., Қыстаубаева А. С.

Информатика: Жалпы білім беретін мектептің 6 сыныбына арналған.
Мұғалімнің жұмыс дәптері /А. Қ. Альжанов, А. С. Қыстаубаева. – Астана:
«Самғай біл» ЖШС, 2013. – 200 бет.

ISBN 978-601-300-054-1

Мұғалімге арналған жұмыс дәптері пәннің әрбір тақырыбы бойынша сабақтардың толымды жоспарларынан тұрады. Онда мұғалімге әдістемелік ақпаратпен қоса оқушылардың сабақтың әр кезеңіндегі іс-әрекеттері толық қамтылады.
Бұл сабақ әзірлемелері ҚР МЖБС-на негізделген типтік оқу бағдарламасына,
күнтізбелік - тақырыптық жоспарға сәйкес келеді.

Сабақтардың мазмұны ұлттық құндылықтар мен ерекшеліктерді ескеріп отырып, оқу материалын деңгейлеп игерудің «білім–түсінік–қолданыс–талдау–жинақтау–баға» критерийлі жүйесіне негізделіп шығарылған. Жалпы білім беретін орта мектеп мұғалімдерінің пайдалануына арналған.

 Жоба ұйымдастырушысы мен үйлестірушісі – Г. Қ. Оразова.

УДК 373

ББК 74.263.2

ISBN 978-601-300-054-1                                                      © «Самғай біл» ЖШС, 2013

 

Түсінік хат

Қазіргі білім беру жүйесі заманның өзгеру үдерісіне сай дамып отыруы тиіс. Осыған орай жас ұрпаққа тәлім-тәрбие беруде оқушының функционалдық сауаттылығын арттыру маңыздылығы алдыңғы орынға шықты. Әлемдегі дамыған, қуатты елдердің білім беру жүйесінің бәсекеге қабілеттілігі де осы өлшемге
сәйкес жүргізіледі. Бұл өз кезегінде Қазақстан Республикасындағы білім беру қызметкерлерінің алдына да осындай жауапты міндет жүктейтіні айқын.

Осы міндетті жүзеге асыру және еліміздегі білім беру жүйесіне жан-жақты қолдау көрсету мақсатында «Білім-2050» шығармашыл педагогтер одағы (ШПО) қоғамдық бірлестігі (ҚБ) құрылып, жалпы орта білім беретін мектепте өтілетін пәндерге арналған технологиялық әзірлеме кешенін (ТӘК) ұсынып отыр. Оқу-әдістемелік кешеннің құрамына: «Мұғалімнің жұмыс дәптері», «Оқушының жұмыс дәптері», «Тақырыптар бойынша слайдтар мен тест тапсырмалары» топтамалары кіреді.

Мұғалімнің жұмыс дәптері

Бұл – мемлекеттік жалпыға бірдей міндетті білім беру стандартына негізделген типтік оқу бағдарламасын басшылыққа алып
жасалған күнтізбелік - тақырыптық жоспарды және соның негізінде әр тақырып пен сабақтың құрамдас бөліктерін толық қамтитын дайын сабақ әзірлемесі.

Нақты нәтижеге бағытталған білім беруді көздейтін әзірлеме
Б. М. Блум таксономиясы негізінде ұлттық құндылықтар мен ерекшеліктерді ескере отырып жасалған.

Күнделікті өтілетін жаңа сабақ, қорыту - бекіту және жазба жұмыстарының жоспарлары Блумның танымдық сала таксономиясына, ал сыныптан тыс сабақ жоспарлары эмоционалдық сала таксономиясына лайықталып жасалған. Кешенге жинақталған жоғарыдағы топтамалар бір мезгілде қатар қолданылады, олар сабақ кезеңдері арқылы бірін-бірі толықтырып отырады.

Сабақ кезеңдері бірнеше блоктардан тұрады:

І. «Ақпарат алмасу» блогы (жаңа сабақты түсіндіру) – біртұтас педагогикалық үдерістің жаңа тақырыпты түсіндіруге бағытталған теориялық - ақпараттық бөлігі. Ұсынылып отырған әзірлемедегі «Ақпарат блогының» мазмұны оқулықтан тыс басқа да қосымша дереккөздермен (ғылыми-танымдық әдебиеттер, электрондық қор) толықтырылған.

Слайдтардағы аудио-видео материалдар оқушыға аз уақыт ішінде көп мәліметті меңгеруге мүмкіндік береді.

ІІ. «Алғашқы бекіту» блогы (жаңа сабақты бекіту) сабақ жоспарына сәйкес жүргізіледі. Мұнда оқушы берілген ақпараттың мазмұнына өз түсінігі бойынша түйін жасайды.

Күнтізбелік –тақырыптық жоспар

(Аптасына 1 сағат, барлығы 34 сағат)

№	Сабақтың тақырыбы	Сағат саны
1	Кіріспе	1
2	•       Әлемнің ақпараттық бейнесі. Ақпарат қасиеті	1
3	Ақпаратты қорғау	1
4	Вирусқа қарсы программалар.	1
5	Ақпаратты сығу, мұрағаттау	1
6	Есептеу техникасының даму тарихы. Электронды - есептеуіш машиналардың кезеңдері	1
7	Компьютерлік техниканың даму үрдісі	1
8	Бақылау жұмысы. 1-тоқсан.	1
9	Алгоритм ұғымы.	1
10	Алгоритм қасиеттері	1
11	Алгоритмді жазу пішімі. Блок-схема.	1
12	Алгоритм орындаушысы ұғымы	1
13	Орындаушының командалар жүйесі	1
14	Алгоритм типтері	1
15	Бақылау жұмысы. 2-тоқсан.	1
16	Қатемен жұмыс. Модель, нақты объектің қасиеттерін бейне ретінде көрсетеді; модельдер түрлері	1
17	Мәтіндік процессоры жайлы жалпы мағлұмат. Программа интерфейсі	1
18	Мәтіндік процессоры жайлы жалпы мағлұмат. Программа интерфейсі	1
19	Қаріп, абзацтар, шегіністер мен аралықтар.	1
20	Нөмірленген және маркерлеген тізімдер	1
21	Бағандар, беттердің параметрлері, жиек.	1
22	Алдын ала қарау, құжатты баспадан шығару	1
23	Кестелер, кестелер құру, кестелерді редакциялау, кесте ішіндегілерін енгізу және пішімдеу	1
24	Графикалық объектілерді және көркем жазуларды кірістіру, суреттер мен жазуларды пішімдеу.	1
25	Программа интерфейсімен танысу, презентациялар	1
26	3- тоқсан бойынша бақылау.	1
27	Мультимедиялық презентациялардың конструкторы	1
28	Презентацияларды құру, безендіру шаблондары, мәтінді құру	1
29	Кестелерді, суреттерді, бейнені және дыбысты кірістіру.	1
30	Анимация әсерлерін баптау, презентацияларды көрсету	1
31	Компьютерлік байланыстың негізгі түрлері. Ауқымды ақпараттық желілер	1
32	Интернет. Интернетте ақпаратты іздеу. Электрондық пошта.	1
33	4- тоқсан бойынша бақылау.	1
34	Қорытынды бақылау.	1
Барлығы		34

№1 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Кіріспе
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік		Жаңа білім	•       Техника қауіпсіздік ережесін біледі. •       Жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыруды анықтайды. •       5-сыныпта өткен материалдарды есіне түсіреді. •       6-сынып тақырыптарын біледі.
			Жаңа түсінік	•       6-сыныптың негізгі бөлімдеріне қарап, бұл тақырыптар 5-сынып тақырыптарының жалғасы екенін түсінеді.
	Құзырлылық		Қолданым әрекеті	•       5-сынып пен 6- сынып тақырыптарының байланысын анықтайды.
			Талдау әрекеті	•       5-сынып тақырыптары мен 6-сынып тақырыптарын салыстырады. •       6- сынып тақырыптарын талдайды.
			Шығармашылық әрекет	•     6-сынып бағдарламасына енгізуге болатын өзгертулер мен толықтырулар туралы өз ойларын жазады.
	Құнды-лық		Бағамдау әрекеті	•       6-сыныптағы «Информатика» пәнінен үйренетін ақпараттың маңыздылығын ерекшелейді.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (10 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау - бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Кіріспе
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		•  Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. •  Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
		•Ақпарат, алгоритм, компьютер, презентация, ақпараттық -коммуникациялық технологиялар.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
		•  Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. •  Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Ақпарат көздері:
		1.      Правила поведения и техники безопасности в кабинете информатики. Ақпарат көзі: http://sch861.ru/2-school/3-11-ikt/ikt/urok/tbez.html
	Үй тапсырмасы:
	Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы, Өтілген материалды қайталау
	• Бонус-балл тапсырмасы Әлемнің ақпараттық бейнесі жайлы өз ойларыңызды келесі сабаққа жинақтап келіңіз.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s
			і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Техника қауіпсіздігі және жұмыс орнын ұйымдастыру

2.      5- сынып тақырыптарын жалпы шолу

3.      6- сынып Информатика пәні

Слайдтар:

1-слайд                                 Техника қауіпсіздік ережесі •       Мұғалімнің рұқсатынсыз компьютерді тоққа қосуға, ажыратуға, экранды қолмен ұстауға болмайды. •       Су не дымқыл қолмен, киіммен жұмыс істеуге болмайды. •       Пернетақтаға, мониторға, компьютер қойылған үстелге артық заттар қоюға, салмақ түсіруге, шаң - тозаң түсіруге тыйым салынады. •       Мұғалімнің рұқсатынсыз жүруге, басқа оқушыларға бөгет жасауға болмайды. •       Сынып ішінде жүгіруге, ойындар ойнауға тыйым салынады. •       Сыныпқа тамақ, сусын алып кіруге болмайды. •       Компьютер не басқа техника жұмысында ақаулар байқалса, өз бетімен жөндеу жұмыстарын жүргізуге болмайды. •       Жайсыз жағдайлар орын алса, дереу мұғалімді хабардар етіңіз. •       Компьютерде көп отырған жағдайда көз жаттығуларын жасап тұрыңыз.

2-слайд                           Жұмыс орнын ұйымдастыру •           Компьютермен жұмыс кезінде дұрыс отыру

3-слайд                             5- сынып тақырыптарын жалпы шолу Ақпарат және ақпараттық үдерістер *        информатика, ақпарат, ақпараттардың алуан түрлілігі және оларды өңдеудің тәсілдері; *        ақпарат саны, ақпарат өлшем бірлігі. Компьютер *        компьютер, компьютердің негізгі құрылғыларының міндеттері және мүмкіндіктері; пернетақта; *        программалық қамтамасыз етудің жалпы сипаттамасы және жіктелуі, операциялық жүйе ұғымы, операциялық жүйені басқарудың негізгі тәсілдері және объектілері; *        файлдар, бумалар және белгішелер, бумалар мен белгішелерді құру, атын өзгерту; *        объектілерді іздеу, объектілерді көшірмелеу, орнын ауыстыру және жою, ақпаратты жазу және санау, ақпаратты тасымалдаушылар.

4-слайд                         5-сынып тақырыптарын жалпы шолу Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар *        қарапайым графикалық редакторы, суретті ашу, сақтау, графикалық редактордың сурет салу құралдары, суреттің үзінділерін ерекшелеу, суреттің үзінділерімен жұмыс, масштаб, графиктік ақпаратты өңдеу (бейнелерді масштабтау, трансформациялау), баспаға дайындау, баспадан шығару; *        қарапайым мәтіндік редакторы, редактор интерфейсі, мәтінді теру ережесі, мәтін бойымен жылжыту, мәтіннің үзіндісін ерекшелеу, мәтінді пішімдеу және редакциялау, қаріп, абзац, графиктік және мәтіндік ақпараттарды өңдеу, аралас құжаттарды құру; *        калькулятор, блокнот; *        дыбыстық ақпаратты өңдеу, дыбысты жазу.

5- слайд                     6-сынып Информатика пәнінің негізгі бөлімдері •         Ақпарат және ақпараттық үдерістер •         Компьютер •         Алгоритмдеу және модельдеу •         Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар •         Телекоммуникациялар

6- слайд                     6-сынып Информатика пәнінің мақсаты •         Ақпарат ұғымын білу •         Вирусқа қарсы программалар туралы білу •         Компьютердің негізгі құрылғыларының міндеттерімен, мүмкіндіктерімен танысу •         Мәтінмен жұмыс істеуді меңгеру •         Сандық, дыбыстық ақпараттарды өңдеу бойынша программаларда жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру •         Алгоритм ұғымымен танысу •         Презентация дайындауды игеру •         Интернетте ақпарат іздеу әдістерін түсіну

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

5-сыныптың жалпы мазмұны	6- сыныпта өтілетін тақырыптар	6- сынып Информатика пәнінің мақсаты
	.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

a.      Техника қауіпсіздік ережелерін атаңыз.

b.      Компьютермен жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыру үшін не істеу керек?

c.      5- сыныпта өткен материалдарды есіңізге түсіріңіз.

d.      6- сынып тақырыптарын атаңыз.

ІІ деңгей тапсырмалары

• 5-сынып пен 6-сынып тақырыптарының арасындағы байланысты анықтаңыз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

• 5-сынып тақырыптары мен 6-сынып тақырыптарының ішінде қай
бөлімдер сәйкес келеді? Бұл бөлімге 6-сыныпта қандай өзгерістер, толықтырулар енгізілген?

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

6- сынып бағдарламасына көзқарасыңыз. Өзгертулер мен толықтырулар енгізер ме едіңіз? Жауабыңызға толық негіздеу беріңіз. Ойларыңызды қысқаша түрде қағазға түсіріңіз.

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігі туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

№2 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Әлемнің ақпараттық бейнесі. Ақпарат қасиеті
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік		Жаңа білім		•  Ақпарат анықтамасын біледі. •  Ақпарат қасиеттерін атап шығады.
			Жаңа түсінік		•  Шығу облысына қарай ақпарат түрлерін түсінеді. •  Беру және қабылдау әдістеріне қарай ақпарат түрлерін түсінеді. •  Аналогтік және үзілісті ақпарат түрлерін айырып таниды.
	Құзырлылық		Қолданым әрекеті		•   Ақпараттың сыртқы қасиеттеріне жататын сөздерді сәйкес ұяшықтарға қою арқылы кестені әзірлейді.
			Талдау әрекеті		•   Аналогтік және үзілісті ақпарат түрлерін салыстырады.
			Шығармашылық әрекет		•   Берілген кесте арқылы ақпаратты кодтап, сөздерді басқа тілге түрлендіреді.
	Құнды-лық		Бағамдау әрекеті		•   Әлемнің ақпараттық бейнесін түйіндейді. Ақпарат қасиетін сипаттайды.
	Сабақ құрылымы:
				І. Ақпарат алмасу (10 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау - бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
				•  Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. •  Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
				•Ақпарат, визуальді, аудиальді, тактильді, машиналық, аналогтік ақпарат, дискретті процесс, эргономдық қасиет, ақпарат көлемі.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
		•  Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. •  Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Ақпарат көздері:
		1.    Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе Мемлекеттік Университеті. «Inf 1104 Информатика» пәні бойынша, «5В030100–Құқықтану» мамандығының 1-курс күндізгі бөлім студенттеріне арналған оқу - әдістемелік кешен. 2010. Ақтөбе
		2. Ақпарат қасиеттері. Ақпарат типтері. Ақпаратты кодтау. Ақпарат көзі: http://1referat.kz/informatika/aqparat-qasietteri-aqparat-tipteri-aqparatty-kodtau.html 3. Видео. Ақпарат көзі:  http://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=mMURkf0LG-E

	Оқушы жетістігін бағалау:
			• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
	Үй тапсырмасы:
			• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы. Өтілген материалды қайталау, анықтама жаттау
			• Бонус - балл тапсырмасы Ақпараттың сыртқы қасиеттері бұзылған жағдайларға 5 мысал келтіріңіз. (Мысалы, маған менің сүйікті тобым бүгін концерт беретіні белгілі болды. Алайды, бұл ақпарат маған концертке билеттердің бәрі сатылып кеткеннен кейін жетті. Яғни, ақпараттың өзектілігі бұзылды.)
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
				і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Ақпарат

2.      Ақпарат түрлері

3.      Ақпарат қасиеттері

Слайдтар:

1-слайд                                       Ақпарат Ақпарат термині латынның informatio – түсіндіру, баяндау деген сөзінен шыққан. Жалпы түрде ақпарат дегеніміз – ол нақты өмірді белгілермен немесе сигналдардың көмегімен бейнелеу. Жеке жағдайда ақпарат деп адамның қоршаған ортадан алатын мәліметтерін айтамыз. Ақпарат – қоршаған ортадағы объектілер мен құбылыстардың параметрлері, қасиеттері, жай күйі туралы білімді кеңейтетін, анықталмағандықтарды азайтатын мәліметтер жиыны.

2-слайд                       Шығу облысына қарай ақпарат •       қарапайым – жансыз табиғатта болып жатқан құбылыстар мен процестерді бейнелейді. •  биологиялық – өсімдіктер мен жануарлар әлеміндегі процестерді бейнелейді. •  әлеуметтік – қоғамдағы адам туралы процесті бейнелейді. •  Көпшілік •  Жеке

3-слайд               Беру және қабылдау әдістеріне қарай ақпарат •  визуальды – көрнекі бейнелер мен арнайы белгілер арқылы таратылады. •  аудиальды – дыбыс арқылы таратылады. •  тактильді – сезім арқылы таратылады. •  иіс арқылы таратылады •  дәм арқылы таратылады. •   машиналық – есептеу техникасының көмегімен таратылады.

4-слайд                              Информатикадағы ақпарат                                                 Ақпарат •       Аналогтік - кез-келген уақытта және кез-келген өлшемге өзгере алатын үздіксіз процесті сипаттайтын ақпарат ( мысалы, адам денесінің қызғаны, музыкалық шығармалар) •       Үзілісті - дискретті процесті сипаттайтын арнаулы уақытта және алдын-ала белгіленген мәндерін қабылдап өзгеруі мүмкін сигнал (мысалы, жыл мезгілдері, Морзе әліппесіндегі нүкте және тире).

5- слайд                         Информатикадағы ақпарат (Мысал)

6- слайд                              Ақпараттың сыртқы қасиеттері Объектілік және субъектілік қасиеті. Ақпараттың жеке көзқарастар мен талқылаудан тәуелсіздігін анықтайтын қасиет Толықтық қасиеті. Ақпараттың объектіні немесе үрдісті толық мінездеу қасиеті. Бұл қасиет ақпараттың сапасын және оның қажетті шешім қабылдауға жеткіліктігін анықтайды. Өзектілік (дәлуақыттылық) қасиеті. Ақпараттық ағымдық уақыт мезетіне сәйкестік дәрежесін анықтайтын қасиет. Бұл қасиет ақпараттың толықтығымен біріге отырып оның құндылығын анықтайды. Ақиқаттық қасиеті. Ақпаратта жасырын қателіктердің болмауы қасиеті. Ақпарат қабылдағыш алған уақытта белгілі мөлшерде «ақпараттық шуыл» болуы мүмкін, ол неғұрлым аз болса, ақпараттың ақиқаттығы жоғарылайды. Қатынау мүмкіндігі қасиеті. Пайдаланушының ақпаратты алу мүмкіндігі дәрежесін анықтайтын қасиет. Ақпаратқа қатынау мүмкіндігінің жоқтығы оны қатынауға мүмкін емес етеді. Адекваттық қасиеті. Ақпараттың өзі бейнелейтін объектіге немесе құбылысқа, үрдіске бірмәнді сәйкестігін анықтайтын қасиет. Бұл қасиет ақиқаттық және қолданушы мұқтаждығына сәйкес келу қасиеттерімен анықталады. Эргономдық қасиеті. Белгілі қолданушы үшін ақпараттың пішімі мен көлемінің ыңғайлылық дәрежесін көрсететін қасиет.

7- слайд                            Ақпараттың ішкі қасиеттері Ақпараттың ішкі қасиеттерінің маңыздылары оның ішкі құрылымы және көлемі (мөлшері) болып табылады.  Хабардағы ақпарат көлемі – ондағы таңбалардың санымен анықталады. Хабар бір мазмұнды әртүрлі тәсілдермен (әртүрлі алфавиттерді қолдана отырып) беруі мүмкін, мысалы: «он үш» 13 XIII Мысалдан бұл тәсілдің хабарды беру пішіміне тәуелді екендігін көруге болады. Есептеу техникасында өңделетін және сақталатын ақпарат (оның шығу тегіне байланыссыз) екілік жүйеде көрсетілетіндіктен (0 және 1-ден (бит) тұратын алфавиттің көмегімен) сәйкес өлшем бірліктері енгізілген, олар бит және байт. Бит – ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі болса, байт – негізгі өлшем бірлігі. Байт – 8 биттен тұратын топ.- слайдның 5 буыныжәне стол калькуляиорыптеу техникңдер?

8- слайд                           Ақпаратты кодтау тілдері •      Табиғи тіл (ауызша не жазбаша) •      Ым- ишара тілі •      Жол белгілері тілі •      География тілі •      Математика тілі •      Нота сауаты •      Морзе әліпбиі, т. б.

9- слайд Ақпараттық технологиялар (видео)

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Ақпарат анықтамасы	Ақпарат түрлері	Ақпараттың сыртқы қасиеттері
Ақпарат – қоршаған ортадағы объектілер мен құбылыстардың параметрлері, қасиеттері, жай күйі туралы білімді кеңейтетін, анықталмағандықтарды азайтатын мәліметтер жиыны. Ақпарат термині латынның informatio – түсіндіру, баяндау деген сөзінен шыққан. Жалпы түрде ақпарат дегеніміз – ол нақты өмірді белгілермен немесе сигналдардың көмегімен бейнелеу. Жеке жағдайда ақпарат деп адамның қоршаған ортадан алатын мәліметтерін айтамыз.	Шығу облысына қарай ақпарат •  қарапайым •  биологиялық •  әлеуметтік: •  Көпшілік •  Жеке Беру және қабылдау әдістеріне қарай ақпарат •         визуальды – көрнекі бейнелер мен арнайы белгілер арқылы таратылады •         аудиальды – дыбыс арқылы таратылады. •         тактильді – сезім арқылы таратылады. •         иіс арқылы таратылады •         дәм арқылы таратылады •        машиналық – есептеу техникасының көмегімен таратылады.	·      Объектілік және субъектілік қасиеті ·      Толықтық қасиеті ·      Өзектілік (дәлуақыттылық) қасиеті ·      Ақиқаттық қасиеті ·      Қатынау мүмкіндігі қасиеті ·      Адекваттық қасиеті ·      Эргономдық қасиеті.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Ақпарат дегеніміз не?

2.      Шығу облысына қарай ақпарат түрлері

3.      Беру және қабылдау әдістеріне қарай ақпарат түрлері

4.      Аналогтік және үзілісті ақпарат түрлері

5.      Ақпараттың сыртқы қасиеттерін ата.

6.      Ақпараттың ішкі қасиеттерін ата.

ІІ деңгей тапсырмалары

Төмендегі сөздерді пайдаланып, кестені толықтырыңыз:

адекваттық қасиеті, толықтық қасиеті, қатынау мүмкіндігі қасиеті, эргономдық қасиеті, өзектілік (дәл уақыттылық) қасиеті, объектілік және субъектілік қасиеті, ақиқаттық қасиеті

Ақпарат қасиеті	Анықтама
	ақпараттың жеке көзқарастар мен талқылаудан тәуелсіздігін анықтайтын қасиеті
	ақпараттың объектіні немесе үрдісті толық мінездеу қасиеті
	ақпараттық ағымдық уақыт мезетіне сәйкестік дәрежесін анықтайтын қасиеті
	ақпаратта жасырын қателіктердің болмауы қасиеті
	пайдаланушының ақпаратты алу мүмкіндігі дәрежесін анықтайтын қасиеті
	ақпараттың өзі бейнелейтін объектіге немесе құбылысқа, үрдіске бірмәнді сәйкестігін анықтайтын қасиеті
	белгілі қолданушы үшін ақпараттың пішімі мен көлемінің ыңғайлылық дәрежесін көрсететін қасиеті

ІІІ деңгей тапсырмалары

Аналогтік және үзілісті ақпарат түрлерін салыстырып жазыңыз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

	0	1	2	3	4	5	6	7	8
A	ә	і	ң	ғ	ү	ұ	қ	ө	Һ
B	й	ц	у	к	е	н	г	ш	щ
C	з	х	ф	ы	в	а	п	р	о
D	л	д	ж	э	я	ч	с	м	и
E	т	ь	б	ю	ъ	ё

Берілген кесте арқылы информатика, ақпарат, компьютер сөздерін кодтаңыз.

Мысал:

Мектеп сөзі: М- D7 Е- В4 К- В3 Т- Е0 Е-В4 П-С6

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

            №3 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Ақпаратты қорғау
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік	Жаңа білім	•  Ақпарат қауіпсіздігін біледі. •  Ақпарат қорғау ұғымын анықтайды. •  Ақпарат категорияларының атын атайды. •  Ақпаратқа әсер ету түрлерін біледі. •  Пароль ұғымын анықтайды.
		Жаңа түсінік	•  Дұрыс қорғаныс жүйесін құру алғышарттарын түсінеді. •  Ақпаратты қорғаудың техникалық құрылғыларын айырып таниды •  Биометриялық әдістерге мысал келтіреді.
	Құзырлылық	Қолданым әрекеті	•  Ақпарат санаттарын анықтайтын сөздерді толық емес сөйлемдерді толықтыруда қолданады.
		Талдау әрекеті	•  Активті және пассивті қорғау құралдарын талдайды.
		Шығармашылық әрекет	•  Сұрау салу арқылы ақпартты қорғау түрлеріне сәйкес сипаттаманы оң бағандағы сөздермен байланыстырып, толық сөйлем жасайды.
	Құнды-лық	Бағамдау әрекеті	•  Ақпаратты қорғау қажеттілігін түсіндіреді. Оны қамтамасыз ету жолдарын сипаттайды.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (10 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (10 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		•  Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. •  Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
		•Ақпарат қауіпсіздігі, аутентичтность, апелляциялануы, ақпаратты блоктау, санкцияланбаған таралым, пароль, шифр, сигнатура, биометриялық әдіс.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
		•  Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. •  Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. •  Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Ақпарат көздері:
		1.    Freepapers.ru. Ақпараттық қауіпсіздік. 2013. Ақпарат көзі: http://freepapers.ru/22/aparatty-aupszdk/237014.1614218.list3.html 2.    Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі, Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе Мемлекеттік Университеті. «Inf 1104 Информатика» пәні бойынша, «5В030100–Құқықтану» мамандығының 1-курс күндізгі бөлім студенттеріне арналған оқу- әдістемелік кешен. 2010. Ақтөбе

				3.    Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі, Шәкәрім атындағы Семей Мемлекеттік Университеті. «Ақпараттық қауіпсіздік және ақпаратты қорғау» пәнінен оқу- әдістемелік кешен. 2009. Семей
	Оқушы жетістігін бағалау:
			• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
	Үй тапсырмасы:
			• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Өтілген материалды қайталау, анықтама жаттау
			• Бонус-балл тапсырмасы Ақпаратты қорғаудың басқа қандай жолдарын білесіз?
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
					і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Ақпарат қауіпсіздігі мен оны қорғау. Алғышарттар.

2.      Ақпаратқа әсер ету түрлері мен потенциалды қауіп- қатер тудырушылар.

3.      Ақпаратты қорғау тәсілдері.

Слайдтар:

1-слайд                       Ақпарат қауіпсіздігі мен оны қорғау Ақпараттың қауіпсіздігі – ақпарат тұтастылығының физикалық және логикалық бұзылуынан немесе санкцияланбаған пайдаланудан қорғаныс жасау. Ақпаратты қорғау – ақпараттың сыртқа кетуінің, оны ұрлаудың, жоғалтудың, рұқсатсыз жоюдың, өзгертудің, маңызына тимей түрлендірудің, рұқсатсыз көшірмесін алудың, бұғаттаудың алдын алу үшін жүргізілетін шаралар кешені. Яғни, ақпаратты қорғау - автоматтандырылған жүйелерде оның бекітілген қорғаныс статусын қолдайтын арнайы механизмдерді құрау және қолдау процесі.

2-слайд                          Ақпарат категориялары Ақпарат қауіпсіздігі тарапынан алғанда ақпараттың категориялары: Құпиялылығы - белгілі бір ақпараттың белгілі бір адамдарға ғана тиімді екеніне сенімділік; бұл категорияны бұзу- ақпаратты бұзу немесе ұрлау деп аталады. Бүгіндігі- ақпараттың сақталуы немесе таралуы кезінде санкцияланбаған өзгерістердің болмағанына сенімділік; бұл категорияны бұзу- мәліметтің фальсификациясы деп аталады. Түпнұсқалық (аутентичность) - ақпарат көзі- оның авторы болып табылатынына сенімділік; бұл категорияны бұзу- автор тарапынан мәліметтердің фальсификациясы деп аталады. Апеллияциялануы - кез келген уақытта белгілі бір адамның сол мәліметтің авторы екенін дәлелдеуі.

3-слайд                  Дұрыс қорғаныс жүйесін құру алғышарттары Қорғаныс жүйесінің дұрыс құрылу үшін мыналарды анықтау керек: *        Ақпаратқа әсер ету түрлері; *        Автоматтандырылған жүйе түсінігі; *        Автоматтандырылған жүйеге түсетін қауіп түрлері; *        Қауіптерге қарсы тұру шаралары; *        Қорғаныс жүйелерінің құрылу принциптері.

4-слайд                                Ақпаратқа әсер ету түрлері Ақпаратты блоктау- қолданушының ақпаратқа қол жеткізе алмауы. Ақпарат бүтіндігінің бұзылуы- ақпараттың сақтау құрылғыларынан жоғалуы не бүлінуі, мәндік мазмұнының бұзылу, логикалық байланыстың бұзылуы, дұрыстығының бұзылуы. Ақпарат құпиялылығының бұзылуы- ақпаратпен бөтен адамдардың танысуы. Ақпаратты алу жолының деңгейі ақпарат иесімен анықталады. Санкцияланбаған таралым- ақпараттың меншіктелу және авторлық құқық қорғанысы.

5- слайд                            Потенциалды қауіп- қатерлер •         Қызмет көрсетуші тұлғалар мен қолданушылардың қателіктері •         Құрылғылардың дұрыс жұмыс жасалмауы •         Программалық қамсыздандыру жұмысының ақауларына байланысты болатын ақпараттың жоғалуы •         Рұқсатсыз қатынауға байланысты болатын ақпараттың жоғалуы •         Аривтік мәліметтерді дұрыс сақтамағандықтан пайда болып ақпараттың жойылуы

6- слайд                   Сұрау салу арқылы ақпаратты қорғау Парольдер – жүйеге ену үшін қажетті кілттер ретінде қарастырылады және ақпарат тұтастығын сақтауды қамтамасыз етеді. Бірақ, олар басқа мақсаттар үшін де қолданылады, мысалы, дискіенгізгіште жазуды бұғаттауда, мәліметтерді шифрлеу командаларында, т. б. Парольдерді 7 негізгі топтарға бөледі: *        қолданушы орнататын парольдер; *        жүйемен генерацияланатын парольдер; *        енудің кездейсоқ кодтары; *        жартылай сөз; *        кілттік фазалар; *        “сұрақ -жауап” түріндегі интерактивті тізбек; *        “қатаң ” парольдер.

	7- слайд                      Сұрау салу арқылы ақпаратты қорғау Шифрлер - ақпаратты түрлендіруге арналған криптографиялық әдістер пайдалану. Шифрлер криптоаналитикатер үшін қарапайым болу керек, бірақ кәдімгі пайдаланушылар үшін файлға қол жеткізуді қиындатады. Бағдарламаларды, идентификациялық белгілерді шифрлеуге болады. Бағдарламаны қорғауға арналған шифрдың негізгі сипаттамасы - кілттік шифрдың үзындығы болып саналады. Сигнатуралар – қорғаныс үшін пайдаланылатын және бағдарламалық тәсілмен тексерілетін электронды есептеуіш машинаның бесаспап сипаттамасы.  Қорғау аппаратурасының көмегімен бағдарламны қорғаудың негізгі принципі – тұрақты есте сақтау құрылғысымен оперативті есте сақтау құрылғысынан бағдарламаларды рұқсатсыз көшіру кезінде бағдарламаның өздігінен жойылып кетуіне арналған сигналдарды өндіру. Арнайы микропроцессорлар (МП) – арнайы оптикалық құрылғы, стандартты интерфейс арқылы қосылады, сұрау салуға кейбір сандық реттілікпен үндеседі. Кемшілігі – бағдарламамен басқарылады. Электр интеллектісімен қорғау – күрделі қорғаныс алгоритмін таратушы арнайы микропроцессоры бар электронды қорғаныс құрылғыларының бірі. Тікелей қорғау құралдары-егер құпия ақпараттардан тұратын модульды бұзатын болса, тікелей қорғау динамикалық жады қорегін бұғаулайды да, құпия ақпараттарды жояды.- слайдның 5 буыныжәне стол калькуляиорыптеу техникңдер?
8- слайд                        Активті және пассивті қорғау құралдары Активті •       Уақытқа, күннің жадына құрылған қорғау кілттері жатады немесе рұқсатсыз қатынас құруға қарсылық, ескерту, еске салу немесе бақылауды ұйымдастыру түрінде болады. •       Жалпы қабылданған дабыл сигналдары, авторлық этикетті басып шығару, дыбыстық ескертулер, бақылау, иемденуші жөнінде деректерді басып шығару сияқты белгілерден тұрады. Пассивті •  Сақтандыру, алдын-ала ескерту, бақылау, сондай-ақ қолайсыз жағдайды болдырмау үшін көшіруді дәлелдейтін және айғақ іздейтін бағыттағы әдістер жатады.

9-слайд                Ақпаратты қорғаудың техникалық құрылғылары •         Электронды қорғау құрылғылары •         Оптикалық қорғау құрылғылары •         Биометриялық

10- слайд                                 Биометриялық әдістер •         Саусақтың таңбасы арқылы анықтау •         Адамның келбеті арқылы анықтау •         Қол арқылы •         Пернелік жазу •         Адамның көз қарашығы арқылы анықтау •         Дауыс ырғағы арқылы анықтау •         Қол қою арқылы анықтау

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Ақпаратты қорғау дегеніміз	Ақпарат категориялары	Ақпаратқа әсер ету түрлері
ақпараттың сыртқа кетуінің, оны ұрлаудың, жоғалтудың, рұқсатсыз жоюдың, өзгертудің, маңызына тимей түрлендірудің, рұқсатсыз көшірмесін алудың, бұғаттаудың алдын алу үшін жүргізілетін шаралар кешені.	Ақпарат қауіпсіздігі тарапынан алғанда ақпараттың категориялары: Құпиялылығы- белгілі бір ақпараттың белгілі бір адамдарға ғана тиімді екеніне сенімділік; бұл категорияны бұзу- ақпаратты бұзу немесе ұрлау деп аталады. Бүгіндігі- ақпараттың сақталуы немесе таралуы кезінде санкцияланбаған өзгерістердің болмағанына сенімділік; бұл категорияны бұзу- мәліметтің фальсификациясы деп аталады. Түпнұсқалық (аутентичность)- ақпарат көзі- оның авторы болып табылатынына сенімділік; бұл категорияны бұзу- автор тарапынан мәліметтердің фальсификациясы деп аталады. Апеллияциялануы- кез келген уақытта белгілі бір адамның сол мәліметтің авторы екенін дәлелдеуі.	Ақпаратты блоктау- қолданушының ақпаратқа қол жеткізе алмауы. Ақпарат бүтіндігінің бұзылуы- ақпараттың сақтау құрылғыларынан жоғалуы не бүлінуі, мәндік мазмұнының бұзылу, логикалық байланыстың бұзылуы, дұрыстығының бұзылуы. Ақпарат құпиялылығының бұзылуы- ақпаратпен бөтен адамдардың танысуы. Ақпаратты алу жолының деңгейі ақпарат иесімен анықталады. Санкцияланбаған таралым- ақпараттың меншіктелу және авторлық құқық қорғанысы.

Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Ақпарат қауіпсіздігі дегеніміз не?

2.      Ақпаратты қорғау ұғымына анықтама бер.

3.      Ақпарат қауіпсіздігі тарапынан алғандағы ақпарат категориялары.

4.      Дұрыс қорғаныс жүйесін құру алғышарттары.

5.      Ақпаратқа әсер ету түрлері.

6.      Пароль дегеніміз не?

7.      Пароль түрлерін ата.

8.      Ақпаратты қорғаудың техникалық құрылғылары.

9.      Биометриялық әдістерді ата.

ІІ деңгей тапсырмалары

Төмендегі сөздерді пайдаланып, сөйлемдерді толықтырыңыз:

апелляциялануы, құпиялылығы, түпнұсқалық, бүгіндігі

..................... белгілі бір ақпараттың белгілі бір адамдарға ғана тиімді екеніне сенімділік; бұл санатты бұзу- ақпаратты бұзу немесе ұрлау деп аталады.

......................ақпараттың сақталуы немесе таралуы кезінде санкцияланбаған өзгерістердің болмағанына сенімділік; бұл категорияны бұзу- мәліметтің фальсификациясы деп аталады.

......................оның авторы болып табылатынына сенімділік; бұл категорияны бұзу- автор тарапынан мәліметтердің фальсификациясы деп аталады.

......................кез келген уақытта белгілі бір адамның сол мәліметтің авторы екенін дәлелдеуі.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Активті және пассивті қорғау құралдарын талдап жазыңыз.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Сол бағандағы ұғымдарға сәйкес келетін анықтамаларды тауып, толық сөйлемді жазыңыз

Шифрлер	арнайы оптикалық құрылғы, стандартты интерфейс арқылы қосылады, сұрау салуға кейбір сандық реттілікпен үндеседі.
Сигнатуралар	күрделі қорғаныс алгоритмін таратушы арнайы микропроцессоры бар электронды қорғаныс құрылғыларының бірі
Арнайы микропроцессорлар	Егер құпия ақпараттардан тұратын модульды бұзатын болса, тікелей қорғау динамикалық жады қорегін бұғаулайды да, құпия ақпараттарды жояды.
Электр интеллектісімен қорғау	қорғаныс үшін пайдаланылатын және бағдарламалық тәсілмен тексерілетін электронды есептеуіш машинаның бесаспап сипаттамасы
Тікелей қорғау құралдары	ақпаратты түрлендіруге арналған криптографиялық әдістер пайдалану

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№4 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Вирусқа қарсы программалар.
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік	Жаңа білім	•      Компьютерлік вирус анықтамасын біледі. •      Вирустардың ену жолдарын анықтайды. •      Вирустарды топтастырғанда ескеретін факторлардың атын айтады. •      Вирустан қорғану тәсілдерін біледі. •      Танымал антивирус программаларын атап шығады.
		Жаңа түсінік	•      Өмір сүру ортасына, жұқтыру әдісіне және әсеріне қарай вирус түрлерін айырып таниды. •      Вирус жұққан компьютер белгілеріне мысал келтіреді.
	Құзырлылық	Қолданым әрекеті	•      Әр қатардағы басқа сөздер тізбегіне мағынасы жағынан сәйкес келмейтін артық сөзді көрсетеді.
		Талдау әрекеті	•      Қазір қолданыстағы антивирус программаларын тиімділігі мен тазалау жылдамдығы жағынан салыстырады.
		Шығармашылық әрекет	•      Берілген кестеден тігінен, көлденеңінен және диагональ бойынша жоғарыдан төмен қарай жазылған вирусқа қарсы программалардың 6 түрін тауып, олардың атауларын жазады.
	Құнды-лық	Бағамдау әрекеті	•  Компьютерлік вирус ұғымының түсіндірмесін береді. •  Вируспен зақымдану белгілерін сипаттайды. •  Вирустардан қорғану жолдарын сыни талдау жасайды.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (12 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (8 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
	•  Мұғалім материалды толығымен меңгеруге көмектеседі. •  Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
	Вирус, желілік, файлдық, жүктемелік, резидентті, резидентті емес, профилактика, флаги, доктор, ревизор, детектор, фильтр, вакцинатор, антивирус, антивирусты монитор.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
	Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну           Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Ақпарат көздері:
	1.    Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі, Шәкәрім атындағы Семей Мемлекеттік Университеті. «Ақпараттық қауіпсіздік және ақпаратты қорғау» пәнінен оқу- әдістемелік кешен. 2009, Семей.

	2.    Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі, Қ.Жұбанов атындағы      Ақтөбе Мемлекеттік Университеті. «Inf 1104 Информатика» пәні бойынша,   «5В030100–Құқықтану» мамандығының 1-курс күндізгі бөлім студенттеріне арналған оқу- әдістемелік кешен. 2010, Ақтөбе. 3.    Учебные материалы. Значение и виды антивирусных программ. Ақпарат көзі: http://works.doklad.ru/view/ErAj6yws02I/2.html 4.    1.referat.kz. Антивирус программасы. 2011. Ақпарат көзі: http://freepapers.ru/22/aparatty-aupszdk/237014.1614218.list14.html
	Оқушы жетістігін бағалау:
	• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
	Үй тапсырмасы:
	• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Өтілген материалды қайталау, анықтама жаттау
	• Бонус-балл тапсырмасы Антивирус программаларының басқа да түрлерін сипаттап жаз.
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
			і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.    Компьютерлік вирустар

2.    Вируспен зақымданған компьютер белгілері мен қорғану шаралары.

3.    Вирусқа қарсы программалар.

Слайдтар:

1-слайд                                     Компьютерлік вирустар Компьютерлік вирустар – жұмыс істейтін компьютерде рұқсат етілмеген іс- әрекеттерді орындауға арналған программа коды. Ішінде вирусы бар программа “жұқтырылған” деп аталады. Программалық вирус компьютерге иілгіш дискілерден, немесе интернеттен алынған тексерілмеген программаларды іске қосқанда енеді. Сондықтан вирустар енуінің негізгі жолдары – компьютерлік желілер және дисктер болып табылады.

2-слайд                                    Bирус түрлері «Өмір сүру ортасына қарай» вирустар: Желілік вирустар әртүрлі компьютерлік желілерде таралады. Файлдық вирустар ең алдымен орындалатын модульдерге, яғни COM және EXE кеңеймесі бар файлдарға енеді. Файлдық вирустар басқа типті файлдарға да ене алады. Бірақ, ондай файлдарда олар ешқашан басқару ала алмайды және көбею мүмкіндігін жоғалтады. Жүктемелік вирустар дисктің жүктемелік секторына (Boot-c) немесе жүйелік дисктің жүктемелік программасының құрамына енетін секторына ( Master Boot Record) енеді. Файл – жүктемелік вирустар файлдарды және де дисктің жүктемелік секторын жұқтырады.

3-слайд                                      Вирус түрлері Жұқтыру әдісіне қарай вирустар: Резидентті вирус компьютерді жұқтыру кезінде оперативті жадыда өзінің резидентті бөлігін қалдырады. Кейін ол операциялық жүйенің жұқтыру объектеріне (файлдарға, дисктің жүктемелік секторларына және т.б) қарауын ұстап алады және оларға енеді. Резидентті вирустар жадыда орналасады және компьютер өшірілгенше немесе қайта жүктелгенше активті болады. Резидентті емес вирустар компьютер жадысын жұқтырмайды және шектеулі уақыт аралығында ғана активті болады.

4-слайд                                         Вирус түрлері Әсері бойынша вирустардың төмендегідей түрлері бар: - қауіпті емес, компьютер жұмысына бөгет жасамайтын, бірақ оперативті жадының және дисктегі жадының бос бөлігін кішірейтетін. Мұндай вирустар әсері қандай да бір графиктік немесе дыбыстық эффектерде білінеді. - қауіпті вирустар, компьютер жұмысындағы әртүрлі ақауларға алып келуі мүмкін. - өте қауіпті, бұлардың әсері программалардың жоғалуына, ақпараттардың құртылуына, дисктің жүйелік облыстарындағы ақпараттың өшірілуіне алып келуі мүмкін.

5- слайд                       Вирустар жұққан компьютер белгілері *        Компьютердің ақырын жұмыс істеуі *        Операциялық жүйенің жүктелмеуі *        Файлдар мен каталогтардың жоғалуы немесе олардың мазмұнының өзгеруі *        Файлдың өзгеру датасының ауысуы *        Файл көлемінің өзгеруі *        Белгісіз себептерден файлдың көбейіп кетуі *        Жедел жадыдағы бос орынның азаюы *        Экранда қаралмаған бейнелердің немесе сөздердің шығуы *        Компьютердің жиі өз жұмысын тоқтатуы.

6- слайд                             Вирустан қорғану тәсілдері *        Файлдарды жалпы қорғау- ақпараттың не дискінің облыстық жүйелерінің көшірмесін жасау мен ақпаратқа шектеулі қолдану қою. *        Профилактика *        Вирусқа қарсы программалар орнату

7- слайд                            Вирусқа қарсы программалар Флаги немесе доктор дискілерді немесе бұзылған программаларды тазалайды, олардан вирус денесін «тістеп алу» арқылы программаларды бұзылғанға дейінгі қалыпқа келтіреді. Ревизор программалар – бірінші дискінің жүйелік аймақтары және программа күйі жайлы ақпараттарды есіне сақтап, сосын оны бастапқы күйімен салыстырады. Келіспеушіліктер болса, онда ол жайлы пайдаланушыға хабарлайды. Ревизор докторлар- ревизор мен докторлар қызметін атқарады. - слайд ның 5 буыныжәне стол калькуляиорыптеу техникңдер?

8- слайд                            Вирусқа қарсы программалар Детекторлар- нақты вирустарға арналған, вирустың денесіндегі кодты тексерілетін программалар кодымен тізбектей тексеруге негізделген. Фильтрлер- бұл резидентті программалар, қолданушыны қандай да бір программаның дискке жазылуының барлық мүмкіндіктері туралы, оларды форматтау туралы, және де басқа сенімсіз әрекеттер туралы хабардар етеді. Бұл жағдайда берілген әрекетке рұқсат ету, етпеу туралы сұраныс шығады. Вакцина программалары дискілерді немесе программаларды оның жұмыс нәтижесінде модификациялайды, вакцинацияланған программаны вирусталған деп қабылдайды.

9-слайд                                     Антивирус программалары 1. Eset (NOD32) (Өндіруші- Eset Software) ерекшеліктері: *         Қолданылатын системалар- Microsoft Windows 95/98/ME/NT/2000/2003/XP, UNIX/Linux, Novell, MS DOS, сонымен қоса Microsoft Exchange Server, Lotus Domino сияқты пошталық серверлер. *        Жылдам және 100 пайыздық вирустан тексеру *        4 модуль: антивирусты монитор, интернет трафик мониторы, MSOffice құжаттар мониторы және антивирусты сканер. 2. SymantecNortonAntivirus 2005. Symantec компаниясы ұсынған Norton AntiVirus™ 2005 программасы әлемдегі ең танымал антивирустар қатарына жатады. Бұл программа автоматты түрде пайдаланушыға еш кедергі жасамай вирустарды, интернет құрттарды, трояндық компоненттерді жояды. Norton™ Internet Worm Protection функциясы көптеген өте қауіпті және күрделі құрттарды (мысалы, Blaster и Sasser) компьютер жүйесіне енбей тұрып жояды.

10- слайд                            Антивирус программалары 3. Personal Касперлік Антивирусы . *        Қондыру мен пайдалану өте оңай әрі қарапайым. Қорғау түрлері: «максималды қорғаныс», «ұсынылған қорғаныс» және «максималды жылдамдық». Түзетулер әр сағат сайын орындалып отырады, техникалық қолдау тәулік бойы жүзеге асады. 4. DoctorWeb Windows. *        Dr.Web32 for Win32 екі түрі бар: графикалық интерфейспен (DrWeb32W) және интерфейссіз (DrWebWCL). Екеуі де қолайлы, әрі тез тексеру жүргізеді. Антивирус құрамында антивирусты монитор бар. 5. AVG AntiVirus                                        AVG Anti-Virus Free Edition — танымал антивирус, үйде пайдаланушыларға толық тегін. Вирустық базасын өте тез жүктеуімен, қолдануының қарапайымдылығымен ерекшеленеді. AVG Anti-Virus Free Edition мына компоненттерінен тұрады: сканер, монитор, электрондық поштаның сканері және автоматты түрде вирустық базасының жаңартылуы. *        Өндіруші: Grisoft Inc *        Лицензия: Freeware *        Қолдайтын системалар: Windows XP, Vista, Win7 *        Интерфейс тілі: Орысша

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Компьютерлік вирустар дегеніміз-	Вирус түрлері	Вирусқа қарсы программалар
жұмыс істейтін компьютерде рұқсат етілмеген іс- әрекеттерді орындауға арналған программа коды. Ішінде вирусы бар программа “жұқтырылған” деп аталады.	«Өмір сүру ортасына қарай»: *         Желілік вирустар *         Файлдық вирустар *         Жүктемелік вирустар *         Файл– жүктемелік вирустар. Жұқтыру әдісіне қарай: *         Резидентті вирустар *         Резидентті емес вирустар Әсері бойынша: *         қауіпті емес вирустар *         қауіпті вирустар *         өте қауіпті вирустар.	Флаги немесе доктор дискілерді немесе бұзылған программаларды тазалайды. Ревизор программалар – бірінші дискінің жүйелік аймақтары және программа күйі жайлы ақпараттарды есіне сақтап, сосын оны бастапқы күйімен салыстырады. Ревизор докторлар- ревизор мен докторлар қызметін атқарады. Детекторлар- нақты вирустарға арналған, вирустың денесіндегі кодты тексерілетін программалар кодымен тізбектей тексеруге негізделген. Фильтрлер- қолданушыны қандай да бір программаның дискке жазылуының барлық мүмкіндіктері туралы, оларды форматтау туралы, және де басқа сенімсіз әрекеттер туралы хабардар етеді. Вакцина программалары дискілерді немесе программаларды оның жұмыс нәтижесінде модификациялайды, вакцинацияланған программаны вирусталған деп қабылдайды.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Компьютерлік вирус дегеніміз не?

2.      Вирустар енуінің негізгі жолдары

3.      Вирустар қандай негізде топтарға бөлінеді?

4.      «Өмір сүру ортасына қарай» вирустар қандай болады?

5.      Жұқтыру әдісіне қарай вирустар қандай болады?

6.      Әсері бойынша вирустар қандай түрлерге бөлінеді?

7.      Вирустан қорғанудың қанша тәсілі бар?

8.      Өзіңіз білетін антивирус программаларын атаңыз.

9.      Вирус жұққан компьютер белгілеріне мысал келтіріңіз.

ІІ деңгей тапсырмалары

Әр қатардағы басқа сөздер тізбегіне сәйкес келмейтін артық сөзді көрсет

Желілік	Файлдық	Жүктемелік	Жұқтырылған
Доктор	Профилактика	Ревизор	Детектор
Microsoft Windows	Eset (NOD32)	AVG AntiVirus	DoctorWeb
Антивирусты монитор	Интернет трафик мониторы	Антивирусты сканер	Антивирусты принтер
Фильтер	Вакцинатор	Монитор	Ревизор

ІІІ деңгей тапсырмалары

Қазір қолданыстағы антивирус программаларын тиімділігі мен тазалау жылдамдығы жағынан салыстырыңыз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Берілген кестеден тігінен, көлденеңінен және диагональ бойынша жоғарыдан төмен қарай жазылған сөздерді тап. Сонда сізде вирусқа қарсы программалардың 6 түрінің атаулары шығады.

п

р

т

р

к

е

н

а

р

м

п

й

м

н

т

а

ф

л

а

г

и

а

р

к

а

ф

п

т

р

а

к

и

е

н

р

т

о

р

п

д

о

к

т

о

р

қ

ү

ф

ә

с

ц

ы

и

м

в

с

п

о

л

д

д

ж

і

ы

а

р

л

в

п

р

ч

д

ұ

у

м

а

в

п

и

р

м

д

м

и

ғ

і

в

и

т

в

а

п

б

ю

т

р

е

к

ң

і

м

в

п

к

а

р

а

п

е

к

м

т

и

р

н

а

ы

ы

ф

к

ы

е

в

р

а

д

е

ф

и

л

ь

т

р

д

ц

ь

б

в

в

ы

ң

к

ү

ү

и

п

р

т

ы

и

в

а

м

и

п

р

т

п

ү

ә

а

м

д

и

н

а

п

т

л

з

и

о

р

ь

б

е

у

ц

й

а

а

т

р

п

м

о

р

а

н

е

у

ц

ы

а

т

ө

п

р

о

н

а

р

к

о

н

в

қ

с

д

о

м

ы

с

з

х

в

о

л

р

а

б

ң

п

қ

р

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№5 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Ақпаратты сығу, мұрағаттау
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік	Жаңа білім	•  Ақпаратты сығуды біледі. •  Ақпаратты сығудың қажеттілігін тұжырымдайды. •  Ақпараттың сығу деңгейі мен жылдамдығына әсер етуші факторларды есіне түсреді. •  Архиваторды анықтайды. •  Архиватордың негізгі сипаттамаларын атап шығады. •  Архиватор түрлерін атап шығады. •  Архиватордың жұмыс істеу принциптерін сипаттайды.
		Жаңа түсінік	•  Архивтің ерекше түрлеріне мысал келтіреді. •  Win RAR архиваторымен жұмыс істеуді түсінеді.
	Құзырлылық	Қолданым әрекеті	•  Win RAR архиваторы көмегімен мәтіндік файлдардан тұратын архив жасап шығарады. •  Win RAR архиваторы көмегімен өздігінен шешілетін архив әзірлейді.
		Талдау әрекеті	•  Архиватордың жұмыс істеу принциптерін талдайды.
		Шығармашылық әрекет	•  Win RAR терезесі суреттінде бейнеленген бос ұяшықтарға сәйкес командалардың атын жазады.
	Құнды-лық	Бағамдау әрекеті	•  Ақпаратты сығу, мұрағаттау процестерін сипаттайды.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (10 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (20 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.). V. Бағамдау - бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру, практикалық
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		•  Мұғалім материалды толығымен меңгеруге көмектеседі. •  Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	•  Негізгі ұғымдар мен терминдер:
		•   Ақпаратты сығу, архиватор, архив, WinRAR
	•  Оқушыда дағды қалыптастыру:
		•         Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. •         Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. •         Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Ақпарат көздері:
		1.        Поляков К.Ю. 2007-2009. Програмное обеспечение. Тема 6. Сжатие файлов. Архиваторы. Ақпарат көзі:http://900igr.net/prezentatsii/informatika/ Szhatie-fajlov/001-Programmnoe-obespechenie.html 2.        Резервное копирование информации. Архиваторы. Ақпарат көзі: http://festival.1september.ru/articles/504590/pril.ppt

			3.        Умирзакова Н. 2012. Файлдарды мұрағаттау. Ақпарат көзі: http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:http://infust.kz/2012/06/fajldardy-arxivteu/ 4.        Балапанов Е.2001. «Жаңа информациялық технологиялар»:170-176 бет
	Оқушы жетістігін бағалау:
			• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
	Үй тапсырмасы:
			• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Өтілген материалды қайталау, анықтама жаттау
			• Бонус - балл тапсырмасы WinRAR- дан басқа қандай архиватор түрлерін білесіз?
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
				і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Ақпаратты сығу. Деректерді мұрағаттау

2.    Архиваторлар. Түрлері. Жұмыс істеу принципі

3.      Архивтің ерекше түрлері

4.      Win RAR архиваторы

Слайдтар:

1-слайд                                           Ақпаратты сығу  Тұрғылықты дискіде немесе ауыстырылатын тасымалдаушыда бос орын аз болғанда, немесе файлды электронды поштамен жөнелту кезінде орынды үнемдеу қажеттілігі туындайды. Мұндай жағдайда ақпаратты бүлдірмей сығуға мүмкіндік беретін арнайы программалар қолданылады. Ақпаратты сығу – файлда жадтың сақтау көлемі кішірейтетін ақпаратты түрлендіру процесі. Файлда ақпаратты сығу процесі деректерді мұрағаттау терминімен аталады.

2-слайд                        Ақпарат сығылуына әсер етуші факторлар Ақпараттың сығу деңгейі мен жылдамдығына әсер етушілер: *        Қолданылатын программа түрі *        Сығу әдісі *        Бастапқы файл типі Жақсы сығылатын файлдар: графикалық файлдар (*.bmp, *.png ); тексттік файлдар (*.doc, *.txt, *.xls және т. б.) Нашар сығылатын (60-90%) файлдар: атқарушы программа файлдары (*.exe, *.com) мен жүктеу программалары файлдары (мысалы, *.dll). Сығылмайтын файлдар- архивті (мұрағат) файлдар.

3-слайд                                    Архиваторлар Архиватор дегеніміз- ақпаратты сығудың арнайы жолдарымен файлдардың кішірейтілген көлемдегі көшірмелерін жасауға мүмкіндік беретін программа. Архиваторлардың негізгі сипаттамалары: *        Сығу деңгейі- бастапқы және өңделген файлдар көлемінің қатынасы. *        Сығу жылдамдығы- белгілі бір ақпарат бөлігін сығуға кеткен уақыт. *        Сервис (міндеттер топтамасының кеңдігі)

4-слайд                                Архиватор түрлері Архиваторлар •         Файлдік •         Бір не бірнеше файлдарды бірыңғай архивті файлға жинауға мүмкіндік береді  Мысалдар- ARJ, ICE, AIN, RAR, ZIP, РАК, ZOO, EXPAND Дисктік •         Программалық жолмен винчестердегі дисктік кеңістікті ұлғайтуға мүмкіндік береді Мысалдар- Stacker, DblSpace DOS комплектісінен, DrvSpace Windows Microsoft Backup комплектісінен, Norton Ghost, PowerQuest Drive Image

5- слайд                   Архиватордың жұмыс істеу әдістері •         Біркелкі тізбектерді ауыстыру әдісі •         Текстік, сандық және графикалық ақпаратты сығу •         Артық ақпаратты жою әдісі •         JPEG графикалық форматын сығу

6- слайд                   Біркелкі тізбектерді ауыстыру әдісі

7- слайд                                          JPEG форматы рхиватор түрлері рлері нципіциирын білісіз?айырып таниды , - слайд ның 5 буыныжәне стол калькуляиорыптеу техникңдер?

8-слайд Архивтің ерекше түрлері SFX-архив (ағыл. SelF eXtracting – өздігінен шешілетін) – құрамында сығылған ақпарат пен шешу программасы (шамамен 15 кб) бар *.exe кеңейтуіндегі файл. + қатталған ақпаратты қайтадан шешу керек емес + кәсіпқой емес пайдаланушы да қолдана алады - файл көлемінің артуы - вирус жұғу қаупі Бірнеше томдық архив- бұл бірнеше бөлікке бөлінген архив. Мақсаты: *        Дискеттер арқылы көшіру *        Интернет арқылы жазу қолайлылығы

9- слайд                              Win RAR архиваторы Win RAR – алдыңғы қатарлы архивтеуге және оларды басқаруға арналған Windows-тың RAR архиваторының 32 разрядты нұсқасы. Мүмкіндіктері: *        RAR мен ZIP архивтерін толық қолдауы ; *        Өзіндік тиімді ақпараттарды сығу алгоритмі *        Арнайы мултимедиа- сығушы алгоритмі *        Басқа форматты алгоритмдерді басқару (CAB, ARJ, LZH, TAR, GZ, ACE, UUE);

10- слайд

11- слайд                         Win RAR архиваторы: қаттау

12- слайд              Win RAR архиваторы: өздігінен шешілетін архив құру

13- слайд            Win RAR архиваторы: қаттауды шешу

14- слайд             Win RAR архиваторы: архивті томдарға бөлу

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Ақпаратты сығу дегеніміз-	Архиватор дегеніміз-	Win RAR архиваторы-
файлда жадтың сақтау көлемі кішірейтетін ақпаратты түрлендіру процесі. Файлда ақпаратты сығу процесі деректерді мұрағаттау терминімен аталады.	ақпаратты сығудың арнайы жолдарымен файлдардың кішірейтілген көлемдегі көшірмелерін жасауға мүмкіндік беретін программа. Архиваторлардың негізгі сипаттамалары: *        Сығу деңгейі- бастапқы және өңделген файлдар көлемінің қатынасы. *        Сығу жылдамдығы- белгілі бір ақпарат бөлігін сығуға кеткен уақыт. *        Сервис (міндеттер топтамасының кеңдігі)	алдыңғы қатарлы архивтеуге және оларды басқаруға арналған Windows-тың RAR архиваторының 32 разрядты нұсқасы.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Ақпаратты сығу дегеніміз не?

2.      Ақпаратты сығудың қажеттілігі неде?

3.      Ақпараттың сығу деңгейі мен жылдамдығына әсер етуші факторлар

4.      Архиватор дегеніміз не?

5.      Архиватордың негізгі сипаттамаларын ата.

6.      Архиватор түрлерін ата.

7.      Архиватордың жұмыс істеу принциптерін сипатта.

8.      Архивтің ерекше түрлеріне мысал келтір.

9.      Win RAR архиваторы жайлы не білесіз?

ІІ деңгей тапсырмалары

•         Win RAR архиваторын пайдалана отырып 3 мәтіндік файлдарды қаттауды өз бетіңше орында.

•         Пайда болған архивтен өздігінен шешілетін архив әзірлеңіз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

•         Архиватордың жұмыс принциптерін (Біркелкі тізбектерді ауыстыру әдісі мен артық ақпаратты жою әдісі) талдаңыз.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Төмендегі суретте бейнеленген бос ұяшықтарға сәйкес командалардың атын жаз.

Керек сөздер: Қатталған архивті қайта шешу, Мұқабадан (папкадан) шығу, архивке кіру (архив иконкасы), дискті ауыстыру, файлдарды сығу, парольді ауыстыру

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№6 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы:
		• Есептеу техникасының даму тарихы. Электронды-есептеуіш машиналардың кезеңдері
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік	Жаңа білім	•      Есептеу техникасы анықтамасын біледі. •      Есептеу техникасы дамуына үлес қосқан ғалымдарды атап шығады. •      ЭЕМ дамуының бес буынын сипаттайды. •      Есептеу техникасы пайда боларға дейінгі есептеу тәсілдерін анықтайды. •      Ең ежелгі есептеу техникасын есіне түсіреді.
		Жаңа түсінік	•      ЭЕМ дамуының 5 буынын айырып таниды.
	Құзырлылық	Қолданым әрекеті	•      ЭЕМ дамуының әр буынының ерекшеліктерін көрсетеді.
		Талдау әрекеті	•      5-буындағы ЭЕМ-дерді (жасанды интеллектті ЭЕМ) Қазақстанда дамытудың жолдарын талдайды.
		Шығармашылық әрекет	•     Екі бағандағы сөздерді пайдалана отырып, сабақ барысында берілген ақпарат негізінде біртұтас сөйлем жасайды.
	Құнды-лық	Бағамдау әрекеті	•      Есептеу техникасы дамуы кезеңдерінің байланысын анықтайды. ЭЕМ жаңа буынының даму қарқыны мен жолдарын бағалайды.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (12 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (8 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		•  Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. •  Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
		• Есептеу техникасы, есепшот, арифмометр, аналитикалық машина, Электронды Есептеуіш Машина (ЭЕМ), интегралды схема, жасанды интеллект, компьютер
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
		•  Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. •  Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. •  Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Ақпарат көздері:
	1.  Қазанғапов Ә. «Абак». Қазақстан ұлттық энциклопедиясы. 1998, Алматы. 2.  Белов С. 2006. Электронные вычислительные машины. История создания и развития. Ақпарат көзі: http://evm-story.narod.ru/

	3.  Презентации про историю развития ЭВМ. Ақпарат көзі: http://900igr.net/prezentatsii/informatika/istorija-razvitija-evm.html 4.  Электронды есептеуіш машиналар. Ақпарат көзі: http://referat911.ru/Informatika/jelektrondy-esepteush-mashinalar/142679-2118580-place1.html _%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8
	Оқушы жетістігін бағалау:
			• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
	Үй тапсырмасы:
			• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Өтілген материалды қайталау, анықтама жаттау
			• Бонус-балл тапсырмасы Сабақта өтілгендерден тыс қандай есептеу техникасы түрлерін білесіңдер?
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
				і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Есептеу техникасының анықтамасы. Ең алғаш есептеу техникасы.

2. Паскалина, есептеуіш сағаттар, арифмометр, аналитикалық машина және стол калькуляторы

3. ЭЕМ дамуының 5 буыны

Слайдтар:

1-слайд                               Есептеу техникасы Есептеу техникасы - ақпаратты өңдеу мен есептеудің математикалық процестерін механикаландыру және автоматтандыру үшін қолданылатын техника және математикалық құрал- жабдықтар жиынтығы.  Есептеуге арналған алғашқы құралдар пайда болардың алдында ежелгі адамдар есепті қол саусақтары, тастар мен есептеу таяқшалары арқылы жүргізді.

2-слайд                           Ең алғашқы есептеу құралы Ең ерте есептеу құралы- есепшот. Деректер бойынша есепшот біздің дәуірімізге дейінгі 2 мыңжылдықтың соңында ежелгі Қытайда пайда болған. Есептеу амалдары тақтадағы әрбір жолда орналасқан ұсақ тастар мен дөңгелек сүйектерді жылжыту арқылы жүргізілген. Бұл санау құралын гректер мен Батыс Еуропалықтар «абак» деп, қытайлықтар «суанпан», жапондықтар «серобян» деп атаған. Есепшоттың қазіргі түрлері 18 ғасырда пайда болды

3-слайд                                  «Паскалина» 1642 ж француз математигі Блез Паскаль 19 жасында дүние жүзінде бірінші рет «қосу машинасы» деген атпен белгілі, жетектер мен дөңгелектерден тұратын механикалық есептеу машинасын құрастырды. Паскальдің машинасында көп мәнді сандарды қосу мүмкін болды.

4-слайд                             Есептеуіш сағаттар 1623 жылы Вильгельм Шикард "Есептеуіш сағаттар" деп аталатын төрт арифметикалық амалды орындай алатын механикалық калькуляторды ойлап тапты. Құрылғының бұлай аталу себебі, сағаттардағы сияқты, бұл құралда да тісті сақиналар мен жұлдызшалар қолданылды. Бұл құрылғыны іс жүзінде алғаш рет Шикардтың досы, философ және астроном Иоганн Кеплер өз жұмыстарында пайдаланды.

5- слайд                                     Арифмометр 1694 жылы неміс математигі Лейбниц қазіргі калькуляторлың негізін салған арифмометрді ойлап тапты. Ол- Паскаль идеясын жетілдіру барысында пайда болған механикалық есептеу машинасы. Дөңгеліктің орнына мұнда цифрлар жазылған цилиндір қолданылады. Бұл құрал күрделі қосу мен алу есептеулерін жүргізуімен қатар, сандарды бөлу көбейту, тіпті квадрат түбірін табу амалдарын да орындайтын болды. Лейбництен кейін де арифмометр бірнеше рет жетілдіруден өтті.

6- слайд                      Бэббидждің аналитикалық машинасы Адамның қатысуынсыз есептеулерді орындайтын машинаны ойлап табу идеясын 1833 жылы ағылшын математигі Чарльз Бэббидж өз жобасында баяндады. Оның ұсынысы бойынша ақпаратты енгізу мен шығару перфокарта атты қатты қағаздағы тесіктер арқылы жүзеге асырылды. Беббидж идеясы 19 ғасырда жүзеге асырыла бастады.

7- слайд                      Стол калькуляторлары 1900 жылдары механикалық калькуляторлар, кассалық аппараттар мен есептеуіш машиналары өндірісі кезінде электр қозғалтқыштарын пайдалана басталды. Алғаш төрт амалды стол калькуляторлары 1930 жылдары шығарыла басталды. - слайдның 5 буыныжәне стол калькуляиорыптеу техникңдер?

8- слайд                   ЭЕМ дамуының 5 буыны ЭЕМ–нің дамуы бірнеше буындарға бөлінеді: І. ЭЕМ-нің бірінші буыны (1945-1954 жж.) ІІ. ЭЕМ-нің екінші буыны (1950-60 жж.) ІІІ. ЭЕМ-нің үшінші буыны (1960 ж.) IV. ЭЕМ-нің төртінші буыны (1970 ж. ) V. ЭЕМ-нің бесінші буыны (Жапония, 1980-жылдар)

9-слайд                    ЭЕМ-нің бірінші буыны (1945-1954) Бірінші буын- электронды шамдар пайдаланылған ЭЕМ-дер. Олар- « ENIAC », «МЭСМ», «БЭСМ», «IBM -701», «Стрела», «М-2», «М-3», «Урал», «Урал-2», «Минск-1», «Минск-12», «М-20». Бірінші буындағы машиналар өте үлкен ауданды алады, көп энергия жұмсайды және мыңдаған электронды шамдардан тұрады. Ақпарат перфокарта арқылы енгізілді.

10- слайд ЭЕМ-нің екінші буыны (1950-60 жж.) ЭЕМ негізгі бөлігі- электронды шамдар емес, жартылай өткізгіш диодтар мен транзисторлар. Фортран, Алгол, Кобол программалау тілдері пайдалана бастады. Буын ЭЕМ-дері- «РАЗДАН-2», «IВМ-7090», «Минск-22,-32», «Урал- 14,-16», «БЭСМ-3,-4,-6», «М-220, -222»

11- слайд ЭЕМ-нің үшінші буыны (1960 ж.) Үшінші буын - интегралды схема негізінде құрылған ЭЕМ-дер. Олар бір мезгілде бірнеше программаларды қатар орындауға мүмкіндік берді. Компьютерлерді шығару үлкен өндірістік сипат алып, IBM компаниясы бұл салада көсбасшылыққа ие болды.  Бұл ЭЕМ- дерінің қуаты секундына 500 мың- 2 миллион операциялар құраса, жады 8 Мб- тан 192 Мб-қа дейін жетті.

12- слайд               ЭЕМ-нің төртінші буыны (1970 ж.) Негізі- үлкен интегралды схемалар. ЭЕМ-дердің жылдамдығы секундына ондаған миллион операциялар, жады жүздеген Мб-қа жетті. Микропроцессорлар (1971ж. Intel), микро- ЭЕМ мен дербес ЭЕМ пайда болды. Алғаш компьютер атауын 4-буын ЭЕМ-деріне берді.

13- слайд                         ЭЕМ-нің бесінші буыны  5- буын ЭЕМ-дері- бұл болашақ ЭЕМ-дер. Алғаш рет Жапонияда 1982 жылы қолға алынды. ЭЕМ-дер жасанды интеллект негізінде жұмыс істейді. Қазірдің өзінде компьютерлер ақпаратты адам дауысы, қолжазбасы немесе қағаз басылымдарынан оқи алады

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Есептеу техникасы дегеніміз-	Есептеу техникасының дамуына үлес қосқан ғалымдар	ЭЕМ дамуының буындары
ақпаратты өңдеу мен есептеудің математикалық процестерін механикаландыру және автоматтандыру үшін қолданылатын техника және математикалық құрал- жабдықтар жиынтығы.	Блез Паскаль 19 жасында дүние жүзінде бірінші рет «қосу машинасын» құрастырды. Вильгельм Шикард "Есептеуіш сағаттар" деп аталатын төрт амалды орындай алатын калькуляторды ойлап тапты. Лейбниц қазіргі калькулятордың негізін салған арифмометрді ойлап тапты. Чарльз Бэббидж аналитикалық машинаны ойлап тапты.	ЭЕМ–нің дамуы 5 буындарға бөлінеді: І. ЭЕМ-нің бірінші буыны (1945-1954 жж.)- шамдар пайдаланылды. ІІ. ЭЕМ-нің екінші буыны (1950-60 жж.)- жартылайөткізгіш диодтар пайдаланылды. ІІІ. ЭЕМ-нің үшінші буыны (1960 ж.)- интегралды схема пайдаланылды. IV. ЭЕМ-нің төртінші буыны (1970 ж. )- қазіргі компьютерлер заманы V. ЭЕМ-нің бесінші буыны (Жапония, 1980-жылдар)- жасанды интеллект буыны

Қорытынды:__________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Есептеу техникасы терминіне анықтама бер.

2.      ЭЕМ–нің дамуы қанша буындарға бөлінеді?

3.      ЭЕМ-нің бесінші буыны алғаш рет қай елде қолға алынды?

4.      Қазіргі компьютерлер қай буынға жатады?

5.      Есептеуге арналған алғашқы құралдар пайда болардың алдында ежелгі адамдар есепті қалай жүргізді?

6.      Ең ежелгі есептеу құралын ата. Ол қашан және қай елде пайда болды?

7.      Есептеу техникасы дамуына үлес қосқан қандай ғалымдарды атай аласыз?

ІІ деңгей тапсырмалары

Дұрыс жауапты тап:

1.      І буын ЭЕМ негізгі бөлігі-

Үлкен интегралды схема

Транзистор

Электронды шамдар

Интегралды схема

2.      ІІ буын ЭЕМ негізгі бөлігі-

Үлкен интегралды схема

Транзистор

Электронды шамдар

Интегралды схема

3.      ІІІ буын ЭЕМ негізгі бөлігі-

Үлкен интегралды схема

Транзистор

Электронды шамдар

Интегралды схема

4.      ІV буын ЭЕМ негізгі бөлігі-

Үлкен интегралды схема

Транзистор

Электронды шамдар

Интегралды схема

ІІІ деңгей тапсырмалары

5-буындағы ЭЕМ-дерді (жасанды интеллектті ЭЕМ) Қазақстанда дамыту үшін не істеу керек деп ойлайсыз?

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Бірінші бағанды екінші бағандағы сөздерді пайдалана отырып аяқта.

Фортран, Алгол, Кобол программалау тілдері	ІІІ буын ЭЕМ-дері кезінде пайда болды
Микропроцессорлар (1971ж. Intel), микро- ЭЕМ мен дербес ЭЕМ	перфокартаға жазылды
Стол калькуляторлары алғаш	Кеплер пайдаланды.
І буын ЭЕМ-дерінде ақпарат	ІІ буын ЭЕМ-дерінде пайдаланылды.
Есептеуіш сағаттарды өз жұмыстарында	1930 жылы шығарылды.

V. бағамдау-бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз. ___________________________________________________________________

№7 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Компьютерлік техниканың даму үрдісі
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік		Жаңа білім	•     Компьютер анықтамасын біледі. •     Джон Нейман тұжырымдамасы бойынша компьютер құрылымына жататын бөліктерді атап шығады. •     Функционалды мүмкіндіктері бойынша компьютерді қайсыбір категорияға жатқызады. •     Компьютер термині «ЭЕМ» терминін қашан толық ығыстырып шығарғанын біледі.
			Жаңа түсінік	•     Мур заңын түсіндіреді.
	Құзырлылық		Қолданым әрекеті	•     Жаңа сабақ барысында пайдаланған сөздерді толық емес сөйлемдерді толықтыруда қолданады.
			Талдау әрекеті	•     Алғашқы компьютерлер мен қазіргі заманғы компьютерлерді салыстырады.
			Шығармашылық әрекет	•     Джон фон Нейман тұжырымдаған компьютер құрылымының әр бөлігіне сәйкес сипаттаманы оң бағандағы сөздермен байланыстырып, толық сөйлем жасайды.
	Құнды-лық		Бағамдау әрекеті	•     Компьютерлік техниканың даму үрдісін түсіндіреді. Оның болашақ дамуын бағалайды.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (12 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (18 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		•  Мұғалім материалды толығымен меңгеруге көмектеседі. •  Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
		•  Есептеу техникасы, есепшот, арифмометр, аналитикалық машина, Электронды Есептеуіш Машина (ЭЕМ), интегралды схема, жасанды интеллект, компьютер, микрокомпьютерлер (дербес компьютер), миникомпьютерлер, мейнфреймдер, суперкомпьютерлер
	•  Оқушыда дағды қалыптастыру:
		•  Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. •  Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. •  Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Ақпарат көздері:
		1.    Жұматаев Б. «Компьютер». Қазақстан ұлттық энциклопедиясы. 2002, Алматы. 2.    Уикипедия Ашық Энциклопедиясы. «Компьютер» . Ақпарат көзі: http://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80

	Оқушы жетістігін бағалау:
			• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
	Үй тапсырмасы:
			• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Өтілген материалды қайталау, анықтама жаттау
			• Бонус-балл тапсырмасы Қазіргі таңдағы компьютерлік технология саласында қандай зерттеу жұмыстарының болып жатқаны, инновациялық идеялардың ашылып жатқаны жайлы не білесіз?
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
				і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Өткен сабақ бойынша қайталау.

2.      Компьютер. Жұмыс принципі мен түрлері.

3.      Мур заңы.

4.      Алғашқы компьютерлер мен қазіргі заманғы компьютерлерді салыстыру

5.      Компьютерлік техниканың қолданысы, даму үрдісі мен болашағы.

Слайдтар:

1-слайд                            Өткен сабақты қайталау *        Есептеу техникасы— ақпаратты өңдеу мен есептеудің математикалық процестерін механикаландыру және автоматтандыру үшін қолданылатын техника және математикалық құрал- жабдықтар жиынтығы. *        Ең ерте есептеу құралы- есепшот. Есептеу техникасының дамуына үлес қосқан ғалымдар *        Блез Паскаль 19 жасында дүние жүзінде бірінші рет «қосу машинасын» құрастырды. *        Вильгельм Шикард "Есептеуіш сағаттар" деп аталатын төрт амалды орындай алатын калькуляторды ойлап тапты. *        Лейбниц қазіргі калькулятордың негізін салған арифмометрді ойлап тапты. *        Чарльз Бэббидж аналитикалық машинаны ойлап тапты.

2-слайд                            Өткен сабақты қайталау  ЭЕМ–нің дамуы 5 буындарға бөлінеді: І. ЭЕМ-нің бірінші буыны (1945-1954жж.)- шамдар пайдаланылды. ІІ. ЭЕМ-нің екінші буыны (1950-60 жж.)- жартылайөткізгіш диодтар пайдаланылды. ІІІ. ЭЕМ-нің үшінші буыны (1960 ж.)- интегралды схема пайдаланылды. IV. ЭЕМ-нің төртінші буыны (1970 ж. )- қазіргі компьютерлер заманы V. ЭЕМ-нің бесінші буыны (Жапония, 1980-жылдар)- жасанды интеллект буыны

3-слайд                                     Компьютер            Компьютер (ағылш. computer- есептеуіш, лат. computo- есептеймін) – тапсырылған арнайы нұсқаулар жиынтығы- бағдарлама бойынша есептеу амалдарының күрделі тізбегін орындау арқылы электрондық түрде ақпарат қабылдауға, өңдеуге, сақтауға және беруге арналған машина. Компьютер термині ХХ ғ-дың 90 жылдары «ЭЕМ» терминін толық ығыстырып шығады.

4-слайд                     Компьютердің жұмыс істеу принципі 1945 ж. тұңғыш компьютерді жасау барысында америкалық математик және физик Джон фон Нейман компьютер құрылымының негізін тұжырымдады: *        Арифметикалық- логикалық - есептеу және логикалық операцияларды тікелей орындайды. *        Басқару – бағдарламаларды басқару процесін жүзеге асырады. *        Есте сақтау (жад)- бағдарламалар мен ақпаратты сақтайды. *        Сыртқы құрылғылар- ақпаратты енгізеді және шығарады.  Ішінара өзгерістермен (арифмет.-логикалық және басқару құрылғылары орталық процессорға біріктірілді) бұл принцип компьютер құрылымында қазірге дейін сақталған.

5- слайд                   Компьютерлік техника түрлері Функционалдық мүмкіндіктері бойынша: Микрокомпьютерлер (дербес компьютер); Миникомпьютерлер; Мейнфреймдер; Суперкомпьютерлер.

6- слайд                              Мур Заңы Егер есептеуіш құрылғылардың 1900 жылдан бастап даму тарихына көз жүгіртетін болсақ, машиналардың жұмыс өнімділігі әрбір 18-24 айда екі есеге өсіп отырғанын байқаймыз. Бұл ерекшелікті алғаш рет 1965 жылы «Intel» компаниясының басшыларының бірі Гордон Е. Мур сипаттаған болатын. Компьютерлер көлемінің кішірею процесі де осындай жылдамдықпен жүріп келеді.

7- слайд  Алғашқы компьютерлер мен қазіргі заманғы компьютерлерді салыстыру Алғашқы электрондық есептеуіш машиналар көптеген тонна салмағы бар, бірнеше бөлмеде орналасқан үлкен құрылғылар болатын. Олардың қымбат екені сонша, оларды тек үкіметтер мен үлкен зерттеу ұйымдары ғана пайдалана алатын еді. Компьютер дәуірінің бастапқы кезеңдерінде компьютердің негізгі қызметі — есептеу деп саналатын. Қазіргі кезде олардың негізгі қызметі — басқару болып табылады. Қазіргі заманғы компьютерлердің басым бөлігінде алға қойылған мәселе әуелі математикалық терминдерде сипатталады, бұл кезде барлық қажетті ақпарат екілік жүйеде (бір және ноль ретінде) көрсетіледі, содан кейін оны өңдеу үшін қарапайым логика алгебрасы қолданылады- слайдның 5 буыныжәне стол калькуляиорыптеу техникңдер?

8- слайд Компьютерлік техниканың даму үрдісі Бастапқыда компьютерлер толықтай механикалық жүйе болғандығы белгілі. ХХ ғасырдың 30-жылдары телекоммуникациялық өндіріс электромеханикалық компоненттерді ұсынды, ал 40-жылдары вакуумдық электрондық лампалар негізінде құрылған толықтай электрондық компьютерлер жасалды. 50-60-жылдары лампалардың орнына транзисторлар келді, ал 70-жылдардың басында — қазіргі кезге дейін қолданылатын интегралдық жүйелер (кремний чиптері) пайдаланыла бастады.

9-слайд                   Компьютерлік техника қолданысының үрдісі 1.      Алғашқы компьютерлер тек қана есептеулер үшін қолданылған болатын. Ең алғашқы шыққан бағдарламалау тілі - Фортран тілі де осы себепті тек қана есептеулер шығаруға арналған болатын. 2.      Екінші жолы - мәліметтер базасы үшін. Мәліметтер базасын басқару үшін күрделі компьютерлер және ақпаратты енгізу-шығару, сақтауға қажетті күрделі жүйелер қажет болды. Осы мақсаттарда Кобол тілі пайда болды. 3.      Үшінші жолы - әр түрлі құрылғылармен бірге қолдану. Даму жолы арнайы мамандандырылған құрылғылардан стандартты компьютерлік жүйеге дейін болды. 4.      Соңында, ақпаратпен орындалатын кез-келген жұмыс (мәтінді енгізу, фильм қарау) компьютер көмегімен жүзеге асырылатын болды. Компьютерлер қолданылатын салалардың ішіндегі ең күрделі, ең аз дамыған саласы жасанды интеллект - компьютерлерді белгілі бір алгоритм жоқ жерде пайдалану болып табылады.

10- слайд                           Компьютерлік техника болашағы Қазіргі кезде оптикалық компьютерлердің жобасы жасалуда. Бұл компьютерлер электр сигналдарының орнына жарық сигналдарын қолданады. Басқа перспективті бағыт- компьютерлік технологияда молекулярлық биология және ДНҚ зерттеулерінің жетістіктерін қолдану. Сонымен қоса, есептеуіш техника саласындағы өте үлкен өзгерістерге әкелуі мүмкін тәсілдердің бірі кванттық компьютерлерді жасауға негізделген.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Компьютер дегеніміз	Алғашқы компьютерлер мен қазіргі заманғы компьютерлерді салыстыру	Компьютерлік техника қолданысының үрдісі
тапсырылған арнайы нұсқаулар жиынтығы- бағдарлама бойынша есептеу амалдарының күрделі тізбегін орындау арқылы электрондық түрде ақпарат қабылдауға, өңдеуге, сақтауға және беруге арналған машина. Компьютер термині ХХ ғ-дың 90 жылдары «ЭЕМ» терминін толық ығыстырып шығады.	Алғашқы электрондық есептеуіш машиналар көптеген тонна салмағы бар, бірнеше бөлмеде орналасқан үлкен құрылғылар болатын. Олардың қымбат екені сонша, оларды тек үкіметтер мен үлкен зерттеу ұйымдары ғана пайдалана алатын еді. Компьютер дәуірінің бастапқы кезеңдерінде компьютердің негізгі қызметі — есептеу деп саналатын. Қазіргі кезде олардың негізгі қызметі — басқару болып табылады. Қазіргі заманғы компьютерлердің басым бөлігінде алға қойылған мәселе әуелі математикалық терминдерде сипатталады, бұл кезде барлық қажетті ақпарат екілік жүйеде (бір және ноль ретінде) көрсетіледі, содан кейін оны өңдеу үшін қарапайым логика алгебрасы қолданылады.	Алғашқы компьютерлер тек қана есептеулер үшін қолданылған болатын. Ең алғашқы шыққан бағдарламалау тілі - Фортран тілі де осы себепті тек қана есептеулер шығаруға арналған болатын. Екінші жолы - мәліметтер базасы үшін. Мәліметтер базасын басқару үшін күрделі компьютерлер және ақпаратты енгізу-шығару, сақтауға қажетті күрделі жүйелер қажет болды. Осы мақсаттарда Кобол тілі пайда болды. Үшінші жолы - әр түрлі құрылғылармен бірге қолдану. Даму жолы арнайы мамандандырылған құрылғылардан стандартты компьютерлік жүйеге дейін болды. Соңында, ақпаратпен орындалатын кез-келген жұмыс (мәтінді енгізу, фильм қарау) компьютер көмегімен жүзеге асырылатын болды. Компьютерлер қолданылатын салалардың ішіндегі ең күрделі, ең аз дамыған саласы жасанды интеллект - компьютерлерді белгілі бір алгоритм жоқ жерде пайдалану болып табылады.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Компьютер сөзінің ағылшын тіліндегі аудармасы

2.      Компьютер сөзіне анықтама беріңіз

3.      Компьютер термині «ЭЕМ» терминін қашан толық ығыстырып шығарды?

4.      1945 жылы тұңғыш компьютерді жасаған америкалық ғалым

5.      Джон Нейман тұжырымдамасы бойынша компьютер құрылымына жататын бөліктерді атаңыз.

6.      Функционалдық мүмкіндіктері бойынша компьютердің қандай түрлері бар?

7.      Мур заңы дегеніміз не?

ІІ деңгей тапсырмалары

1.      Берілген сөздерді пайдаланып, төмендегі сөйлемдерді толықтыр:

интегралдық жүйелер, машина, есептеу, сақтауға, есептеуіш, басқару, жарық сигналдарын.

            Компьютер дәуірінің бастапқы кезеңдерінде компьютердің негізгі қызметі —..............деп саналатын. Қазіргі кезде олардың негізгі қызметі —..............болып табылады. Компьютер (ағылш. computer-.........., лат. computo- есептеймін) – тапсырылған арнайы нұсқаулар жиынтығы- бағдарлама бойынша есептеу амалдарының күрделі тізбегін орындау арқылы электрондық түрде ақпарат қабылдауға, өңдеуге, ................және беруге арналған.......... 70-жылдардың басында — қазіргі кезге дейін қолданылатын ...................(кремний чиптері) пайдаланыла бастады. Қазіргі кезде оптикалық компьютерлердің жобасы жасалуда. Бұл компьютерлер электр сигналдарының орнына ......................қолданады.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Алғашқы компьютерлер мен қазіргі заманғы компьютерлерді салыстырыңыз.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1945 ж. тұңғыш компьютерді жасау барысында америкалық математик және физик Джон фон Нейман компьютер құрылымының негізін тұжырымдады.
Сол бағанда берілген бөлікке сәйкес сипаттаманы оң бағаннан
тауып байланыстыр.

Арифметикалық- логикалық	бағдарламалар мен ақпаратты сақтайды.
Басқару	есептеу және логикалық операцияларды тікелей орындайды.
Есте сақтау (жад)	ақпаратты енгізеді және шығарады.
Сыртқы құрылғылар	бағдарламалды басқару процесін жүзеге асырады.

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

№8 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Бақылау жұмысы. 1-тоқсан.
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік		Жаңа білім	• 1-тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіреді.
			Жаңа түсінік	• Ақпаратты қорғау тәсілдерін, вирус ұғымын, ақпаратты сығу, мұрағаттау процестерін түсінеді.
	Құзырлылық		Қолданым әрекеті	• Ақпарат ұғымы, ақпаратты сығу және компьютер жайлы білімін пайдаланады.
			Талдау әрекеті	• Алғашқы және қазіргі компьютерлерді салыстырады. • Компьютерлік техника қолданысының және дамуының үрдісін суреттейді. • Архиватордың біркелкі тізбектерді ауыстыру әдісі мен артық ақпаратты жою әдісі бойынша жұмыс істеуін талдайды.
			Шығармашылық әрекет	• Бақылау жұмысына байланысты шығармашылық әрекет орындалмайды.
	Құнды-лық		Бағамдау әрекеті	• Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасайды.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (5 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (0 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (40 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (0 мин.). V. Бағамдау-бағалау (0 мин.).
	Сабақ типі: Оқушылардың білімін бақылау, бағалау.
	Оқыту әдісі: Репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		•     Оқушыларға есептерді бірнеше нұсқа ретінде ұсыну •     Нұсқалар әр деңгейге тиесілі сұрақ нөмірімен анықталады: тақ сұрақтар- А нұсқасы, жұп сұрақтар- В нұсқасы
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
		Ақпарат қауіпсіздігі, ақпаратты блоктау, санкцияланбаған таралым, пароль, шифр, сигнатура, биометриялық әдіс, вирус, желілік, файлдық, жүктемелік, резидентті, резидентті емес, профилактика, флаги, доктор, ревизор, детектор, фильтр, вакцинатор, антивирус, антивирусты монитор, ақпаратты сығу, архиватор, архив, WinRAR, есептеу техникасы, есепшот, арифмометр, аналитикалық машина, Электронды Есептеуіш Машина (ЭЕМ), интегралды схема, жасанды интеллект, компьютер
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
		Бақылау жұмысына дайындық мақсатында барлық слайд материалдарын, деңгейлік тапсырмалар мен үй жұмысы тапсырмаларын қайталау.
	Ақпарат көздері:
		1. 1referat.kz. “Ақпарат қасиеттері. Ақпарат типтері. Ақпаратты кодтау”. Ақпарат көзі: http://1referat.kz/informatika/aqparat-qasietteri-aqparat-tipteri-aqparatty-kodtau.html
	Оқушы жетістігін бағалау:
		Оқушының бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.

	Үй тапсырмасы:
			• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы:
			Бақылау жұмысында жауап бере алмаған немесе жауабына сенімді емес сұрақтарды қарау, қатемен жұмысқа дайындалу
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
				і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Ақпарат және ақпараттық үдерістер

2.      Компьютер. Есептеу техникасының даму үрдісі

 Слайдтар:

1-слайд                                               Ақпарат Ақпарат термині латынның informatio – түсіндіру, баяндау деген сөзінен шыққан. Жалпы түрде ақпарат дегеніміз – ол нақты өмірді белгілермен немесе сигналдардың көмегімен бейнелеу. Жеке жағдайда ақпарат деп адамның қоршаған ортадан алатын мәліметтерін айтамыз. Ақпарат – қоршаған ортадағы объектілер мен құбылыстардың параметрлері, қасиеттері, жай күйі туралы білімді кеңейтетін, анықталмағандықтарды азайтатын мәліметтер жиыны.

2-слайд                           Ақпараттың сыртқы қасиеттері Объектілік және субъектілік қасиеті. Ақпараттың жеке көзқарастар мен талқылаудан тәуелсіздігін анықтайтын қасиет Толықтық қасиеті. Ақпараттың объектіні немесе үрдісті толық мінездеу қасиеті. Бұл қасиет ақпараттың сапасын және оның қажетті шешім қабылдауға жеткіліктігін анықтайды. Өзектілік (дәлуақыттылық) қасиеті. Ақпараттық ағымдық уақыт мезетіне сәйкестік дәрежесін анықтайтын қасиет. Бұл қасиет ақпараттың толықтығымен біріге отырып оның құндылығын анықтайды. Ақиқаттық қасиеті. Ақпаратта жасырын қателіктердің болмауы қасиеті. Ақпарат қабылдағыш алған уақытта белгілі мөлшерде «ақпараттық шуыл» болуы мүмкін, ол неғұрлым аз болса, ақпараттың ақиқаттығы жоғарылайды. Қатынау мүмкіндігі қасиеті. Пайдаланушының ақпаратты алу мүмкіндігі дәрежесін анықтайтын қасиет. Ақпаратқа қатынау мүмкіндігінің жоқтығы оны қатынауға мүмкін емес етеді. Адекваттық қасиеті. Ақпараттың өзі бейнелейтін объектіге немесе құбылысқа, үрдіске бірмәнді сәйкестігін анықтайтын қасиет. Бұл қасиет ақиқаттық және қолданушы мұқтаждығына сәйкес келу қасиеттерімен анықталады. Эргономдық қасиеті. Белгілі қолданушы үшін ақпараттың пішімі мен көлемінің ыңғайлылық дәрежесін көрсететін қасиет.

3-слайд                        Ақпарат қауіпсіздігі мен оны қорғау Ақпараттың қауіпсіздігі – ақпарат тұтастылығының физикалық және логикалық бұзылуынан немесе санкцияланбаған пайдаланудан қорғаныс жасау. Ақпаратты қорғау – ақпараттың сыртқа кетуінің, оны ұрлаудың, жоғалтудың, рұқсатсыз жоюдың, өзгертудің, маңызына тимей түрлендірудің, рұқсатсыз көшірмесін алудың, бұғаттаудың алдын алу үшін жүргізілетін шаралар кешені. Яғни, ақпаратты қорғау- автоматтандырылған жүйелерде оның бекітілген қорғаныс статусын қолдайтын арнайы механизмдерді құрау және қолдау процесі.

4-слайд                         Сұрау арқылы ақпаратты қорғау Парольдер – жүйеге ену үшін қажетті кілттер ретінде қарастырылады және ақпарат тұтастығын сақтауды қамтамасыз етеді. Бірақ, олар басқа мақсаттар үшін де қолданылады, мысалы, дискіенгізгіште жазуды бұғаттауда, мәліметтерді шифрлеу командаларында, т. б. Парольдерді 7 негізгі топтарға бөледі: *        қолданушы орнататын парольдер; *        жүйемен генерацияланатын парольдер; *        енудің кездейсоқ кодтары; *        жартылай сөз; *        кілттік фазалар; *        “сұрақ -жауап” түріндегі интерактивті тізбек; *        “қатаң ” парольдер.

5-слайд             Ақпаратты қорғаудың техникалық құрылғылары

6-слайд                             Компьютерлік вирустар Компьютерлік вирустар – жұмыс істейтін компьютерде рұқсат етілмеген іс- әрекеттерді орындауға арналған программа коды. Ішінде вирусы бар программа “жұқтырылған” деп аталады. Программалық вирус компьютерге иілгіш дискілерден, немесе интернеттен алынған тексерілмеген программаларды іске қосқанда енеді. Сондықтан вирустар енуінің негізгі жолдары – компьютерлік желілер және дисктер болып табылады.

7-слайд                          Вирусқа қарсы программалар Флаги немесе доктор дискілерді немесе бұзылған программаларды тазалайды, олардан вирус денесін «тістеп алу» арқылы программаларды бұзылғанға дейінгі қалыпқа келтіреді. Ревизор программалар – бірінші дискінің жүйелік аймақтары және программа күйі жайлы ақпараттарды есіне сақтап, сосын оны бастапқы күйімен салыстырады. Келіспеушіліктер болса, онда ол жайлы пайдаланушыға хабарлайды. Ревизор докторлар- ревизор мен докторлар қызметін атқарады.

8-слайд                           Вирусқа қарсы программалар Детекторлар- нақты вирустарға арналған, вирустың денесіндегі кодты тексерілетін программалар кодымен тізбектей тексеруге негізделген. Фильтрлер- бұл резидентті программалар, қолданушыны қандай да бір программаның дискке жазылуының барлық мүмкіндіктері туралы, оларды форматтау туралы, және де басқа сенімсіз әрекеттер туралы хабардар етеді. Бұл жағдайда берілген әрекетке рұқсат ету, етпеу туралы сұраныс шығады. Вакцина программалары дискілерді немесе программаларды оның жұмыс нәтижесінде модификациялайды, вакцинацияланған программаны вирусталған деп қабылдайды.

9-слайд                                           Архиваторлар Архиватор дегеніміз- ақпаратты сығудың арнайы жолдарымен файлдардың кішірейтілген көлемдегі көшірмелерін жасауға мүмкіндік беретін программа. Архиваторлардың негізгі сипаттамалары: *        Сығу деңгейі- бастапқы және өңделген файлдар көлемінің қатынасы. *        Сығу жылдамдығы- белгілі бір ақпарат бөлігін сығуға кеткен уақыт. *        Сервис (міндеттер топтамасының кеңдігі)

10-слайд                               ЭЕМ дамуының 5 буыны ЭЕМ–нің дамуы бірнеше буындарға бөлінеді: І. ЭЕМ-нің бірінші буыны (1945-1954 жж.) ІІ. ЭЕМ-нің екінші буыны (1950-60 жж.) ІІІ. ЭЕМ-нің үшінші буыны (1960 ж.) IV. ЭЕМ-нің төртінші буыны (1970 ж. ) V. ЭЕМ-нің бесінші буыны (Жапония, 1980-жылдар)

11-слайд                                    Компьютер Компьютер (ағылш. computer- есептеуіш, лат. computo- есептеймін) – тапсырылған арнайы нұсқаулар жиынтығы- бағдарлама бойынша есептеу амалдарының күрделі тізбегін орындау арқылы электрондық түрде ақпарат қабылдауға, өңдеуге, сақтауға және беруге арналған машина. Компьютер термині ХХ ғ-дың 90 жылдары «ЭЕМ» терминін толық ығыстырып шығады.
	іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Ақпарат және ақпараттық үдерістер	Компьютер. Есептеу техникасының даму үрдісі

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Шығу облысына қарай ақпарат түрі емес нұсқаны таңда

a.Қарапайым              b.Биологиялық         c.Визуалды          d.Әлеуметтік

2. Беру және қабылдау әдістеріне қарай ақпарат түрі емес нұсқаны таңда

a.Аудиальды              b.Тактильді              c.Машиналық       d.Биологиялық

3. Тек ақпараттың сыртқы қасиеттері жазылған қатарды анықта

a.  Толықтық, өзектілік, адекваттық, эргономдық

b.  Толықтық, әлеуметтік, эргономдық, өзектілік

c.  Қатынау мүмкіндігі, толықтық, эргонмдық

d.  Объектілік, толықтық, әлеуметтік

4. Ең негізгі ақпараттың ішкі қасиеті

a. Ақпарат көлемі                           b.Ақпарат авторы

c.Ақпарат өзектілігі                        d.Ақпараттың өзгеру датасы

5. Ақпарат қауіпсіздігі тарапынан алғандағы ақпараттың категориялары

a.       Құпиялылығы, бүгіндігі, түпнұсқалылығы, кодталуы

b.      Құпиялылығы, бүгіндігі, түпнұсқалылығы, апеллияциялануы

c.       Құпиялылығы, түпнұсқалылығы, басқалардан ерекшелігі

d.      Құпиялылығы, бүгіндігі, қарапайымдылығы

6. Ақпаратқа әсер ету түрі емес нұсқаны тап

a.Санкцияланбаған таралым             b.Ақпаратты блоктау

c.Ақпарат бүгіндігінің бұзылуы       d.Ақпаратты жеткізу

7. Парольдің қанша негізгі топтары бар

 a.3              b.7            c.5               d.8

8. Ақпаратты қорғаудың техникалық құралдарына жатпайды

     а.Электронды қорғау құрылғылары        b.Оптикалық қорғау құрылғылары

     c. Биометриялық қорғау құрылғылары    Әскери қорғау құрылғылары

9. Биометриялық әдістерді тізіп жаз

10. Өмір сүру ортасына қарай вирустардың түрлері қандай болады?

a.Желілік, файлдық, жүктемелік              b.Интернеттік, папкалық, файлдық

c.Аудиолық, файлдық, жүктемелік          d.Желілік, папкалық, көшірмелі

11. Жұқтыру әдісіне қарай вирус түрлері қалай бөлінеді?

a.    Резидентті, резидентті емес

b.    Жұқпалы, көшірмелі

c.    Жұғуы тез жүретін, жұғуы уақыт өте белгілі болатын

d.    Файлдық, желілік

12. Әсері бойынша вирус түрлері қалай бөлінеді?

a.       Жұғуы тез жүретін, жұғуы уақыт өте белгілі болатын

b.      Жұқпалы, көшірмелі

c.       Өте қауіпті, қауіпті, қауіпті емес

d.      Резидентті, резидентті емес

13. Вирусқа қарсы программалар қатарына жатпайды

a. Ревизорлар                          b.Докторлар

c.Вакцинаторлар                     d.Профилактиктер

14. Антивирус программаларының өзің білетін атауларын тізіп жаз

15. Вирустар енуінің негізгі жолы

a.Компьютерлік желілер мен дисктер       b.Суреттер мен аудиофайлдар

c.Фильмдер                                              d.Ойындар

16. Ақпараттың сығу деңгейі мен жылдамдығына әсер етушілер қатарына жатпайды

a.Қолданылатын программа түрі                b.Сығу әдісі

c.Бастапқы файл типі                                 d.Көшіру

17. Жақсы сығылатын файлдар

a.Графикалық, текстілік                             b.Атқарушы программа файлдары

c.Жүктеу программалары файлдары           d.Архивтелген файлдар

18. Архиватордың негізгі сипаттамаларына жатпайды

a.Сығу деңгейі                                           b.Сығу жылдамдығы

c.Шығарушы компания атауы                    d.Сервис

19. Архиватор негізгі қанша топқа бөлінеді

a.3                  b.2              c.5                 d.4

20. Архивтің ерекше деп аталатын түрлерін жаз

21. Ең алғашқы есептеу құралы

a.Калькулятор               b.Паскалина             c.Есепшот         d.Арифмометр

22. Есептеу техникасының дамуына үлес қосқан ғалымдар

23. Алғаш төрт амалды стол калькуляторы пайда болған жыл

a.1900               b.1930           c.1945            d.1901

24. ЭЕМ дамуының қанша буыны бар

a.3                     b.2               c.5                   d.4

25. Бірінші буынды ЭЕМ-дерде ақпарат қайда жазылды

a.Перфокарта                        b.Микропроцессорларда

c.Интегралды схемада           d.Транзисторларда

26. Фортран, Алгол, Кобол программалау тілдері пайдалана басталды

a.Бірінші буында                   b.Екінші буында

c.Үшінші буында                  d.Төртінші буында.

27. ЭЕМ атауы компьютер сөзімен ауыстырылған кезең

a.Бірінші буында             b.Екінші буында

c.Үшінші буында            d.Төртінші буында

28. Арифмометрді ойлап тапқан неміс математигі

a.Блез Паскаль                   b.Вильгельм Шикард

c.Лейбниц                         d.Чарльз Беббидж

29. Аналитикалық машинаны ойлап тапқан ағылшын математигі

a.Блез Паскаль                   b.Вильгельм Шикард

c.Лейбниц                          d.Чарльз Беббидж

30. Есептеуіш сағаттар авторы

a.Блез Паскаль        b.Вильгельм Шикард     c.Лейбниц   d.Чарльз Беббидж

31. Қосу машинасын ойлап тапқан француз математигі

a.Блез Паскаль        b.Вильгельм Шикард     c.Лейбниц   d.Чарльз Беббидж

32. Тұңғыш компьютерді жасаған америкалық математик және физик

a.Блез Паскаль                      b.Вильгельм Шикард   

c.Джон фон Нейман              d.Чарльз Беббидж

33. Тұңғыш компьютерді жасалған жыл

a.1900                   b.1930               c.1945               d.1901

34. Функционалдық мүмкіндіктері бойынша компьютерлік техника түрлеріне жатпайды

a.Микрокомпьютерлер (дербес компьютер)       b.Миникомпьютерлер

c.Мейнфреймдер                                               d.Калькуляторлар

e.Суперкомпьютерлер

35. Мур Заңын сипаттап жаз

36. Ең алғаш шыққан программалау тілі

a.Паскаль                 b.С++             c.Фортран          d.Алгол

ІІ деңгей тапсырмалары

Берілген сөздердің анықтамасын жаз:

1. Ақпарат анықтамасы

2. Ақпарат қауіпсіздігі анықтамасы

3. Ақпаратты қорғау дегеніміз не?

4. Пароль анықтамасы

5. Шифрлер дегеніміз не?

6. Сигнатуралар дегеніміз не?

7. Компьютерлік вирустар анықтамасы

8. Ақпаратты сығу дегеніміз не?

9. Архиватор анықтамасы

10. Есептеу техникасы анықтамасы

11. Компьютер анықтамасы

12. WinRAR сипаттамасы

ІІІ деңгей тапсырмалары

1.ЭЕМ 5 буынын сипаттап жаз

2.Алғашқы компьютерлер мен қазіргі компьютерлерді салыстырып жаз

3.Компьютерлік техника қолданысының үрдісі

4.Джон фон Нейман ұсынған алғашқы компьютердің жұмыс істеу принципі

5.Архиватордың біркелкі тізбектерді ауыстыру әдісі мен артық ақпаратты жою әдісі бойынша жұмыс істеуін талдаңыз

6.Вирус жұққан компьютер белгілерін тізіп жазыңыз.

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№9 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Алгоритм ұғымы.
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік		Жаңа білім		•       Алгоритм терминін таниды. •       Алгоритм жазу жолдарын үлкен екі категорияға жатқызады.
			Жаңа түсінік		•       Алгоритмді графикалық түрде жазудың кейбір элементтерін айырып таниды. •       Алгоритмді орындау мысалын келтіреді.
	Құзырлылық		Қолданым әрекеті		•       Қатесі бар алгоритмдерді өзгертеді. •       Алгоритм ұғымына сәйкес келетін жағдайларды көрсетеді.
			Талдау әрекеті		•       Логикалық есептерді шешуде алгоритм ұғымының рөлін ерекшелейді.
			Шығармашылық әрекет		Ғылымда және тұрмыста маңызы бар мәселелерді шешу арқылы алгоритм ұғымын толығымен түйіндейді.
	Құндылық		Бағамдау әрекеті		•        Өмір алгоритмдерден тұратындығының түсіндірмесін береді. •       Математикадағы есеп шығару ережелері мен алгоритмдер арасындағы байланысты анықтайды.
	Сабақ құрылымы:
			І. Ақпарат алмасу (15 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (3 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (7 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Сабақта жаңа білімді игеру
	Оқыту әдісі: Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
			•  Жаңа терминологиямен таныстыру •  Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету •  Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
			• Алгоритм, программа, блок-схема, алгоритмнің сөз түріндежазылуы, алгоритмнің график түрінде жазылуы
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
			•  Жаңа өткен тақырыпты толық игеру •  Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау •  Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
	Ақпарат көздері:
			1. Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г.Мадиярова. 2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп. 2. В.Федосеева, Ю.Базанова. Алгоримты в нашей жизни. Ақпарат көзі: http://900igr.net/kartinki/informatika/Algoritmy/048-Algoritmy-v-nashej-zhizni.html 3. Алгоритм и его свойства. Ақпарат көзі: school.baltinform.ru/files/3/documents_28420_file.ppt‎ 4. С. Яковлев. Что такое алгоритм.... Ақпарат көзі: http://school10-rasskazovo.narod.ru/INFO/site-alg/algoritm.htm
	Оқушы жетістігін бағалау:
			•       Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
	Үй тапсырмасы:
			• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Анықтамаларды жаттау, өмірде кездесетін 2 алгоритм мысалын және математикада қолданатын 1 алгоритм мысалын келтіру.
			• Бонус-балл тапсырмасы Биология, география пәндеріде кездесетін алгоритм мысалдарын келтіру
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
				і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. “Алгоритм” терминінің анықтамасы, шығу тарихы
2. Алгоримді күнделікті өмірде қолдану, мысалдар
3. Алгоритмді жазу жолдарына қысқаша шолу
4. Алгоритмді информатика, математика және логикалық есептерді шешуде қолдану, мысалдар

Слайдтар:

1-слайд                                Алгоритм дегеніміз не? Алгоритм дегеніміз реттелген амалдар жиыны, кезекпен орындалатын операциялар тізімі.

2-слайд “Алгоритм” сөзінің пайда болу тарихы •      Алгоритм атауы атақты араб математигі Әл-Хорезми есімінің           латынша Algorithmi болып жазылуынан шыққан. •      Әл-Хорезми санаудың ондық жүйесінде көпорынды сандар мен арифметикалық амалдардың орындалу ережесін ұсынған. •      Әл-Хорезми (763-850 жж.)

3-слайд Күнделікті өмірдегі алгоритм мысалдары •      Техника құралдарын қолдануға арналған инструкциялар •      Тағам дайындауға арналған рецепттер •      Ойын ережелері және т. б.

4-слайд               “Мектепке жиналу” алгоритмі

5-слайд “Кілемді тазалау” алгоритміне жетпейтін командаларды ретпен қой

6-слайд                    Тапсырма жауаптары

7-слайд                               Алгоритм жазу жолдары —  Алгоритмнің график түріндегі кескінделуі блок-схема деп аталады.

График түрінде кескінделген алгоритм   8-слайд                         «Мектепке жиналу» алгоритмі Сөз түрінде жазылған алгоритм Басы Ояну Төсектен тұру Жуыну Киіну Таңғы ас ішу Портфельді жинау Соңы

9-слайд Кейбір блок-схема элементтері Алгоритмнің басы мен аяғын көрсетеді. Процесстерді белгілеу үшін қолданылады. Мысалы, математикалық өрнектерді есептеу.

10-слайд Информатика мен математикада алгоритм ұғымының қолданылуы —  Алгоритм – берілген есептің шығару жолын реттелген амалдар (командалар) тізбегі түріне келтіру —  Алгоритмді компьютерде орындау үшін оны программа түрінде жазып шығу керек. —  Программа дегеніміз командалар тізбегі.

11-слайд                   Математикадағы алгоритмдер Квадрат теңдеу шешу алгоритімі —  Фигуралардың ауданын, көлемін табу алгоритмдері —  Бөлшек сандарға амалдар қолдану алгоритмдері, т. б.

12-слайд                  Есеп. Өзеннің арғы жағалауына өту             Екі адам ғана сиятын қайық өзен жағалауында тұр. Осы жағалауға екі саяхатшы мен екі қарақшы келді. Қарақшылар саяхатшыларды шабуылдауға батылдары жетпеді. Алайда, егер жағалауда бір саяхатшы және екі қарақшы қалса, онда олар саяхатшыны шабуылдайды. Саяхатшылар мен қарақшылар өзеннің арғы бетіне аман жетуі үшін не істеулері керек?  Белгілеулер:  С1 – бірінші саяхатшы;  С2 – екінші саяхатшы;  Қ1 – бірінші қарақшы;              Қ2 – екінші қарақшы;

13-слайд

14-слайд •          Алгоритмдер барлық сабақтарда қолданылады. •          Өмірде де барлық жерде бізді қоршаған – алгоритмдер. •          Өмірдің өзі – жеке бір алгоритм. •         Алгоритмдер жайлы түсінігіміздің бар болса да, жоқ болса да, өмір алгоритмге сүйене отырып жалғасады.
		іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

“Алгоритм” терминінің анықтамасы, шығу тарихы	Алгоримді күнделікті өмірде қолдану, мысалдар	Алгоритмді жазу жолдарына қысқаша шолу	Алгоритмді информатика, математика және логикалық есептерді шешуде қолдану, мысалдар
Алгоритм дегеніміз реттелген амалдар жиыны, кезекпен орындалатын операциялар тізімі. Алгоритм атауы атақты араб математигі Әл-Хорезми есімінің латынша Algorithmi болып жазылуынан шыққан.	Өмірде де барлық жерде бізді қоршаған – алгоритмдер. Алгоритмдер барлық сабақтарда қолданылады.	Алгоритмнің негізгі екі жазылу жолы бар: сөз түрінде және графикалық. Алгоритмнің график түріндегі кескінделуі блок-схема деп аталады.	Квадрат теңдеу шешу алгоритімі, фигуралардың ауданын, көлемін табу алгоритмдері, бөлшек сандарға амалдар қолдану алгоритмдері және т. б. мысалдар математика есептерін шешуде алгоритмдер қажет екенін көрсетеді. Информатикадағы алгоритм ұғымы программа ұғымымен тікелей байланысты. Алгоритмді компьютерде орындау үшін оны программа түрінде жазып шығу керек.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.         Алгоритм дегеніміз:

a)      орындаушы жүзеге асыратын командалар тізбегі;

b)       орындаушының командалар жүйесі;

c)       математикалық модель;

d)       ақпараттық модель;

2.         Алгоритм жазудың қандай түрлері бар?

3.         Блок-схема алгоритм жазу жолдарының қай түрін көрсетеді?

4.         Процессті белгілейтін блок-схема элементін сыз.

5.         Алгоритмнің басы мен аяғын көрсету үшін қолданылатын блок-схема элементін сыз.

6.         Сызықшалардан тұратын алгоритмді қолданып, суретті сал. Сенде қандай сурет шықты?(1 сызықша 1 тор көздік қадамға сәйкес келеді )

 

ІІ деңгей тапсырмалары

1.      “Қонаққа бару” алгоритіміндегі қатені тап:

1)      Үйден шығу.

2)      Автобустан шығу.

3)      № 10 автобусқа отыру.

4)      Автобус аялдамасына бару.

5)      Автобуста отырып 4 аялдама жүру.

6)      Досың тұратын үйге дейін бару.

2.      “Түймені қадау” алгоритмінде екі сурет ауысып кеткен. Қай суреттер ауысып кеткенін тап.

a.2 мен 4                b.1 мен 3               c.2 мен 3       d.1 мен 4

3.      Қайсысы алгоритм екенін анықта:

            a. сканерды қолдану инструкциясы ;       b.сканердың фотосуреті;

c. сканердің электрлік схемасы;              d.принтердің блоктық схемасы;

4.      Қайсысы алгоритм екенін анықта:

a)      техникалық қауіпсіздік ережелері;

b)      банкоматтан ақша алу туралы инструкция,

c)      сабақтар кестесі;

d)      сынып оқушыларының тізімі;

ІІi деңгей тапсырмалары

1.      Екі солдат өзеннің қасына келеді. Өзенде қайықпен екі бала жүзіп жүр екен. Өзеннің арғы бетіне өту алгоритімін сөз түрінде жаз. Қайыққа тек бір солдат немесе екі бала сияды, ал бір солдат пен бір бала сыймайды.

Алгоритмді блок-схема түрінде жазып көр. Қандай айырмашылықтар байқадың?

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Сынып оқушылары 3 топқа бөлінуі тиіс.

1-топ: “Бөлшек сандарды қосу” алгоритімін сөз түрінде жазу керек.

2-топ: “Сөздікпен қажетті сөздің аудармасын табу” алгоритімін сөз түрінде жазу

            керек.

3-топ: Бір жыл ішінде жыл мезгілдерінің ауысу алгоритімін сөз түрінде жазу керек.

V. бағамдау-бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№10 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s

Тақырыбы: Алгоритм қасиеттері
Күтілетін нәтиже:
Білімдік				Білім	•      Алгоритмнің түсініктілік, дискреттілік, дәл өрнектелу, нәтижелік, жалпылық немесе ортақтылық қасиеттерін анықтайды. Әрқайсысын сипаттайды.
				Түсінік	•      Құрылған амалдар тізбегі алгоритмге жатпайтын жағдайларды түсіндіреді.
Құзырлылық				Қолданыс	•      Берілген әрекеттер тізбегіне сәйкес нәтижені анықтау және керісінше нәтижені біле отырып сәйкес алгоритм жазу арқылы әрекет етеді. Осы әрекеттерді алгоритм қасиеттерін байқау үшін қолданады.
				Анализ	•      Математикалық амалдарды қолдану арқылы әрекеттерді бөлшектеп қарастырады. •      Алгоритмнің қасиеттерін дәлелдеп көрсетеді, талдайды.
				Синтез	•      Алгоритм қасиеттерінің әрқайсысына мысал беру арқылы алгоритм жазудың шарттары мен алгоритм қасиеттері арасындағы байланысты анықтайды.
Құнды-лық				Баға	•      Алгоримтнің іс жүзінде орындалуы үшін алгоритм қасиеттерінің бәрінің бар болуының маңыздылығын түсіндіреді.
Сабақ құрылымы:
	І. Ақпарат алмасу ( 15 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту ( 5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (10 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі: Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі: Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
·		•  Оқушыларды жаңа түсініктермен таныстыру •  Жаңа тақырыпты бекіту мақсатында нақты мысалдар көрсету •  Оқушыларға мысалда берілген тапсырмаларды өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру. •  Сабақ барысында оқушыларға қосымша сұрақтар қоюға мүмкіндік беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
			•  Алгоритм қасиеті, түсініктілік, дискреттілік қасиеті, дәл өрнектеу, нәтижелік, жалпылық немесе ортақтылық
Оқушыда дағды қалыптастыру: •         Жаңа өткен тақырыпты толық игеру •         Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау •         Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г.Мадиярова.2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп. 2. Алгоритмы. Ақпарат көзі: https://docs.google.com/a/nu.edu.kz/presentation/d/1M2BjjcaOOEAJv8H3NiiIadUj7KDkBFHJpdz_Ft-p2h8/preview#slide=id.p7
3. С. Яковлев. Что такое алгоритм.... Ақпарат көзі: http://school10-rasskazovo.narod.ru/INFO/site-alg/algoritm.htm 4. К. Сухова. 2013. Алгоритм. Понятие алгоритма. Свойства алгоритмов. Формы представления алгоритмов. Ақпарат көзі: http://festival.1september.ru/articles/639331/ 5. И.В. Лобачева. Тестовые задания по теме «Алгоритм. Свойства алгоритмов». Ақпарат көзі: http://www.stsosh.ru/doc/metodkopilka/lobacheva/lobacheva-1.php 6. Л. Л. Босова. Алгоритмы и исполнители. Ақпарат көзі: http://metodist.lbz.ru/authors/informatika/3/ppt9kl.php
Оқушы жетістігін бағалау:
				•         Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
				• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Алгоритм қасиеттерін жаттап алу. “Ұялы байланыс төлемдерін қабылдайтын терминалды  қолдану” алгоритімін жазу. Құрылған алгоритмнің  қасиеттерін көрсету.
				• Бонус-балл тапсырмасы Күнделікті өмірден бір алгоритм мысалын тауып, оның қасиеттерін табу және талдау.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Алгоритмнің негізгі қасиеттерімен танысу.
2. Әрбір қасиетіне сипаттама.
3. Мысалдар. Алгоритм қасиеттерімен байланыстырып талдау.

Слайдтар:

1-слайд (титул)

2-слайд  Сабақтың мақсаты

3-слайд    Тақырып жоспары

4-слайд                         Алгоритмнің негізгі қасиеттері

5-слайд                                   Түсініктілік қасиеті —  Орындаушының алгоритмді қалай жүзеге асыру керек екені туралы толық түсінігі болуы керек. —  Демек, алгоритм орындаушының жүйесіне кіретін командалардан ғана құралуы керек.

6-слайд                      Дискреттілік қасиеті —  Алгоритмнің жеке қадамдарға бөлініп, бірінен кейін бірі орындалуын оның дискреттілік немесе үзіктілік қасиеті деп атайды —  (от жағу – әрекеттердің орнын ауыстыруға болмайды)

7-слайд              Дәл, айқын өрнектелу қасиеті  Алгоритде көрсетілген кез-келген әрекет нақты әрі дәл болуы керек.  “Стадионға жету” алгоритімі: Тік жүру Бұрылу Тік жүру Автобусқа отыру «Стадион» аялдамасына жету Автобустан түсу

8-слайд       Дәл, айқын өрнектелу қасиеті  “Стадионға жету” алгоритімі: Ø  Берілген алгоритм қандай қашықтыққа тік жүру керек екені туралы ақпарат бермейді. Ø  Қай жаққа бұрылу керектігін айтпайды. Ø  Қандай автобусқа отыру керектігін көрсетпейді. Ø  Сондықтан, дәл өрнектелу қасиетіне ие емес.

9-слайд                        Нәтижелік қасиеті —  Алгоритмнің нәтижелік қасиеті деп шектеулі қадамдар санынан кейін алгоритмнің белгілі бір нәтиже беруін айтамыз (кілтпен есікті ашу)

10-слайд                      Жалпылық немесе ортақтылық қасиеті —  Алгоритм тек белгілі бір жеке есепке ғана арналмай, осы тәріздес мәселелер шешілетіндей етіп құрылуы тиіс. Бұл қасиет алгоритмнің жалпылық қасиеті деп аталады (ұзындықты табу)

11-слайд Сіз құрған әрекеттер тізбегі жоғарыда көрсетілген қасиеттердің бәріне ие болу керек. Біреуіне ие болмаса, онда ол алгоритм болып саналмайды

12-слайд                                 1-мысал. —  S = π формуласы бойынша радиусы r болатын дөңгелектің ауданын табу —  алгоритм: 1.      r-ді r-ге көбейтіп, нәтижені X деп белгілеңіз o    ( X= ) 2.       X - ті π-ге көбейтіп нәтижені S деп белгіле o   (S = πX= π )

13-слайд                           1-мысал. Талдау. —  Нәтижелік қасиет. Берілген алгоритмде π мен R – алғашқы мәліметтер, ал S нәтиже болып табылады. —  Дискреттілік қасиет. Алгоритмде 2 бұйрық-команда бар. —   Дәл, айқын өрнектелу қасиеті. Алгоритмдегі әрбір команда белгілі бір нәтиже беріп тұр.

14-слайд                   1-мысал. Талдау. Жалғасы. —  Жалпылық қасиет. Бұл алгоритм радиусы кез-келген R болатын дөңгелектің ауданын есептеу үшін берілген. —  Түсініктілік қасиет. Берілген алгоритмді орындаушы адам болсын немесе компьютер болсын негізгі арифметикалық амалдарды орындауды білуі керек.

15-слайд            2-мысал. Алгоритмге сәйкес формула жаз. Алгоритм басы 2.      X-ті A-ға көбейтіп, нәтижені  деп сақтау 3.      -ге B-ны қосып, нәтижені  деп сақтау 4.      X-тен С-ны азайтып, нәтижені деп сақтау 5.      -ні -ке бөліп, нәтижені y деп сақтау Алгоритм соңы

16-слайд       2-мысал. Алгоритмге сәйкес формула жаз. Шешуі. Басы = = = Алгоритм соңы Жауабы: Бұл алгоритмді орындағанданда ешқандай ойланудың қажеті жоқ, тек берілген нұсқауларды бұлжытпай орындап отыру керек Осы әрекеттерді орындаудан алгоритмнің үзіктілік, айқындылық және нәтижелік қасиеттері нақты байқалады

17-слайд                                           Қорытынды Алгоритм – есеп шығару жолын сипаттау үлгісі Алгоритм бір типтес мәселелерді шешуде ой еңбегін үнемдеуге мүмкіндік береді Алгоритм құру арқылы есеп шешімін табуды автоматтандыруға болады

II. АЛҒАШҚЫ БЕКІТУ

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Алгоритмнің негізгі қасиеттерімен танысу	Әрбір қасиетіне сипаттама	Мысалдар. Алгоритм қасиеттерімен байланыстырып талдау
(Орындаушыға) Түсініктілік қасиеті Дискреттілік қасиеті Дәл, айқын өрнектелу қасиеті Нәтижелік қасиеті Жалпылық немесе ортақтылық қасиеті	Түсініктілік қасиеті бойынша алгоритмді құрайтын командалардың барлығын орындаушы түсінуі керек. Дискреттілік қасиетіне сәйкес алгоритм үзік қадамдардан тұрады. Дәл өрнектелу қасиетіне қарай алгоритде көрсетілген кез-келген әрекет нақты әрі дәл болуы керек. Нәтижелік қасиеті бойынша алгоритм бір нәтижеге алып келуі керек. Жалпылық қасиетіне сәйкес алгоритм белгілі бір класс есептерін шешуге арналады.	Кез-келген алгоритм болып саналатын амалдар тізбегі сабақта өтілген алгоритм қасиеттеріне ие болуы керек. Сабақта қарастырылған дөңгелектің ауданын табу алгоритімі мен алгоритм бойынша өрнек жазу мысалдары аталған қасиеттерге ие.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.  Қандай жағдайда амалдар тізбегін алгоритм деп атауға болады?

2.  Алгоритм болып саналатын амалдар тізбегінің реті ауысып кетсе, не болады?

3.  Алгоритм қасиеттерінің қайсысының алгоритм орындаушысына қатысы бар?

4.  Алгоритмнің нәтижелік қасиетінің мағынасы:

a)      Алгоритм әрқашан бірінен кейін бірі келетін үзік қадамдардан тұрады;

b)      Алгоритмді жазу үшін орындаушының командалар жүйесіне кіретін командаларды ғана қолдану керек;

c)       Алгоритм тек белгілі бір есептің шешімін табуға ғана арналмайды, ол белгілі бір класс есептерін шешуге арналады;

d)       Алгоритм командаларын дәл орындаған жағдайда процесс шектеулі қадамдар санынан кейін тоқтап, белгілі бір нәтижеге алып келуі қажет;

e)      Алгоритмді құрайтын командалардың барлығын орындаушы түсінуі керек.

5.    Алгоритмнің жалпылық қасиетінің мағынасы:

a)      Алгоритм әрқашан бірінен кейін бірі келетін үзік қадамдардан тұрады;

b)      Алгоритмді жазу үшін орындаушының командалар жүйесіне кіретін командаларды ғана қолдану керек;

c)       Алгоритм тек белгілі бір есептің шешімін табуға ғана арналмайды, ол белгілі бір класс есептерін шешуге арналады;

d)       Алгоритм командаларын дәл орындаған жағдайда процесс шектеулі қадамдар санынан кейін тоқтап, белгілі бір нәтижеге алып келуі қажет;

e)      Алгоритмді құрайтын командалардың барлығын орындаушы түсінуі керек.

6.    Алгоритмнің дискреттілік қасиетінің мағынасы:

a)      Алгоритм әрқашан бірінен кейін бірі келетін үзік қадамдардан тұрады;

b)      Алгоритмді жазу үшін орындаушының командалар жүйесіне кіретін командаларды ғана қолдану керек;

c)       Алгоритм тек белгілі бір есептің шешімін табуға ғана арналмайды, ол белгілі бір класс есептерін шешуге арналады;

d)       Алгоритм командаларын дәл орындаған жағдайда процесс шектеулі қадамдар санынан кейін тоқтап, белгілі бір нәтижеге алып келуі қажет;

e)      Алгоритмді құрайтын командалардың барлығын орындаушы түсінуі керек.

7. Алгоритмнің түсініктілік қасиетінің мағынасы:

a)      Алгоритм әрқашан бірінен кейін бірі келетін үзік қадамдардан тұрады;

b)      Алгоритмді жазу үшін орындаушының командалар жүйесіне кіретін командаларды ғана қолдану керек;

c)       Алгоритм тек белгілі бір есептің шешімін табуға ғана арналмайды, ол белгілі бір класс есептерін шешуге арналады;

d)       Алгоритм командаларын дәл орындаған жағдайда процесс шектеулі қадамдар санынан кейін тоқтап, белгілі бір нәтижеге алып келуі қажет;

e)      Алгоритмді құрайтын командалардың барлығын орындаушы түсінуі керек.

ІІ деңгей тапсырмалары

1.      Төмендегі алгоритм бойынша y-тің мәнін өрнектеуге арналған формула құрыңдар. Берілген алгоритмнің негізгі қасиеттерінің бар екенін талдау арқылы көрсетіңдер.

1)      x-ті x-ке көбейтіп, нәтижені A1 деп белгілеңдер;

2)      А1-ді 5-ке көбейтіп, нәтижені А2 деп белгілеңдер;

3)      А2-ден 6-ны азайтып, нәтижені А3 деп белгілеңдер;

4)      А1-ге 4-ті қосып, нәтижені А4 деп белгілеңдер;

5)      А2-ні А4-ке бөліп, нәтижені y деп белгілеңдер;

2.      Берілген формула бойынша y-тің мәнін есептейтін алгоритм құрыңдар. Құрылған алгоритмнің негізгі қасиеттерінің бар екенін көрсетіңдер.

 

ІІІ деңгей тапсырмалары

1.      Берілген қандай да бір санға екі амал ғана қолдануға болады:

·         1-ді қосу

·         2-ге көбейту

Берілген сан 0 деп есептеп және жоғарыдағы екі амалды қолдана отырып келесі сандарды алу алгоритімдерін көрсет:

ü  5 санын

ü  99 санын (әрекеттердің минимал санын қолдануға тырыс)

Құрылған алгоритмнің негізгі қасиеттерінің бар екенін көрсетіңдер.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Сынып оқушылары 5 топқа бөлінуі тиіс.

1-топ: алгоритмнің түсініктілік қасиетін анық көрсететін 1 мысал,

2-топ: алгоритмнің дискреттілік қасиетін анық көрсететін 1 мысал,

3-топ: алгоритмнің дәл, анық өрнектелу қасиетін анық көрсететін 1 мысал,

4-топ: алгоритмнің нәтижелік қасиетін анық көрсететін 1 мысал,

5-топ: алгоритмнің жалпылық қасиетін анық көрсететін 1 мысал

жазулары керек.

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№11 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
		Тақырыбы: Алгоритмді жазу пішімі. Блок-схема.
		Күтілетін нәтиже:
		Білімдік		Білім		•     Алгоритмнің негізгі жазу жолдарын есіне түсіреді. •     Алгоритм жазудың жаңа түрлерін анықтайды.
				Түсінік		•     Алгоритм жазу жолдарын бір-бірінен айырып таниды. •     Блок-схема элементтері жайлы білімін кеңейтеді.
		Құзырлылық		Қолданыс		•     Алгоритм жазу жолдары туралы білімін табиғи тілде, алгоритмдік тілде жазуда және блок-схема құруда қолданады.
				Анализ		•     Алгоритм жазу жолдарының әрқайсысын талдайды.
				Синтез		•     Әрбір алгоритм жазу жолының артықшылықтарын түсіндіреді.
		Құнды-лық		Баға		•     Әрбір алгорим жазу жолының өзіндік маңызы бар екенін ерекшелейді.
		Сабақ құрылымы:
			І. Ақпарат алмасу (14 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (4 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (8 мин.). V. Бағамдау-бағалау (4 мин.).
		Сабақ типі: Сабақта жаңа білімді игеру
		Оқыту әдісі: Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
		Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі: •         Оқушыларды жаңа түсініктермен таныстыру •         Жаңа тақырыпты бекіту мақсатында нақты мысалдар көрсету •         Оқушыларға мысалда берілген тапсырмаларды өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру. •         Сабақ барысында оқушыларға қосымша сұрақтар қоюға мүмкіндік беру
		Негізгі ұғымдар мен терминдер:
		•	Блок-схема, блок-схема элементтері, алгоритмдік тіл, программалау тілі
		Оқушыда дағды қалыптастыру:
			•       Жаңа өткен тақырыпты толық игеру •       Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау •       Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
		Ақпарат көздері:
			1. Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г.Мадиярова.2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп. 2. Способы представления алгортмов. Виды алгоритмов. Ақпарат көзі: http://infomathematic.ucoz.ru/informatic/uroki/sposoby_predstavleniya_algoritmov.ppt
		Оқушы жетістігін бағалау:
			•         Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
		Үй тапсырмасы:
			ü  Анықтамаларды және блок-схема элементтерін жаттау. ü  Қандай есептерді шешуде қай алгоритм жазу жолын қолдану ыңғайлы екені жайлы 3-4 сөйлем жазу.
			• Бонус-балл тапсырмасы ü  Параллелограмның ауданын табу алгоритімін алгоритмдік тілде жазу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
					і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Алгоритм жазу жолдарына сипаттама.

2. Алгоритмнің график түрінде кескінделуі.

3. Алгоритмдік тіл.

Слайдтар:

1-слайд (титул)

2-слайд Сабақтың мақсаты

3-слайд Тақырып жоспары

4-слайд                             Өткенді еске түсіру. Толықтыру.

5-слайд                         Алгоритм жазу жолдарына сипаттама ·    График түрінде кескінделуі – жазудың түсінікті, анық, көрнекі түрі болып табылады. ·    Табиғи тілдегі жазылуы – бұлай жазылған алгоритм компьютерде орындалмайды, қазақ тілінде жазылады. ·    Алгоритмдік тіл – псевдокодтар деп атайды, программалау тіліне ұқсас болып келеді. ·    Программалау тілдері – Паскаль, Си, Си++ сияқты жасанды тілде жазылған компьютер орындай алатын командалар тізбегі.

6-слайд Алгоритмнің график түрінде кескінделуі —  Алгоритмнің график түрінде кескінделуі – блок-схема деп аталады. —  Онда кез келген амал белгілі бір геометриялық фигурамен өрнектеледі. —  Блок-схемада пайдаланылатын фигуралар оның блоктары деп аталады.

7-слайд                       Алгоритм блоктарының кескінделуі Іс-әрекеттің атауы Блок-схема түрі Негізгі әрекеті Процесс Математикалық өрнектерді есептеу Таңдау Есеп шығару жолын таңдау Модификация Цикл басы (қайталау) Құжат Нәтижені шығару, қағазға басу Енгізу, шығару Мәлімет енгізу (шығару) Бастау, аяқтау Алгоритмнің басы, соңы Қосалқы программа Қосалқы программаға кіру және шығу Түсініктеме Схеманың, формуланың түсініктемесі

8-слайд Енгізу, шығару блоктары    Мәліметтерді енгізу блогы    Нәтижені экранға шығару блогы

9-слайд                                          Меншіктеу блогы v  Ақпаратты өңдейді және нәтижені көрсетілген аты бар жады ұяшығында сақтайды

10-слайд              Таңдау және цикл үшін қолданылатын блогтар    Шартты тексеру блогы  Параметрі бар цикл блогы

11-слайд Қосалқы программаға ауысу блогы Қосалқы программаға кіру кезін көрсетеді  N – қосалқы программа басталатын жол нөмірі немесе қосалқы программа аты

12-слайд         Сөз түріндегі алгоритм. Дөңгелектің ауданын табу. R-дың мәнін оқу R-дың мәнін 3,14-ке көбейту Екінші әрекеттің нәтижесін R-ге көбейту Алдыңғы командада алынған нәтижені S-тің мәні ретінде сақтау

13-слайд                  Дөңгелектің ауданын табу. Блок-схема.

14-слайд                                   Есеп Екі жаяу жүргінші бір-біріне қарама-қарсы бағытта жүріп келе жатыр. Егер бірінші жүргіншінің жылдамдығы V1, ал екіншісінікі V2 және жүргіншілер арасындағы арақашық L-ге тең екені белгілі болса, жүргіншілердің кездесу уақытын тап.

15-слайд Есептің берілгені  Берілгені: L, V1,V2  L>0,  V1>0,  V2>0,  T>0  Табу керек: T - ?

16-слайд                         Есеп шешімінің математикалық моделі •          L=S1+S2 •         S1=V1*T •         S2=V2*T •         L= V1*T +V2*T = T*( V1 + V2) •         T=L / (V1 + V2)

17-слайд                          Есеп шешімінің блок-схемасы

18-слайд                                         Алгоритмдік тіл —  Алгоритмдік тіл – орындалатын әрекеттерді, амалдарды бірыңғай және дәл жазуға арналған, өз тіліміздің кейбір сөздерін пайдаланатын белгілер мен ережелер жүйесі.

19-слайд                       Алгоритмдік тілді қолдану. Мысал. y=(Ax-B)*(Cx+D) формуласы бойынша x-тің кез келген мәні үшін y мәндерін еcептеу алгоритімі Мұндағы алг, арг, нәт, басы, соңы - түйінді сөздер алг - алгоритм арг - аргументтер нәт – нәтиже “:=” – меншіктеу таңбасы
		іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Алгоритм жазу жолдарына сипаттама	Алгоритмнің график түрінде кескінделуі	Алгоритмдік тіл
Табиғи тілде – қазақ тілінде жазылған алгоритм. График түрінде – арнайы фигураларды және байланыс сызықтарын қолдану арқылы бейнеленген алгоритм. Алгоритмдік тілде – арнайы сөздер (псевдокодтар) арқылы жазылған алгоритм түрі. Программалау тілінде – Паскаль, Си, Си++ сияқты жасанды тілде жазылған компьютер орындай алатын алгоритм.	График түріндегі алгоритм блок-схема деп аталады. Блок-схема элементтерінің атаулары: Процесс, таңдау, модификация, құжат, енгізу-шығару, бастау-аяқтау, қосалқа программа, түсініктеме	Алгоритмдік тілдің негізі түйінді сөздері: алг, арг, нәт, басы, соңы - түйінді сөздер алг - алгоритм арг - аргументтер нәт – нәтиже “:=” – меншіктеу таңбасы

Қорытынды:________________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Теледидарды қолдану инструкциясы алгоритм жазудың қай түріне жатады?

2.      Тағамды дайнындау жолы (рецепт) алгоритм жазудың қай түріне жатады?

3.      Төмендегі алгоритм қай түрде жазылғанын анықта.

                       

4.      Төмендегі алгоритм қай түрде жазылғанын анықта.

Program Sandar;

Uses CRT;

var A, В: integer
С, D: char;
begin

ClrScr;
Writeln (' А, В, С, D мәндерін енгізіндер :');
Read(А, В);
Read (С, D);
Writeln (А, В, С, D);
end.

5.      Берліген алгоритм қай түрде жазылғанын анықтап, алгоритмге ат қой.

                                                              I.      Жерде шұңқыр қазу

                                                           II.      Шұңқырға көшетті салу

                                                        III.      Көшеті бар шұңқырдың үстіне топырақ салу

                                                        IV.      Көшетке су құю

6.      Берліген алгоритм қай түрде жазылғанын анықта.

7.      Алгоритмнің график түрінде кескінделуі қалай аталады?

8.      Блок-схема элементтерінің атын атап, сыз.

ІІ деңгей тапсырмалары

1.      a) Робот тор көз алаңда жұмысын атқарады. Көршілес тұрған торлардың ортасында кереге тұруы мүмкін. Келесі сандарға сәйкес Робот алаңда қозғала алады:

1 – Жоғары 2 – Төмен 3 – Оңға 4 – Солға

Осындай әрбір команда үшін Робот көрсетілген бағытта көрші торға қарай бір қадам жасайды. Егер сол бағытта кереге тұрған болса, Робот бұзылады. Робот қай торда тұрған кезде, 3241 алгоритімін орындай отырып қайтадан өзі тұрған бастапқы торға келеді?

b)            Роботқа арналған алгоритм қандай түрде жазылып тұрғанын анықта.

c) Берілген алгоритмді графикалық түрде жазып көр.

2.       формуласы бойынша x-тің кез келген мәні үшін y мәндерін есептеу алгоритімінің блок-схемасын құр.

3.      Шай қайнату кезінде орындалатын әрекеттерді алгоритмдік тілде жаз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. “Құрастырушы” деп аталатын орындаушының командалар жүйесіне екі команда кіреді:

1 – 2-ні қосып жазу

2 – 2-ге бөлу

Бірінші командаға сәйкес берілген санға оң жағынан 2 цифры қосылып жазылады 2, ал екінші командаға сәйкес санды 2-ге бөлу керек.

ü  Егер 22212 алгоритімін орындасақ, 8 саны қалай өзгереді?

ü  Берілген орындаушының командалар жүйесін қолдана отырып, 1 санынан 16 санына жету алгоритімін тап. Алгоритмге сәйкес блок схема сыз және алгоритмді алгоритмдік тілде жаз.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Сынып оқушылары 3 топқа бөлінуі тиіс.

Тапсырма. Екі санның арифметикалық ортасын табу алгоритімін құр.

1-топ: алгоритімді сөз түрінде жазыңдар. Басқа жазу жолдарымен салыстырғанда сөз түрінде жазылған алгоритмнің артықшылықтары қандай деп ойлайсыңдар?

2-топ: алгоритімді график түрінде жазыңдар. Басқа жазу жолдарымен салыстырғанда график түрінде жазылған алгоритмнің артықшылықтары қандай деп ойлайсыңдар?

3-топ: алгоритімді алгоритмдік тілде жазыңдар. Басқа жазу жолдарымен салыстырғанда алгоритмдік тілде жазылған алгоритмнің артықшылықтары қандай деп ойлайсыңдар?

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

№12 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Алгоритм орындаушысы ұғымы
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік		Білім	•     Алгоритм орындаушысы кімдер бола алатындығын анықтайды. •     Орындаушы түрлерін таниды.
			Түсінік	•     Орындаушы сипаттамаларын түсінеді. •      Компьютер формалды алгоритм орындаушысы екені жайлы қорытынды шығарады.
	Құзырлылық		Қолданыс	•     Орындаушы аты мен жасайтын әрекеттері арасындағы байланысты анықтайды. •     Қолданыстағы бағдарламаның орындаушы ретіндегі сипаттамаларын көрсетеді.
			Анализ	•      Сипатталған орындаушыны және оның әрекеттерін бөлшектеп қарастырады.
			Синтез	•     Орындаушы түрлері мен сипаттамалары және формалды орындаушылардың адам өміріндегі маңызы ұғымдарын тұтастырады.
	Құнды-лық		Баға	•     Формалды және формалды емес орындаушы арасындағы айырмашылықты түсінеді. •     Формалды орындаушының маңыздылығын ерекшелейді.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (13 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (4 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (14 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау-бағалау (4 мин.).
	Сабақ типі: Сабақта жаңа білімді игеру
	Оқыту әдісі: Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		·  Оқушыларды жаңа түсініктермен таныстыру ·  Жаңа тақырыпты бекіту мақсатында нақты мысалдар көрсету ·  Оқушыларға мысалда берілген тапсырмаларды өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру. ·  Сабақ барысында оқушыларға қосымша сұрақтар қоюға мүмкіндік беру
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
		• Алгоритм орындаушысы, формалды орындаушы, орындаушының командалар жүйесі, транслятор
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
		•   Жаңа өткен тақырыпты толық игеру •   Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау •  Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
	Ақпарат көздері:
		1. Б. Бөрібаев, Б. Нақысбеков, Г. Мадиярова.2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп. 2. С. Яковлев. Исполнитель алгоритмов. Ақпарат көзі: http://school10-rasskazovo.narod.ru/INFO/site-alg/algoritm.htm 3. Исполнители алгоритмов. Ақпарат көзі:  http://files.school-collection.edu.ru/dlrstore/58e9a0c3-11df-4c94-a5eb-0a7b359ea35/9_32.swf 4. Тема 1.1. Алгоритм и его свойства. Формы записи алгоритмов. Ақпарат көзі: http://wecherkina.ru/razdel-i/tema-1-1-algoritm-i-ego-svoystva-formyi-zapisi-algoritmov/
	Оқушы жетістігін бағалау:
		•  Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
	Үй тапсырмасы:
		1.      Анықтамаларды жаттау. 2.      Келесі алгоритмді орындау: Сандар тізбегі келесі алгоритм бойынша құралады: Тізбектің алғашқы екі саны 1-ге тең; Әр келесі сан оның алдында тұрған екі санның қосындысына тең; Тізбектің алғашқы 10 санын жазыңыз. 3.      Алдыңғы алгоритмді орындағанда сіз формалды орындаушы болдыңыз ба, әлде формалды емес орындаушы болдыңыз ба?
		• Бонус-балл тапсырмасы 1.      “Формалды орындаушы үшін алгоритмді бұлжытпай орындау ережесін бұзу неге алып келуі мүмкін?” сұрағына жауап бер.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Алгоритм орындаушысы дегеніміз не?

2. Алгоритм орындаушысының түрлері.

3. Алгоритм орындаушысының сипттамалары.

Слайдтар:

1-слайд (титул)

2-слайд     Сабақтың мақсаты

3-слайд    Тақырып жоспары

4-слайд                              Алгоритм орындаушысы —  Алгоритм орындаушысы – көрсетілген іс-әрекеттер тізбегін бұлжытпай орындай отырып, керекті нәтиже алуды жүзеге асыратын машина, құрылғы, жануар немесе адам.

5-слайд                           Алгоритм орындаушы мысалдары

6-слайд                 Алгоритм құрушылар мен орындаушылар Алгоритм құрушылар Алгоритм орындаушылар программист компьютер копозитор музыкант тағам рецептінің авторы рецепт бойынша тағам дайындаушылар Алгоритм құрастырушысы орындаушы да бола алады. Алайда, орындаушы құрастыруша бола алмайды.

7-слайд                   Алгоритм орындаушысының түрлері   —  Кейбір орындаушылар алгоритмді атқару барысында өз әрекеттерінің мағынасын түсінбейді. Сонда да, әрекеттерді бұлжытпай орындап, керекті нәтижеге жетеді. Мұндай орындаушыларды формалды деп атайды. —  Формалды емес орындаушы әрекеттерінің мағынасын түсінеді.

8-слайд             Компьютер – формалды орындаушы —  Компьютер – формалды орындаушы, не істеп жатқанын түсінбейді, ойламайды, бірақ адам жасаған алгоритмді бұлжытпай орындайды.

9-слайд               Алгоритмнің компьютерде орындалуы —  Комьютерде орындалуы үшін алгоритм программа түрінде жазылуы керек. Программаны орындау кезеңдері

10-слайд                Формалды емес орындаушы —  Адам – формалды емес орындаушы. —  Формалды емес орындаушы өз әрекеттеріне өзі жауап береді.

11-слайд                     Адам жұмысын автоматтандыру мүмкіндігі —  Есепті дайын алгоритм бойынша шешу орындаушыдан тек командаларды бұлжытпай орындауды талап етеді.

12-слайд  Алгоритмнің формалды орындалуы. Адам жұмысын автоматтандыру. Автомобиль құрастыруды автоматтандыру. Әрекеттерді атқарып жатқан арнайы құрылғылар, олар компьютерде жазылған программа бойынша жұмыс істейді.

13-слайд Алгоритмнің формалды орындалуы. Адам жұмысын автоматтандыру. Сауданы автоматтандыру. Жұмыс қарқынын жылдамдатады.

14-слайд Орындаушы сиппаттамалары

15-слайд Орындаушы сипаттамалары —  Қоршаған орта – орындаушы әрекет ететін орта. —  Бас тартулар – егер шақырылған команданы орындаушы атқара алмайтын жағдайда, орындаушы команданы орындаудан бас тартады. —  Командалар жүйесі - орындаушы атқара алатын командалар жиынтығы.

16-слайд Мысал. Робот орындаушысының сипаттамалары. Роботтың қоршаған ортасы - тор көз алаң. —  Бас тартулар – мысалы, Робот алаңның ең үстіңгі қатарында тұрса, ол “жоғары” командасын орындай алмайды. —  Командалар жүйесі – Робот “жоғары”, “төмен”, “оңға”, “солға” командаларын орындай алады.
		іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Алгоритм орындаушысы дегеніміз не?	Алгоритм орындаушысының түрлері.	Алгоритм орындаушысының сипттамалары.
Алгоритм орындаушысы – көрсетілген іс-әрекеттер тізбегін бұлжытпай орындай отырып, керекті нәтиже алуды жүзеге асыратын машина, құрылғы, жануар немесе адам.	Орындаушылар формалды және формалды емес болып бөлінеді. Формалды орындаушы алгоритмді атқару барысында өз әрекеттерінің мағынасын түсінбейді, әрекеттерді бұлжытпай орындап, керекті нәтижеге жетеді. Формалды емес орындаушы әрекеттерінің мағынасын түсінеді.	Орындушыны оның қоршаған ортасы, бар тартулар жүйесі мен командалар жүйесі бойынша сипаттауға болады.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Кімдерді алгоритм орындаушысы деп атауға болады ?­­­­­­­­­­
2. Формалды орындаушының формалды емес орындаушыдан айырмашылығы неде?
3. Орындаушыны қандай параметрлер сипаттайды?
4. Компьютер белгілі бір есепті шешу алгоритімін адам орындауы үшін жаза алады ма?
5.  «Компьютер» орындаушысы үшін алгоритмдерді кім құрастырады?
6. Компьютер блок-схема арқылы жазылған алгоритмді орындай алады ма?
7. Транслятор қандай қызмет атқарады?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Келесі жұмыстарды атқаратын орындаушылардың атаулары қандай?

–        Көшені тазалау

–        Жолаушыларды тасымалдау

–        Жалақы беру

–        Емтихан қабылдау

–        Емтихан тапсыру

–        Оқушыларға сабақ беру

2. Орындаушы ретінде өзіңіздің компьютеріңіздегі мәтіндік редакторды қарастырыңыз (мысалы, Microsoft Office Word).

Орындаушының ортасын және жасай алатын әрекеттерін сипаттаңыз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. “Тасбақа” орындаушысы компьютер экранында қозғалғанда артында сызық түрінде із қалдырады. Кез келген уақытта тасбақаның тұрған жері мен бағыты белгілі. Орындаушы екі команда атқара алады:

     Алға n –Тасбақа қозғалыс бағытында алға n қадам жасайды.

     Оңға m – Тасбақа сағат тілінің жүру бағытында m градусқа бұрылады.

     Қайтала 3 [Команда1 Команда2 ] жазуы жақшаның ішіндегі командалар
3 рет орындалуы керек екенін көрсетеді.

Тасбақаға келесі алгоритмді орындау тапсырмасы берілді:
Қайтала 3 [Алға 10 Оңға 120]

Экранда қандай фигура пайда болады?

1.      Шаршы

2.       Дұрыс бесбұрыш 

3.      Тұйық емес сынық сызық

4.      Дұрыс үшбұрыш

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1-топқа: Адам формалды орындаушы рөлін атқаратын мысал келтіріңіздер.

2-топқа: Бір орындаушы ойлап тауып, оның ортасы мен командалар жүйесін көрсетіңіздер.

3-топқа: Алгоритмнің формалды орындалуының адам өміріндегі
маңызы қандай?

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№13 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Орындаушының командалар жүйесі
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік	Білім	• Орындаушының командалар жүйесі мен бас тартулар жүйесін анықтайды. • Алгоритм коммандаларын жай және құрама деп екі категорияға жатқызады.
		Түсінік	• Әртүрлі орындаушылардың командалар жүйесіне мысал келтіреді.
	Құзырлылық	Қолданыс	• Сипатталған орындаушының командалар жүйесін құрастырады.
		Анализ	• Командалар жүйесі бар орындаушының мүмкіндіктерін талдайды.
		Синтез	• Орындаушылардың командалар жүйесі мен бас тартулап жүйесін ойлап табады.
	Құнды-лық	Баға	• Орындаушының командалар жүйесі, бас тартулар жүйесі мен ортасы жайлы білімін түйіндейді.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (10 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (4 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (12 мин.). V. Бағамдау-бағалау (4 мин.).
	Сабақ типі: Сабақта жаңа білімді игеру
	Оқыту әдісі: Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		·      Оқушыларды жаңа түсініктермен таныстыру ·      Жаңа тақырыпты бекіту мақсатында нақты мысалдар көрсету ·      Оқушыларға мысалда берілген тапсырмаларды өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру. ·      Сабақ барысында оқушыларға қосымша сұрақтар қоюға мүмкіндік беру
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
		• Орындаушының командалар жүйесі, орындаушының бас тартулар жүйесі, жай команда, құрама команда.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
		•        Жаңа өткен тақырыпты толық игеру •       Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау •       Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
	Ақпарат көздері:
		1. Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г.Мадиярова. 2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп. 2. Л.Л. Босова. УМК по информатике для 5-7 классов. Ақпарат көзі: http://www.myshared.ru/slide/57098/ 3. И.Семакина, Е.Хеннера. 2011. Информатика и ИКТ. Задачник-практикум. Москва: Бином. Лаборотория знаний. 4. Л. Л. Босова. Алгоритмы и исполнители. Ақпарат көзі: http://metodist.lbz.ru/authors/informatika/3/ppt9kl.php
	Оқушы жетістігін бағалау:
		·           Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
	Үй тапсырмасы:
		• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Ойдан орындаушы ойлап тауып, оның командалар жүйесі, бас тартулар жүйесі мен ортасын анықтаңыз.
		• Бонус-балл тапсырмасы Робот орындаушысы алаңның қай жерінде тұрғанда “жоғары” командасын орындаудан бас тартады? Ал “төмен”, “оңға”, “солға” командаларынан ше? Робот сары сызықтан шыға алмайтынын ескер.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s
		і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Орындаушының командалар жүйесі. Мысалдар.

2. Орындаушының бас тартулар жүйесі.

3. Алгоритм командаларының түрлері.

Слайдтар:

1-слайд (титул)

2-слайд Сабақтың мақсаты

3-слайд Тақырып жоспары

4-слайд         Орындаушының командалар жүйесі Орындаушының командалар жүйесі (ОКЖ) - орындаушы атқара алатын командалар жиынтығы.

5-слайд                      “Адам” орындаушысының командалар жүйесі ü  ойлану ü  алгоритм ойлап табу ü  жауабын айту ü  экранға қарау ü  есеп шығару ü  программа құру ü  және т. б.

6-слайд           «DVD-плеер» орындаушысының командалар жүйесі ü  ойнатылуды бастау ü  пауза ü  ойнатылуды тоқтату ü  дауысты көтеру ü  дауысты ақырындату ü  ойнатылуды жылдамтату ü  тіл таңдау

7-слайд                  Кір жуғыш машинаның командалар жүйесі ü  жібіту ü   жуу ü   шаю ü   сығу ü   кептіру

8-слайд                         Орындаушының бас тартулар жүйесі Ø  Егер ОКЖ-ға кірмейтін команда шақырылса, «Түсінбеушілік» салдарынан орындаушы команданы орындаудан бас тартады. Ø  ОКЖ-ның жағдайына байланысты команда орындала алмайтын жағдайда, «Амалсыздық» салдарынан орындаушы команданы орындаудан бас тартады. Ø  Орындаушы жауаптары - «Түсінбеймін» , «Амалым жоқ» Мысал: Егерде кір жуғыш машинаға су берілмесе, машина «шаю» командасын орындай алмайды.

9-слайд                              Алгоритм командалары —  Кез келген алгоритмнің қарапайым бір қадамы жай команда болып табылады. —  Құрама команда бірнеше жай командалардан құралады.

10-слайд                                  Жай командалар  а)меншіктеу;  ә)пернетақтадан енгізу;  б)экранға, басуға шығару;  в)қағазға басу командасы;

11-слайд                                     Құрама командалар Құрылымына қарай құрама командалар: —  тізбекті —  тармақталу —  циклдік топтардан тұрады.

12-слайд                              Келесі алгоритмді орындаңыз: Ішіңізден бір сан ойлаңыз Сол санға өзін қайта қосыңыз Нәтижені 3-ке көбейтіңіз Енді өзіңіз ойлаған санға бөліңіз Барлық әрекеттерді орындап біткен соң, келесі слайдқа назар аудар

13-слайд —  Жауабы: 6 —  Егер сіздің жауабыңыз сәйкес келсе, сіз жақсы алгоритм орындаушысы болып табыласыз. —  Осы алгоритмді атқаратын орындаушының командалар жүйесіне кіретін командаларды ата.
		іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Орындаушының командалар жүйесі. Мысалдар.	Орындаушының бас тартулар жүйесі	Алгоритм командаларының түрлері
Кез-келген орындаушының командалар жүйесі болады. Орындаушының командалар жүйесі (ОКЖ) - орындаушы атқара алатын командалар жиынтығы. Мысалдар: адамның, DVD-плеердің, кір жуғыш машинаның командалар жүйесі болады.	Егер ОКЖ-ға кірмейтін команда шақырылса, «Түсінбеушілік» салдарынан орындаушы команданы орындаудан бас тартады.ОКЖ-ның жағдайына байланысты команда орындала алмайтын жағдайда, «Амалсыздық» салдарынан орындаушы команданы орындаудан бас тартады.	Алгоритм командалары жай және құрама болып бөлінеді. Кез келген алгоритмнің қарапайым бір қадамы жай команда болып табылады. Құрама команда бірнеше жай командалардан құралады.

Қорытынды:_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.    Орындаушының командалар жүйесі дегенді қалай түсінесің?

2.    Орындаушының бас тартулар жүйесіне қандай орындаушы
жауаптарынан тұрады?

3.    Келесі жұмыс орындаушылардың командалар жүйесін жаз:

–        Көлік жүргізушісі

–        Есепші (бухгалтер)

–        Емтихан қабылдаушы

–        Оқушы

–        Мұғалім

ІІ деңгей тапсырмалары

1.    “Геометр” деп аталатын орындаушы тек сызғыш пен циркульді қолданып, әртүрлі фигураларды сызады. Осы орындаушының командалар
жүйесін сипатта.

2.    Өзіңізді орындаушы деп есептеп, мәтінді ағылшын тілінен қазақ тіліне
аудару алгоритімін құрастырыңыз. Сіздің командалар жүйесі қандай әрекеттерден тұруы керек?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1.    Есептеуші орындаушысының командалар жүйесі екі әрекеттен тұрады. Әрбір әрекетке нөмір берілген:

1 – 1-ді азайту               

2 – 3-ке көбейту

Бірінші әрекет саннан 1-ді азайтады, екінші әрекет 3-ке көбейтеді

Есептеуішке арнап келесі нәтижелерге қол жететіндей, 5 командадан аспайтын алгоритм құрыңыз:

а) 3 санынан 16 санын алу

ә) 1 санынан 25 санын алу

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1-топқа: Өздеріңізді қазақ тіліндегі мәтінді орыс тіліне аудару алгоритімінің орындаушысы деп есептеп, орындаушының командалар жүйесі мен бас тартулар жүйесін сипаттаңыз.

2-топқа:Өздеріңізді бір айдағы электр энергиясын есептеу алгоритімінің орындаушысы деп санап, орындаушының командалар жүйесі мен бас тартулар жүйесін сипаттаңыз.

3-топқа: Өздеріңізді биік ғимараттан құлаған тастың құлау уақытын есептеу алгоритімінің орындаушысы деп санап, орындаушының командалар жүйесі мен бас тартулар жүйесін сипаттаңыз.

V. бағамдау-бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№14 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Алгоритм типтері
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік			Білім	• Алгоритм түрлерін анықтайды.
				Түсінік	• Цикл және тармақталу түрлерін айырып таниды. • Күрделі тармақталудың қолдану жағдайларын түсінеді.
	Құзырлылық			Қолданыс	• Алгоритмді орындау үшін тармақталу алгоритмін пайдаланады. • Күрделі шарттарды қолданады.
				Анализ	• Алгоритмнің әрбір түрін құрастыру арқылы талдайды.
				Синтез	• Алгоритмнің әрбір түрі жайлы білімдерін түйіндейді.
	Құнды-лық			Баға	• Алгоритмнің барлық түрлерін қиыстыру арқылы жасалған алгоритмді сипаттайды.
	Сабақ құрылымы:
			І. Ақпарат алмасу (16 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (2 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (16 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (8 мин.). V. Бағамдау-бағалау (3 мин.).
	Сабақ типі: Сабақта жаңа білімді игеру
	Оқыту әдісі: Түсіндірмелі-иллюстративтік, топтық
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
			·      Оқушыларды жаңа түсініктермен таныстыру ·      Жаңа тақырыпты бекіту мақсатында нақты мысалдар көрсету ·      Оқушыларға мысалда берілген тапсырмаларды өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру. ·      Сабақ барысында оқушыларға қосымша сұрақтар қоюға мүмкіндік беру
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
			Сызықтық алгоритм, тармақталу алгоритімі, циклдік алгоритм, толымды тармақталу, толымсыз тармақталу, арифметикалық цикл, итерациялық цикл
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
			•         Жаңа өткен тақырыпты толық игеру •         Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау •         Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
	Ақпарат көздері:
			1.    Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г.Мадиярова. 2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп. 2.    Алгоритм и его свойства. Ақпарат көзі: http://internika.org/sites/default/files/work_n/algoritm_i_ego_svoystva.ppt 3.    Алгоритм и его свойства. Ақпарат көзі: school.baltinform.ru/files/3/documents_28420_file.ppt‎
	Оқушы жетістігін бағалау:
		Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
	Үй тапсырмасы:
			ü  Анықтамаларды жаттау. ü  Сызықтық, тармақталу және циклді алгоритм типтерінің бәрі қолданылатын бір алгоритм құрастырып келіңіз.
			• Бонус-балл тапсырмасы ü  Келесі алгоритмді орындап, нәтижені табыңыз.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Алгоритм түрлері. Сызықтық алгоритм

2. Тармақталу алгоритімі.

3. Циклдік алгоритм.

Слайдтар:

1-слайд (титул)

2-слайд  Сабақтың мақсаты

3-слайд  Тақырып жоспары

4-слайд             Алгоритмнің құрылымына байланысты түрлері        Сызықтық                       Тармақталу                       Циклдік

5-слайд                Сызықтық алгоритм Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм – сызықтық алгоритм деп аталады.

6-слайд                    Сызықтық алгоритм. Мысалдар. иә

7-слайд                      Сызықтық алгоритм. Мысалдар   Z функциясының мәнін есептеу à

8-слайд           Тармақталу алгоритімі —  Бір шарттың орындалу немесе орындалмауына байланысты командалар тізбегінің бірнеше тармақтарға бөлінетін тобы тармақталу алгоритімі деп аталады.

9-слайд                Тармақталу алгоритімі. —  Шартты тексеру командасы тармақталу командасы деп атайды. —  Алгоритмдік тілде қолданылатын түйінді сөздер:  егер, онда, әйтпесе, бітті

10-слайд

11-слайд                       Тармақталу алгоритімі. Мысалдар. Бұл тармақталу алгоритімінің толымды түрі.

12-слайд                                          Күрделі тармақталу —  Үш немесе одан да көп шартты тексеру керек болғанда, сәйкесінше үш немесе одан да көп тармақтар қолданылады, бұл күрделі тармақталу деп аталады. —  Күрделі тармақталуда көбінесе “таңдау” немесе ”таңдау-әйтпесе” құрылымдары қолданылады.

13-слайд Күрделі тармақталу. Мысал.  Таңдау 1-орын: алтын медаль 2-орын: күміс медаль 3-орын: қола медаль әйтпесе марапаттау қағазы бітті

14-слайд                                  Күрделі шарттарды пайдалану —  Қарапайым шарттарды біріктіру үшін ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ, ЕМЕС түйінді сөздері пайдаланылады. —  a, b, c нүктелері берілген. c нүктесінің [a, b] аралығында жату-жатпауын анықтау керек Қола медаль

15-слайд                      Циклдік алгоритм —  Белгілі бір әрекеттер тізбегінің қайталанып орындалуын цикл деп атайды, ал қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер циклдік алгоритм деп аталады.

16-слайд                                Циклдік алгоритм. Мысал.

17-слайд                                         Цикл түрлері —  Қайталану саны алдын-ала белгілі цикл – арифметикалық цикл. —  Орындалу саны белгісіз цикл – итерациялық цикл. —  Шелекті толтыру мысалы – итерациялық цикл (себебі, ыдыс көлемдері белгісіз).

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Алгоритм түрлері. Сызықтық алгоритм.	Тармақталу алгоритімі.	Циклдік алгоритм.
Алгоритмдік топтар құрылымына байданысты сызықтық, тармақталу және циклдік болып бөлінеді. Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм – сызықтық алгоритм деп аталады.	Бір шарттың орындалу немесе орындалмауына байланысты командалар тізбегінің бірнеше тармақтарға бөлінетін тобы тармақталу алгоритімі деп аталады. Үш немесе одан да көп шартты тексеру керек болғанда, сәйкесінше үш немесе одан да көп тармақтар қолданылады, бұл күрделі тармақталу деп аталады. Қарапайым шарттарды күрделі шарттарға біріктіру үшін ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ, ЕМЕС түйінді сөздері пайдаланылады.	Белгілі бір әрекеттер тізбегінің қайталанып орындалуын цикл деп атайды, ал қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер циклдік алгоритм деп аталады. Цикл түрлері: •Арифметикалық •Итерациялық(Қадамдық)

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.          “Темірді қызғанда соқ” мақалына негізделіп жасалынған блок-схемаға қарап, алгоритм түрін анықта.

 

2. Келесі алгоримді қарастырыңыз, алгоритмнің қай түрі екенін анықтаңыз:

1)      Ақпарат сақтауға арналған флеш жадын компьютерге енгізу

2)      Флеш жадында вирустардың бар болуын тексеру

3)      Керекті файлды флеш жадына сақтау

4)      Флеш жадының жұмысын тоқтату

5)      Флеш жадын компьютерден шығару

3. Келесі алгоритм түрін анықта және алгоритм нәтижесін тап:

 4. Тармақталу алгоритмдерінің толымды түрінің толымсыз түрінен айырмашылығы неде?

5. Күрделі тармақталу қандай жағдайларда қолданылады?

6. Арифметикалық цикл мен итерациялық цикл қандай жағдайларда қолданылады?

7. 1-деңгейдің 1-тапсырмадағы алгоритм тармақталу алгоритімі болса, тармақталу түрін анықта; ал егер циклдік алгоритм болса, цикл түрін анықта.

ІІ деңгей тапсырмалары

1.      Жеңілдіктерді ескере отырып сатып алынған заттың бағасын есептеу блок-схемасы берілген. Егер сатып алынған заттардың бағасы 500 теңгеден асса, 3%-дық жеңілдік беріледі. Ал егер 1000 теңгеден асса 5%-дық жеңілдік беріледі.

Блок-схеманы қолдана отырып, егер сатылып алынған заттардың бағасы S:

А) 600 теңгеге;

Ә) 1300 теңгеге;

Б) 200 теңгеге

тең болса, (X -жеңілдік) жеңілдікті ескергендегі сатып алынған заттардың бағасын тап.

2.      Күрделі шарттарды пайдаланып, z нүктесінің [0, 100] аралығында жататынын тексеретін алгоритмді блок-схема түрінде кескіндеңіз. z нүктесін алгоритм басында енгізіңіз (нақта программа жазғанда z-ті қолданушы өзі енгізеді, сондықтан z кез-келген сан болуы мүмкін ). Егер z берілген аралықта жатса, “z нүктесі аралықта бар” деп, ал жатпаса “ z нүктесі аралықта жоқ ” деп экранға басып шығарыңыз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1.      Киноға билет сатып алу алгоритімін графикалық түрде кескінде. Қай алгоритм түрін қолдандың? Неліктен? Билеттердің бар-жоқ болу мүмкіндігін қарастырдың ба?

2.      Арифметикалық прогрессияның 100-ден кіші болатын элементтерін экранға шығару алгоритімін графикалық түрде кескінде. Прогрессияның алғашқы элементі (a0) мен көбею шамасын(d) енгізу керектігін ескер.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Сынып 3 топқа бөлінуі керек.

1-топ тапсырмасы: Қандай алгоритмдер сызықтық деп аталады? Мысалдар келтіріңдер.

2-топ тапсырмасы: Қандай алгоритмдер тармақталған деп аталады? Мысалдар келтіріңдер.

3-топ тапсырмасы: Қандай алгоритмдер циклдік деп аталады? Мысалдар келтіріңдер.

V. бағамдау-бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№15 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Бақылау жұмысы. 2-тоқсан.
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік		Білім		•      1-тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіреді.
			Түсінік		•      Алгоритм ұғымын, орындаушы ұғымын, алгоритм қасиеттерін, түрлерін мен жазу жолдарын айырып таниды.
	Құзырлылық		Қолданыс		•      Алгоритм, алгоритм жазу жолдары және алгоритм орындаушысы жайлы білімдерін практикалық есептер шешуде қолданады.
			Анализ		•      Алгоритм, алгоритм орындаушысы, орындаушының командалар жүйесі мен алгоритм жазу жолдары ұғымдарының арасындағы байланысты анықтайды.
			Синтез		•      Бақылау жұмысына байланысты шығармашылық әрекет орындалмайды.
	Құнды-лық		Баға		•      Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасайды.
	Сабақ құрылымы:
			І. Ақпарат алмасу (4 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (1 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (40 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (0 мин.). V. Бағамдау-бағалау (0 мин.).
	Сабақ типі: Оқушылардың білімін бақылау, бағалау.
	Оқыту әдісі: Бақылау жұмысы
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
			• Оқушыларға есептерді бірнеше нұсқа ретінде ұсыну • Нұсқаларды дайындау үшін деңгейлік тапсырмалар ретін ауыстыру
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
			• Алгоритм, алгоритм қасиеттері, алгоритмді жазу жолдары, алгоритм орындаушысы, формалды орындаушы, сызықтық алгоритм, тармақталу алгоритімі, циклдік алгоритм
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
			• Бақылау жұмысына дайындық мақсатында барлық слайд материалдарын, деңгейлік тапсырмалар мен үй жұмысы тапсырмаларын қайталау.
	Ақпарат көздері:
			1. Бөрібаев Б., Нақысбеков Б., Мадиярова Г. 2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп. 2. Фадина Л.В., Урок информатики в 7-м классе по теме "Типы алгоритмов: линейные, разветвляющиеся, циклические". Ақпарат көзі: http://festival.1september.ru/articles/596364/ 3. И.В. Лобачева. Тестовые задания по теме «Алгоритм. Свойства алгоритмов». Ақпарат көзі:  http://www.stsosh.ru/doc/metodkopilka/lobacheva/lobacheva-1.php 4. В.Федосеева, Ю.Базанова. Алгоримты в нашей жизни. Ақпарат көзі: http://900igr.net/kartinki/informatika/Algoritmy/048-Algoritmy-v-nashej-zhizni.html 5. С. Яковлев. Что такое алгоритм.... Ақпарат көзі: http://school10-rasskazovo.narod.ru/INFO/site-alg/zadanie.htm
	Оқушы жетістігін бағалау:
			·         Оқушының бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
	Үй тапсырмасы:
			• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы ü  Бақылау жұмысында шығара алмаған немесе шешіміне сенімді емес есептерді қарау, қатемен жұмысқа дайындалу
			• Бонус-балл тапсырмасы ü  Көлемдері 8, 5 және 3 литр болатын үш ыдыс бар. Бірінші ыдысқа су құйылған. Берілген ыдыстарды қолдана отырып, суды екі ыдыста 4 литрден су болатындай, ал қалған ыдыс бос болатындай етіп бөлу алгоритімін өзіңізге ыңғайлы түрде жазыңыз. Артық суды төгіп тастауға болады.
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
				і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Алгоритм және оның қасиеттері

2. Алгоритм орындаушысы

3. Алгоритм жазу жолдары және оның құрылымына байланысты түрлері

Слайдтар:

1-слайд (титул)

2-слайд   Сабақтың мақсаты

3-слайд                            Алгоритм дегеніміз не? —  Алгоритм дегеніміз реттелген амалдар жиыны, кезекпен орындалатын операциялар тізімі.

4-слайд                                Алгоритмнің негізгі қасиеттері

5-слайд

6-слайд                        Алгоритм блоктарының кескінделуі Іс-әрекеттің атауы Блок-схема түрі Негізгі әрекеті Процесс Математикалық өрнектерді есептеу Таңдау Есеп шығару жолын таңдау Модификация Цикл басы (қайталау) Құжат Нәтижені шығару, қағазға басу Енгізу, шығару Мәлімет енгізу (шығару) Бастау, аяқтау Алгоритмнің басы, соңы Қосалқы программа Қосалқы программаға кіру және шығу Түсініктеме Схеманың, формуланың түсініктемесі

7-слайд                              Алгоритм орындаушысы —  Алгоритм орындаушысы – көрсетілген іс-әрекеттер тізбегін бұлжытпай орындай отырып, керекті нәтиже алуды жүзеге асыратын машина, құрылғы, жануар немесе адам.

8-слайд                         Алгоритм орындаушысының түрлері   —  Кейбір орындаушылар алгоритмді атқару барысында өз әрекеттерінің мағынасын түсінбейді. Сонда да, әрекеттерді бұлжытпай орындап, керекті нәтижеге жетеді. Мұндай орындаушыларды формалды деп атайды. —  Формалды емес орындаушы әрекеттерінің мағынасын түсінеді.

9-слайд                             Орындаушы сиппаттамалары

10-слайд                   Орындаушының командалар жүйесі —  Орындаушының командалар жүйесі (ОКЖ) - орындаушы атқара алатын командалар жиынтығы.

11-слайд           Алгоритмнің құрылымына байланысты түрлері Сызықтық Тармақталу Циклдік

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Алгоритм және оның қасиеттері	Алгоритм орындаушысы	Алгоритм жазу жолдары және оның құрылымына байланысты түрлері
Алгоритм дегеніміз реттелген амалдар жиыны, кезекпен орындалатын операциялар тізімі. Амалдар тізбегі алгоритм болып аталуы үшін олардың орындаушыға түсініктілік, дискреттілік, дәл өрнектелу, нәтижелік және жалпылық қасиеттері бар болуы керек.	Алгоритм орындаушысы – көрсетілген іс-әрекеттер тізбегін бұлжытпай орындай отырып, керекті нәтиже алуды жүзеге асыратын машина, құрылғы, жануар немесе адам. Алгоритм орындаушысы формалды немесе формалды емес бола алады. Алгоритм орындаушысын оның ортасы, бас тартулары және командалар жүйесі сипаттайды.	Алгоритмді табиғи тілде, алгоритмдік тілде, графикалық түрде немесе программалау тілінде жазуға болады. Құрылымына байланысты алгоритмдер сызықтық, тармақталу және циклдік алгоритмдер болып бөлінеді.

Қорытынды:______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Орындалуы соңында белгілі бір нәтижеге әкелетін әрекеттер тізбегінің атауы - ...

a.блок-схема         b.алгоритм        c.программа                 d.оператор

2.       Алгоритмнің арнайы блоктар арқылы бейнеленуі ...... деп аталады.

a.блок-схема         b.алгоритм         c.программа                 d.оператор

3. Алгоритмнің әрбір қасиетіне сәйкес келетін сипаттамасымен тап.

Қасиеттер:

1. Нәтижелік              2.Дискреттілік          3.Түсініктілік           4.Жалпылық

Сипаттама:

a)       Алгоритм әрқашан бірінен кейін бірі келетін үзік қадамдардан тұрады;

b)      Алгоритм тек белгілі бір есептің шешімін табуға ғана арналмайды, ол белгілі бір класс есептерін шешуге арналады;

c)        Алгоритм командаларын дәл орындаған жағдайда процесс шектеулі қадамдар санынан кейін тоқтап, белгілі бір нәтижеге алып келуі қажет;

d)      Алгоритмді құрайтын командалардың барлығын орындаушы түсінуі керек.

4. Алгоритмің дәл, айқын өрнектелу қасиетінің мәні неде?

5. Алгоритмнің формалды және формалды емес орындаушысы деген не?

6. Алгоритмнің формалды орындалуының маңызы неде?

7. Алгоритм орындаушысын қандай параметрлер сипаттайды?

8. Команданың орындалуы шарттың орындалуына байланысты болатын алгоритм атауы - ...

     a.сызықтық                   b.циклдік           c.тармақталған      d.қосымша

9. Кейбір әрекеттері бірнеше рет қайталанатын алгоритм ..... деп аталады.

     a.сызықтық                   b.циклдік           c.тармақталған         d.қосымша

10.         Командаларды бірінен кейін бірін орындайтын алгоритм атауы - …

a.сызықтық                 b.циклдік           c.тармақталған          d.қосымша

11.         “Иә” немесе “Жоқ” мәндерін қабылдайтын логикалық амал — ...

a.блок                                b.алгоритм          c.программа                   d.шарт

12.         Шарт блогы қай фигурамен бейнеленеді?

     a.сопақша                      b.тіктөртбұрыш    c.ромб         d.параллелограм

13.         Блок-схема арқылы берілген алгоритм түрін анықта.

a.Сызықтық                           b.циклдің    

c.тармақталған толымды      d.тармақталған толымсыз

14.         Блок-схема арқылы көрсетілген алгоритм түрін анықтаңыз:

a.       сызықтық

b.      циклдік

c.       тармақталған толымды

d.      тармақталған толымсыз

15.  Блок-схема арқылы көрсетілген алгоритм түрін анықтаңыз:

a.       сызықтық

b.      циклдік

c.       тармақталған толымды

d.      тармақталған толымсыз

16.  Алгоритмнің күрделі тармақталуы деген не?

__________________________________________________________________

17.  Арифметикалық және итерациялық циклдардың айырмашылығы неде?

__________________________________________________________________

    18. Төменде көрсетілгендердің қайсысы орындаушы бола алмайды?

a.       машина

b.      шахтер

c.       құс

d.      үстел

ІІ деңгей тапсырмалары

1.      Сызықтарды қолдану арқылы Күнді салу кезінде қате жіберілді. Алгоритмді қарай отырып, қай қадам қате екенін тап.

Алгоритм:

Керекті нәтиже:

2. X пен Y-тің қалай өзгеретінін суретке қарай отырып білуге болады. Өзгерістер қай алгоритм бойынша жүзеге асып жатқанын анықта.

Y = X * X – 9;

a.       Y = 20 – 2X;

b.      Y = 3X + 1;

c.       Y = 5X – 9.

3. Алдыңғы есептің шарттарын пайдалана отырып, X пен Y-тің арасындағы байланысты көрсететін алгоритімнің блок-схемасын сыз.

4. Қайсысы алгоритм екенін анықтаңыз:

a.        Кітап

b.       Мағлұматнама

c.        Инструкция

d.       Энциклопедия

5. Қайсысы алгоритм екенін анықтаңыз:

a.       лифтті қолдану ережелері

b.       лифттің шығу жылы

c.        лифтті өндіруші-зауыт

d.       лифттің ведомстволық тиістілігі.

6. Алгоритм дегеніміз:

a.       процессордың жұмыс істеу принципі

b.       процессордың командалар жүйесі

c.        процессорды басқару командаларының тізбегі

d.       процессорлардың даму тарихы

7. .Компьютер формалды орындаушыға жатады ма? Неге?

8.Адам формалды орындаушы бола алады ма? Жауабыңды түсіндір.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1.      Берілген қандай да бір санға екі амал ғана қолдануға болады:

·         2-ге көбейту

·         соңғы цифрды өшіру

Айталық, 56 санынан 112 және 5 сандарын алуға болады. 458 санынан қалай 14 санын алуға болады? Алгоритмді өзіңе ыңғайлы түрде жаз.

2. Алдыңғы есептің орындаушысының командалар жүйесін сипатта.

3. Жұмысқа қабылдау процесі конкурстық негізде жүргізіледі. Қабылдау шарты: адамның жасы 42-ден төмен болуы керек және жұмыс тәжірибесі 20 жылдан көп болуы керек.

ü  Адамды жұмысқа алуға не алмауға болатынын анықтайтын алгоритм құрыңыз (блок-схема түрінде). Енгізілетін мәліметтер ретінде S - жұмыс тәжірибесі және V – адамның жасы деп белгілеңіз.

ü  Келесі жағдайлар орындалатындай S пен V-ға мысал келтіріңіздер:

а) адам жұмысқа қабылданады, егер: S = …, V = … .

б) адам жұмысқа қабылданбайды, егер: S = …, V = … .

4. Көлемдері 8, 5 және 3 литр болатын үш ыдыс бар. Бірінші ыдысқа су құйылған. Берілген ыдыстарды қолдана отырып, ыдыстардың біреуінде 7 литр су болатындай алгоритмді құрастырып, график түрінде кескінде және алгоритмдік тілде жаз.

*Артық суды төгіп тастауға болады.

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

Бақылау жұмысы кезінде топтық жұмыс орындалмайды.

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№ 16 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы:
			• Қатемен жұмыс. Модель, нақты объектің қасиеттерін бейне ретінде көрсетеді; модельдер түрлері
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік		Білім	•    «Нысан-модель» байланысын анықтайды. •    Ақпараттық модельдерді таниды.
			Түсінік	•    Ақпараттық модельдердің түрлерін айырып таниды.
	Құзырлылық		Қолданыс	•    Модельдердің жіктелуінің сызбанұсқасын сызады. •    Берілген сызбанұсқадағы терминдердің байланысын анықтайды.
			Анализ	•    Бірнеше нысаны бар модельдерге және бірнеше моделі бар нысандарға мысал келтіреді.
			Синтез	•    Модельдердің берілген категориясына сәйкес мысалдарды табады. •    Мысалдардың неліктен дәл сол категорияға жататынын дәлелдейді.
	Құнды-лық		Баға	•    Түрлі ғылым салаларындағы модельдерге мысал келтіреді.
	Сабақ құрылымы:
			І. Ақпарат алмасу (15 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (3 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (17 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Сабақта жаңа білімді игеру
	Оқыту әдісі: Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
			•         Жаңа терминологиямен таныстыру •         Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету •         Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
			• Модель, модельдеу, модельдердің жіктелуі, материалдық, ақпараттық, вербалды, белгілік модельдер.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
			•         Жаңа өткен тақырыпты толық игеру •         Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау •         Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
	Ақпарат көздері:
		1.      Классификация моделей. Тест № 2. Ақпарат көзі: http://modelir.hut2.ru/test2.htm 2.      Подвинцева О.В. Моделирвание и формализация. Ақпарат көзі: http://informatika.sch880.ru/p26aa1.html 3.      Понятие модели. Сущность метода моделирования. Основные типы моделей. Ақпарат көзі: http://www.infosgs.narod.ru/34.htm
	Оқушы жетістігін бағалау:
			·        Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
	Үй тапсырмасы:
			• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы ü  Анықтамаларды жаттау, география мен биологиядағы модельдерге 5 мысал келтір.
			• Бонус-балл тапсырмасы ü  Физика мен химиядағы модельдердің әрқайсысына 5 мысал келтір.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s
		і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1        Модельдер.

2        Модельдер мысалы.

3        Модельдердің жіктелуі.

4        Ақпараттық модельдер.

Слайдтар:

1-слайд (титул)

2-слайд    Сабақтың мақсаты

3-слайд    Тақырып жоспары

4-слайд                               Модель дегеніміз не? —  Модель — зерттеліп жатқан нысанның, құбылыс немесе процесстің маңызды ерекшеліктерін қамтып көрсететін әлдебір жаңа нысан. жоқ

5-слайд                                         Моделдеу —  Моделдеу – модельдерді құру мен зерттеуге бағытталған таным әдісі, яғни нысандарды құру және тану арқылы зерттеу.

6-слайд                              Модель мысалдары 1-команда

7-слайд                        Бір нысанның бірнеше моделі болуы мүмкін: 2-команда

8-слайд Әртүрлі нысандардың модельдері бір болуы мүмкін: иә

9-слайд                                        Модельдеу кезеңдері

10-слайд                                Модельдердің жіктелуі

11-слайд                         Қолдану облысы бойынша жіктелуі —  Оқу моделдері – оқытуда пайдаланылады. —  Тәжірбиелік – бұл жобалық нысанның үлкейтілген немесе кішірейтілген көшірмелері. Нысанның болашақ қасиеттерін болжап, зерттеу үшін пайдаланылады. —  Ғылыми-техникалық - процесстер мен құбылыстарды зерттеу мақсатында құрылады. —  Ойындық –нысанның әртүрлі жағдайдағы іс-әрекетінің дайындығы. —  Имитациялық – шындықтың белгілі бір дәрежедегі көрінісі(бұл сынақ пен қаталіктер әдісі).

12-слайд Уақыт факторы бойынша жіктелуі Статистикалық Динамикалық жүйенің белгілі бір уақыттағы күйін сипаттайтын модельдер. Мысалы: отырғызылған ағаштар тізімі, оқушылардың денсаулығы жайлы есеп беру және т. б. өзгеру процесстері мен жүйенің дамуын сипаттайтын модельдер (нысанның уақыт өте келе өзгеруі). Мысалы: дененің қозғалысын, химиялық реакциялардың өту процессін сипаттау.

13-слайд                           Ғылым саласы бойынша Бұл модельдердің адамның қызмет саласына байланысты жіктелуі: математикалық, биологиялық, химиялық, қоғамдық, экономикалық, тарихи,   т. б.

14-слайд                                   Сыну әдісіне қарай Материалдық модельдерді физикалық не деректі модельдер деп атаса да болады. Ақпараттық модельдерді қолмен ұстау, не көзбен көру мүмкін емес.

15-слайд                            Ақпараттық модельдер Ақпараттық модель – нысанның, процесстің, құбылыстың қасиетін және күйін және қоршаған ортамен өзара байланысты сипаттайтын ақпарат жиынтығы.

16-слайд

17-слайд                                            Қорытынды v  Модель — зерттеліп жатқан нысанның, құбылыс немесе процесстің маңызды ерекшеліктерін қамтып көрсететін әлдебір жаңа нысан. v  Моделдеу – модельдерді құру мен зерттеуге бағытталған таным әдісі, яғни нысандарды құру және тану арқылы зерттеу. v  Модельдердің жіктелуі •      қолдану облысы бойынша •      уақыт факторы бойынша •      ғылым саласына байланысты •      ұсыну әдісіне қарай
		іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Модельдер.	Модельдер мысалы.	Модельдердің жіктелуі	Ақпараттық модельдер

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.    Өткен сабақтағы бақылау жұмысы бойынша қатемен жұмыс орындау.

2.    Қай нысандардың арасында «нысан-модель» байланысы бар:

a)         Ел – оның астанасы;

b)        Тауық – балапандар;

c)         Алматы – Алматыдағы телефондар тізімі;

d)        Тон – тон үлгісі;

3.        Құрамында зерттелетің нысандар жайлы қажетті ақпараты бар қасиеттер жиыны қалай аталады?

a)         Материалдық модель

b)         Натуралық модель

c)         Ақпараттық модель

4.        Төмендегілердің қайсысын нысанның ақпараттық моделі ретінде қарастыруға болмайды?

a)         Негізгі нысанның математикалық формулалар арқылы жазылуы;

b)         Негізгі нысанның елеулі қасиеттері мен белгелерін қамтып көрсетпейтін басқа нысан;

c)         Құрамында негізгі нысанның сапалық және сандық сипаттамасы жайлы ақпараты бар кесте түріндегі мәліметтер жиынтығы;

d)         Табиғи немесе формалды тілдегі негізгі нысанның сипаттамасы.

5.        Келесідей пайымдау дұрыс па? Ақпараттық модельдер нысандар мен процесстерді тек белгілік түрде көрсетеді.

6.        Келесілердің қайсысы бейнелік ақпараттық модель?

a)         кесте

b)         формула

c)         сурет

d)         диаграмма

e)         сөзбен жазылған сипаттама

f)          фотосурет

g)         график

7.        Келесілердің қайсысы сөздік ақпараттық модель?

a)         кесте

b)         формула

c)         сурет

d)         диаграмма

e)         сөзбен жазылған сипаттама

f)          фотосурет

g)         график

8.        Келесілердің қайсысы аралас ақпараттық модель?

a)         кесте

b)         формула

c)         сурет

d)         диаграмма

e)         сөзбен жазылған сипаттама

f)          фотосурет

g)         график

9.        Келесілердің қайсысы аралас ақпараттық модельге тән?

a)         тек графикалық элементтер қолданылады

b)         тек символдық тіл қолданылады

c)         графикалық элементтер символдық тілмен қатар қолданылады

ІІ деңгей тапсырмалары

1          Модельдердің жіктелуінің сызбанұсқасын сыз.

2          Ақпараттық модельдерді көрсет (бірнеше дұрыс жауап бар):

a)       физикалық карта

b)      глобус

c)       жолдың уақытқа тәуелділік графигі

d)      ғимарат макеті

e)       тоқу бізімен тоқу үлгісі

f)       алманың нақпішіні (муляж)

g)      манекен

h)      метро сызбанұсқасы

3          Қай нысандардың арасында «нысан-модель» байланысы бар (бірнеше дұрыс жауап бар):

a)       компьютер-процессор;

b)      автомобиль-автомобильдің техникалық сипаттамасы;

c)       қала-қаланың жолнұсқасы;

d)      ұшақ-ұшақтың радиолық басқарылатын моделі;

e)       адам-манекен;

f)       Астана-қала;

4          Ақпараттық модельдердің сызбанұсқасын толтыр. Берілген сөздерді дұрыс ретімен орналастыр.

 

блок схемалар,

аралас модельдер,

ақпараттық

модельдердің

түрлері,

схемалар (сызбанұсқа)

 

ІiІ деңгей тапсырмалары

1          Бірнеше нысаны бар модельге мысал келтір.

2          Бірнеше моделі бар нысанға мысал келтір.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Сынып оқушылары 3 топқа бөлінуі тиіс.

Әр топ өздерінде бар оқулықтарды пайдаланып келесідей модельдерге жеті мысалдан табуы тиіс. Тапқан мысалдарың неліктен берілген модельге жататынын түсіндір.

1-топ: Бейнелік ақпараттық модель.

2-топ: Аралас ақпараттық модель.

3-топ: Сөздік ақпараттық модель.

V. бағамдау-бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№17 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s

Тақырыбы:
	• Мәтіндік процессоры жайлы жалпы мағлұмат. Программа интерфейсі
Күтілетін нәтиже:
Білімдік	Жаңа білім	•  Мәтіндік процессор терминін анықтайды. •  Мәтіндік процессор түрлерін атап шығады. •  Microsoft Office Word мәтіндік процессорын сипаттайды.
	Жаңа түсінік	•  Мәтіндік процессор қызметін түсіндіреді. •  Microsoft Office Word мәтіндік процессорының ерекше мүмкіндіктеріне мысал келтіреді. •  Программа интерфейсі элементтеріне мысал келтіреді.
Құзырлылық	Қолданым әрекеті	•  Іс- қағаздар үлгілерін мәтіндік процессор көмегімен әзірлейді.
	Талдау әрекеті	•  Программа интерфейсі бөлшектерін саралайды. •  Программа интерфейсінің басқа да элементтерін тауып, талдайды.
	Шығармашылық әрекет	•  Мәтіндік процессор арқылы мәтінге қолданатын операция түрлерін жазады. •  Орналастырылған WORD редакторын іске қосудың бірнеше тәсілін түйіндейді.
Құнды-лық	Бағамдау әрекеті	•  Мәтіндік процессорларды салыстырады. •  Microsoft Word мүмкіндіктерін түйіндейді.
Сабақ құрылымы:
	І. Ақпарат алмасу (15 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (8 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (9 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5мин.).
Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
	• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
	• Мәтіндік процессор, AbiWord, Apache OpenOffice.org Writer, Apple iWork Pages, Microsoft Office Word, интерфейс.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
	• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
Ақпарат көздері:
	1.    А.Қ. Құсайынов. 2002. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Информатика және компьютерлік техника. Алматы: «Мектеп» баспасы» 2.    AbiSource. 2011. Ақпарат көзі: http://abisource.com/ 3.    Apple Inc. 2013. iWork. Ақпарат көзі: http://www.apple.com/iwork/ 4.    Apache OpenOffice. Apache OpenOffice Writer. Ақпарат көзі: http://www.openoffice.org/product/writer.html 5.    Уикипедия Ашық энциклопедиясы. 2013. Microsoft Office Word. Ақпарат көзі: http://kk.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Office_Word#.D0.91.D0.BE.D1.81_.D2.9B.D2.B1.D0.B6.D0.B0.D1.82.D1.82.D1.8B_.D0.B4.D0.B0.D1.8F.D1.80.D0.BB.D0.B0.D1.83
Оқушы жетістігін бағалау:
	• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
Үй тапсырмасы:
	• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Өткен сабақты қайталау.
	• Бонус-балл тапсырмасы Мәтіндік процессорлардың басқа түрлерін тауып, сипаттама жазу.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.    Мәтіндік процессор жайлы жалпы мағлұмат

2.    Мәтіндік процессор түрлері мен сипаттамалары

3.    Microsoft Office Word сипаттамасы

4.    Word-пен жұмыс, программа интерфейсі

Слайдтар:

1-слайд                Мәтіндік процессоры жайлы жалпы мағлұмат Мәтіндік процессор (мәтіндер даярлау жүйесі) (текстовый процессор (система подготовки текстов); word processor) — мәтіндерді енгізу, сақтау, қарап шығу, түзету, пішімдеу және қағазға басып шығаруды қамтамасыз ететін программалық құралдар. Баспа машинкасында орындалатын мүмкіндіктерден басқа мұнда қате тексеру; тезаурус (синоним сөздер) табу; сөз тіркесін іздеп тауып, оны басқаға өзгерту; «қиып алып желімдеу»; бірнеше терезедегі мәтіндермен катар жұмыс істеу тәрізді көптеген қосымша әрекеттер орындалады.

2-слайд          Мәтіндік процессоры жайлы жалпы мағлұмат 1970- 1980 жылдары мәтіндік процессорлар деп пернетақтадан, мәтін өңдеуге арналған қарапайым іштей енгізілген компьютерден және электрлік баспа құралынан тұратын жеке және офисте қолдануға арналған машинаны атаған. Кейінірек «мәтіндік процессор» атауы сол қолданыстағы компьютерлік программаларға да таралды. —  Физикада: қозғалтқыш модельдері; —  Географияда: глобус – жер моделі (шынайы өлшемі тым үлкен); —  Химияда – кристалдық тор, молекулалар моделі (шынайы өлшемі тым кішкентай); —  Биологияда – адамның нақпішіні (муляж) арқылы оның іш құрылысын зерттейміз.

3-слайд                              Сыныпқа сұрақ Қандай мәтіндік процессор түрлерін білесіз?

4-слайд                    Жалпыға белгілі мәтіндік процессорлар •         AbiWord •         Adobe InCopy •         Apple iWork Pages •         ChiWriter — ғылыми мәтіндермен жұмыс істеуге арналған Шығыс Еуропадағы мәтіндік процессор. •         JWPce — жапон тіліндегі мәтіндік процессор. •         LaTeX — танымалы TeX компьютерлік беттеу системасының макроұлғайтулар жиыны. •         LibreOffice Writer — LibreOffice дербес жиыны құрамына кіретін мәтіндік процессор. •         Lotus WordPro •         Microsoft Word •         Microsoft Works •         OpenOffice.org Writer •         PolyEdit •         WordPad — дистрибутив MS Windows құрамына кіреді. •         WordPerfect

5-слайд                                               AbiWord 1998 жылы 1 желтоқсанда алғаш пайда болды. С++ тілінде жазылған. Соңғы нұсқасы- 2.8.6 (14 маусым 2010). Негізгі функциялары: •         Форматтау және мәтін стильдері; •         Кестелер мен тізімдер жасау; •         Колонтитулдар мен сілтемелер орнату; •         Суреттерді енгізу мен масштабтау; •         Емле тексеру; •         Мазмұн даярлау; •         Басып шығару.

6-слайд                                           Apple iWork Pages Құрамында құжатты дайындауды оңайлататын үлгілер жиыны бар. iLife (музыка, фото, түріео) бірріккен шолушыдан мультимедиа орнатуға мүмкіндік береді. Толық экран, жаңару, өздігінен сақталу, құжат нұсқаларын сақтау функциялары бар. iOS үшін программа нұсқасы бар. Құжаттарды төмендегідей форматта сақтауға болады: •         Pages құжаттары (.pages) •         Microsoft Word құжаттары (.doc) •         PDF файлдары(.pdf) •         Форматталған мәтін (.rtf) •         Жай мәтін(.txt) •         Электронды кітаптардың ашық стандарты

7- слайд                        Apache OpenOffice.org Writer Writer арқылы Microsoft Word, RTF, XHTML пен OASIS Open Document Format сияқты форматтарда құжат сақтауға мүмкіндік береді. Сонымен қоса, MediaWiki форматында құжат сақтауға да болады. Corel WordPerfect (WDP), 602 Document(.602), WPS Word (WPS) құжаттарын импорттауға да болады. OpenOffice.org құрамына кіретін программалар сияқты Writer Linux, Mac OSX, FreeBSD пен Microsoft Windows сияқты операциялық системаларды жұмыс істей алады.

8- слайд                          Microsoft Office Word Microsoft Office Word (күнделікті — MS Word, WinWord немесе жай ғана Word) - Macintosh компьютерлерінде және Windows, DOS ортасында жұмыс істейтін, қазіргі кезде кең таралған, ең қуатты мәтіндік процессорлардың бірі. Құжаттарды даярлауға, түзетуге, қарап шығуға, баспаға шығаруға арналған Windows ортасының қолданбалы программасы. Оның соңғы нұсқалары шағын баспа жүйесі ретінде кітап, газет- журналдар шығаруда кеңінен қолданылады.

9- слайд                              Сыныпқа сұрақ Word- тың қандай мүмкіндіктерін білесіз?

10- слайд                   Microsoft Office Word-тың ерекше мүмкіндіктері •  Суреттер немесе өң сияқты түрлі- түсті фотосуреттер немесе көрнекі суреттер пайдаланып әдемі мәтін жасау және карталар мен кестелер сияқты деректер қосу үшін Word бағдарламасын пайдалануыңызға болады. •  Word бағдарламасы мәтін жасау үшін түрлі көмекші мүмкіндіктерді береді, олардың көмегімен мақалалар немесе есептер сияқты іскери құжаттарды оңай аяқтай аласыз. •  Ашықхат немесе хатқалта мекенжайларын басып шығаруыңызға болады. •  Word бағдарламасы құжаттар, электрондық кестелер мен көрмелер жасауға және электрондық поштаны басқаруға арналған бағдарламаның бірнеше түрлерін біріктіретін өнімдердің бумасы болып табылатын «Office» бумасының бір бөлігі болып табылады.

11- слайд         Microsoft Office Word-тың ерекше мүмкіндіктері Microsoft Office Word құжатына 3 түрлі кілт (пароль) қоюға болады: •         Құжатты ашу үшін кілт; •         Құжатты өзгерту үшін кілт; •         Құжатты өңдеу үшін кілт. MS Word 2007\2010 сияқты жаңа нұсқаларда бұл кілт түрі «Пароль для Ограничения форматирования и редактирования» деп аталады.

12- слайд                Microsoft Office Word редакторын тағайындау •  Word-пен жұмыс істеуді бастау үшін Windows жүйесінің басқа программалары сияқты оны бастапқы нұсқалық (инсталляциялық) дискеттерден немесе компакт-дискіден компьютерге жазып орналастыру қажет.

13- слайд                    Microsoft Office Word редакторын іске қосу Орналастырылған WORD редакторын іске қосу бірнеше тәсілмен жүзеге асырлады: Басқару тақтасындағы Іске қосу (Пуск) менюінің Орындау (Выполнить) командасының көмегімен, бұл тәсіл редактордың қосымша параметрлерін іске қосуға арналған. Программалардың Microsoft Office тобындағы WORD шартбелгісінде тышқанды екі рет шерту арқылы. Windows жүйесінің Сілтеуіш (Проводник) терезесін пайдалану арқылы. WORD редакторына дайындалған құжаттың шартбелгісіне тышқан курсорын жеткізіп, оны екі рет шерту арқылы т. б.

14- слайд      Microsoft Office Word редакторымен жұмыс істеуді аяқтау Файл→Шығу (Выход) меню командасын таңдау арқылы; WORD негізгі терезесінің жүйелік менюіндегі Жабу (Закрыть) командасын таңдау; Тышқан курсоры терезе тақырыбы аумағында тұрғанда курсорды сол жақ шеттегі жүйелік меню белгісіне алып барып, тышқанды екі рет шерту немесе батырманы бір рет басып, менюдің Жабу (Закрыть) командасын таңдау; Редактор терезесінің тақырып жолының оң жақ жоғарғы бұрышындағы Жабу батырмасын (Х) басу; Тікелей Alt+F4 пернелерін басу. Егер программамен жұмысты аяқтау барысында мұның алдында өзгертіліп, бірақ дискіге жазылмаған құжат бар болса, онда редактор экранға қосымша сұхбаттасу терезесін шығарып, өзгертілген құжатты дискіге жазу (Иә-Да) керектігін, ал жазбасаңыз (Жоқ-Нет) оны да растап беруіңізді өтінеді. Қалауыңыз бойынша, редакторда әрі қарай жұмыс істей беруіңізге де (Болдырмау-Отмена) болады.

15- слайд                                        Сыныпқа сұрақ Программа интерфейсін кім түсіндіріп бере алады?

16- слайд                                 Программа интерфейсі

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Мәтіндік процессор	Мәтіндік процессор түрлері	Мәтіндік процессор функциялары
Мәтіндік процессор (мәтіндер даярлау жүйесі) (текстовый процессор (система подготовки текстов); word processor) — мәтіндерді енгізу, сақтау, қарап шығу, түзету, пішімдеу және қағазға басып шығаруды қамтамасыз ететін программалық құралдар.	AbiWord Adobe InCopy Apple iWork Pages ChiWriter JWPce LaTeX LibreOffice Writer Lotus WordPro Microsoft Word Microsoft Works OpenOffice.org Writer PolyEdit WordPad WordPerfect	Баспа машинкасында орындалатын мүмкіндіктерден басқа қате тексеру; тезаурус (синоним сөздер) табу; сөз тіркесін іздеп тауып, оны басқаға өзгерту; «қиып алып желімдеу»; бірнеше терезедегі мәтіндермен катар жұмыс істеу тәрізді көптеген қосымша әрекеттер орындалады.

Қорытынды:________________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.    Мәтіндік процессор терминіне анықтама бер.

2.    Мәтіндік процессор қызметін түсіндіріңіз.

3.    Мәтіндік процессор түрлерін ата.

4.    Microsoft Office Word мәтіндік процессорын сипатта.

5.    Microsoft Office Word мәтіндік процессорының ерекше мүмкіндіктеріне мысал келтір.

6.    Программа интерфейсі элементтеріне мысал келтір.

ІІ деңгей тапсырмалары

1.    Файл, Создать командаларын пайдалана отырып Microsoft Word-та жаңа құжат әзірлеңіз.

2.    Файл, Сохранить как командаларын пайдалана отырып, құжатты сақтаңыз.

3.    Файл, Закрыть командаларын пайдалана отырып құжатты жабыңыз.

4.    Файл, Открыть командаларын пайдаланып, құжатты ашыңыз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1.    Төменде белгіленген программа интерфейсінің әр элементін ата.

Керек сөздер: Қосымша (Вкладка), Жылдам қолданыс панелі, Сызғыш, Құралдар панелі, Жылжытпа, Лента, Меню жолы, Меню шақыру батырмасы.

2 Программа интерфейсінің басқа да элементтерін тауып, талдау жасаңыз.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1-топ. Берілген кестеден тігінен, көлденеңінен және диоганаль бойынша жазылған сөздерді тап. Сонда мәтіндік процессор арқылы мәтінге қолданатын 5 операция шығады.

е

о

ф

А

р

л

ы

р

е

ч

п

ф

и

и

т

в

и

р

п

т

е

н

г

і

з

у

д

д

п

п

у

а

п

р

о

н

и

е

у

ч

м

и

ч

в

ц

в

г

п

е

а

к

а

к

р

к

п

е

п

р

к

о

я

и

ь

м

т

м

в

р

п

м

ч

и

с

и

н

г

р

т

м

в

п

п

в

п

р

т

у

й

ч

б

п

в

п

т

ь

т

ь

і

р

п

п

т

б

д

а

р

ч

и

ү

п

в

ч

ч

ш

и

п

с

ч

я

с

и

т

н

з

в

и

ы

е

т

і

п

ы

ц

й

у

п

р

т

е

п

в

п

в

ы

а

м

в

ы

ф

а

п

т

н

т

н

т

л

щ

ж

д

ш

д

н

е

н

г

д

т

у

а

ы

ф

м

с

ы

й

е

е

н

н

к

а

и

в

и

ч

о

г

т

п

в

и

с

у

п

т

п

в

ы

ф

и

с

и

и

с

а

а

м

п

р

п

с

а

қ

т

а

у

п

е

е

г

н

п

и

2- топ. Сөйлемдерді жетіспейтін сөздермен толықтыр.

Орналастырылған WORD редакторын іске қосу бірнеше тәсілмен жүзеге асырлады:

1        Басқару тақтасындағы ..............(Пуск) менюінің ..................(Выполнить) командасының көмегімен, бұл тәсіл редактордың ................ параметрлерін іске қосуға арналған.

2        Программалардың Microsoft Office тобындағы WORD шартбелгісінде тышқанды ......... рет шерту арқылы.

3        Windows жүйесінің ................ (Проводник) терезесін пайдалану арқылы.

4        WORD редакторына дайындалған құжаттың ................тышқан курсорын жеткізіп, оны екі рет шерту арқылы т. б.

Керек сөздер: Орындау, екі, қосымша, Сілтеуіш, Іске қосу, шартбелгісіне.

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№18 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
		Тақырыбы:
			• Мәтіндік процессоры жайлы жалпы мағлұмат. Программа интерфейсі
		Күтілетін нәтиже:
		Білімдік		Жаңа білім		•  «Құжат ашу» сұхбат терезесінің мүмкіндіктерін анықтайды. •  Бос құжатты даярлау алгоритмін сипаттайды. •  Құжатты сақтау алгоритмін сипаттайды. •  Мәтінді пішімдеудің негізгі тәсілдерінің атын атайды.
				Жаңа түсінік		•  Символдарды пішімдеуді түсіндіреді. •  Абзацты орналастыру параметрлеріне мысал келтіреді.
		Құзырлылық		Қолданым әрекеті		•   Іс- қағаздар үлгілерін мәтіндік процессор көмегімен әзірлейді.
				Талдау әрекеті		•  Құжатты сақтау алгоритмін бөлшектеп қарастырыңыз. •  Тікелей пішімдеу мен стиль арқылы пшімдеу түрлерін салыстырыңыз.
				Шығармашылық әрекет		•   Ісқағаздар үлгілерін жасайды.
		Құндылық		Бағамдау әрекеті		•  Мәтінді пішімдеудің негізгі әдіс- тәсілдерін түйіндейді. •  Құжаттарды құру және сақтау жолдарын сипаттайды.
		Сабақ құрылымы:
			І. Ақпарат алмасу (15 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (8 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (9 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5мин.).
		Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
		Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
		Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
			• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
		Негізгі ұғымдар мен терминдер:
			•. Құжат, сұхбат терезесі, файл, мәтінді пішімдеу, қаріп гарнитурасы, маркерленген тізім, стиль.
		Оқушыда дағды қалыптастыру:
			• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
		Ақпарат көздері:
			1.    Текстовый процессор Microsoft Word. Ақпарат көзі: http://eco.sutd.ru/Study/Informat/Office/Word.htm 2.    Форматирование документов. 2013. Ақпарат көзі: http://comp5.ru/Teoria/Word2003/Word5.php 3.     Уикипедия Ашық энциклопедиясы. 2013. Microsoft Office Word. Ақпарат көзі: http://kk.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Office_Word#.D0.91.D0.BE.D1.81_.D2.9B.D2.B1.D0.B6.D0.B0.D1.82.D1.82.D1.8B_.D0.B4.D0.B0.D1.8F.D1.80.D0.BB.D0.B0.D1.83 4.    Алматы қаласының тілдер дамыту басқармасы. 2008. Ісқағаздарының үлгілері. Ақпарат көзі: https://www.google.kz/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=23&cad=rja&ved=0CDIQFjACOBQ&url=http%3A%2F%2Fdo.rulitru.ru%2Fv5746%2F%3Fdownload%3D1&ei=uBRiUoLxOoXNtAbe7IDgDg&usg=AFQjCNEnbTZZFAomOxydPz23ezomT18IJQ&bvm=bv.54934254,d.Yms
		Оқушы жетістігін бағалау:
			• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
		Үй тапсырмасы:
			• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Өткен сабақты қайталау.
			• Бонус-балл тапсырмасы Өзіз бір іс- қағаз үлгісін мәтіндік процессор көмегімен даярлау.
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
					і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Құжаттарды құру және сақтау.

2.      Мәтінді пішімдеудің негізгі әдіс- тәсілдері.

3.      Символдарды, абзацтарды пішімдеу.

Слайдтар:

1-слайд Құжаттарды құру •       Word іске қосылған соң, экранда 1- құжат (Документі) деген бос Терезе пайда болады. Жаңа құжат ашарда Word оны құру үшін белгілі бір шаблонды (нұсқаны) пайдаланады. •       Алдын ала келесім бойынша, жаңадан ашылған құжат «Кәдімгі» нұсқа (шаблон «Обычный») бойынша жасалады. •       Word редакторын алғаш рет компьютерге орналастырғанда оның құрамына мынадай стандартты нұсқалар кіруі тиіс, олар: іс қағаздары, қызмет жазбалары; газет беттері; т. б. типтегі құжат түрлері. Бұл нұсқалар ішінде бірден толтырылуға тиіс стандарты өріс жолдары (Кімге, Кімнен, Дата) мен дайын сөз тіркестері болғандықтан, олар әркімнің уақыттарын тиімді пайдалануды қамтамасыз етеді. Арнаулы нұсқаларды пайдалану дайындалған құжаттарға біркелкі стиль береді.

2-слайд «Құжат ашу» сұхбат терезесінің мүмкіндіктері •         файл іздеуді жүзеге асыр; •         мәтіндік құжат ашу; •         файлды басқа орынға орналастыру; •         файлды қиып алу ( алмасу буфері арқылы ); •         файлдың көшірмесін алу; •         жарлықты дйындау; •         файлды жою; •         файл атын өзгерту; •         файл қасиеттерін қарап шығу; •         файлды ашпай-ақ, оны жылдам қарап шығу; •         файылдағы мәліметті тек оқу үшін ашу; •         файлды қағазға басып шығару; •         бумадағы файлдарды реттеу.

3-слайд                                  Бос құжатты даярлау Бірінші құжатты даярлау үшін «Кәдімгі» нұсқасын пайдаланайық. «Кәдімгі» нұсқасымен бос құжатты даярлау үшін: Файл → Даярлау (Файл → Создать) командаларын таңдап алу қажет. Мұның нәтижесінде «Құжат дайындау» сұхбат терезесі пайда болады. Сол терезеден «Кәдімгі» нұсқасын таңдап алып, ОК батырмасын басу керек. Осы әрекетті басқа жолмен де – Ctrl + N пернелерін немесе стандартты аспаптар тақтасында «Жасау» (Создать) батырмасын басу арқылы да іске асыруға болады. Осылардың нәтижесінде де «Кәдімгі» нұсқасына сәйкес жаңа құжат ашылады, бірақ мұнда экранға сұхбат терезесі шығарылмайды.

4-слайд                                     Құжатты сақтау 1.        Файл → … деп сақтау командасын таңдау немесе F12 пернесін басу. 2.        Өріс жолына құжаттқа қойылатын атты енгізу 3.        Буманың ашылатын тізімінің көмегімен дискіні таңдау. Бұл жұмысты орындағанда, А:, В: таңбалары мен иілгіш диск, яғни дискет белгіленетіні есіңізде болсын, сондықтан көбінесе С:, D: сияқты қатты дискілерді таңдауған жөн, оны Диск деген өрісте белгілейміз, мысалы, Д: дискісін таңдап алайық. 4.        Бумалар тізімінен файлды орналастыратын бума атын белгілеу керек, мысалы BOOK атын таңдап алайық. Белгіленген бума аты жоғарғы терезеде, ал негізгі терезеде – сол буманың (ВООК) ішіне кіретін басқа бумалар мен файлдар тізімі тұрады. 5.        Қабаттасқан ішкі бумалардан да керектісін таңдап ал, бізге керектісі, мысалы, PROSPECT ішкі бумасы болсын. 6.        Бумалар деңгейлерін толық қарастырып керектісін таңдап алған соң, «Сақтау» (Сохранить) батырмасын басу қажет. Осылай сақталған құжатты кейіннен тауып алу қиынға соқпайды. 7.        Мәтінің құрамына кіретін және оны сипаттай алатын сөз тіркестерін де енгіземіз, оларды «Қасиеттер» сұхбаттасу терезесіне енгізіп, кейіннен өзгертіп немесе толықтырып қоюға болады. «Сервис» менюінің ішкі «Статистика» парағы өздігінен толтырылып отырады, онда мәлімет көлемі неше беттен, абзацтан және жолдан тұратыны көрсетіледі.

5-слайд                                     Сыныпқа сұрақ Мәтінді пішімдеудің негізгі әдіс-тәсілдері қандай?

6-слайд                   Мәтінді пішімдеудің негізгі әдіс тәсілдері Мәтінді пішімдеу Формат менюі немесе Форматирование панелі арқылы жүзеге асады. Пішімдеудің негізгі тәсілдері: •          Қаріп гарнитурасын таңдау мен оны өзгерту; •          Қаріп көлемін басқару; •          Қаріп кескіні мен түсін басқару; •          Түзулету әдісін басқару; •          Маркерленген және нөмірленген тізімдер құру; •          Абзац параметрлерін басқару.

7- слайд               Мәтінді пішімдеудің негізгі әдіс тәсілдері Word- та мәтін пішімдеу түрлері: •          Символдарды пішімдеу •          Абзацтарды пішімдеу. «Символ» ұғымына тек жеке символ ғана емес, сонымен қоса сөздер, фразалар, және абзац болып саналмайтын мәтін бөлігі жатады.

8- слайд                           Символдарды пішімдеу Символдарды пішімдеу кезінде қаріп параметрлері енгізіледі: •          Гарнитурасы •          Көлемі •          Келбеті •          Астын сызу типі •          Әріп арасындағы арақашықтық •          Жасырылған мәтін

9- слайд                             Абзацтарды пішімдеу Абзацтарды пішімдеу кезінде қаріп параметрлерінен басқа абзац орналастыру параметрлері де енгізіледі: •          Түзулету •          Бет жиектерінен шегініс •          Абзацтар арасындағы аралық •          Абзац ішіндегі жолдар арасындағы аралық •          Абзацтың орналасуы

10- слайд Мәтінді пішімдеу Мәтінді пішімдеудің негізгі әдіс-тәсілдері: •          Пішімдеу нысаны әрдайым алдын ала бөлініп алыну керек. •          Пішімдеу параметрлері абзац соңында сақталады. Егер абзац соңындағы символды өшірсе, онда абзац өзінен кейінгі абзац параметрлерін иемденеді. ENTER батырмасын басқанда пайда болған абзац өзіне дейінгі абзац параметрлерін иемденеді.

11- слайд Мәтінді пішімдеу Word- та мәтінді пішімдеу екі түрлі тәсілмен жүзеге асады: •          Тікелей пішімдеу Тікелей пішімдеу кезінде бөлінген мәтінге алма- кезек параметрлер беріледі. •          Стиль пайдалану арқылы пішімдеу Таңдалған нысанға алдын ала дайындалған және өз аты бар пішімдеу параметрлерінің жиыны тағайындалады. Пішімдеу стилінде қаріп пен абзацты пішімдеуден басқа табуляция параметрлері, жиектер мен бояу, жиектемелер, нөмірлер және тасымалдау мен емле тексеру үшін пайдаланылған тілге деген бағдар бола алады.
		іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

«Құжат ашу» сұхбат терезесінің мүмкіндіктері	Мәтінді пішімдеудің негізгі тәсілдері	Тікелей және стиль арқылы пішімдеу
•  файл іздеуді жүзеге асыр; •  мәтіндік құжат ашу; •  файлды басқа орынға орналастыру; •  файлды қиып алу ( алмасу буфері арқылы ); •  файлдың көшірмесін алу; •  жарлықты дйындау; •  файылды жою; •  файл атын өзгерту; •  файл қасиеттерін қарап шығу; •  файлды ашпай-ақ, оны жылдам қарап шығу; •  файылдағы мәліметті тек оқу үшін ашу; •  файлды қағазға басып шығару; •  бумадағы файлдарды реттеу.	•  Қаріп гарнитурасын таңдау мен оны өзгерту; •  Қаріп көлемін басқару; •  Қаріп кескіні мен түсін басқару; •  Түзулету әдісін басқару; •  Маркерленген және нөмірленген тізімдер құру; •  Абзац параметрлерін басқару.	•  Тікелей пішімдеу Тікелей пішімдеу кезінде бөлінген мәтінге алма- кезек параметрлер беріледі. •  Стиль пайдалану арқылы пішімдеу Таңдалған нысанға алдын ала дайындалған және өз аты бар пішімдеу параметрлерінің жиыны тағайындалады. Пішімдеу стилінде қаріп пен абзацты пішімдеуден басқа табуляция параметрлері, жиектер мен бояу, жиектемелер, нөмірлер және тасымалдау мен емле тексеру үшін пайдаланылған тілге деген бағдар бола алады.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      «Құжат ашу» сұхбат терезесінің мүмкіндіктерін анықта.

2.      Бос құжатты даярлау алгоритмін сипатта.

3.      Құжатты сақтау алгоритмін сипатта.

4.      Мәтінді пішімдеудің негізгі тәсілдерін ата.

5.      Символдарды пішімдеуді түсіндір.

6.      Абзацты орналастыру параметрлеріне мысал келтір.

ІІ деңгей тапсырмалары

Төмендегі үлгі бойынша анықтама қағазын әзірлеңіз.

—   нысан “АДАМ“, оның модельдері: 1) химияда – БИОХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМ 2) анатомия – ҚАҢҚА, ІШКІ МҮШЕЛЕРДІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ 3) физика – МАТЕРИАЛДЫҚ НҮКТЕ

 

Төмендегі үлгі бойынша хабарлама хат әзірлеңіз.

—  “КАРТА” моделі, оның нысандары : 1) ПАЙДАЛЫ ҚАЗБАЛЫЛАР – пайдалы қазбалар картасында. 2) КЛИМАТТЫҚ ЗОНАЛАР – климаттық зоналар картасында. 3) МЕМЛЕКЕТТЕР - политикалық картада. 4) ЖҰЛДЫЗДАР – жұлдыздар картасында. 5) ТУЗ, ДАМА, ВОЛЬТ және т. б. – ойын карталары.

 

ІІІ деңгей тапсырмалары

1.      Құжатты сақтау алгоритмін бөлшектеп қарастырыңыз.

2.      Тікелей пішімдеу мен стиль арқылы пшімдеу түрлерін салыстырыңыз.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Төмендегі үлгілер бойынша бұйрық қағаздарын жасаңыз.

1-топ

ұсыну әдісіне қарай

 

ғылым саласына байланысты

2- топ

3-топ

уақыт факторы бойынша

 

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№19 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Қаріп, абзацтар, шегіністер мен аралықтар.
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік	Жаңа білім	•   Қаріпті пішімдеу командаларын атап шығады. •  Шрифт сұхбаттық терезесін сипаттайды. •  Қаріп түрлерін есіне түсіреді. •  Абзац сұхбаттық терезесін сипаттайды. •  Абзацтарды түзулету түрлерін атап шығады.
		Жаңа түсінік	•  Қаріпті қалай пішімдейтінін түсінеді. •  Абзацты қалай пішімдейтінін түсінеді. •  Абзацтың бірінші жолының орналасуына мысал келтіреді. •  Жолдар арасындағы аралықтарды таңдауды түсінеді. •  Жолдар арасындағы аралықтар түріне мысал келтіреді. •  Абзац арасындағы аралықтарды қоюды түсінеді.
	Құзырлылық	Қолданым әрекеті	•   Мәтіндік процессорда мәтінді пішімдеу командаларын пайдалана отырып, шақыру қағаздарын әзірлейді.
		Талдау әрекеті	•  Даярлаған құжаттарға өзгертулер енгізіп, өз қалауы бойынша ерекшелейді.
		Шығармашылық әрекет	•   Мектептегі шараларға сабақтан алған білімін пайдалана отырып хабарландыру қағаздарын жасайды.
	Құнды-лық	Бағамдау әрекеті	•  Қаріп, абзац, шегіністер мен аралықтарды пішімдеуді түсіндіреді.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (15 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (10 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
		•Қаріп, абзац, шегініс, аралық, формат, сұхбаттық терезе, пішімдеу.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
		• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Ақпарат көздері:
		1.   Форматирование документов. 2013. Ақпарат көзі: http://comp5.ru/Teoria/Word2003/Word5.php
	Оқушы жетістігін бағалау:
		• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
	Үй тапсырмасы:
		• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Өткен сабақты қайталау.
		• Бонус-балл тапсырмасы Өз қалауыңыз бойынша пішімдеу командаларын қолдана отырып, бір құжатты даярлап келу.

,

САБАҚ БЛОКТАРЫ s
		і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Қаріпті пішімдеу.

2.      Абзацты пішімдеу.

3.      Шегіністер мен аралықтар.

Слайдтар:

1-слайд                                         Қаріпті пішімдеу •         Қаріпті пішімдеу Шрифт сұхбаттық терезесінде не Форматирование панелінің құралдарымен жүзеге асырылады. •         Шрифт сұхбаттық терезесін ашу үшін Формат → Шрифт командаларын таңдайды.

2-слайд                                  Шрифт сұхбаттық терезесі

3-слайд                                  Шрифт сұхбаттық терезесі •         Шрифт атты қосымшада қаріп аты, оның жазылуы мен көлемі енгізіледі. •         Обрацес деген жерде таңдалған қаріптің гарнитурасы көрсетіледі. •         Сонымен қоса қаріп түсі, астын сызу, өзгерту енгізу сияқты пішімдеу әрекеттерін жүзеге асыруға болыды.

4-слайд                                   Шрифт сұхбаттық терезесі •         Қаріптің ерекше кескіндерін (қалың, курсив, асты сызылған) мәтіннің белгілі бір бөлігіне қолданады, ал қарапайым мәтінге Обычный кескіні қолданылады. •         Қаріп көлемі полиграфиялық пунктпен өлшенеді. 1 пункт шамамен 0,375 мм-ге тең. Құжат көлемін қолдану жеріне байланысты таңдайды.

5-слайд                                         Сыныпқа сұрақ Қандай қаріп түрлерін білесіз?

6-слайд                                        Қаріпті пішімдеу Форматтау панелінде қаріптің қандай да гарнитурасын орнатуға қолдануға болатын құралдар бар.

7- слайд                                  Абзацты пішімдеу •         Мәтіндік процессорде абзац болып ¶ символының алдында тұрған мәтін бөлігі алынады. Бұл символ <Enter> тетігін басқан сайын шығады. •         Пішімдеу баспадан шыққанда құжат қандай болатынын көру үшін Разметка страниц режиминде жүреді. •         Пішімдеу символының белгісін ¶ қосып қойған тиімді. •         Абзац параметрлерін икемдеу Абзац сұхбаттық терезесінде не құралдар панелі мен сызғыш көмегі арқылы жүзеге асырылады.

8- слайд                             Абзац сұхбаттық терезесі

9- слайд                             Абзацтарды түзулету түрлері Word- та абзацты түзетудің 4 түрі бар: •         Сол жақ жиекке; •         Оң жақ жиекке; •         Ортасына; •         Жол ұзындығы бойынша

10- слайд             Абзацтардың бірінші жолының орналасуы Абзацтың бірінші жолын Word арқылы орналастыру түрлері: •         жоқ (абзацтың барлық жолдары бір жерден басталады; •         шегініс (азат жол); •         Бірінші жолдың қалған жолдарға қарағанда сол жақта тұруы.

11- слайд Абзацтың жиектерден шегінісі •         Сызғыш арқылы абзацтың жиектерден шегініс жасауы қозғалмалы тетікті жылжыту арқылы жүзеге асады: •         Абзац дәл жиекте орналасқан •         Абзац әр жиеткен 2 см шегінген.

12- слайд Жолдар арасындағы аралықтар Жолдар арасындағы аралықты Word-та құралдар панеліндегі Абзац терезесінде таңдауға болады.

13- слайд                     Жолдар арасындағы аралықтар •         Бірлік интервал Бұл аралық шамамен таңдалған қаріптің бас әрпінің биіктігіне тең. •         Жол аралық интервал 1,5 немесе 2 еселік аралықты таңдауға болады, не еселікті өз бетіңмен енгзуге болады. произвольный множитель, например, 1,65. •         Дәл интервал

14- слайд                   Абзацтар арасындағы аралықтар Абзацтар арасында абзац ішіндегі жолдарға қарағанда үлкенірек аралық қоюға болады. Бұндай аралықтар мәтіні күрделі техникалық құжаттарда жиі қолданылады.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қаріпті пішімдеу	Абзацты пішімдеу	Жол арасындағы аралықтар
Қаріпті пішімдеу Шрифт сұхбаттық терезесінде не Форматирование панелінің құралдарымен жүзеге асырылады. Шрифт сұхбаттық терезесін ашу үшін Формат → Шрифт командаларын таңдайды.	Мәтіндік процессорде абзац болып ¶ символының алдында тұрған мәтін бөлігі алыналы. Бұл символ <Enter> пернесін басқан сайын шығады. Пішімдеу баспадан шыққанда құжат қандай болатынын көру үшін Разметка страниц режиминде жүреді. Пішімдеу символының белгісін ¶ қосып қойған тиімді. Абзац параметрлерін икемдеу Абзац сұхбаттық терезесінде не құралдар панелі мен сызғыш көмегі арқылы жүзеге асырылады.	•     Бірлік интервал •     Бұл аралық шамамен таңдалған қаріптің бас әрпінің биіктігіне тең. •     Жол аралық интервал •     1,5 немесе 2 еселік аралықты таңдауға болады, не еселікті өз бетіңмен енгзуге болады. произвольный множитель, например, 1,65. •     Дәл интервал

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Қаріпті пішімдеу командаларын ата.

2.      Шрифт сұхбаттық терезесін сипатта.

3.      Қандай қаріп түрлерін білесіз?

4.      Қаріпті қалай пішімдейді?

5.      Абзацты қалай пішімдейді?

6.      Абзац сұхбаттық терезесін сипатта.

7.      Абзацтарды түзулету түрлерін ата.

8.      Абзацтың бірінші жолының орналасуына мысал келтір.

9.      Жолдар арасындағы аралықтарды қалай таңдайды?

10.  Жолдар арасындағы аралықтар түріне мысал келтір.

11.  Абзац арасындағы аралықтарды қалай қоюға болады?

ІІ деңгей тапсырмалары

Төмендегі нұсқаулар бойынша шақыру қағазын әзірлеңіз.

1.    Шақыру тақырыбы «Шақыру қағазы» сөзін жолдың ортасына жартылай қалың, Times New Roman Cyr, 14 пт көлемімен, 4 пт аралықты қара түсті қаріппен жазыңыз. Сәйкесінше қолданған командаларды жазыңыз:

2.    Мәтін бөлігінде қонақтың толық аты жөнін, лауазымын Times New Roman Cyr, 12 пт көлемімен, жартылай қалың курсив, қара түсті қаріппен жазыңыз. Сәйкесінше қолданған командаларды жазыңыз:

3.    Мекен- жай мен шара уақытын жолдың оң жақ бұрышына асты сызылған, көк түсті, Times New Roman Cyr, 12 пт көлемімен, жартылай қалың курсив қаріпімен жазыңыз. Сәйкесінше қолданған командаларды жазыңыз:

ІІІ деңгей тапсырмалары

1.    Өз қалауыңызша алдыңғы деңгей тапсырмасына 5 өзгерту енгізіңіз.

2.    Шақыру мәтінін қоршаумен безендіріңіз.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1-топ Мектепаралық олимпиада туралы хабарландыру жасау.

2-топ «Алтын күз» балы туралы хабарландыру жасау.

3-топ Сенбілік туралы хабарландыру жасау.

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№20 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Нөмірленген және маркерлеген тізімдер
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік		Жаңа білім	•  Маркерленген және нөмірленген тізімдер енгізу алгоритмін анықтайды. •  Бірдеңгейлі маркерленген тізімдерді құруды сипаттайды. •  Бірдеңгейлі тізімді бірнеше деңгейлі етіп өзгертуді біледі.
			Жаңа түсінік	•  Маркерленген және нөмірленген тізімдерді баптау командалары арқылы енгізуді түсінеді. •  Тізім элементтері арасындағы қашықтықты өзгертуді түсңнеді.
	Құзырлылық		Қолданым әрекеті	•  Маркерленген және нөмірленген тізім жасау командаларын пайдаланады. •  Қаріп көлемін, маркер/ нөмір мен мәтін арасындағы аралықты өзгертеді. •  Жолдар арасындағы аралықты түрлендіреді.
			Талдау әрекеті	•  Нөмірленген және маркерленген тізімдердің ұқсастығы мен айырмашылығын талдайды.
			Шығармашылық әрекет	•  Бірнеше деңгейлі тізім жасайды.
	Құндылық		Бағамдау әрекеті	•  Маркерлер мен нөмірлерді енгізуді сипаттайды. •  Маркерленген және нөмірленген тізімдерді салыстырады. •  Бірдеңгейлі және бірнеше деңгейлі тізімдерді құруды сипаттайды.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (10 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (12 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (13 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
		• Нөмірленген тізім, маркерленген тізім, бірдеңгейлі тізім, бірнеше деңгейлі тізім.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
		• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Ақпарат көздері:
		1.   Создание маркированного и нумерованного списка. Ақпарат көзі: http://office.microsoft.com/ru-ru/word-help/HA010065012.aspx
	Оқушы жетістігін бағалау:
		• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
	Үй тапсырмасы:
			• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Өткен сабақты қайталау.
			• Бонус-балл тапсырмасы Өз қалауыңыз бойынша пішімдеу командаларын қолдана отырып, бір құжатты даярлап келу.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Тізімдегі деңгейлер саны: бірдеңгейлі және бірнеше деңгейлі тізімдер.
2. Маркерленген және нөмірленген тізімдер.

Слайдтар:

1- слайд        Тіімдегі деңгейлер санын таңдау Нөмірленген не маркерленген тізімдер дайындаған кезде: •         Қолайлы маркерлер мен нөмірлер тізімін пайдалануға болады.

2- слайд                      Тізімдегі деңгейлер санын таңдау •         Маркерлер мен нөмірлерді пішімдеу Маркерлер мен нөмірлерді мәтіннен ерекше етіп пішімдеген жөн. Мәселен, нөмірді тышқанмен басып, мәтінге өзгерістер енгізбей нөмірдің түсін өзгертіңіз. •         Суреттер мен символдар пайдалану Құжатты көрнекі ету үшін пайдалануға болады.

3- слайд           Бірдеңгейлі маркерленген және нөмірленген тізімдер құру Word- та автоматты түрде маркерленген және нөмірленген тізімдерді құруға болады: •         Енгізу кезінде •         Бар жолдарға қолдану арқылы.

4- слайд                 Маркерленген және нөмірленген тізімдер енгізу •         Маркерленген тізім бастау үшін * (жұлдызша) символын басыныңыз, немесе нөмірленген тізімді бастау үшін 1.- ны басып, бос жерді (пробел) не ТАВ пернесін басыңыз. •         Қажетті мәтінді енгізіңіз. •         Енгізу пернесін басып, тізімнің басқа бөліктерін енгізіңіз. •         Word-та келесі маркер не келесі нөмір автоматты түрде шығады. •         Тізімді аяқтау үшін енгізу пернесін екі рет басыңыз, не соңғы маркерді немесе соңғы нөмірді тізімнен жою үшін BACKSPACE пернесін басыңыз.

5- слайд                             Сыныпқа сұрақ Маркерлер мен нөмірлер автоматты түрде енгізілмесе ше?

6- слайд                Маркерленген және нөмірленген тізімдер құру •  Microsoft Office тетігін басыңыз , кейін Параметры Word параметрін таңдаңыз. •  Правописание тетігін басыңыз. •  Параметры автозамены- ды басып, Автоформат при вводе қосымшасына өтіңіз. •  Применять при вводе группасында стили маркированных списков и стили нумерованных списков жалаушаларын орнатыңыз.

7- слайд                        Тізімге маркерлер мен тізімдер енгізу •         Маркерлер мен нөмірлер енгізу керек элементтерді таңдаңыз. •         Абзац группасындағы Начальная страница қосымшасында Маркированный список немесе Нумерованный список командасын таңдаңыз.

8- слайд                 Тізім элементтері арасындағы қашықтықты өзгерту •  Стили группасындағы Главная қосымшасында стильдер жанындағы нұсқарды басып, тышқанның оң жағымен «Стиль абзацев списка»- ды басыңыз. •  Изменить командасын таңдаңыз. •  Изменить стиль диалогтік терезесінде Формат батырмасын басып, Абзац бөлігін таңдаңыз. •  Не добавлять интервал между абзацами одного стиля жалаушасын алып тастаңыз.

9- слайд                 Бірдеңгейлі тізімді бірнеше деңгейлі тізімге өзгерту •         Басқа деңгейге өзгерту керек элементті таңдаңыз. •         Абзац группасындағы Начальная страница қосымшасында Маркированный список немесе Нумерованный список жанындағы нұсқарды басып, Изменить уровень списка командасын таңдап, керекті деңгейді таңдаңыз.

10- слайд             Коллекциядан бірнеше деңгейлі тізім стилін таңдау •         Тізім элементін таңдаңыз. •         Абзац группасындағы Начальная страница қосымшасында Многоуровневый список командасының қасындағы нұсқарды басыңыз. •         Қажетті стильді таңдаңыз.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Тізімдегі деңгейлер санын таңдау	Маркерленген және нөмірленген тізімдерді енгізу	Тізімге маркерлер мен тізімдер енгізу
•       Маркерлер мен нөмірлерді мәтіннен ерекше етіп пішімдеген жөн. Мәселен, нөмірді тышқанмен басып, мәтінге өзгерістер енгізбей нөмірдің түсін өзгертіңіз. •       Суреттер мен символдар пайдалану: құжатты көрнекі ету үшін пайдалануға болады.	•  Маркерленген тізім бастау үшін * (жұлдызша) символын басыныңыз, немесе нөмірленген тізімді бастау үшін 1.- ны басып, бос жерді (пробел) не ТАВ пернесін басыңыз. •  Қажетті мәтінді енгізіңіз. •  Енгізу пернесін басып, тізімнің басқа бөліктерін енгізіңіз. •  Word-та келесі маркер не келесі нөмір автоматты түрде шығады. •  Тізімді аяқтау үшін енгізу пернесін екі рет басыңыз, не соңғы маркерді немесе соңғы нөмірді тізімнен жою үшін BACKSPACE пернесін басыңыз.	•Маркерлер мен нөмірлер енгізу керек элементтерді таңдаңыз. •Абзац группасындағы Начальная страница қосымшасында Маркированный список немесе Нумерованный список командасын таңдаңыз.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Бірдеңгейлі маркерленген тізімдерді қалай құрады?

Маркерленген және нөмірленген тізімдер енгізу алгоритмі.

Маркерленген және нөмірленген тізімдерді баптау командалары арқылы енгізу.

Тізім элементтері арасындағы қашықтықты өзгерту.

Бірдеңгейлі тізімді бірнеше деңгейлі етіп өзгерту.

ІІ деңгей тапсырмалары

Microsoft Word мәтіндік редокторында бүгінгі күнгі сабақ кестесін енгізіңіз. Тізімге нөмірлер қойыңыз. Әр жол арасындағы қашықтықты 2 есе өзгертіңіз. Қаріпті Times New Roman 14 пт етіп сақтаңыз.

Өзіңіздің жанұя мүшелерінің тізімін жасаңыз. Тізімге маркерлер енгізіңіз. Маркердің тағы бірнеше нұсқаларын таңдаңыз. Енді маркер мен мәтін аралығын дұрыстаңыз. Қаріпті Times New Roman 14 пт етіп сақтаңыз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Нөмірленген және маркерленген тізімдердің ұқсастығы мен айырмашылығын талдаңыз.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Сыныптағы оқушыларды үздік, жақсы және орташа оқу топтарына бөліп, бірнеше деңгейлі тізім жаса. Нөмірлер мен маркерлер қолдануға болады.

Мысал:

6 А сыныбы:

·      Үздік оқитындар

1.      Сражадинова Қарлығаш

2.      Бақытбекоа Азамат

3.      Ислам Шыңғыс

4.      Смагулова Сымбат

·      Жақсы оқитындар

1.      Шарау Айболат

2.      Олжас Шортанбаев

3.      Карим Жұмажанов

·      Орташа оқитындар

1.      Жанерке Ғалымқызы

2.      Самат Сүлейменов

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№21 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Бағандар, беттердің параметрлері, жиек.
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік			Жаңа білім		•   Бағандар кірістіру командаларын атап шығады. •  Бағандарды пішімдеу жолдарын сипаттайды. •  Жиек сұхбаттық терезесін сипаттайды. •  Беттер параметрлерін атап шығады.
				Жаңа түсінік		•  Жиектерді сызғышпен басқару жолдарын түсіндіреді. •  Беттің параметрлерін өзгерту жолдарын түсіндіреді.
	Құзырлылық			Қолданым әрекеті		•  Мәтіндік процессор көмегімен екі бағаннан тұратын сөздік әзірлейді. •  Сыныптағы оқушыдар көрсетілген екі бағанды тізім жасайды.
				Талдау әрекеті		•   Беттер параметрлері сұхбаттық терезесін бөлшектеп қарастырады.
				Шығармашылық әрекет		•   Мәтіндік процессорда мәтінді түрлендіреді.
	Құнды-лық			Бағамдау әрекеті		•   Бағандар, жиектер қолданысына талдау жасайды. •  Беттің параметрлерін өзгертуді түсіндіреді.
	Сабақ құрылымы:
			І. Ақпарат алмасу (15 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (10 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
			• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
			•.Қаріп, абзац, шегініс, аралық, формат, сұхбаттық терезе, пішімдеу.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
			• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Ақпарат көздері:
			1. Оформление страниц. Ақпарат көзі: http://www.shans-i.narod.ru/Disk_PC/Stat_PC/MS_OfficePC/Stat_MS_Office/Word/Stat_Word/Stat_07.htm
	Оқушы жетістігін бағалау:
			Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
	Үй тапсырмасы:
			Өткен сабақты қайталау.
			• Бонус-балл тапсырмасы Өз қалауыңыз бойынша пішімдеу командаларын қолдана отырып, бір құжатты даярлап келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
					і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Бағандар

2.      Жиектер

3.      Беттердің параметрлері

Слайдтар:

1-слайд                                                 Бағандар Word арқылы мәтінді бағандар түрінде жазуға болады. Құралдар панелінде орналасқан Колонки батырмасы көмегімен А4 форматты қағаз бетінде төрт бағанға дейінгі мәтін даярланады.

2-слайд                                                Бағандар  Егер бұл жеткіліксіз болса, Колонки диалогтік терезесі 45 бағанды мәтінге дейін даярлауға мүмкіндік береді.

3-слайд                                              Бағандар Бағандағы мәтінді жай мәтін сияқты дұрыстауға болады. Қағаз бетін белгілеу режимінде бағандар баспадан өткенде қалай шығатынын көруге болады. Жай режимде өзгерістер енгізу қолайлырақ.

4-слайд                                           Бағандар •  Бағандарға бөлердің алдында бірінші мәтінді толығымен теріп алған жөн. Сосын мәтінді бөліп алып, бағандарды пішімдеу терезесіне көшу керек. •  Бағандар санын Число колонок атты жерде таңдауға болады. Максималды бағандар саны қағаз бетінің енімен айқындалады. Ширина и промежуток атты жер бағандар ені мен олардың арасындағы аралықты таңдау үшін беріледі. Бағандарды әр түрлі енді етіп жасау үшін Колонки одинаковой ширины деген жердегі белгіні алып тастау керек. •  Разделить деген аймақ бағандар арасында бөлу сызығын қою үшін пайдаланылады. •  Бағандар енін өзгертуді форматтау сызғышы арқылы жасау өте қолайлы. Онда әр баған қандай аумақты алатыны ақ түспен көрсетіледі.

5-слайд               Жиек Жиектерді орнату үшін Параметры страницы диалогтік терезесінде Поля бөлімін пайдалану керек.

6-слайд                                     Жиектер Беттің жиектерін басқаруды сызғыш арқылы да жүзеге асыруға болады. Ол үшін сызғышта екі жиек индикаторы бар. Осы индикаторларды жылжыту арқылы жиектерді де өзгертесіз. Тек шеткі жиектер емес, астыңғы және үстіңгі жиектерді де тік орналасқан сызғышпен өзгертуге болады.

7- слайд                                   Жиектер Жиектерді әрдайым көріп отыру үшін Параметры диалогтік терезесінде Түрі атты бетте Границы текста деген мүмкіндікті таңдау керек.

8- слайд                                              Жиектер

9- слайд        Беттер мен оларды бөлу Word мәтінді теру кезінде беттің бөлінісін автоматты түрде жасай алады. Ол үшін Параметры диалогтік терезесінде Общие қосымшасында Фоновая разбивка на страницы деген таңдауды белгілеңіз.

10- слайд                          Беттердің параметрлері Ctrl-Enter батырмаларын басу арқылы өзіңіз де беттерді бөліктерге бөле аласыз. Word арқылы төмендегі беттің бөліктерімен жұмыс істеуге болады: •         Көлемі мен орналасуы; •         Жиектер; •         Колонтитулдар; •         Беттерді нөмірлеу; •         Жолдарды нөмірлеу; •         Бағандар.

11- слайд    Беттердің параметрлері Егер құжат әр түрлі параметрлі беттерден тұратын болса, онда ондай құжатты бірнеше бөліктерге бөлген жөн. Әр бөлік өзінің бет параметрлерінен тұрады. Құжатқа жаңа бөлік керек болған кезде Енгізу менюінен Разрыв командасын таңдау керек.

12- слайд                    Беттердің параметрлері Новый раздел-да берілген мүмкіндіктерден біреуін таңдаңыз:

13- слайд                                           Беттің көлемі Беттің көлемін орнату Параметры страницы атты диалогтік терезесі арқылы жүзеге асады. Ол үшін Файл менюінен Параметры страницы командасын таңдап, Размер бумаги мүмкіндігін аласыз.

14- слайд Беттің көлемі Беттің көлемін бар тізімнен таңдауға, немесе басқасын орнатуға, не ені мен ұзындығын өзіңіз таңдауыңызға болады. •         Орналастырудың екі түрі бар: тігінен және көлденеңінен. •         Пішімдеуді бүкіл құжатқа, бағдар астындағы мәтінге не қолданыстағы бөлікке қолдануға болады.

15- слайд                               Беттің параметрлері Басқа да параметрлер Параметры страницы терезесінің Источник бумаги қосымшасы арқылы өзгертіледі.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Бағандар	Жиектер	Беттердің параметрлері
Word арқылы мәтінді бағандар түрінде жазуға болады. Құралдар панелінде орналасқан Колонки батырмасы көмегімен А4 форматты қағаз бетінде төрт бағанға дейінгі мәтін даярланады. Егер бұл жеткіліксіз болса, Колонки диалогтік терезесі 45 бағанды мәтінге дейін даярлауға мүмкіндік береді.	Жиектерді орнату үшін Параметры страницы диалогтік терезесінде Поля бөлімін пайдалану керек. Беттің жиектерін басқаруды сызғыш арқылы да жүзеге асыруға болады. Ол үшін сызғышта екі жиек индикаторы бар. Осы индикаторларды жылжыту арқылы жиектерді де өзгертесіз. Тек шеткі жиектер емес, астыңғы және үстіңгі жиектерді де тік орналасқан сызғышпен өзгертуге болады.	Ctrl-Enter батырмаларын басу арқылы өзіңіз де беттерді бөліктерге бөле аласыз. Word арқылы төмендегі беттің бөліктерімен жұмыс істеуге болады: •       Көлемі мен орналасуы; •       Жиектер; •       Колонтитулдар; •       Беттерді нөмірлеу; •       Жолдарды нөмірлеу; •       Бағандар.

Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Бағандар кірістіру командаларын ата.

2.      Бағандарды пішімдеу жолдарын сипатта.

3.      Жиек сұхбаттық трезесін сипатта.

4.      Жиектерді сызғышпен басқару жолдарын түсіндір.

5.      Беттер параметрлерін ата.

6.      Беттің параметрлерін өзгерту жолдарын түсіндір.

ІІ деңгей тапсырмалары

1.      Мәтіндік процессор көмегімен екі бағаннан тұратын сөздік әзірлеңіз.

2.      Сыныптағы қыздар есімдерін бір бағанға, ұлдар есімін екінші бағанға тізіп жазыңыз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1.      Беттер параметрлері сұхбаттық терезесін бөлшектеп қарастырыңыз.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Сынып бес топқа бөлінеді. Әр топ өз топ мүшелерінің атын мәтіндік процессорда теріп жазу керек. Мәтін терілген беттің бірнеше нұсқалары болуы тиіс:

•         Альбомдық бетте, 5 бағанмен

•         Кітаптық бетте, тізім түрінде (бір баған), беттің түсі сары

•         Кітаптық бетте, тізім түрінде, әр жолдың нөмірі көрсетілген.

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№22 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s

Тақырыбы: Алдын ала қарау, құжатты баспадан шығару
Күтілетін нәтиже:
Білімдік	Жаңа білім	•   Құжатты баспадан шығаруды біледі. •   Құжатты алдын ала қарауды біледі. •  Құжатты көрсету масштабын қолдануды сипаттайды.
	Жаңа түсінік	•  Құжатты баспадан шығару командаларын түсінеді. •  Құжатты алдын ала қарау командаларын түсінеді.
Құзырлылық	Қолданым әрекеті	•   Құжатты баспадан шығару терезесінің элементтерімен әрекет етеді.
	Талдау әрекеті	•   Құжатты баспадан шығару сұхбаттық терезесін ашып, әр команда қолданысын талдайды.
	Шығармашылық әрекет	• Құжатты алдын ала қарауды ұйымдастыратын алгоритмді жасайды. • Құжатты басып шығаруды ұйымдастыратын алгоритмді жасайды.
Құнды-лық	Бағамдау әрекеті	•  Құжатты алдын ала қарау мен басып шығару командаларына талдау жасайды.
Сабақ құрылымы:
	І. Ақпарат алмасу (15 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (10 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
	• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
	•Алдын ала қарау, баспадан шығару, сұхбаттық терезе, масштаб.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
	• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
Ақпарат көздері:
	1.   Интуит. Лекция 20: Нумерация страниц и печать документов. http://www.intuit.ru/studies/courses/554/410/lecture/5265?page=4
Оқушы жетістігін бағалау:
	• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
Үй тапсырмасы:
	Өз қалауыңыз бойынша пішімдеу командаларын қолдана отырып, бір құжатты даярлап келу.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Құжатты алдын ала қарау

2.      Құжатты баспадан шығару

Слайдтар:

1-слайд              Алдын ала қарау, құжатты баспадан шығару •         Word- та құжаттарды алдын ала қарау режимі болып табылатын Разметка страницы коммандасы құжат баспадан қандай түрде шығатынын дәлме- дәл көрсете алады. •         Егер құжаттың бір бөлігі ғана шығарылу керек болса, не бірнеше дана қажет жағдайда баспадан шығару параметрлерін ұйымдастыру қажет. •         Құжатты баспадан шығару кезінде, не баспадан шығаруға даярлау кезінде Office менюінде Печать командасы таңдалады.

2-слайд                             Құжатты баспадан шығару

3-слайд                                     Алдын ала қарау •       Алдын ала қарау коммандасы құжатты баспадан шығару алдында қарау үшін қолданылады. Көрсету режимі Жай, Веб- құжат немесе Структуралы құжаттарды баспадан шығару кезінде бұл режим өте қолайлы. •       Алдын ала қарауға көшу үшін Печать командасының ішінен Предварительный просмотр командасын таңдау керек. •       Алдын ала қарау кезінде құжат арнайы алдын ала қарауға арналған терезеде құжат көрсетіледі.

4-слайд Алдын ала қарау

5-слайд                                  Алдын ала қарау •         Бұл режимде тек бір ғана қосымша бар, ол- Алдын ала қарау. •         Құжаттың әр бетін алдын ала қарау режимінде көру үшін айналдыру жолақшасын немесе Просмотр группасындағы Следующая страница мен Пердыдущая страница батырмаларын қолдануға болады.

6-слайд                                     Масштаб •         Құжатты көрсету масштабы Масштаб группасы элементтерімен басқарылады. •         Масштаб группасында Масштаб батырмасын басыңыз. •         Масштаб терезесінде Несколько страниц батырмасын басыңыз да, пайда болған панельде көрсетілуі керек беттер санын айқындаңыз.

7- слайд                                    Масштаб

8- слайд                       Алдын ала қарау  •         Просмотр группасындағы Сократить на страницу батырмасы қаріп көлемі мен аралықтарды азайту арқылы беттер санын азайтуға мүмкіндік береді. •         Параметры страницы группасындағы элементтер арқылы құжат бетінің параметрлерін өзгеруге болады (жиектер, орналастыру, қағаз көлемі, т. б.) •         Алдын ала қарау режимінен шығу үшін Закрыть терезе пребварительного просмотра батырмасын не ESC пернесін басыңыз.

9- слайд                        Құжатты баспадан шығару •         Бар құжатты бір дана етіп баспадан шығару үшін Office менюінде Печать командасын таңдап, бағыныңқы менюде Быстрая печать- ты басу керек. •         Баспадан шығарудың бас параметрлерін орнату үшін Office менюінде Печать командасын таңдау керек. Орнатулар Печать терезесінде жүзеге асады.

10- слайд Құжатты баспадан шығару
11- слайд                            Құжатты баспадан шығару •  Керек бөліктерді ғана баспадан шығару үшін Страницы бөлімі қолданылады. Курсор орналасқан тек бір бетті ғана баспадан шығаруға болады, немесе керек беттер нөмірін енгізу арқылы бірнеше беттерді баспадан шығаруға болады. Тек бөлінген құжат бөлігін де баспадан шығаруға болады. •  Копии бөлімінде Число копий деген жерде керекті дананы көрсетуге болады. Әр дана кезек кезегімен басылып шығу үшін Разобрать по копиям жалаушасын таңдаңыз.
		іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Алдын ала қарау	Масштаб	Құжатты баспадан шығару
Алдын ала қарау коммандасы құжатты баспадан шығару алдында қарау үшін қолданылады. Көрсету режимі Жай, Веб- құжат немесе Структуралы құжаттарды баспадан шығару кезінде бұл режим өте қолайлы. Алдын ала қарауға көшу үшін Печать командасының ішінен Предварительный просмотр командасын таңдау керек. Алдын ала қарау кезінде құжат арнайы алдын ала қарауға арналған терезеде құжат көрсетіледі.	Құжатты көрсету масштабы Масштаб группасы элементтерімен басқарылады. Масштаб группасында Масштаб батырмасын басыңыз. Масштаб терезесінде Несколько страниц батырмасын басыңыз да, пайда болған панельде көрсетілуі керек беттер санын айқындаңыз.	Бар құжатты бір дана етіп баспадан шығару үшін Office менюінде Печать командасын таңдап, бағыныңқы менюде Быстрая печать- ты басу керек. Баспадан шығарудың бас параметрлерін орнату үшін Office менюінде Печать командасын таңдау керек. Орнатулар Печать терезесінде жүзеге асады.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Microsoft Word мәтіндік процессорында құжатты алдын ала қарау қандай командалар арқылы жүзеге асады?

2.      Microsoft Word мәтіндік процессорында құжатты басып шығару қандай командалар арқылы жүзеге асады?

3.      Құжатты көрсету масштабы қалай басқарылады?

ІІ деңгей тапсырмалары

Құжатты баспадан шығару сұхбаттық терезесін ашып, әр команданың қолданысын көрсетіңіз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Құжатты баспадан шығару сұхбаттық терезесін ашып, әр команда қолданысын талдаңыз.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1-топ Алдын ала қарауды ұйымдастыратын алгоритмді жасаңыз.

2-топ Басып шығаруды ұйымдастыратын алгоритмді жасаңыз.

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№23 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы:
					Кестелер, кестелер құру, кестелерді редакциялау, кесте ішіндегілерін енгізу және пішімдеу
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік				Жаңа білім		•  Кесте ұғымын таниды. •  Кестенің түрлерін анықтайды. •  Кесте құру терезесін сипаттайды. •  Автопішімдеу терезесін сипаттайды. •  Кесте құрамын пішімдеу командаларын атап шығады.
					Жаңа түсінік		•  Кестені құру тәсіліне мысал келтіреді. •  Кестені редакциялау кезіндегі өзгерістерді түсіндіреді. •  Кестедегі ақпаратты сұрыптау қалай жүзеге асатынын түсіндіреді.
	Құзырлылық				Қолданым әрекеті		•   Кестені құру, редакциялау командаларын құжаттар даярлауда қолданады.
					Талдау әрекеті		•  Всавка таблицы терезесінің бөлшектерін талдайды. •  Әр команданың атқаратын қызметі туралы қорытынды шығарады.
					Шығармашылық әрекет		•   Оқушы күнделігіндегі күнтәртібі белгіленген кесте жасайды.
	Құнды-лық				Бағамдау әрекеті		•  Кестемен жұмысты сипаттайды. •  Кестені редакциялау, құрамын пішімдеу жолдарын түсіндіреді.
	Сабақ құрылымы:
				І. Ақпарат алмасу (15 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (10 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
				• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Негізгі ұғымдар мен терминдер: Кесте, автопішімдеу, сорттау.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
				• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Ақпарат көздері: Текстовый процессор Word. Ақпарат көзі: www.yaklass.ru
	Үй тапсырмасы:
			Өз қалауыңыз бойынша кез келген ойын- сауық жерінің менюін кестеге түсіріп келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
						і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Кестелер.

2.      Кестелерді редакциялау, құрамын пішімдеу.

Слайдтар:

1-слайд                                                Кестелер •  Кесте - кез-келген мәтінмен, формулалармен және суреттермен толтыруға болатын жолдар мен бағандарда орналасқан ұяшықтар жиыны. •  Мәтін арасына жай кестелер мен Excel-дің электронды кестелерін орналастыруға болады. •  Жай кестелерде әр жолдағы ұяшықтар саны 63-тен аспайды. Бір жолдағы ұяшықтарды біріктіруге не бөлуге болады (көлденең бөлу). •  Ұяшық адресі баған атынан (латын әліпбиінде) және жолдың нөмірінен тұрады.

2-слайд                                            Кестелер •  Әр ұяшықты жеке құжат ретінде қарастыруға болады: оған енгізу, редакциялау мен пішімдеу операциялары қолданылады. •  Ұзақ мәтіндер енгізгенде кестедегі ұяшықтың биіктігі емес, ұзындығы өзгереді. •  Excel электронды кестесін енгізген кезде және онымен жұмыс кезінде Word менюі Excel менюіне ауысады, яғни электронды кестенің барлық функцияларына қол жеткізіледі. Word бейнелі құжатқа қайтару үшін Файл менюінде Выход командасын таңдау керек, не құжаттың мәтіндік бөлігін екі рет тышқанмен шерту керек.

3-слайд                                  Кесте құру тәсілдері •  Таблица менюінде Добавить командасын таңдау. Енгізу талицы диалогтік терезесінде жаңа кестенің параметрлері беріледі- жолдар саны, бағандар саны, баған ені, кестенің автопішімденуі; •  Сандартная құралдар панелінде Добавить таблицу батырмасын басу арқылы. Батырма көрсетілген өлшемдегі кесте құруға ұсыныс жасайды, ол көбінесе 5 баған мен 4 жолдан тұрады; •  Добавить таблицу Excel батырмасын басу арқылы. Бұл батырма көрсетілген көлемдегі электронды кестені орнату үшін қолданылады; •  Нарисовать таблицу командасы арқылы не Стандартная құралдар панелінде Таблицы и границы батырмасын басу арқылы. Күрделі кестелер құру үшін Word-та кестені қолдан салу мүмкіндігі бар. •  Мәтіннің кестеге не керісінше өзара ауысуы арқылы. Ауысу Преобразовать — Преобразовать в текст меню Таблица мен Преобразовать — Преобразовать в таблицу меню Таблица деген командалар арқылы жүреді. Ауысатын мәтін алдын ала дайындалу керек: бір жолдағы ұяшықтар мәтінін бөлетін бөлу белгілері болуы тиіс.

4-слайд                                   Кесте құру терезесі

5-слайд                                         Кестелер •         Кесте арқылы орын ауыстырулар тышқан көмегімен немесе курсорды басқару клавиштарымен жүзеге асады. •         Бір немесе бірнеше алғашқы жолдар кестенің атауы бола алады. Бұл жолдар автоматты түрде кесте бөлінген кезде не басқа бетке көшкен кезде қайталанады. Атауды құру Таблица менюіндегі Заголовки командасымен жүзеге асырылады.

6-слайд                            Кестелерді редакциялау •  Кесте құрылымын редакциялау: жолдарды, бағандарды және ұяшықтарды енгізу мен жою Таблица менюі немесе контексттік меню арқылы болады. •  Баған енін ұзарту үшін тышқан арқылы оның шеттерін қозғау керек. •  Бетті белгілеу көру режимінде ұяшық өлшемдеріндегі өзгерістер де тышқан көмегімен көлденең және тік пішімдеу сызғыштарында жүзеге асады. •  Ақпаратты ұяшыққа енгізген кезде егер ол ақпарат бастапқы ұяшыққа сыймаса, оның биіктігі автоматты түрде үлкейеді. Word-та енгізілген ақпаратқа сәйкес ұяшық көлемін өз бетінше анықтайтын Таблица менюінде Автоподбор командасы бар. Бұл команда ұзындық пен енін түзулетуге де мүмкіндік береді.

7- слайд                                    Кесте сипаты терезесі

8- слайд                                             Кесте •  Кестедегі ақпаратты сорттау Таблица менюіндегі Сортировка командасы арқылы жүзеге асады, сорттау типі мен белгілер басымдылығы қолданушымен айқындалады. •  Кесте ұяшығына Формат менюінің негізгі командаларын қолдануға болады. Таблица менюіндегі Автоформат командасы автоматты түрде бүкіл кестені пішімдейді. Команданың диалогтік терезесінде пішімдеудің ондаған түрлері берілген, олар керекті батырмалар арқылы қосымша икемдене алады.

9- слайд                                           Сорттау

10- слайд                                Автопішімдеу терезесі

11- слайд               Кесте құрамын пішімдеу, редакциялау •          Кесте атауларын көркем қаріппен безендіруге, түрлі- түсті өзгертулер енгізуге және фонды бояуға болады. Фонды бояу Формат менюіндегі Границы и заливка командасының диадогтік терезесінде атұарылады. •          Кестедегі нөмірлеу жолдар не бағандар бойымен Формат менюіндегі Список командасы Нумерованный қосымшасы арқылы жүзеге асырылады.

12- слайд                               Кестені редакциялау •  Басқа бетке өтерде кестенің бөліктерге бөлінуі автоматты түрде жүзеге асырылады. Таблица менюіндегі Разбить таблицу командасы көмегімен әр жолды бөлуге болады, бұл кезде курсор бөлініс енгізілетін жолда орналасу керек. •  Әр түрлі кесте бөліктерін біріктіру үшін кесте бөліктері арасындағы мәтін және абзац соңындағы маркер алынады. Егер кесте жолдары нөмірленген болса, онда үзілген жерде нөмірлену қайтадан басталады, ал қосылған жерде ары қарай жалғасады.

13- слайд                                     Кесте құрамы •  Кесте құрамында Таблица менюіндегі Формула командасы арқылы енгізілген формулалар болуы мүмкін. Ұяшыққа формуласы бар аймақ енгізіледі. Аймақ- бұл формуланың жасырын бейнесі. Ұяшықта формула бойынша табылған мәні бейнеленеді. Ұяшықта формуланың өзін шығару үшін Коды полей контекстного меню командасын алуға немесе Сервис менюіндегі Параметры командасы Түрі диалогтік терезесіндегі қосымшада жалауша орналастыруға болады. •  Формула қолдан енгізіледі немесе тізімнен таңдалады. Формула «=» белгісімен бірге енгізіледі, құрамында ұяшық адресы, енгізілген функциялар аттары, қосымшаларға сілтемелер болады.
		іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Кесте	Кесте құру тәсілдері	Кестелерді редакциялау
Кесте- кез-келген мәтінмен, формулалармен және суреттермен толтыруға болатын жолдар мен бағандарда орналасқан ұяшықтар жиыны. Мәтін арасына жай кестелер мен Excel-дің электронды кестелерін орналастыруға болады. Жай кестелерде әр жолдағы ұяшықтар саны 63-тен аспайды. Бір жолдағы ұяшықтарды біріктіруге не бөлуге болады (көлденең бөлу). Ұяшық адресі баған атынан (латын әліпбиімен беріледі) және жолдың нөмірінен тұрады.	•  Кесте→ Енгізу. Кестені енгізу диалогтік терезесінде жаңа кестенің параметрлері беріледі- жолдар саны, бағандар саны, баған ені, кестенің автопішімденуі; •   Сандартты →Кестені енгізу. Батырма көрсетілген өлшемдегі кесте құруға ұсыныс жасайды. •   Excel кестісін енгізу батырмасын басу арқылы. Бұл электронды кестені орнату үшін қолданылады; •   Кестені салу не Стандартты құралдар панелінде Кестелер мен жиектер батырмасын басу арқылы. •   Ауысу Түрлендіру — Мәтінді түрлендіру- Кесте менюі деген командасы арқылы жүреді. Ауысатын мәтін алдын ала дайындалу керек: бір жолдағы ұяшықтар мәтінін бөлетін бөлу белгілері болуы тиіс.	•  Кесте құрылымын редакциялау: жолдарды, бағандарды және ұяшықтарды енгізу мен жою Таблица менюі немесе контексттік меню арқылы болады. •  Баған енін ұзарту үшін тышқан арқылы оның шеттерін қозғау керек. •  Бетті белгілеу көру режимінде ұяшық өлшемдеріндегі өзгерістер де тышқан көмегімен көлденең және тік пішімдеу сызғыштарында жүзеге асады. •  Ақпаратты ұяшыққа енгізген кезде егер ол ақпарат бастапқы ұяшыққа сыймаса, оның биіктігі автоматты түрде үлкейеді. Word-та енгізілген ақпаратқа сәйкес ұяшық көлемін өз бетінше анықтайтын Таблица менюінде Автоподбор командасы бар. Бұл команда ұзындық пен енін түзулетуге де мүмкіндік береді.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Кесте дегеніміз не?

Кестенің қандай түрлері болады?

Кестені редакциялау кезінде не өзгереді?

Кестені құру тәсіліне мысал келтір.

Кесте құру терезесін сипатта.

Кестедегі ақпаратты сорттау қалай жүзеге асады?

Автопішімдеу терезесін сипатта.

Кесте құрамын пішімдеу командаларына не жатады?

ІІ деңгей тапсырмалары

Төмендегі штаттық кесте үлгілерін пайдалана отырып, кесте құрыңдар.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Всавка таблицы терезесінің бөлшектеріне талдау жасаңыз. Әр команданың атқаратын қызметі туралы қорытынды шығарыңыз.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Бұл тапсырманы орындау үшін сынып 5 топқа бөлінеді. Әр топ аптаның бір күнін алып, сол күнге сәйкес оқушы күнделігіндегі күнтәртібін кестеге енгізеді.

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№24 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы:
				Графикалық объектілерді және көркем жазуларды кірістіру, суреттер мен жазуларды пішімдеу.
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік			Жаңа білім		•   Microsoft Word құжаттарында жұмыс істеуге болатын графикалық объектілер түрлерін анықтайды. •  Суреттермен жұмысты атқаратын командаларды біледі. •  Суреттер композициясымен жұмысты істеу жолдарын біледі. •  Клипарттармен жұмыс істеуді біледі. •  Бейнелермен жұмыс әрекетін сипаттайды.
				Жаңа түсінік		•  Суреттер мен бейнелерді айырып таниды. •  Суреттер мен бейнелер қолданысын түсінеді.
	Құзырлылық			Қолданым әрекеті		•   Құжатты клипарт пен басқа өзгерістер қосып түрлендіреді. •  Мәтін қасына сурет қосу арқылы жаңа құжат жасап шығарады.
				Талдау әрекеті		•  Сурет, бейне, клипартпен жұмысты жеке- жеке талдайды.
				Шығармашылық әрекет		•   Мәтіндік процессорде мөр үлгілерін жасайды.
	Құнды-лық			Бағамдау әрекеті		•  Бейнелер мен суреттер қолданысын түйіндейді. •  Бейнелер мен суреттерді салыстырады.
	Сабақ құрылымы:
				І. Ақпарат алмасу (10 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
				• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
				• Бейне, сурет, клипарт.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
				• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Ақпарат көздері:
				1.    Общие сведения о текстовом процессоре Microsoft Word. Ақпарат көзі: http://eco.sutd.ru/Study/Informat/Office/Word.htm
	Үй тапсырмасы:
			• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы.  Өткен сабақты қайталау.
			• Бонус-балл тапсырмасы.  Мәтіндік процессорда өзіңізге визитка жасап келіңіз.
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
					і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Суреттермен жұмыс.

2.      Клипарттармен жұмыс.

3.      Бейнелермен жұмыс.

Слайдтар:

1-слайд                         Графикалық объектілермен жұмыс Microsoft Word құжаттарында екі түрлі графикалық объектілермен жұмыс істеуге болады: суреттер мен бейнелер. Бұл екі терминнің қарапайым тілде еш айырмашылығы жоқ сияқты, алайда Microsoft Word - та олардың ерекшеліктері айқын. Суреттер - векторлық табиғатты объектілер (түзу және қисық сызықтар, стандартты және стандартты емес геометриялық фигуралар). Оларды құрудың қарапайым құралдары мәтіндік процессорда бар. Бейнелер - тұтас объектілер. Мәтіндік процессор ол бейнелерді құра алмағандықтан, оны сыртқы объектілер етіп басқа құралдар арқылы дайындалған (графикалық редактормен, сканермен, сандық камерамен, графикалық планшетпен) файлдан қояды. Суреттер әрдайым құжатқа енгізілген - сол жерде оларды редакциялауға болады. Ал бейнелерді енгізу не байланыстыру арқылы қояды. Оларды мәтіндік процессорда редакциялау мүмкін, бірақ ол мүмкіндіктер шектеулі.

2-слайд                                      Суреттермен жұмыс Векторлық суреттермен жұмысты Сурет салу құралдар панелі атқарады (Түрі → Құралдар панелі → Сурет салу). Қарапайым объектілерді құруға арналған осы панелдің негізгі құралы болып Автопішіндер жылжымалы тізімі саналады. Бұл тізімде түзу мен қисық сызықтар, қарапайым геометриялық фигуралар, фигуралық сілтеулер мен блок схема элементтері, т. б. бар.

3-слайд                         Суреттерді жасау мен редакциялау 1. Векторлық объектілер Автопішіндер тізімінен таңдау жасау арқылы алынады. 2. Олардың көлемін жиектеріндегі маркерлерді жылжыту арқылы өзгертеді. 3. Геометриялық фигураларды жасауды оңайлататын құрал ретінде көмекші координаталық торды пайдалануға болады ( Действия → Сетка →Привязка к сетке). Ол қарапайым геометриялық фигуралар жасаған кезде қолайлы. 4. Контурлық сызық қалыңдығы мен объекттің толтыру түсі объектінің сипатына жатады. Формат автопішіндер диалогтік терезесінде объектілердің барлық сипаттарын редакциялауға болады. Бұл диалогтік терезені объектінің контекстік менюі арқылы немесе объектінің өзін екі рет шерту арқылы ашуға болады.

4-слайд                         Суреттерді жасау мен редакциялау 5. Объектіні бұруды дискретті түрде және үздіксіз бақылауға болады. Ерікті бұрылыс үшін Сурет салу құралдар панелінде Свободное вращение батырмасын пайдаланады. Белгілі бір бұрышқа бұру үшін бұрышты өлшемін Формат автопішіндер диалогтік терезесі Размер қосымшасындағы Поворот есептеуішіне енгізесіз. 6. Салынған сурет пен мәтіннің ара қатынасы күрделі болуы мүмкін. Мәселен сурет мәтіннің дәл үстінде, не оның артында немесе одан кейін де орналасуы мүмкін. Мәтін мен суреттің ара қатынасы амалын Формат автопішіндер диалогтік терезесіндегі Положение қосымшасында таңдауға болады.

5-слайд                           Сурет аумағында жазбалар енгізу •  Салынған суреттер құрамында мәтін де болуы мүмкін, мысалы тақырыптар, сызбалардағы жазбаша не сандық белгілер. Бұл жазбаларды мәтіндік процессор құралдарымен де енгізуге болады, бірақ жазбалардың керекті жерде дұрыс орналасуы, уақыт өте өзгерістерге икемді болуы күмән келтіреді. •  Суреттерге бекітілген жазбаларды енгізу үшін қолданылатын құрал Надпись (Енгізу→ Надпись) болып табылады. Автофигура құрғанда, жанында Надпись элементін құрады. Жазба аумағында керек мәтін теріледі, ол ары қарай редакцияланады. Оның көлемін мәтін көлемімен маркерлерді жылжыту арқылы сәйкестендіріп өзгертуге болады. •  Жазбаның басқа да сипаттамаларын Формат надписи диалогтік терезесінде (Формат→ Надпись) таңдауға болады.

6-слайд                        Формат надписи диалогтік терезесі •  Фондық түс (егер Нет заливки параметрін таңдаса, онда түссіз фонда орналасады); •  Жиекті сызықтардың түсін, типін және қалыңдағы (егер түс таңдау кезінде Нет линий параметрін таңдаса, онда басқа параметрлерді енгізудің керегі болмайды); •  Надпись аумағының ішкі жиегі мен мәтіннің арақашықтығы  •  Надпись объектісін құрғанда оны суретпен топтауға болады, сонда олар тұтас композиция болады. •  Автофигуралар үшін мәтіндік безендірудің ерекше құралы бар, ол- мәтін автофигура аумағында қозғала алады. Бұл автофигураның контекстік менюінде Добавить текст командасымен жүзеге асады. Егер мәтін көлемді болса, онда автофигура ауданын маркерлерді жылжыту арқылы өзгертуге болады, немесе мәтін форматын Форматирование панелінің құралдарымен өзгертуге болады. Бұл тәсілді блок схемалар мен құралдардың функционалды схемаларын құрғанда қолданады.

7- слайд                           Суреттер композициясымен жұмыс •  Күрделі суреттер қарапайым суреттерді біріктіру арқылы жасалады. Суреттер композициясын жасар алдында оның сыртқы мәтінмен ара қатынасын ғана емес, олардың өзара қатынасын да ескерген жөн. •  Бірнеше қарапайым объектілер бір композициялық объектіге Группировка → Группировать контекстік менюі командасы арқылы біріктіруге болады. Біріктіру үшін барлық объектілер алдын- ала белгіленуі тиіс, мысалы SHIFT клавишы мен тышқанның оң жағын бір уақытта басып тұру арқылы. Кері операция Группировка → Разгруппировать композициялық объектіні бөлшектеуге көмектеседі. •  Егер композицияны құрайтын объектілер бір- бірінің үсітінде орналасса, онда объектілердің сурет жазықтығына нормаль осі бойында орналастыру құралы болуы керек. Әр суреттің өз қабаты бар. Мәселен ертерек құралған суреттер астында, кейін пайда болғандар үстінде орналасады. Сондықтан, кейін пайда болған объектілер бастапқы объектілерді жауып тастайды. Бұл жайды белгіленген объектінің басқа объектілерге және мәтінге қатысты орналасуын өзгерту арқылы ауыстыруға болады. Осыған арналған құралдар Порядок контекстного меню объекта пунктінде бар.

8- слайд                           Клипарттармен жұмыс •  Күрделі композицияларды қолдан жасау өте көп уақытты алуы мүмкін. Бұндай кездер үшін арнайы дайын суреттер жиыны бар (клипарттар жиыны). Осындай жиындар интернетте, жеке дискілерде болады, ал негізгі коллекция мәтіндік процессормен бірге орнатылады. •  Клипарттарды орнату үшін Енгізу → Сурет → Картинки командасы қолданылады. Сурет салу құралдар панелінде осындай батырма да бар. Сонда ашылатын диалогтік терезе Енгізу картинки деп аталады. •  Клипарттарға тек графикалық объектілер ғана емес, сонымен қоса дыбыстық және түріео клиптар да жатады. Оларды жоғарыда көрсетілген диалогтік терезе арқылы да орнатуға болады.

9- слайд                               Клипарттармен жұмыс •  Күрделі композицияларды қолдан жасау өте көп уақытты алуы мүмкін. Бұндай кездер үшін арнайы дайын суреттер жиыны бар (клипарттар жиыны). Осындай жиындар интернетте, жеке дискілерде болады, ал негізгі коллекция мәтіндік процессормен бірге орнатылады. •  Клипарттарды орнату үшін Енгізу → Сурет → Картинки командасы қолданылады. Сурет салу құралдар панелінде осындай батырма да бар. Сонда ашылатын диалогтік терезе Енгізу картинки деп аталады. •  Клипарттарға тек графикалық объектілер ғана емес, сонымен қоса дыбыстық және түріео клиптар да жатады. Оларды жоғарыда көрсетілген диалогтік терезе арқылы да орнатуға болады.

10- слайд Бейнелермен жұмыс •  Мұндай объектілерді орнатудың жалпы командасы: Енгізу → Сурет → Суреттен. •  Осы команда бойынша керек бейне орналасқан файл таңдалатын Добавить сурет терезесі ашылады. Microsoft Word мәтіндік процессорында керекті бейнені 3 тәсілмен орнатуға болады: 1.    Ендіру - бейне құжатқа енеді де, сол құжатпен көшіріле алады. 2.    Байланыстыру- бейне өз орнында қалады, ал құжатта тек түпкі деректеме тұрады. 3.    Байланыстыру арқылы ендіру- объект құжат құрамына кіргенімен, оның түпкі деректемесі сақталады.
	іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Графикалық объектілермен жұмыс	Суреттермен жұмыс	Бейнелермен жұмыс
Microsoft Word құжаттарында екі түрлі графикалық объектілермен жұмыс істеуге болады: суреттер мен бейнелер.. Суреттер - векторлық табиғатты объектілер (түзу және қисық сызықтар, стандартты және стандартты емес геометриялық фигуралар). Оларды құрудың қарапайым құралдары мәтіндік процессорда бар. Бейнелер - тұтас объектілер. Мәтіндік процессор ол бейнелерді құра алмағандықтан, оны сыртқы объектілер етіп басқа құралдар арқылы дайындалған (графикалық редактормен, сканермен, сандық камерамен, графикалық планшетпен) файлдан қояды.	Векторлық суреттермен жұмысты Сурет салу құралдар панелі атқарады (Түрі → Құралдар панелі → Сурет салу). Қарапайым объектілерді құруға арналған осы панелдің негізгі құралы болып Автопішіндер жылжымалы тізімі саналады. Бұл тізімде түзу мен қисық сызықтар, қарапайым геометриялық фигуралар, фигуралық сілтеулер мен блок схема элементтері, т. б. бар.	Мұндай объектілерді орнатудың жалпы командасы: Енгізу → Сурет → Суреттен. Осы команда бойынша керек бейне орналасқан файл таңдалатын Добавить сурет терезесі ашылады. Microsoft Word мәтіндік процессорында керекті бейнені 3 түрлі жолмен орнатуға болады: Ендіру- бейне құжатқа енеді де, сол құжатпен көшіріле алады. Байланыстыру- бейне өз орнында қалады, ал құжатта тек түпкі деректеме тұрады. Байланыстыру арқылы ендіру- объект құжат құрамына кіргенімен, оның түпкі деректемесі сақталады. Орнату тәсілін Добавить сурет диалогтік терезесінде таңдайды.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Microsoft Word құжаттарында жұмыс істеуге болатын графикалық объектілер түрлері

2.      Суреттер дегеніміз не?

3.      Бейнелер дегеніміз не?

4.      Суреттер мен бейнелердің айырмашылығы неде?

5.      Суреттермен жұмысты атқаратын командалар қандай?

6.      Суреттер композициясымен жұмысты қалай жүзеге асыруға болады?

7.      Клипарттармен жұмыс қалай жүзеге асады?

8.      Бейнелермен жұмыс әрекетін сипатта.

ІІ деңгей тапсырмалары

Кез келген клипартты алып, өз қалауыңыз бойынша өзгертіңіз. Бір өзгеріс жеткілікті. Мысалы: Клипарттың қасына жазуы бар бұлтша енгізу

 

Мәтін мен бейне бірге орналасқан құжат дайындаңыз. Мысалы:

ІІІ деңгей тапсырмалары

Әр графикалық объекті- сурет, бейне, клипартпен жұмысты жеке- жеке талдаңыз.

______________________________________________________________________

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Бұл тапсырманы орындау үшін 5 топ керек. Әр топ өзіне атын ойлап тауып, өз мөрінің үлгісін мәтіндік процессорда жасайды. Мысалы:

 

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№25 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Программа интерфейсімен танысу, презентациялар
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік		Жаңа білім		•  Презентация ұғымын анықтайды. •  Презентация артықшылықтарын атап шығады. •  Слайдта мәтіннен басқа не болатынын есіне түсіреді. •  Презентация қызметін анықтайды. •  Презентация құру этаптарын атап шығады. •  Презентацияны бастау үшін қолданылатын командалар тізбегін біледі. •  Программа интерфейсі элементтерін сипаттайды. •  Мақсаттар аумағын сипаттайды. •  Программа менюі элементтерін атап шығады.
			Жаңа түсінік		•  Құрылым аумағын түсіндіреді. •  Белгілер аумағы мен жағдай жолы қызметін түсіндіреді •  Жұмыс істеу режиміне мысал келтіреді.
	Құзырлылық		Қолданым әрекеті		•  Программа интерфейсіндегі бейнеленген экран элементтерінің сәйкес атауларын көрсетеді.
			Талдау әрекеті		•   Программа менюінің командаларын бөлшектеп қарастырады.
			Шығармашылық әрекет		•   Программа интерфейсі элементтерін түсіндіреді.
	Құнды-лық		Бағамдау әрекеті		•  Презентация қолданысын сынайды. •  Программа ерекшеліктерін бағайлайды. •  Программа интерфейсін сипаттайды.
	Сабақ құрылымы:
			І. Ақпарат алмасу (10 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (10 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау - бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
			• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
			• Презентация, Microsoft PowerPoint, программа менюі, мақсаттар аумағы, құрылым аумағы, белгілер аумағы, жағдай жолы.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
			• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосу.
	Ақпарат көздері:
			И.С. Александрова. 2008. РАБОТА В MICROSOFT POWERPOINT. Ақпарат көзі: http://old.kpfu.ru/fpk/docs/alex.pdf
	Үй тапсырмасы:
			Powerpoint программасынан басқа презентациялар даярлайтын программалар туралы оқып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
				і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Презентациялар

2.      Презентация құру

3.      Программа интерфейсі

Слайдтар:

1-слайд                                      Презентациялар •  Сандық білім беретін ресурстарды құру мекендерінің бірі болып Microsoft PowerPoint презентациялар құратын программасы табылады. Ол қарапайым, меңгеру мен жұмыс істеу оңай, арнайы білімді қажет етпейді. •  Презентация – бұл бірінен кейін бірі ауысып тұратын слайдтар тізбегі, яғни бүкіл экранды алатын электронды парақшалар тізбегі. •  Слайдта мәтін, сурет, диаграмма, кесте, түрі бөлшек болуы мүмкін, және дыбыстық сүйемелдеу де болады.

2-слайд                                        Презентациялар •  Слайдтағы объектілер баяндамашы қалаған кезде шыға алады. Бұл көрнекілікті арттырып, аудиторияның сол айтылып жатқан объектіге зейінін арттырады. •  Презентациялар тек қана аудиторияда көрсетуге емес, жеке жұмыс істеуге арналған көмекші оқу материалы ретінде де қызмет атқара алады. •  Презентацияларды бүкіл компьютерлерде дерлік көрсетуге болады, және қандай да жиында ол көрнекі аудиовизуалды құрал болып көмек көрсетеді.

3-слайд                                  Презентация құру кезеңдері Қолжазбалық нұсқа - идея әзірлеу, материалды таңдау; Шаблонды құру, немесе дайынын пайдалану; Ақпаратты енгізу ; Өңдеу мен безендіру; Құрылымын өзгерту; Жариялауға дайындық; Жариялау.

4-слайд                               Программа интерфейсімен танысу •  Алдымен MS PowerPoint программасын қосыңыз. Ол үшін Пуск→ Программы→ Microsoft PowerPoint командасын таңдаңыз. •  Программа менюі. Программа менюінде презентациямен және оның жеке өліктерімен жұмыс істеуге арналған командалар жиналған.

5-слайд Экран элементтері

6-слайд                         Программа менюінің командалары •  Файл – презентациямен жұмыс командаларының жалпы жиынтығы: ашу, құру, сақтау, басып шығару, т. б. •  Жөнге келтіру – презентация мен слайдтарды редакциялау командаларының жиынтығы: қиып алу, көшіру, қою, т. б. •  Түрі –программа интерфейсі мен презентацияны көрсету режимін икемдеу: жай, слайдтарды сорттаушы, слайдттарды көрсету, т. б. •  Енгізу – слайдтар мен объектілер қою командасы суретті, фильм мен дыбысты, гиперссылканы, диаграмманы және т. б.

7- слайд                          Программа менюінің командалары •       Формат – слайд пен объектілер безендіру командалары: қаріп, тізім, интервалдар және т. б. •         Сервис – программаны икемдеу мен қосымша мүмкіндіктер командасы. •         Слайдтарды көрсету – PowerPoint- қа ғана тән командалар тобы, объектілер анимациясын және презентацияны икемдеу командаларын біріктіреді. •         Терезе – терезелермен жұмыс командалары. •         Жөнге келтіру – программамен жұмысқа арналған ақпаратты - анықтамалық система.

8- слайд                                   Мақсаттар аумағы

9- слайд                          Құрылым аумағы •         Құрылым аумағы презентация құрылымын ашу мен ұйымдастыру мақсатында қолданылады. Онда мәтінді енгізу мен түзетуге болады, немесе слайдтарды дұрыстауға: жоюға, қоюға, көшіруге, т. б. болады.

10- слайд                         Белгілер аумағы мен жағдай жолы •         Белгілер аумағы баяндаушыға белгілер немесе презентацияға қосымша материал енгізуге мүмкіндік береді. •         Жағдай жолында терезе құрамының қазіргі жағдайы жайлы және басқа мәлімет туралы кәсіби мәлімет беріледі.

11- слайд                                  Жұмыс істеу режимі Жай режим – презентация құрылымы, слайд пен белгілер аумағын біріктіреді. Слайдтарды сорттаушы режимі– бүкіл слайдтарды бір уақытта көруге мүмкіндік береді, оларды реттеуді және слайдтарды ауыстыру параметрлерін таңдауды жеңілдетеді. Слайдтарды көрсету– таңдалған слайдтан бастап мониторда слайдтарды көрсетеді. (Презентацияны бірінші слайдтан бастап көрсету үшін F5 батырмасын басыңыз). Белгілер беті режимі тек Түрі менюі арқылы шақырылады. Ол белгілерді қарапайым мәтін редакторыңдағыдай редакциялауға көмектеседі.
		іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Презентациялар	Презентация құру этаптары	Программа менюінің командалары
Сандық білім беретін ресурстарды құру мекендерінің бірі болып Microsoft PowerPoint презентациялар құратын программасы табылады. Ол қарапайым, меңгеру мен жұмыс істеу оңай, арнайы білімді қажет етпейді. Презентация – бұл бірінен кейін бірі ауысып тұратын слайдтар тізбегі, яғни бүкіл экранды алатын электронды парақшалар тізбегі. Слайдта мәтін, сурет, диаграмма, кесте, түріеобөлшек болуы мүмкін, және дыбыстық сүйемелдеу де болады.	1.Қолжазбалық нұсқа- идея әзірлеу, материалды таңдау; 2.Шаблонды құру, немесе дайынын пайдалану; 3.Ақпаратты енгізу ; 4.Өңдеу мен безендіру; 5.Құрылымын өзгерту; 6.Жариялауға дайындық; 7.Жариялау.	Файл – презентациямен жұмыс командаларының жалпы жиынтығы: ашу, құру, сақтау, басып шығару, т. б. Жөнге келтіру – презентация мен слайдтарды редакциялау командаларының жиынтығы: қиып алу, көшіру, қою, т. б. Түрі –программа интерфейсі мен презентацияны көрсету режимін икемдеу: жай, слайдтарды сорттаушы, слайдттарды көрсету, т. б. Енгізу – слайдтар мен объектілер қою командасы суретті, фильм мен дыбысты, гиперссылканы, диаграмманы және т. б. Формат – слайд пен объектілер безендіру командалары: қаріп, тізім, интервалдар және т. б. Сервис – программаны икемдеу мен қосымша мүмкіндіктер командасы. Слайдтарды көрсету – PowerPoint- қа ғана тән командалар тобы, объектілер анимациясын және презентацияны икемдеу командаларын біріктіреді. Терезе – терезелермен жұмыс командалары. Жөнге келтіру – программамен жұмысқа арналған ақпаратты- анықтамалық система.

Қорытынды:___________________________________________________________ ______________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.     Презентация дегеніміз не?

2.     Презентацияның артықшылықтары қандай?

3.     Слайдта мәтіннен басқа не болады?

4.     Презентацияның қызметі не?

5.     Презентация құру этаптарын ата.

6.     Презентацияны бастау үшін қолданылатын командалар тізбегі қандай?

7.     Программа интерфейсі элементтерін сипатта.

8.     Программа менюіне не кіреді?

9.     Мақсаттар аумағын сипатта.

10. Құрылым аумағын түсіндір.

11. Белгілер аумағы мен жағдай жолы қызметін түсіндір.

12. Жұмыс істеу режиміне мысал келтір.

ІІ деңгей тапсырмалары

Төмендегі суретте бейнеленген экран элементтерінің сәйкес атауларын көрсет.

Керек сөздер: Программа менюі, Құжатты ашу батырмасы, Пішімдеу панелі, Жағдай жолы, Программаны жабу батырмасы, Режимді таңдау батырмасы, Презентация атауы, Структура аумағы, Міндеттер аумағы, Редакцияланатын слайд, Жазбалар аумағы

ІІІ деңгей тапсырмалары

Программа менюінің командаларын бөлшектеп қарастырыңыз.

______________________________________________________________________

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Сынып 3 топқа бөлінуі тиіс. Әр топ алма - кезек программа интерфейсіндегі элементтерді сипаттайды. Қай топ көп элементтерді айтса, сол жеңеді.

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№26 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: 3- тоқсан бойынша бақылау.
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік	Жаңа білім	•  3-тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіреді.
		Жаңа түсінік	•  Мәтіндік процессорды қолдануды түсінеді. •  Презентация ұғымына түсіндірме береді.
	Құзырлылық	Қолданым әрекеті	•  Мәтіндік процессорды құжаттар даярлауда қолданады. •  Презентация даярлау программасын пайдаланады.
		Талдау әрекеті	•  Мәтінді пішімдеу командаларын бөлшектеп қарастырады.
		Шығармашылық әрекет	•  Бақылау жұмысына байланысты шығармашылық әрекет орындалмайды
	Құнды-лық	Бағамдау әрекеті	•  Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасайды.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (10 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (0 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (35 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (0 мин.). V. Бағамдау - бағалау (0 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
		• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Оқушы жетістігін бағалау:
		• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына қойылады.
	Үй тапсырмасы: Қатемен жұмыс

САБАҚ БЛОКТАРЫ s
		і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Мәтіндік процессор

2.      Презентациялар

Слайдтар:

1- слайд            Mәтіндік процессоры жайлы жалпы мағлұмат Мәтіндік процессор (мәтіндер даярлау жүйесі) (текстовый процессор (система подготовки текстов); word processor) — мәтіндерді енгізу, сақтау, қарап шығу, түзету, пішімдеу және қағазға басып шығаруды қамтамасыз ететін программалық құралдар. Баспа машинкасында орындалатын мүмкіндіктерден басқа мұнда қате тексеру; тезаурус (синоним сөздер) табу; сөз тіркесін іздеп тауып, оны басқаға өзгерту; «қиып алып желімдеу»; бірнеше терезедегі мәтіндермен катар жұмыс істеу тәрізді көптеген қосымша әрекеттер орындалады.

2- слайд             Жалпыға белгілі мәтіндік процессорлар •  AbiWord •  Adobe InCopy •  Apple iWork Pages •  ChiWriter — ғылыми мәтіндермен жұмыс істеуге арналған Шығыс Еуропадағы мәтіндік процессор. •  JWPce — жапон тіліндегі мәтіндік процессор. •  LaTeX — танымалы TeX компьютерлік беттеу системасының макроұлғайтулар жиыны. •  LibreOffice Writer — LibreOffice дербес жиыны құрамына кіретін мәтіндік процессор. •  Lotus WordPro •  Microsoft Word •  Microsoft Works •  OpenOffice.org Writer •  PolyEdit •  WordPad — дистрибутив MS Windows құрамына кіреді. •  WordPerfect

3- слайд                          Microsoft Office Word Microsoft Office Word (күнделікті— MS Word, WinWord немесе жай ғана Word) - Macintosh компьютерлерінде және Windows, DOS ортасында жұмыс істейтін, қазіргі кезде кең таралған, ең қуатты мәтіндік процессорлардың бірі. Құжаттарды даярлауға, түзетуге, қарап шығуға, баспаға шығаруға арналған Windows ортасының қолданбалы программасы. Оның соңғы нұсқалары шағын баспа жүйесі ретінде кітап, газет- журналдар шығаруда кеңінен қолданылады.

4- слайд                               Программа интерфейсі

5- слайд                    Мәтінді пішімдеудің негізгі әдіс- тәсілдері Мәтінді пішімдеу Формат менюі немесе Форматирование панелі арқылы жүзеге асады. Пішімдеудің негізгі тәсілдері: •         Қаріп гарнитурасын таңдау мен оны өзгерту; •         Қаріп көлемін басқару; •         Қаріп кескіні мен түсін басқару; •         Түзулету әдісін басқару; •         Маркерленген және нөмірленген тізімдер құру; •         Абзац параметрлерін басқару.

6- слайд                    Мәтінді пішімдеудің негізгі әдіс-тәсілдері Word- та мәтін пішімдеу түрлері: •         Символдарды пішімдеу •         Абзацтарды пішімдеу. «Символ» ұғымына тек жеке символ ғана емес, сонымен қоса сөздер, фразалар, және абзац болып саналмайтын мәтін бөлігі жатады.

7- слайд                  Символдарды пішімдеу Символдарды пішімдеу кезінде қаріп параметрлері енгізіледі: •         Гарнитурасы •         Көлемі •         Келбеті •         Астын сызу типі •         Әріп арасындағы арақашықтық •         Жасырылған мәтін

8- слайд                 Абзацтарды пішімдеу Абзацтарды пішімдеу кезінде қаріп параметрлерінен басқа абзац орналастыру параметрлері де енгізіледі: •         Түзулету •         Бет жиектерінен шегініс •         Абзацтар арасындағы аралық •         Абзац ішіндегі жолдар арасындағы аралық •         Абзацтың орналасуы

9- слайд               Мәтінді пішімдеудің негізгі әдіс-тәсілдері Word- та мәтінді пішімдеу екі түрлі тәсілмен жүзеге асады: •          Тікелей пішімдеу Тікелей пішімдеу кезінде бөлінген мәтінге алма - кезек параметрлер беріледі. •          Стиль пайдалану арқылы пішімдеу Таңдалған нысанға алдын ала дайындалған және өз аты бар пішімдеу параметрлерінің жиыны тағайындалады. Пішімдеу стилінде қаріп пен абзацты пішімдеуден басқа табуляция параметрлері, жиектер мен бояу, жиектемелер, нөмірлер және тасымалдау мен емле тексеру үшін пайдаланылған тілге деген бағдар бола алады.

10- слайд                         Беттердің параметрлері Ctrl-Enter батырмаларын басу арқылы өзіңіз де беттерді бөліктерге бөле аласыз. Word арқылы төмендегі беттің бөліктерімен жұмыс істеуге болады: •         Көлемі мен орналасуы; •         Жиектер; •         Колонтитулдар; •         Беттерді нөмірлеу; •         Жолдарды нөмірлеу; •         Бағандар.

11- слайд                                      Кестелер •       Кесте - кез-келген мәтінмен, формулалармен және суреттермен толтыруға болатын жолдар мен бағандарда орналасқан ұяшықтар жиыны. •       Мәтін арасына жай кестелер мен Excel - дің электронды кестелерін орналастыруға болады. •       Жай кестелерде әр жолдағы ұяшықтар саны 63-тен аспайды. Бір жолдағы ұяшықтарды біріктіруге не бөлуге болады (көлденең бөлу). •       Ұяшық адресі баған атынан (латын әліпбиімен беріледі) және жолдың нөмірінен тұрады.

12- слайд                             Презентациялар •         Сандық білім беретін ресурстарды құру мекендерінің бірі болып Microsoft PowerPoint презентациялар құратын программасы табылады. Ол қарапайым, меңгеру мен жұмыс істеу оңай, арнайы білімді қажет етпейді. •         Презентация – бұл бірінен кейін бірі ауысып тұратын слайдтар тізбегі, яғни бүкіл экранды алатын электронды парақшалар тізбегі. •         Слайдта мәтін, сурет, диаграмма, кесте, түрі бөлшек болуы мүмкін, және дыбыстық сүйемелдеу де болады.

13- слайд                              Презентациялар •       Слайдтағы объектілер баяндамашы қалаған кезде шыға алады (анимация). Бұл көрнекілікті арттырып, аудиторияның сол айтылып жатқан объектіге зейінін арттырады. •       Презентациялар тек қана аудиторияда көрсетуге емес, жеке жұмыс істеуге арналған көмекші оқу материалы ретінде де қызмет атқара алады. •       Презентацияларды бүкіл компьютерлерде дерлік көрсетуге болады, және қандай да жиында ол көрнекі аудиовизуалды құрал болып көмек көрсетеді.

14- слайд                      Презентация құру кезеңдері Қолжазбалық нұсқа - идея әзірлеу, материалды таңдау; Шаблонды құру, немесе дайынын пайдалану; Ақпаратты енгізу ; Өңдеу мен безендіру; Құрылымын өзгерту; Жариялауға дайындық; Жариялау.

15- слайд                           Экран элементтері

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Мәтіндік процессор қызметі

a.Енгізу      b.Сақтау           c.Пішімдеу            d.Барлығы

2.      Баспа машинкасында орындалмайтын мәтіндік процессор қызметі

a.Баспа       b.Пішімдеу       c.Қате тексеру       d.Барлығы

3.      Мәтіндік прцессор емес

a.Microsoft Word     b.Power Point    c.Lotus WordPro   d.WordPAd

4.      1998 жылы 1 желтоқсанда алғаш пайда болған С++ тілінде жазылған мәтіндік процессор

a.AbiWord              b.Power Point          c.Lotus WordPro     d.WordPAd

5.      Microsoft Office Word- тың ерекше мүмкіндіктерін ата.

6.      Мәтіндік процессорда кілттің қанша түрі бар?

a.2                  b.3         c.4            d.5

7.      Microsoft Office Word редакторын іске қосудың бір тәсілін жаз.

8.      Microsoft Office Word редакторымен жұмысты аяқтаудың бір тәсілін жаз.

9.      «Құжат ашу» сұхбат терезесiнiң мүмкіндіктеріне мысал келтір.

10.   Мәтінді пішімдеудің негігі әдісіне мысал келтір.

11.  Word- та мәтін пішімдеу түрлері:

a.Символдарды пішімдеу                b.Абзацтарды пішімдеу

c.Суреттерді пішімдеу                    d.Абзацтарды, символдарды пішімдеу

12.  Символдарды пішімдеу кезінде.................... параметрлері енгізіледі

a.Нөмір              b.Мәтін             c.Қаріп           d.Сурет

13.  Абзац пішімдеу кезінде ............ параметрлері енгізіледі

a)      Қаріп    b.Қаріп пен абзац орналауы  c.Абзац   d.Сурет пен мәтін орналасуы

14.  Тікелей пішімдеу мен стиль арқылы пішімдеу айырмашылығы.

15.  Қаріпті пішімдеу командалар тібегі

16.  Қаріп көлемі......................... өлшенеді.

a.Полиграфиялық пунктпен      b.Пунктпен          c.см-мен    d.мм- мен

17.  Word- та абзацты түзетудің қанша түрі бар?

a.3  b.45  c.6     d.Абзацтың бірінші жолын орналастырудың қанша түрі бар?

a.3                      b.4                c.5              d.6

18. Бет параметрлерін ата
19. Кесте дегеніміз не?
20. Кесте құру тәсіліне мысал келтір.
21. Мәтіндік прцессорда жұмыс істеуге болатын графикалық объектілер
22. Клипарт дегеніміз не?
23.  Презентация дегеніміз не?
24.  Презентация артықшылықтары

ІІ деңгей тапсырмалары

1.    Төменде көрсетілген программа интерфейсі элементтерін жаз.

2. Төмендегі суретте бейнеленген экран элементтерінің сәйкес атауларын көрсет.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1.      Бос құжатты мәтіндік процессорде даярлау командалар тізбегін жаз.

2.      Құжатты сақтау алгоритмін жаз.

3.      Бірнеше деңгейлі тізім жасау алгоритмін жаз.

4.      Құжатты баспадан шығару тізбегін жаз.

5.      Презентация құру этаптарын жаз.

V. бағамдау-бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№27 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s

Тақырыбы: Мультимедиялық презентациялардың конструкторы
Күтілетін нәтиже:
Білімдік			Білім	•   Мультимедиялық презентацияны сипаттайды. •  Мультимедиялық презентация артықшылықтарын айтып шығады. •  Мультимедиялық презентация құрылымын бейнелеп айтады. •  Perfect Vision Gallery мүмкіндіктерін анықтайды. •  Визуалдау модульдерінің түрлерін біледі.
			Түсінік	•  Perfect Vision Gallery- дің жұмыс істеу принципін түсінеді. •  Мультимедиялық презентация жасау жолын түсінеді.
Құзырлылық			Қолданыс	•  Мультимедиялық презентацияны Perfect Vision Gallery қолдану арқылы әзірлейді.
			Анализ	•   Мультимедиялық презентация артықшылықтарын талдайды.
			Синтез	•   Мультимедиялық презентация артықшылықтарын жасырылған сөздер арасынан тауып жазады.
Құнды-лық			Баға	•  Мультимедиялық презентацияға сыни талдау жасайды. •  Perfect Vision Gallery программасын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
			І. Ақпарат алмасу (15 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. қалыптастыру (10 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау - бағалау (5 мин.).
Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
			Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
			• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
		• Мультимедиалық презентация, визуалдау модулі, интерактивті, стандартты, брендтелген.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
			• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
Ақпарат көздері:
			1.       Мультимедийные презентации. Ақпарат көзі: http://www.intehoffice.ru 2.       Perfect Vision Gallery. Ақпарат көзі: http://www.perfect-vision.ru
Оқушы жетістігін бағалау:
			Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
Үй тапсырмасы:
	Басқа да мультимедиялық презентация конструкторлары жайлы мәлімет тауып келу.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Мультимедиялық презентациялар, құрылымы мен артықшылықтары

2.      Perfect Vision Gallery мультимедиялық презентациялар конструкторы

3.      Визуалдау модульдерінің түрлері

Слайдтар:

1-слайд                    Мультимедиялық презентациялар Мультимедиялық презентация – бұл потенциалды клиенттерге, серіктестерге және инвесторларға өнім мен қызмет жайлы ақпаратты ыңғайлы, көрнекі және қызықты етіп жеткізетін қазіргі заманға сай жарнама түрі. Мультимедиялық презентациялар буклеттер мен визиткалар сияқты жарнамалық материалдардан өте ерекшеленеді. Олардың құрамында бір ортаға жиналған анимация, графика, видеороликтер, музыка мен дыбыстық тізбек бар. Бұл ақпаратты жеңіл қабылдауға үлкен әсер етеді.

2-слайд                  Мультимедиялық презентация құрылымы •  Мультимедиялық презентация мультимедиялық буклет, динамикалық видеоролик немесе мультфильм түрінде бола алады. •  Презентация негізі ретінде компания өнімі, қызметі жайлы ақпараттан тұратын динамикалық ролик болады. Оның негізгі қызметі көрерменге қызметтің не өнімнің ерекшеліктері мен артықшылықтарын жеткізу, аудиторияны ақпарат қабылдауға даярлау. Оның құрамында мәтіндер, суреттер мен диаграммалар бола алады. •  Мысалы, қазіргі кезде компаниялар өндіру кезеңдерін көрсететін арнайы анимацияланған схемалар жасайды. •  Кез - келген презентация әр түрлі тілде орындала алады және кәсіби түрде дыбысталады.

3-слайд              Мультимедиялық презентация артықшылықтары •  Интерактивтілік- аудитория мен мультимедиялық ақпараттың толық қарым- қатынасы. •  Мобильділік- презентацияны кез - келген жерге алып баруға қолайлы, ешқандай қиындықтар туғызбайды. •  Көрсетуге шығындар кетпеуі - роликті көрсетуге ешқандай кәсіби құралдар керек емес, тек қол компьютері не ноутбук керек. •  Ақпараттылық- мультимедиялық ролик өнім не қызмет жайлы толық ақпаратты сақтай алады. •  Креативтілік- қазіргі заманғы визуалдау құралдары материалды көрсетудің ерекше түрі және интерактивті жұмыс көрерменді зеріктірмейді. •  Экономикалық қолайлылық- еш қаражат шығармай өзіңіз дайындауыңызға болады, басқа кәсіби адам дайындаған жағдайда тек бір рет төленеді де, ұзақ уақыт бойы пайдаланыла алады.

	4-слайд       Perfect Vision Gallery мультимедиялық презентациялар конструкторы
5-слайдт              Perfect Vision Gallery мүмкіндіктері •          Телевизиялық деңгейдегі графика мен спецэффектілері бар мультимедиялық презентация даярлау; •          Кәсіби білімді қажет етпейді; •          Кез- келген кезде өзгертуге болады.

6-слайд                             Қалай жұмыс істейді? PV Gallery – мультимедиялық презентациялар жасауға, редакциялауға және өткізуге мүмкіндік беретін программа. Визуалдау модульдерін басқарады. Визуалдау модульдері- мультимедиялық презентация түрлері. Модуль құрамына графика, желі, анимация мен жұмыс істеу алгоритмін енгіздіреді, және презентация қалай өтеті мен қандай түрде болатынын басқарады.

7- слайд           Мультимедиялық презентацияны қалай жасайды? PV Gallery- ға PowerPoint- тың жай презентациясын немесе кез-келген суреттер тізбегін жүктеп, керекті визуализацияны таңдаңыз.

8- слайд                         Визуалдау модульдерінің түрлері •       Стандартты - бір слайдттан келесісіне көшу 2D немесе 3D қоршауында өтеді. Визуалдау абсрактты бола алады немесе құрамында қандай да бір желі болады. •       Интерактивті- көрермен мен сахнаның байланысын сақтайды. •       Брендтелген- нақты бір компанияға немесе оқиғаға арнайылап жасалған модуль. Құрамында арнайы дайындалған визуалдар мен желілер болады.
		іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Мультимедиялық презентациялар	Мультимедиялық презентация құрылымы	Мультимедиялық презентация артықшылықтары
Мультимедиялық презентация – бұл потенциалды клиенттерге, серіктестерге және инвесторларға өнім мен қызмет жайлы ақпаратты ыңғайлы, көрнекі және қызықты етіп жеткізетін қазіргі заманға сай жарнама түрі. Мультимедиялық презентациялар буклеттер мен визиткалар сияқты жарнамалық материалдардан өте ерекшеленеді. Олардың құрамында бір ортаға жиналған анимация, графика, видеороликтер, музыка мен дыбыстық тізбек бар. Бұл ақпаратты жеңіл қабылдауға үлкен әсер етеді.	*Мультимедиялық презентация мультимедиялық буклет, динамикалық видеоролик немесе мультфильм түрінде бола алады. *Презентация негізі ретінде компания өнімі, қызметі жайлы ақпараттан тұратын динамикалық ролик болады. Оның негізгі қызметі- көрерменге қызметтің не өнімнің ерекшеліктері мен артықшылықтарын жеткізу, аудиторияны ақпарат қабылдауға даярлау. Оның құрамында мәтіндер, суреттер мен диаграммалар бола алады. *Мысалы, қазіргі кезде компаниялар өндіру кезеңдерін көрсететін арнайы анимацияланған схемалар жасайды. *Кез- келген презентация әр түрлі тілде орындала алады және кәсіби түрде дыбысталады.	*Интерактивтілік- аудитория мен мультимедиялық ақпараттың толық қарым- қатынасы. *Мобильділік- презентацияны кез- келген жерге алып баруға қолайлы, ешқандай қиындықтар туғызбайды. *Көрсетуге шығындар кетпеуі- роликті көрсетуге ешқандай кәсіби құралдар керек емес, тек қол компьютері не ноутбук керек. *Ақпараттылық- мультимедиялық ролик өнім не қызмет жайлы толық ақпаратты сақтай алады. *Креативтілік- қазіргі заманғы визуалдау құралдары материалды көрсетудің ерекше түрі және интерактивті жұмыс көрерменді зеріктірмейді. *Экономикалық қолайлылық- еш қаражат шығармай өзіңіз дайындауыңызға болады, басқа кәсіби адам дайындаған жағдайда тек бір рет төленеді де, ұзақ уақыт бойы пайдаланыла алады.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1        Мультимедиялық презентация дегеніміз не?

2        Оның құрылымы қандай?

3        Артықшылықтарын атап шық.

4        Perfect Vision Gallery мүмкіндіктерін ата.

5        Perfect Vision Gallery- дің жұмыс істеу принципі.

6        Мультимедиялық презентация жасау жолы.

7        Визуалдау модульдерінің түрлері.

ІІ деңгей тапсырмалары

Мультимедиялық презентацияны Perfect Vision Gallery қолдану арқылы әзірлеуге тырысыңыз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Мультимедиялық презентация артықшылықтарына талдау жасаңыз.

іV. Синтез

Топтық жұмыс.

3 топқа бөлініп, төмендегі кесте ішінде жасырылған сөздерді табыңыз. Жасырылған сөздер мультимедиялық презентацияның 4 артықшылығы болып табылады. Бірінші болып тапқан топ жеңіске жетеді.

а

а

и

м

л

о

и

т

а

т

в

я

ф

ф

й

д

м

п

р

в

ы

л

о

и

с

и

ч

м

ч

к

т

б

о

а

в

м

п

р

о

л

и

т

л

ж

т

н

е

у

б

е

е

т

ь

б

ю

з

ш

г

е

у

ц

а

с

м

и

н

т

е

р

а

к

т

и

в

т

і

л

і

к

л

л

а

п

р

о

қ

п

т

ь

ю

м

а

ы

я

ч

с

ь

а

п

м

и

п

м

п

и

т

м

ч

с

ч

о

и

д

ц

у

а

ч

а

с

я

с

ч

я

с

я

я

м

ч

і

п

п

м

к

р

е

а

т

и

в

т

і

л

і

к

л

а

п

и

т

а

т

л

о

п

е

к

и

т

т

р

і

б

ю

р

т

т

и

л

о

д

т

б

и

т

п

а

к

п

к

ц

ц

т

в

а

к

у

ц

й

р

т

и

м

а

п

р

т

п

ы

м

и

т

ь

л

р

п

р

е

у

р

п

у

к

ц

л

у

к

м

п

и

н

к

ц

с

п

р

а

е

к

у

ы

а

п

и

м

т

л

д

ь

б

п

р

т

б

ю

ч

қ

ч

ы

ф

в

у

с

м

и

т

ь

ф

ы

в

а

п

р

о

л

ь

т

м

ч

а

к

с

к

V. бағамдау-бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№28 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s

Тақырыбы: Презентацияларды құру, безендіру шаблондары, мәтінді құру
Күтілетін нәтиже:
Білімдік	Білім	•  Презентацияны құру командаларын анықтайды. •  Презентацияны ашу командаларын анықтайды. •  Презентацияны құру диалогтік терезесін сипаттайды. •  Фрейм ұғымын біледі. •  Тема ұғымын біледі. •  Слайдтың түстік схемасы ұғымын біледі.
	Түсінік	•  Шаблондардың қызметін түсінеді. •  Теманы таңдау жолдарын түсінеді. •  Мәтінді енгізу жолдарын айырып таниды.
Құзырлылық	Қолданыс	•  MICROSOFT POWERPOINT программасын қолданып, презентация әзірлейді. •  Слайдтарға тема қолданады. •  Презентация әзірлеуде слайд шаблондарын пайдаланады. •  Презентацияны слайдтарға мәтін енгізу арқылы түрлендіреді.
	Анализ	•  Презентацияны құру диалогтік терезесі элементтерін талдайды.
	Синтез	•   Қарапайым презентация жасайды.
Құнды-лық	Баға	•  Презентация құру мен ашу жолдарын сипаттайды. •  Безендіру шаблондарын, мәтін енгізу жолдарын түсіндіреді.
Сабақ құрылымы:
	І. Ақпарат алмасу (10 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. қалыптастыру (15 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
	• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
Негізгі ұғымдар мен терминдер: Фрейм, шаблон, тема, слайдтың түстік схемасы.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
	• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
Ақпарат көздері:
	И.С. Александрова. 2008. РАБОТА В MICROSOFT POWERPOINT.  Ақпарат көзі: http://old.kpfu.ru/fpk/docs/alex.pdf
Оқушы жетістігін бағалау:
	• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
Үй тапсырмасы:
	MICROSOFT POWERPOINT- пен жұмыс жасауды дағдылану.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Презентацияны құру мен ашу

2.      Шаблондар

3.      Темалар

4.      Мәтінді енгіздіру

Слайдтар:

1-слайд                    Презентацияны құру және ашу Сол жақ шеттегі Office батырмасын басыңыз. •         Командалар тізбегі бар терезе ашылады. •         Сол командалар ішінен Создать командасын таңдаңыз. •         Содан кейін Презентацияны құру диалогтік терезесі пайда болады.

2-слайд                    Презентацияны құру диалогтік терезесі

3-слайд                    Презентацияны құру диалогтік терезесі Диалогтік терезенің сол жағындағы командалар жиыны фрейм деп аталады. Фреймде презентация құрудың мүмкін жолдары берілген. Солардың ішіндегі ең бастылары: •          Установленные шаблоны - программада бар шаблондар жиыны көрсетіледі. •         Орнатылған темалар - программада бар темалар (безендіру дизайндары) жиыны көрсетіледі.

4-слайд                                     Шаблондар •         Презентацияның шаблонын таңдап, презентацияны сол шаблон негізінде құруға болады. Бұл уақытты үнемдеуге және тек қана жетпейтін мәтін мен графиканы енгізу арқылы жақсы презентацияны құруға көмектеседі. •         Егер өзіңіз шаблон құрсаңыз, онда сол шаблонды кейін Менің шаблондарым тізімінен таба аласыз.

5-слайд                                         Темалар •         Орнатылған темалар - ды таңдағанда диалогтік терезенің оң жағында темалар көрсетіледі. Теманы таңдап, сол тема негізінде презентацияны құрсаңыз болады. •         Тема (безендіру дизайны)- презентация слайдтарының сыртқы түрі: слайдтың түстік схемасы, графикалық объектілер мен орынтолтырушыларды орналастырудың слайдтағы тәртібі. •         Слайдтың түстік схемасы - фон түсі, атаудың қаріпі, негізгі мәтіннің және басқа да мәтіндік элементтердің қаріпі. Түстік схема көзге ерекше жағымсыз болып көрінбейтіндей сәйкестендіріліп таңдалу керек.

6-слайд                    Шаблондар мен темаларды таңдау •         Егер программада орнатылған шаблондар ұнамаса, Шаблоны тізімінен Пустые и последние - ні таңдап, өз шаблоныңызды басынан құруға болады. •         Немесе Microsoft Office Online командалар тобы арқылы шаблондар, темалар мен дайын презентацияларды интернет арқылы Office Online сайтынан таңдап алсаңыз болады.

7- слайд                                Мәтінді құру Мәтінді енгізу Слайды немесе Структуры режимдерінде жүзеге асады.
		іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Шаблондар	Фрейм	Темалар
•  Презентацияның шаблонын таңдап, презентацияны сол шаблон негізінде құруға болады. Бұл уақытты үнемдеуге және тек қана жетпейтін мәтін мен графиканы енгізу арқылы жақсы презентацияны құруға көмектеседі. •  Егер өзіңіз шаблон құрсаңыз, онда сол шаблонды кейін Менің шаблондарым тізімінен таба аласыз.	Диалогтік терезенің сол жағындағы командалар жиыны фрейм деп аталады. Фреймде презентация құрудың мүмкін жолдары берілген. Солардың ішіндегі ең бастылары: •  Установленные шаблоны- программада бар шаблондар жиыны көрсетіледі. •  Орнатылған темалар- программада бар темалар (безендіру дизайндары) жиыны көрсетіледі.	•      Орнатылған темалар- ды таңдағанда диалогтік терезенің оң жағында темалар көрсетіледі. Теманы таңдап, сол тема негізінде презентацияны құрсаңыз болады. •      Тема (безендіру дизайны)- презентация слайдтарының сыртқы түрі: слайдтың түстік схемасы, графикалық объектілер мен орынтолтырушыларды орналастырудың слайдтағы тәртібі. •      Слайдтың түстік схемасы- фон түсі, атаудың қаріпі, негізгі мәтіннің және басқа да мәтіндік элементтердің қаріпі. Түстік схема көзге ерекше жағымсыз болып көрінбейтіндей сәйкестендіріліп таңдалу керек.

Қорытынды:________________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Презентацияны құру командаларын ата.

Презентацияны ашу командаларын ата.

Презентацияны құру диалогтік терезесін сипатта.

Фрейм дегеніміз не?

Шаблондардың қызметі.

Тема дегеніміз не?

Слайдтың түстік схемасы дегенімі не?

Теманы таңдау жолдары.

Мәтінді енгізу қалай жүзеге асады?

ІІ деңгей тапсырмалары

1.    MICROSOFT POWERPOINT программасын қолданып, презентация әзірлеңіз. Презентацияны ашу жеткілікті.

2.    Слайдтарға өз қалауыңызша тема таңдаңыз.

3.    Слайдтардың шаблонын таңдаңыз.

4.    Слайдтарыңызға мәтін енгізіңіз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Презентацияны құру диалогтік терезесі элементтерін талдаңыз.

іV. Синтез

Топтық жұмыс.

3 топқа бөлініп, өз топтарыңыз жайлы: аты, мүшелері, ерекшеліктері, т. б. жайлы қысқа презентация даярлаңыз.

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________

№29 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Кестелерді, суреттерді, бейнені және дыбысты кірістіру.
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік	Білім	•  Кесте кірістіру командаларын біледі. •  Кесте кірістіру жолдарын анықтайды. •  Суреттер мен бейнелерді кірістіру командаларын біледі. •  Видеоны және дыбысты кірістіру жолдарын анықтайды. •  Видео кірістіру командаларын біледі. •  Дыбыс кірістіру командаларын біледі.
		Түсінік	•  SmartArt кірістіру командаларын түсінеді. •  Презентацияға кірістіруге болатын дыбыс форматтарына мысал келтіреді . •  Презентацияға кірістіруге болатын видео форматтарына мысал келтіреді.
	Құзырлылық	Қолданыс	•   Кесте мен сурет кірістірілген презентация әзірлейді.
		Анализ	•   Презентацияға бейне мен видео кірістіруді саралайды.
		Синтез	•  Видео, кесте, сурет пен бейне кірістірілген презентация жасайды.
	Құнды-лық	Баға	•  Презентацияға кесте, бейне, сурет пен видео кірістіру командаларын сипаттайды.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (10 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. қалыптастыру (15 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Негізгі ұғымдар мен терминдер: Кесте, видео, бейне, сурет.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
		• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Оқушы жетістігін бағалау:
		• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
	Үй тапсырмасы:
		• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Өткен сабақты қайталау.
		• Бонус - балл тапсырмасы Қалаған тақырыпта презентация әзірлеу.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s
		і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Кестелерді кірістіру;

2.      Суреттер мен бейнелерді кірістіру;

3.      Видеоны кірістіру.

Слайдтар:

1- слайд                             Кестелерді кірістіру Слайдқа кесте кірістіру үшін Енгізу командасының ішінен Таблица батырмасын басыңыз. Сонда: Вставить таблицу командасын таңдап, керек бағандар мен жолдар нөмірін теріңіз. Немесе Нарисовать таблицу командасы арқылы қолдан жасаңыз. Басқа жолы - Excel кестесін кірістіру.

2- слайд                         Кестелерді кірістіру Слайд бетінде енгізуге болатын мультимедиа тізбегі көрсетілген. Сол тізімнен кесте белгісін шертіңіз.

3- слайд                     Суреттер мен бейнелерді кірістіру Суреттер мен бейнелер кірістіру командалар тізбегі: Всавка→ Рисунок/ Картинка/ Снимок/ Фотоальбом/ Фигуры/ SmartArt/ Диаграмма Таңдау жасау үшін тек бір рет керек сурет не бейне түрі бейнеленген батырманы басу керек.

4- слайд Суреттер мен бейнелерді кірістіру  Кестелерді кірістіру сияқты басқа да графиканы слайд бетіндегі командалар тізбегі арқылы суреттер мен бейнелерді кірістіруге болады.

5- слайд                           Суреттер мен бейнелерді кірістіру SmartArt батырмасын шертіңіз. Пайда болған терезенің оң жағында өзіңізге керек типті таңдаңыз, сонда керек бейне слайдта пайда болады. Введите текст деген жерге керек мәтінді теріңіз. Меню тізбегінде Работа с рисунками SmartArt қосымшасы шығады (Конструктор, Формат), олар арқылы бейнені пішімдеуге болады.

6- слайд                        Видеоны және дыбысты кірістіру Енгізу менюі Мультимедиа қосымшасынан керек видео не дыбысты енгізуге болады. Слайд бетінен берілген тізімнен видеоның белгісін шерту арқылы кірістіруге болады.

7- слайд                                    Видеоны кірістіру •         Видео батырмасын басқанда екі түрлі таңдау шығады: Видео из файла (өзіңізде сақтаулы видеофайлдарды кірістіруге болады) немесе Видео из организатора клипов (интернеттен немесе Clip Gallery дан таңдау жасайды). •         Презентацияға Windows Media (.asf кеңейтуіндегі), Windows Video (.avi кеңейтуіндегі), Quick Time (.qt кеңейтуіндегі), Windows Media Video (.wmv кеңейтуіндегі), Movie (.mpg пен .mpeg кеңейтулеріндегі) форматтарындағы видеоларды кірістіруге болады.
8- слайд Дыбыс кірістіру *Звук батырмасын басқанда 3 түрлі таңдау шығады: Звук из файла (өзіңізде сақтаулы дыбысты кірістіруге болады), Звук из организатора клипов (интернеттен немесе Clip Gallery дан таңдау жасайды) немесе Записать звук (микрофоннан жазып алады). *Презентацияға Windows Media (.wma кеңейтуінде), WAV (.wav кеңейтуінде), MP3 (.mp3 кеңейтуінде), AU (. au кеңейтуінде) және MID (.mid пен .midi кеңейтулерінде) форматтарындағы дыбыстарды кірістіруге болады. *Записать звук командасын таңдағанда Звукозапись терезесі пайда болады.
		іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Кестелерді кірістіру	Суреттер мен бейнелерді кірістіру	Видеоны және дыбысты кірістіру
Слайдқа кесте кірістіру үшін Енгізу командасының ішінен Таблица батырмасын басыңыз. Сонда: 1      Вставить таблицу командасын таңдап, керек бағандар мен жолдар нөмірін теріңіз. 2      Немесе Нарисовать таблицу командасы арқылы қолдан жасаңыз. 3      Басқа жолы- Excel кестесін кірістіру.	Суреттер мен бейнелер кірістіру командалар тізбегі: Всавка→ Рисунок/ Картинка/ Снимок/ Фотоальбом/ Фигуры/ SmartArt/ Диаграмма Таңдау жасау үшін тек бір рет керек сурет не бейне түрі бейнеленген батырманы басу керек.	1      Енгізу менюі Мультимедиа қосымшасынан керек видео не дыбысты енгізуге болады. 2      Слайд бетінен берілген тізімнен видеоның белгісін шерту арқылы кірістіруге болады.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Кесте кірістіру командаларын ата.

2.      Кесте кірістіру жолдарын ата.

3.      Суреттер мен бейнелерді кірістіру командаларын ата.

4.      SmartArt кірістіру командалары.

5.      Видеоны және дыбысты кірістіру жолдары.

6.      Видео кірістіру командалары.

7.      Дыбыс кірістіру командалары.

8.      Презентацияға кірістіруге болатын дыбыс форматтары.

9.      Презентацияға кірістіруге болатын видео форматтары.

ІІ деңгей тапсырмалары

Microsoft PowerPoint- та презентация ашыңыз. Кесте мен сурет кірістірілген презентация әзірлеңіз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Презентацияға бейне мен видео кірістіріңіз.

іV. Синтез

Топтық жұмыс.

4 топқа бөлініп, әр топ әр жыл мезгілі жайлы презентация даярлау керек. Презентацияда бейне, сурет пен видео қолдануға болады.

V. бағамдау-бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№30 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Анимация әсерлерін баптау, презентацияларды көрсету
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік	Білім	•    Презентацияда пайдаланылатын әсер түрлерін анықтайды. •   Анимациялар әсері мен слайдтар арасындағы ауысуды жүзеге асыратын командаларды біледі. •   Қозғалысты таңдау үшін пайдаланылатын командаларды біледі. •   Әсерлерді қосу жолдарын анықтайды. •   Анимациялық әсер типтерін біледі. •   Қозғалыстарды реттеу жолдарын анықтайды. •   Настройка действия терезесін сипаттайды. •   Презентация көрсету жолдарын атап шығады. •   Презентацияны сақтауды біледі.
		Түсінік	•  Слайдтар арасындағы ауысу жолдарын түсінеді. •  Анимация әсерлерімен жұмыс істеудің негізгі қағидаларын түсінеді.
	Құзырлылық	Қолданыс	•  Анимациялар мен қозғалыстарды пайдалана отырып, презентация әзірлейді.
		Анализ	•  Презентация көрсету мен сақтау жолдарын бөлшектеп қарастырады.
		Синтез	•  Анимациялық әсерлер пайдаланып презентация жасайды.
	Құнды-лық	Баға	•  Анимация әсерлерін кірістіру жолдарын сипаттайды. •  Әсер қолдану командаларын түсіндіреді.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (10 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.). ІІІ. қалыптастыру (10 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (15 мин.). V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Негізгі ұғымдар мен терминдер: Анимация, әсер, презентация
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
		• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Оқушы жетістігін бағалау:
		• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
	Үй тапсырмасы:
		Қалаған тақырыпта анимация әсерлері бар презентация даярлау.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s
		і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Әсерлерді реттеу

2.      Слайдтар арасындағы ауысу

3.      Анимациялық әсер мен қозғалыстар

4.      Презентацияны көрсету мен сақтау.

Слайдтар:

1- слайд                                    Әсерлерді реттеу Жай презентациялар қозғалыссыз слайдтардың жиынынан тұрады, бір слайдтан екінші слайдқа көшкенде тек слайдтар бір- бірінің орнын ауыстырады. Бірақ, слайд- фильмді тірілтіп, серпіндірек етіп жасауға болады. Ол үшін пайдаланылатын әсерлер: •         Анимация; •         Слайдтар арасындағы ауысу; •         Қозғалыстар.

2- слайд                                  Әсерлерді реттеу •         Анимациялар әсері мен слайдтар арасындағы ауысуды жүзеге асыратын командалар: Анимация→ Анимация группасы Көшу → Осы слайдтқа көшу группасы •         Қозғалысты таңдау үшін: Енгізу→ Сілтемелер → Әрекет

3- слайд                   Слайдтар арасындағы ауысуды реттеу Слайдтар арасындағы ауысу- бір слайдтың екінші слайдпен ауысу процесін сүйемелдейтін әсерлер жиыны.

4- слайд                     Слайдтар ауысуының толық палитрасы

5- слайд                               Слайдтар арасындағы ауысу •         Көрсету батырмасын басу арқылы таңдалған әсерді көруге болады. •         Бәріне қолдану батырмасын басқаннан кейін ғана таңдалған әсер орнатылады.

6- слайд          Анимация әсерлерімен жұмыс істеудің негізгі қағидалары •         Анимация әсерін кез- келген слайд бөлшегіне қолдануға болады; •         Әр объектіге бірнеше әсер қолдануға болады; •         Презентация кезінде әр әсердің қосылу жолын тағайындауға болады; •         Әр әсердің бір немесе бірнеше жеке икемдеу түрлері бар: анимация басы, масштаб, жылдамдық, қозғалыс бағыты, шамасы және т. б.

7- слайд                          Әсерлерді қосу жолдары •         Автоматты түрде- бір уақытта бірнеше объектілер үшін немесе ретпен; •         Сол объектіде бір рет тышқанның сол жағымен шеркеннен кейін; •         Клавиатурадағы Enter клавишын басқанна кейін.

8- слайд                      Анимациялық әсер типтері Шығу- слайдтағы объект слайд көрсетіліп жатқан кезде шығады; Бөліну- слайдтағы объект слайд көрсетіліп жатқан кезде өзгереді; Шығу- слайдтағы объект экраннан кетеді; Қозғалыс жолдары- слайдтағы объект арнайы траектория бойымен қозғалады.

9- слайд                       Қозғалыстарды реттеу Power Point-та тек келесі слайдқа емес, кез- келген слайдқа көшуге болады: •         Енгізу → Иллюятрации → Фигуры → Управляющие кнопки → батырма түрін таңдау Енгізу → Сілтемелер → Әрекет → Настройка действия

10- слайд                           Настройка действия терезесі

11- слайд                               Презентация көрсету •         Показ слайдов → Начать показ слайдов •         F5- бірінші слайдтан бастап көрсету; •         F5+Shift- ағымдағы слайдтан бастап көрсету.

12- слайд                               Презентация сақтау Файл → Сохранить как→ Сохранить
		іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Әсерлерді реттеу	Слайдтар арасындағы ауысуды реттеу	Анимация әсерлерімен жұмыс істеудің негізгі қағидалары
Жай презентациялар қозғалыссыз слайдтардың жиынынан тұрады, бір слайдтан екінші слайдқа көшкенде тек слайдтар бір- бірінің орнын ауыстырады. Бірақ, слайд- фильмді тірілтіп, серпіндірек етіп жасауға болады. Ол үшін пайдаланылатын әсерлер: •  Анимация; •  Слайдтар арасындағы ауысу; •  Қозғалыстар. Анимациялар әсері мен слайдтар арасындағы ауысуды жүзеге асыратын командалар: Анимация→ Анимация группасы Көшу → Осы слайдтқа көшу группасы Қозғалысты таңдау үшін: Енгізу→ Сілтемелер → Әрекет	Слайдтар арасындағы ауысу- бір слайдтың екінші слайдпен ауысу процесін сүйемелдейтін әсерлер жиыны. •Көрсету батырмасын басу арқылы таңдалған әсерді көруге болады. •Бәріне қолдану батырмасын басқаннан кейін ғана таңдалған әсер орнатылады.	•    Анимация әсерін кез- келген слайд бөлшегіне қолдануға болады; •    Әр объектіге бірнеше әсер қолдануға болады; •    Презентация кезінде әр әсердің қосылу жолын тағайындауға болады; •    Әр әсердің бір немесе бірнеше жеке икемдеу түрлері бар: анимация басы, масштаб, жылдамдық, қозғалыс бағыты, шамасы және т. б.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Презентацияда пайдаланылатын әсер түрлері.

Анимациялар әсері мен слайдтар арасындағы ауысуды жүзеге асыратын командалар.

Қозғалысты таңдау үшін пайдаланылатын командалар.

Слайдтар арасындағы ауысу.

Анимация әсерлерімен жұмыс істеудің негізгі қағидалары.

Әсерлерді қосу жолдары.

Анимациялық әсер типтері.

Қозғалыстарды реттеу жолдары.

Настройка действия терезесін сипатта.

Презентация көрсету жолдары.

Презентацияны сақтау.

ІІ деңгей тапсырмалары

Анимациялар мен қозғалыстарды пайдалана отырып, презентация әзірлеңіз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Презентация көрсету мен сақтау жолдарын бөлшектеп қарастырыңыз.

іV. Синтез

Топтық жұмыс.

1-топ. Анимациялық әсерлер пайдаланып, Астана жайлы 5 слайдты презентация жасаңыз.

2-топ. Анимациялық әсерлер пайдаланып, Алматы жайлы 5 слайдты презентация жасаңыз.

3-топ. Анимациялық әсерлер пайдаланып, Қазақстан қалалары жайлы 5 слайдты презентация жасаңыз.

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№31 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы:
		• Компьютерлік байланыстың негізгі түрлері. Ауқымды ақпараттық желілер
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік	Білім	•Компьютерлік желі терминін анықтайды. •Компьютерлік желілердің классификациясын таниды.
		Түсінік	•Әрбір категория бойынша компьютерлік желі түрлерін айырып таниды.
	Құзырлылық	Қолданыс	•Аймақтық таралуы бойынша желі түрлерінің айырмашылықтарын көрсетеді. •Компьютерлердің өзара байланысының ұйымдасуы бойынша желі түрлерінің айырмашылықтарын көрсетеді.
		Анализ	•Интернет терминін ғаламдық желі тұрғысынан талдайды.
		Синтез	•Маңызды терминдер мен қысқартылған сөздерді түсіндіреді.
	Құнды-лық	Баға	•Компьютерлік желілер, оның ішінде ғаламдық (ауқымды) желілер жайлы білімдерін түйіндейді.
	Сабақ құрылымы:
		І. Ақпарат алмасу (15 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (2 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау-бағалау (3 мин.).
	Сабақ типі: Сабақта жаңа білімді игеру
	Оқыту әдісі: Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		•       Оқушыларды жаңа түсініктермен таныстыру •       Жаңа тақырыпты бекіту мақсатында нақты мысалдар көрсету •       Оқушыларға мысалда берілген тапсырмаларды өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру. •       Сабақ барысында оқушыларға қосымша сұрақтар қоюға мүмкіндік беру
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
		•Компьютерлік желі, компьютерлік желілердің классификациясы, жергілікті желі, қалалық желі, ауқымды (ғаламдық) желі, жалғызрангті желі, иерархиялық желі
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
		•         Жаңа өткен тақырыпты толық игеру •         Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау •         Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
	Ақпарат көздері:
		1. Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г.Мадиярова.2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп. 2. Компьютерные сети. Ақпарат көзі: http://raisa.susu.ru/task/vmi1/03%20net.ppt 3. Виды компьютерных сетей. Ақпарат көзі: http://www.slideshare.net/Andrey77712.08/ss-10267790 4. Битирикс. 2002. Глобальные сети. Ақпарат көзі: http://www.bgsha.com/ru/learning/course/course_content.php?COURSE_ID=6&LESSON_ID=155&LESSON_PATH=620.668.155

Оқушы жетістігін бағалау:
	• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
	Анықтамаларды жаттау
	Интернет желісін пайдаланып, келесі сұрақ жауап жазып кел: Интернеттен басқа қандай ғаламдық желілер бар? Оларды кімдер пайдаланады?

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Компьютерлік желі анықтамасы

2. Компьютерлік желілердің қлассификациясы

3. Әрбір категориядағы компьютерлік желі түрлері

Слайдтар:

1-слайд (титул)

2-слайд   Сабақтың мақсаты

3-слайд   Тақырып жоспары

4-слайд                                  Компьютерлік желі —  Компьютерлік желі (ағылш. сomputer network) — компьютерлердің немесе есептеуіш құрылғылардың байланысу жүйесі. —  Әдетте ақпаратты тасымалдау электр сигналдары, жарық сигналдары немесе электормагниттік сәулелену арқылы жүзеге асады.

5-слайд               Компьютерлік желілердің классификациясы

6-слайд               Ақпаратты тасымалдау жылдамдығы бойынша:

7-слайд Аймақтық таралуы бойынша •      Жергілікті желі (LAN) •      Қалалық желі (MAN) •      Ғаламдық (аумақтық) желі (WAN)

8-слайд                              LAN – Local Area Network (Жергілікті Ауданды қамтитын Желі) Жергілікті желі –бір-бірінен қашық емес орналасқан компьютерлердің байланысы.Әдетте, мұндай желілер жақын орналасқан бір немесе бірнеше ғимараттардағы(50 –1000 метр) компьютерлерді айланыстырады.

9-слайд                        MAN - Metropolitan Area Network (Қалалық Ауданды қамтитын Желі) Қалалық желі –аймақтық деңгейдегі мәселелерді шешу үшін компьютерлердің және жергілікті желілердің бірігуі.

10-слайд                           WAN – Wide Area Network (Кең Ауданды қамтитын Желі) Ғаламдық(аумақтық) желі –бүкіл Жер планетасын қамтитын байланыс желісі.

11-слайд                              Ғаламдық желілер —  Қазіргі кезде 200-ден астам ғаламдық желілер тіркелген. —  Ғаламдық желілер жергілікті желілер сияқты өзара байланыс каналдарымен жалғасқан компьютерлерден тұрады. —  Әлемнің барлық ғаламдық желілері Интернет арқылы байланысқан. INTERNET – International Network (Халықаралық Желі)

12-слайд                    Ақпаратты тасымалдау ортасы бойынша   Сым арқылы Сымсыз

13-слайд    Компьютерлердің өзара байланысының ұйымдасуы бойынша: Ø  Жалғызрангті желілер Ø  Иерархиялық желілер

14-слайд                                Жалғызрангті желілер —  Мұндай желідегі компьютерлердің барлығы бірдей құқыққа ие. Яғни, желінің кез келген қолданушысы желідегі кез келген компьютердегі ақпаратты пайдалана алады. Ақпаратты тасымалдау жылдамдығы бойынша

15-слайд Иерархиялық желілер —  Иерархиялық желіде ақпаратты тасымалдау үшін арнайы компьютер немесе компьютерлер тобы бөлінеді. —  Мұндай компьютер сервер деп аталады. —  Сервер қызметін пайдалана алатын компьютер клиент деп аталады. —  Сервердің өзі тек иерархияда өзінен жоғары тұрған сервердің клиенті бола алады.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Компьютерлік желі анықтамасы	Компьютерлік желілердің қлассификациясы	Әрбір категориядағы компьютерлік желі түрлері

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Компьютерлердің байланысу жүйесі қалай аталады?

2.      Компьютерлік желілерді классификациялау дегенді қалай түсінесің?

3.      Компьютерлік желілерді қандай категориялар бойынща классификациялауға болады?

4.      Ақпаратты тасымалдау жылдамдығы бойынша желілер қандай түрлерге бөлінеді?

5.      Ақпаратты тасымалдау ортасы бойынша желілер қандай түрлерге бөлінеді?

ІІ деңгей тапсырмалары

1.      Аймақтық таралуы бойынша желілер қандай түрлерге бөлінеді? Әрқайсысына сипаттама бер. Бір-бірінен айырмашылықтарын көрсет.

2.      Жалғызрангті және иерархиялық желілердің бір-бірінен айырмашылығы қандай?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1.      Ғаламдық желілер тұрғысынан қарағанда Интернет терминін қалай түсіндіруге болады?

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Сынып 3 топқа бөлінуі керек. Әр топ өз тапсырмасын орындайды.

1-топ: Сервер, клиент терминдері нені білдіреді?

2-топ: Интернет-провайдер және интернет-трафик дегенді қалай түсінесіңдер? (слайдтағы контексттен қараңдар)

3-топ: LAN, MAN, WAN қысқартылған сөздерінің мағынасын түсіндіріңдер.

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

№32 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Интернет. Интернетте ақпаратты іздеу. Электрондық пошта.
	Күтілетін нәтиже:
	Білімдік			Білім	•Интернет ұғымын біледі. •Интернет ұсынатын қызметтерді таниды. •Электронды пошта ұғымын анықтайды.
				Түсінік	• Интернетте ақпарат іздеу жолдарын айырып таниды. •Электронды пошта адресінің дұрыс жазылу ережесін түсінеді.
	Құзырлылық			Қолданыс	•Интернетте ақпарат іздеу жолдарын дұрыс қолдануды және ақпарат іздеу ережелерін танытады. •Электронды поштаның жұмыс істеу принципін көрсетеді.
				Анализ	•Электронды пошта ашу процессін суреттейді.
				Синтез	•Спамның зиянын, іздеу жүйелерінің жұмыс нәтижелерін және электронды пошта ерекшеліктерін түсіндіреді.
	ұнды-лық			Баға	•Интернетте ақпарат іздеу және электронды пошта жайлы білімдерін түйіндейді.
	Сабақ құрылымы:
			І. Ақпарат алмасу (15 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (3 мин.). ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.). V. Бағамдау-бағалау (2 мин.).
	Сабақ типі: Сабақта жаңа білімді игеру
	Оқыту әдісі: Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
		•   Оқушыларды жаңа түсініктермен таныстыру •   Жаңа тақырыпты бекіту мақсатында нақты мысалдар көрсету •   Оқушыларға мысалда берілген тапсырмаларды өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру. •   Сабақ барысында оқушыларға қосымша сұрақтар қоюға мүмкіндік беру
	Негізгі ұғымдар мен терминдер:
			• Интернет, интернетте ақпарат іздеу, іздеу жүйелері, электронды пошта, жлектронды пошта адресі, спам
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
			•       Жаңа өткен тақырыпты толық игеру •       Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау •       Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
	Ақпарат көздері:
			1. Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г.Мадиярова.2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп. 2. Что такое спам? Ақпарат көзі:http://www.securelist.com 3. Электронная почта. Ақпарат көзі: gebl-ou.edusite.ru 4. Поиск информации в Интернете. Ақпарат көзі: http://www.5byte.ru
	Үй тапсырмасы:
			ü  Анықтамаларды жаттау ü  Интернет желісін пайдаланып келесі сұраққа жауап бер: Google іздеу жүйесінде ақпарат іздеу нәтижелерін жақсарту үшін қадай айла-әрекеттерді қолдануға болады?

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Интернет және ол ұсынатын қызметтер

2. Интернетте ақпарат іздеу жолдары

3. Электронды пошта

Слайдтар:

1-слайд (титул)

2-слайд   Сабақтың мақсаты

3-слайд   Тақырып жоспары

4-слайд                                 Интернет дегеніміз не? —  Интернет - бүкіл әлем бойынша компьютерлермен ақпарат алмасу мүмкіндігін беретін бүкіләлемдік компьютерлік желілер жүйесі.

5-слайд                         Интернет ұсынатын қызметтер Ø   Интернет жүйесіне кіру Ø   Интернетте ақпарат іздеу Ø   Электрондық пошта

6-слайд —  Интернет жүйесі өте үлкен қарқынмен өсіп келеді. Осыған байланысты, керекті ақпаратты табу қиындап барады.

7-слайд                        Интернетте ақпарат іздеу жолдары —  Веб-парақшаның адресатын көрсету. Бұл іздеудің ең тез жолы. Алайда, бұл жолды қолдану үшін парақшаның адресатын білу керек. —   Гиперсілтеме бойынша. Бұл жол ыңғайсыздау болып келеді. Оны тек қарап отырған құжатыңыздың мағынасына жақын құжаттарды іздеу кезінде ғана қолдануға болады. —  Іздеу жүйелерін қолдану. Бұл – ақпаратты іздеудің ең тиімді жолы.

8-слайд                                              Іздеу жүйелері  және т. б.

9-слайд 2011 жылдың қарашасындағы Net Applications компаниясының мәліметтері бойынша іздеу жүйелерін қолданудың проценттік қатынастары келесідей болды: —  Google — 83,87 %; —  Yahoo! — 6,20 %; —  Baidu — 4,22 %; —  Bing — 3,69 %; —  Yandex — 1,7 %; —  Ask — 0,57 %; —  AOL — 0,36 %.

10-слайд Іздеу нәтижелерін жақсарту үшін қарапайым ережелерді есте сақтаған жөн: —  Ақпаратты тек жалғыз кілт сөз бойынша іздемеу (синонимдерді қолдану). —  Кілт сөздерді бас әріптермен жазбаған абзал. Себебі сол сөздің кіші әріппен жазылғандағы нәтижелері шықпай қалуы ықтимал. Бұл ереженің орындалуы іздеу жүйесінің түріне байланысты. —  Орфографиялық қателердің болмауын қадағалау.

11-слайд                                     Пошта дегеніміз не? •      Пошта – бұл кем дегенде екі абонементке ақпарат алмасуға мүмкіндік беретін дәстүрлі ақпарат алмасу құралы.

12-слайд                                Электронды пошта v  Электронды пошта — компьютерлік жүйе арқылы электронды хат алмасуға мүмкіндік беретін Интернет қызметі. v  Электронды пошта ерекшелігі: ақпарат алушыға тікелей емес, электронды пошталық жәшік деп аталатын аралық бөлім арқылы жіберіледі. v  Бұл “жәшікте” хабарлама сақталады. Алушы бұл хабарламаны өзі қалаған уақытта ала алады.

13-слайд                    Элдектронды пошта артықшылықтары —  Хабарлама жіберілуінің жылдамдығы —  Электронды хатта мәтіннен бөлек, салынған файлдар бар болуы мүмкін.(программа, графика, дыбыс…) —  Арзан және қарапайым. —  Хаттарды автоматты түрде өңдеу мүмкіндігі —  Хатты бірнеше адамға бірден жіберу мүмкіндігі —  және т. б.

14-слайд                             Электронды пошта адресі Электронды пошта адресінің жазылу форматы: қолданушы_аты@сервер_аты Мысалы, [e-mail], [e-mail]

15-слайд                Электронды поштаның жұмыс істеу принципі v  Пошталық бағдарлама арқылы жергілікті компьютерде хат жазылады. v  Интернетке қосылғаннан кейін, хат пошталық серверге жіберіледі. v   Одан кейін, керекті сервер адресатына жетпегенше, ол серверлер тізбегі бойынша жылжи береді. v   Адресат өз пошталық серверіне қосылысымен, ол “жәшігінде” жиналып қалған хабарламаларды алады.

16-слайд                                        Спам Спам — коммерциялық және өзге жарнаманың немесе хабарламалардың басқа да түрлерінің оларды алуға ниет білдірмеген адамдарға таралуы. Спам қолданушыларға өте үлкен зиян тигізеді. Себебі: v  Керекті хаттарды оқып, керек еместерін сейілту қолданушының уақытын алады. v  Интернет-трафик қымбат тұрады, ал спам осы трафикті үлкейтіп, қосымша қаржылық шығындарға алып келеді. v   Провайдерлерге де спам біраз қиындықтар туғызады. Себебі, спамнан қорғану үшін олар өте үлкен жұмыс атқарады.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Интернет және ол ұсынатын қызметтер	Интернетте ақпарат іздеу жолдары	Электронды пошта

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.      Интернет қандай қызметтер ұсынады?

2.      Неліктен уақыт өткен сайын интернеттен ақпаратты іздеу қиын болып бара жатыр?

3.       Интернетте ақпаратты іздеудің қандай жолдары бар? Олардың ішіндегі ең тиімдісі қайсысы? Неліктен?

4.      Электронды пошта дегеніміз не?

5.      Электронды пошта адресі қалай жазылады?

ІІ деңгей тапсырмалары

1.                   Веб-парақшаның адресатын көрсету арқылы ақпарат іздеу қандай жағдайда қолайлы? Ал гипперсілтеме арқылы іздеу ше?

2.                   Интернетте ақпарат іздеу нәтижелерін жақсарту үшін не істеу керек?

3.                   Электронды поштаның жұмыс істеу принципі қандай?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1.      Интернет желісін пайдаланып gmail.com немесе mail.ru сайттарында өзіңе электронды пошта аш. Қандай қадамдар жасадың?

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Сынып 3 топқа бөлінуі керек. Әр топ өз тапсырмасын орындайды.

1-топ: Спамның зиянды жақтарын талқылаңдар. Ол кімге пайда әкеледі деп есептейсіңдер?

2-топ: Өздеріңе белгілі іздеу жүйелерін естеріңе түсіріңдер. Өздерің қалаған екеуін таңдап, екеуінен бірдей ақпарат іздеп, нәтижелерін салыстырыңдар (мысалы, “электронды пошта дегеніміз не?” деп сұраныс беруге болады).

3-топ: Электронды поштаның дәстүрлі поштадан артықшылықтарын талқылаңдар. Қандай кемшіліктері бар деп ойлайсыңдар?

V. бағамдау-бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№33 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: 4- тоқсан бойынша бақылау.
	Күтілетін нәтиже:
				Білім		•  4-тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіреді.
				Түсінік		•  Презентация қолдануды түсінеді. •  Презентация ұғымына түсіндірме береді.
				Қолданыс		•  Презентация даярлау программасында қолданылатын командаларды пайдаланады.
				Анализ		•  Презентация даярлау командаларын бөлшектеп қарастырады. •  Интернет, желі ұғымдарын талдайды.
				Синтез		•  Бақылау жұмысына байланысты Синтез орындалмайды
				Баға		•  Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасайды.
	Сабақ құрылымы:
			І. Ақпарат алмасу (5 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (0 мин.). ІІІ. қалыптастыру (40 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (0 мин.). V. Бағамдау-бағалау (0 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
			• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
			• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Оқушы жетістігін бағалау:
			• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
					і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Мультимедиялық презентациялар

2.      Презентацияларға графикалық және анимациялық өзгерістер енгізу

3.      Телекоммуникациялар

Слайдтар:

1-слайд                      Мультимедиялық презентациялар Мультимедиялық презентация – бұл потенциалды клиенттерге, серіктестерге және инвесторларға өнім мен қызмет жайлы ақпаратты ыңғайлы, көрнекі және қызықты етіп жеткізетін қазіргі заманға сай жарнама түрі. Мультимедиялық презентациялар буклеттер мен визиткалар сияқты жарнамалық материалдардан өте ерекшеленеді. Олардың құрамында бір ортаға жиналған анимация, графика, видеороликтер, музыка мен дыбыстық тізбек бар. Бұл ақпаратты жеңіл қабылдауға үлкен әсер етеді.

2-слайд             Мультимедиялық презентация артықшылықтары •  Интерактивтілік- аудитория мен мультимедиялық ақпараттың толық қарым- қатынасы. •  Мобильділік- презентацияны кез- келген жерге алып баруға қолайлы, ешқандай қиындықтар туғызбайды. •  Көрсетуге шығындар кетпеуі- роликті көрсетуге ешқандай кәсіби құралдар керек емес, тек қол компьютері не ноутбук керек. •  Ақпараттылық- мультимедиялық ролик өнім не қызмет жайлы толық ақпаратты сақтай алады. •  Креативтілік- қазіргі заманғы визуалдау құралдары материалды көрсетудің ерекше түрі және интерактивті жұмыс көрерменді зеріктірмейді. •  Экономикалық қолайлылық- еш қаражат шығармай өзіңіз дайындауыңызға болады, басқа кәсіби адам дайындаған жағдайда тек бір рет төленеді де, ұзақ уақыт бойы пайдаланыла алады.

3-слайд                                  Қалай жұмыс істейді? PV Gallery – мультимедиялық презентациялар жасауға, редакциялауға және өткізуге мүмкіндік беретін программа. Визуалдау модульдерін басқарады. Визуалдау модульдері- мультимедиялық презентация түрлері. Модуль құрамына графика, желі, анимация мен жұмыс істеу алгоритмін енгіздіреді, және презентация қалай өтеті мен қандай түрде болатынын басқарады.

4- слайд            Мультимедиялық презентацияны қалай жасайды? PV Gallery- ға PowerPoint- тың жай презентациясын немесе кез-келген суреттер тізбегін жүктеп, керекті визуализацияны таңдаңыз.

5- слайд Визуалдау модульдерінің түрлері •         Стандартты- бір слайдттан келесісіне көшу 2D немесе 3D қоршауында өтеді. Визуалдау абсрактты бола алады немесе құрамында қандай да бір желі болады. •         Интерактивті- көрермен мен сахнаның байланысын сақтайды. •         Брендтелген- нақты бір компанияға немесе оқиғаға арнайылап жасалған модуль. Құрамында арнайы дайындалған визуалдар мен желілер болады.

6-слайд                 Презентацияны құру және ашу   •         Сол жақ шеттегі Office батырмасын басыңыз. •         Командалар тізбегі бар терезе ашылады. •         Сол командалар ішінен Создать командасын таңдаңыз. •         Содан кейін Презентацияны құру диалогтік терезесі пайда болады.

7-слайд                                 Шаблондар •         Презентацияның шаблонын таңдап, презентацияны сол шаблон негізінде құруға болады. Бұл уақытты үнемдеуге және тек қана жетпейтін мәтін мен графиканы енгізу арқылы жақсы презентацияны құруға көмектеседі. •         Егер өзіңіз шаблон құрсаңыз, онда сол шаблонды кейін Менің шаблондарым тізімінен таба аласыз.

8-слайд                                    Темалар •         Орнатылған темалар- ды таңдағанда диалогтік терезенің оң жағында темалар көрсетіледі. Теманы таңдап, сол тема негізінде презентацияны құрсаңыз болады. •         Тема (безендіру дизайны)- презентация слайдтарының сыртқы түрі: слайдтың түстік схемасы, графикалық объектілер мен орынтолтырушыларды орналастырудың слайдтағы тәртібі. •         Слайдтың түстік схемасы- фон түсі, атаудың қаріпі, негізгі мәтіннің және басқа да мәтіндік элементтердің қаріпі. Түстік схема көзге ерекше жағымсыз болып көрінбейтіндей сәйкестендіріліп таңдалу керек.

9- слайд                               Әсерлерді реттеу Жай презентациялар қозғалыссыз слайдтардың жиынынан тұрады, бір слайдтан екінші слайдқа көшкенде тек слайдтар бір- бірінің орнын ауыстырады. Бірақ, слайд- фильмді тірілтіп, серпіндірек етіп жасауға болады. Ол үшін пайдаланылатын әсерлер: •          Анимация; •          Слайдтар арасындағы ауысу; •          Қозғалыстар.

10- слайд                                Әсерлерді реттеу •          Анимациялар әсері мен слайдтар арасындағы ауысуды жүзеге асыратын командалар: Анимация→ Анимация группасы Переходы → Переход к этому слайду группасы •          Қозғалысты таңдау үшін: Вставка→ Ссылки → Действие

11- слайд            Анимация әсерлерімен жұмыс істеудің негізгі қағидалары •          Анимация әсерін кез- келген слайд бөлшегіне қолдануға болады; •          Әр объектіге бірнеше әсер қолдануға болады; •          Презентация кезінде әр әсердің қосылу жолын тағайындауға болады; •          Әр әсердің бір немесе бірнеше жеке икемдеу түрлері бар: анимация басы, масштаб, жылдамдық, қозғалыс бағыты, шамасы және т. б.

12- слайд                       Анимациялық әсер типтері Шығу- слайдтағы объект слайд көрсетіліп жатқан кезде шығады; Бөліну- слайдтағы объект слайд көрсетіліп жатқан кезде өзгереді; Шығу- слайдтағы объект экраннан кетеді; Қозғалыс жолдары- слайдтағы объект арнайы траектория бойымен қозғалады.

13- слайд                          Компьютерлік желі •          Компьютерлік желі (ағылш. сomputer network) — компьютерлердің немесе есептеуіш құрылғылардың байланысу жүйесі. •          Әдетте ақпаратты тасымалдау электр сигналдары, жарық сигналдары немесе электормагниттік сәулелену арқылы жүзеге асады.

14- слайд                     Компьютерлік желілердің түрлері

15- слайд                 Ақпаратты тасымалдау жылдамдығы •          Жылдамдығы төмен (>10 Мбит/с) •          Жылдамдығы орташа (>100 Мбит/с) •          Жылдамдығы жоғары (<100 Мбит/с)

16- слайд                Аймақтық таралуы бойынша •       Жергілікті желі (LAN) •       Қалалық желі (MAN) •       Ғаламдық (аумақтық) желі (WAN)

17- слайд                  Ақпаратты тасымалдау ортасы бойынша   Сым арқылы Сымсыз

18- слайд       Компьютерлердің өзара байланысының ұйымдасуы бойынша: •          Жалғызрангті желілер •          Иерархиялық желілер

19- слайд                             Жалғызрангті желілер Мұндай желідегі компьютерлердің барлығы бірдей құқыққа ие. Яғни, желінің кез келген қолданушысы желідегі кез келген компьютердегі ақпаратты пайдалана алады. •          Жақсы жағы:  пайдалану мен орнату оңай •          Жаман жағы:  ақпаратты қорғау мәселесінің шешімін табу қиын

20- слайд                           Иерархиялық желілер •       Иерархиялық желіде ақпаратты тасымалдау үшін арнайы компьютер немесе компьютерлер тобы бөлінеді. •       Мұндай компьютер сервер деп аталады. •       Сервер қызметін пайдалана алатын компьютер клиент деп аталады. •       Сервердің өзі тек иерархияда өзінен жоғары тұрған сервердің клиенті бола алады.

21- слайд                           Интернет дегеніміз не? Интернет - бүкіл әлем бойынша компьютерлермен ақпарат алмасу мүмкіндігін беретін бүкіләлемдік компьютерлік желілер жүйесі.

22- слайд                  Интернетте ақпарат іздеу жолдары •   Веб-парақшаның адресатын көрсету. Бұл іздеудің ең тез жолы. Алайда, бұл жолды қолдану үшін парақшаның адресатын білу керек. •    Гиперсілтеме бойынша. Бұл жол ыңғайсыздау болып келеді. Оны тек қарап отырған құжатыңыздың мағынасына жақын құжаттарды іздеу кезінде ғана қолдануға болады. •   3. Іздеу жүйелерін қолдану. Бұл – ақпаратты іздеудің ең тиімді жолы.

23- слайд                                Пошта дегеніміз не? Пошта – бұл кем дегенде екі абонементке ақпарат алмасуға мүмкіндік беретін дәстүрлі ақпарат алмасу құралы.

24- слайд                                Электронды пошта •          Электронды пошта — компьютерлік жүйе арқылы электронды хат алмасуға мүмкіндік беретін Интернет қызметі. •          Электронды пошта ерекшелігі: ақпарат алушыға тікелей емес, электронды пошталық жәшік деп аталатын аралық бөлім арқылы жіберіледі. •          Бұл “жәшікте” хабарлама сақталады. Алушы бұл хабарламаны өзі қалаған уақытта ала алады.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Мультимедиялық презентациялар	Презентацияларға графикалық және анимациялық өзгерістер енгізу	Телекоммуникациялар

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1.Мультимедиялық презентация дегеніміз не?

2. Мультимедиялық презентация артықшылықтары

3. Perfect Vision Gallery мүмкіндіктері

4. Визуалдау модульдері дегеніміз не?

5. Мультимедиялық презентацияны қалай жасайды?

6. Визуалдау модульдерінің түрлері

а.Стандартты, интерактивті, брендтелген

b.Стандартты, брендтелген, жасанды

c.Стандартты, интерактивті, графикалық

7. ....................презентация құрудың мүмкін жолдары берілген.

      a.Папкада                   b.Файлда            c.Фреймде

8.......................- презентация слайдтарының сыртқы түрі: слайдтың түстік схемасы, графикалық объектілер мен орынтолтырушыларды орналастырудың слайдтағы тәртібі.

      a.Дизайн                     b.Тема                c.Шаблон

9. .......................- фон түсі, атаудың қаріпі, негізгі мәтіннің және басқа да мәтіндік элементтердің қаріпі.

      a.Түстік схема            b.Стиль             c.Шаблон

10. Презентацияға кірістіруге болатын видео және аудио форматтар

11. Әсер түрлері

12. Анимация әсерлерімен жұмыс істеудің негізгі қағидалары.

13. Анимациялық әсер типтері

14. Презентацияны көрсету жолдары

15. Презентацияны сақтау командалары

16. Компьютерлік желі дегеніміз не?

17. Компьютерлік желілердің классификациясы

18. Аймақтық таралуы бойынша желілер түрі

19. Ақпаратты тасымлдау ортасы бойынша желі түрлері

20. Компьютерлердің өзара байланысының ұйымдасуы бойынша желі түрлері

21. Сервер мен клиенттің айырмашылығы неде?

22. Интернет дегеніміз не?

23. Интернетте ақпарат ідеу жолдары

24. Пошта дегеніміз не?

25. Электронды пошта артықшылықтары.

ІІ деңгей тапсырмалары

1 Төменде көрсетілген Қозғалыстар терезесінің элементтерін жаз.

2 Интернетте ақпарат іздеу нәтижелерін жақсарту үшін қолданылатын қарапайым ережелер қандай?

3 Электронды поштаның жұмыс істеу принципін көрсет.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1 Презентация құру алгоритмін жаз.

2 Презентация ашу алгоритмін жаз.

3 Кесте кірістіру алгоритмін жаз.

4 Суреттер мен бейнелер кірістіру командалар тізбегі

5 Анимациялар әсері мен слайдтар арасындағы ауысуды жүзеге асыратын командалар

V. бағамдау-бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№34 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s
	Тақырыбы: Қорытынды бақылау.
	Күтілетін нәтиже:
			Білім			•  Жыл бойы өткен материалды есіне түсіреді.
			Түсінік			•  Мәтіндік процессорды қолдануды түсінеді. Презентация ұғымына түсіндірме береді. Алгоритм ұғымына түсіндірме береді. Жыл бойы өткен тақырыптарды қайта қарайды.
			Қолданыс			•  Мәтіндік процессорды құжаттар даярлауда қолданады.  Презентация даярлау программасын пайдаланады. Алгоритм әзірлейді.
			Анализ			•  Мәтінді пішімдеу командаларын бөлшектеп қарастырады. •  Презентацияны құруды талдайды. Алгоритм ұғымын талдайды. Ақпарат ұғымын талдайды.
			Синтез			•  Бақылау жұмысына байланысты Синтез орындалмайды
			Баға			•  Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасайды.
	Сабақ құрылымы:
				І. Ақпарат алмасу (10 мин.). ІІ. Алғашқы бекіту (0 мин.). ІІІ. қалыптастыру (35 мин.). ІV. Шығармашылық қалыптастыру (0 мин.). V. Бағамдау-бағалау (0 мин.).
	Сабақ типі: Жаңа материалды меңгеру
	Оқыту әдісі: Түсіндіру, иллюстративті, репродуктивті
	Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
				• Мұғалім материалды қабылдауға көмектеседі, оны оқушылар түсініп, естерінде қалдырады. • Оқушылардың тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалап, көмек қажет жағдайда нұсқаулар береді.
	Оқушыда дағды қалыптастыру:
				• Жаңа өткен тақырыпты зейінмен тыңдап, түсіну. • Тақырып бойынша берілген тапсырмаларды өз бетімен орындау. • Топтық тапсырмаларды орындауда өз үлесін қосып, сабақ барысында белсенділік таныту.
	Оқушы жетістігін бағалау:
				• Оқушыға негізгі баға деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
САБАҚ БЛОКТАРЫ s
					і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1.      Мәтіндік процессор

2.      Презентациялар

Слайдтар:

1- слайд                                      Ақпарат Ақпарат термині латынның informatio – түсіндіру, баяндау деген сөзінен шыққан. Жалпы түрде ақпарат дегеніміз – ол нақты өмірді белгілермен немесе сигналдардың көмегімен бейнелеу. Жеке жағдайда ақпарат деп адамның қоршаған ортадан алатын мәліметтерін айтамыз. Ақпарат – қоршаған ортадағы объектілер мен құбылыстардың параметрлері, қасиеттері, жай күйі туралы білімді кеңейтетін, анықталмағандықтарды азайтатын мәліметтер жиыны.

2- слайд                          Ақпараттың сыртқы қасиеттері Объектілік және субъектілік қасиеті. Ақпараттың жеке көзқарастар мен талқылаудан тәуелсіздігін анықтайтын қасиет Толықтық қасиеті. Ақпараттың объектіні немесе үрдісті толық мінездеу қасиеті. Бұл қасиет ақпараттың сапасын және оның қажетті шешім қабылдауға жеткіліктігін анықтайды. Өзектілік (дәлуақыттылық) қасиеті. Ақпараттық ағымдық уақыт мезетіне сәйкестік дәрежесін анықтайтын қасиет. Бұл қасиет ақпараттың толықтығымен біріге отырып оның құндылығын анықтайды. Ақиқаттық қасиеті. Ақпаратта жасырын қателіктердің болмауы қасиеті. Ақпарат қабылдағыш алған уақытта белгілі мөлшерде «ақпараттық шуыл» болуы мүмкін, ол неғұрлым аз болса, ақпараттың ақиқаттығы жоғарылайды. Қатынау мүмкіндігі қасиеті. Пайдаланушының ақпаратты алу мүмкіндігі дәрежесін анықтайтын қасиет. Ақпаратқа қатынау мүмкіндігінің жоқтығы оны қатынауға мүмкін емес етеді. Адекваттық қасиеті. Ақпараттың өзі бейнелейтін объектіге немесе құбылысқа, үрдіске бірмәнді сәйкестігін анықтайтын қасиет. Бұл қасиет ақиқаттық және қолданушы мұқтаждығына сәйкес келу қасиеттерімен анықталады. Эргономдық қасиеті. Белгілі қолданушы үшін ақпараттың пішімі мен көлемінің ыңғайлылық дәрежесін көрсететін қасиет.

3- слайд                     Ақпарат қауіпсіздігі мен оны қорғау Ақпараттың қауіпсіздігі – ақпарат тұтастылығының физикалық және логикалық бұзылуынан немесе санкцияланбаған пайдаланудан қорғаныс жасау. Ақпаратты қорғау – ақпараттың сыртқа кетуінің, оны ұрлаудың, жоғалтудың, рұқсатсыз жоюдың, өзгертудің, маңызына тимей түрлендірудің, рұқсатсыз көшірмесін алудың, бұғаттаудың алдын алу үшін жүргізілетін шаралар кешені. Яғни, ақпаратты қорғау- автоматтандырылған жүйелерде оның бекітілген қорғаныс статусын қолдайтын арнайы механизмдерді құрау және қолдау процесі.

4- слайд                Сұрау салу арқылы ақпаратты қорғау Парольдер – жүйеге ену үшін қажетті кілттер ретінде қарастырылады және ақпарат тұтастығын сақтауды қамтамасыз етеді. Бірақ, олар басқа мақсаттар үшін де қолданылады, мысалы, дискіенгізгіште жазуды бұғаттауда, мәліметтерді шифрлеу командаларында, т. б. Парольдерді 7 негізгі топтарға бөледі: *        қолданушы орнататын парольдер; *        жүйемен генерацияланатын парольдер; *        енудің кездейсоқ кодтары; *        жартылай сөз; *        кілттік фазалар; *        “сұрақ -жауап” түріндегі интерактивті тізбек; *        “қатаң ” парольдер.

5- слайд                   Ақпаратты қорғаудың техникалық құрылғылары •          Электронды қорғау құрылғылары •          Оптикалық қорғау құрылғылары •          Биометриялық

6- слайд                   Компьютерлік вирустар Компьютерлік вирустар – жұмыс істейтін компьютерде рұқсат етілмеген іс- әрекеттерді орындауға арналған программа коды. Ішінде вирусы бар программа “жұқтырылған” деп аталады. Программалық вирус компьютерге иілгіш дискілерден, немесе интернеттен алынған тексерілмеген программаларды іске қосқанда енеді. Сондықтан вирустар енуінің негізгі жолдары – компьютерлік желілер және  дисктер болып табылады.

7- слайд                   Вирусқа қарсы программалар Флаги немесе доктор дискілерді немесе бұзылған программаларды тазалайды, олардан вирус денесін «тістеп алу» арқылы программаларды бұзылғанға дейінгі қалыпқа келтіреді. Ревизор программалар – бірінші дискінің жүйелік аймақтары және программа күйі жайлы ақпараттарды есіне сақтап, сосын оны бастапқы күйімен салыстырады. Келіспеушіліктер болса, онда ол жайлы пайдаланушыға хабарлайды. Ревизор докторлар- ревизор мен докторлар қызметін атқарады.

8- слайд                  Вирусқа қарсы программалар Детекторлар- нақты вирустарға арналған, вирустың денесіндегі кодты тексерілетін программалар кодымен тізбектей тексеруге негізделген. Фильтрлер- бұл резидентті программалар, қолданушыны қандай да бір программаның дискке жазылуының барлық мүмкіндіктері туралы, оларды форматтау туралы, және де басқа сенімсіз әрекеттер туралы хабардар етеді. Бұл жағдайда берілген әрекетке рұқсат ету, етпеу туралы сұраныс шығады. Вакцина программалары дискілерді немесе программаларды оның жұмыс нәтижесінде модификациялайды, вакцинацияланған программаны вирусталған деп қабылдайды.

9- слайд                                  Архиваторлар Архиватор дегеніміз- ақпаратты сығудың арнайы жолдарымен файлдардың кішірейтілген көлемдегі көшірмелерін жасауға мүмкіндік беретін программа. Архиваторлардың негізгі сипаттамалары: *        Сығу деңгейі- бастапқы және өңделген файлдар көлемінің қатынасы. *        Сығу жылдамдығы- белгілі бір ақпарат бөлігін сығуға кеткен уақыт. *        Сервис (міндеттер топтамасының кеңдігі)

10- слайд              ЭЕМ дамуының 5 буыны ЭЕМ–нің дамуы бірнеше буындарға бөлінеді: І. ЭЕМ-нің бірінші буыны (1945-1954 жж.) ІІ. ЭЕМ-нің екінші буыны (1950-60 жж.) ІІІ. ЭЕМ-нің үшінші буыны (1960 ж.) IV. ЭЕМ-нің төртінші буыны (1970 ж. ) V. ЭЕМ-нің бесінші буыны (Жапония, 1980-жылдар)

11- слайд                     Компьютер Компьютер (ағылш. computer- есептеуіш, лат. computo- есептеймін) – тапсырылған арнайы нұсқаулар жиынтығы- бағдарлама бойынша есептеу амалдарының күрделі тізбегін орындау арқылы электрондық түрде ақпарат қабылдауға, өңдеуге, сақтауға және беруге арналған машина. Компьютер термині ХХ ғ-дың 90 жылдары «ЭЕМ» терминін толық ығыстырып шығады.

12- слайд                               Алгоритм дегеніміз не? Алгоритм дегеніміз реттелген амалдар жиыны, кезекпен орындалатын операциялар тізімі.

13- слайд                         Алгоритмнің негізгі қасиеттері

14- слайд

15- слайд                     Алгоритм блоктарының кескінделуі Іс-әрекеттің атауы Блок-схема түрі Негізгі әрекеті Процесс Математика-лық өрнектерді есептеу Таңдау Есеп шығару жолын таңдау Модификация Цикл басы (қайталау) Құжат Нәтижені шығару, қағазға басу Енгізу, шығару Мәлімет енгізу (шығару) Бастау, аяқтау Алгоритмнің басы, соңы Қосалқы программа Қосалқы программаға кіру және шығу Түсініктеме Схеманың, формуланың түсініктемесі

16- слайд                                   Алгоритм орындаушысы Алгоритм орындаушысы – көрсетілген іс-әрекеттер тізбегін бұлжытпай орындай отырып, керекті нәтиже алуды жүзеге асыратын машина, құрылғы, жануар немесе адам.

17- слайд                     Алгоритм орындаушысының түрлері   — Кейбір орындаушылар алгоритмді атқару барысында өз әрекеттерінің мағынасын түсінбейді. Сонда да, әрекеттерді бұлжытпай орындап, керекті нәтижеге жетеді. Мұндай орындаушыларды формалды деп атайды. — Формалды емес орындаушы әрекеттерінің мағынасын түсінеді.

18- слайд                         Орындаушы сиппаттамалары

19- слайд                  Орындаушының командалар жүйесі Орындаушының командалар жүйесі (ОКЖ) -орындаушы атқара алатын командалар жиынтығы

20- слайд         Алгоритмнің құрылымына байланысты түрлері                                                        Сызықтық                 Тармақталу                  Циклдік

21- слайд               Mәтіндік процессоры жайлы жалпы мағлұмат Мәтіндік процессор (мәтіндер даярлау жүйесі) (текстовый процессор (система подготовки текстов); word processor) — мәтіндерді енгізу, сақтау, қарап шығу, түзету, пішімдеу және қағазға басып шығаруды қамтамасыз ететін программалық құралдар. Баспа машинкасында орындалатын мүмкіндіктерден басқа мұнда қате тексеру; тезаурус (синоним сөздер) табу; сөз тіркесін іздеп тауып, оны басқаға өзгерту; «қиып алып желімдеу»; бірнеше терезедегі мәтіндермен катар жұмыс істеу тәрізді көптеген қосымша әрекеттер орындалады.

22- слайд                Жалпыға белгілі мәтіндік процессорлар •          AbiWord •          Adobe InCopy •          Apple iWork Pages •          ChiWriter — ғылыми мәтіндермен жұмыс істеуге арналған Шығыс Еуропадағы мәтіндік процессор. •          JWPce — жапон тіліндегі мәтіндік процессор. •          LaTeX — танымалы TeX компьютерлік беттеу системасының макроұлғайтулар жиыны. •          LibreOffice Writer — LibreOffice дербес жиыны құрамына кіретін мәтіндік процессор. •          Lotus WordPro •          Microsoft Word •          Microsoft Works •          OpenOffice.org Writer •          PolyEdit •          WordPad — дистрибутив MS Windows құрамына кіреді. •         WordPerfect

23- слайд                               Microsoft Office Word Microsoft Office Word (күнделікті — MS Word, WinWord немесе жай ғана Word) - Macintosh компьютерлерінде және Windows, DOS ортасында жұмыс істейтін, қазіргі кезде кең таралған, ең қуатты мәтіндік процессорлардың бірі. Құжаттарды даярлауға, түзетуге, қарап шығуға, баспаға шығаруға арналған Windows ортасының қолданбалы программасы. Оның соңғы нұсқалары шағын баспа жүйесі ретінде кітап, газет- журналдар шығаруда кеңінен қолданылады.

24- слайд                            Программа интерфейсі

25- слайд                 Мәтінді пішімдеудің негізгі әдіс- тәсілдері Мәтінді пішімдеу Формат мәзірі немесе Форматирование панелі арқылы болады Пішімдеудің негізгі тәсілдері: •         Қаріп гарнитурасын таңдау мен оны өзгерту; •         Қаріп көлемін басқару; •         Қаріп кескіні мен түсін басқару; •         Түзулету әдісін басқару; •         Маркерленген және нөмірленген тізімдер құру; •         Абзац параметрлерін басқару.

26- слайд             Мәтінді пішімдеудің негізгі әдіс-тәсілдері Word- та мәтін пішімдеу түрлері: •         Символдарды пішімдеу •         Абзацтарды пішімдеу. «Символ» ұғымына тек жеке символ ғана емес, сонымен қоса сөздер, фразалар, және абзац болып саналмайтын мәтін бөлігі жатады.

27- слайд                         Символдарды пішімдеу Символдарды пішімдеу кезінде қаріп параметрлері енгізіледі: •         Гарнитурасы •         Көлемі •         Келбеті •         Астын сызу типі •         Әріп арасындағы арақашықтық •         Жасырылған мәтін

28- слайд                        Абзацтарды пішімдеу Абзацтарды пішімдеу кезінде қаріп параметрлерінен басқа абзац орналастыру параметрлері де енгізіледі: •         Түзулету •         Бет жиектерінен шегініс •         Абзацтар арасындағы аралық •         Абзац ішіндегі жолдар арасындағы аралық •         Абзацтың орналасуы

29- слайд                Мәтінді пішімдеудің негізгі әдіс-тәсілдері Word- та мәтінді пішімдеу екі түрлі тәсілмен жүзеге асады: •          Тікелей пішімдеу Тікелей пішімдеу кезінде бөлінген мәтінге алма- кезек параметрлер беріледі. •          Стиль пайдалану арқылы пішімдеу Таңдалған нысанға алдын ала дайындалған және өз аты бар пішімдеу параметрлерінің жиыны тағайындалады. Пішімдеу стилінде қаріп пен абзацты пішімдеуден басқа табуляция параметрлері, жиектер мен бояу, жиектемелер, нөмірлер және тасымалдау мен емле тексеру үшін пайдаланылған тілге деген бағдар бола алады.

30- слайд                          Беттердің параметрлері Ctrl-Enter батырмаларын басу арқылы өзіңіз де беттерді бөліктерге бөле аласыз. Word арқылы төмендегі беттің бөліктерімен жұмыс істеуге болады: •         Көлемі мен орналасуы; •         Жиектер; •         Колонтитулдар; •         Беттерді нөмірлеу; •         Жолдарды нөмірлеу; •         Бағандар.

31- слайд                                  Кестелер •       Кесте- кез-келген мәтінмен, формулалармен және суреттермен толтыруға болатын жолдар мен бағандарда орналасқан ұяшықтар жиыны. •       Мәтін арасына жай кестелер мен Excel-дің электронды кестелерін орналастыруға болады. •       Жай кестелерде әр жолдағы ұяшықтар саны 63-тен аспайды. Бір жолдағы ұяшықтарды біріктіруге не бөлуге болады (көлденең бөлу). •       Ұяшық адресі баған атынан (латын әліпбиімен беріледі) және жолдың  нөмірінен тұрады.

32- слайд                               Презентациялар •       Сандық білім беретін ресурстарды құру мекендерінің бірі болып Microsoft PowerPoint презентациялар құратын программасы табылады. Ол қарапайым, меңгеру мен жұмыс істеу оңай, арнайы білімді қажет етпейді. •       Презентация – бұл бірінен кейін бірі ауысып тұратын слайдтар тізбегі, яғни бүкіл экранды алатын электронды парақшалар тізбегі. •       Слайдта мәтін, сурет, диаграмма, кесте, түріеобөлшек болуы мүмкін, және дыбыстық сүйемелдеу де болады.

33- слайд                           Презентациялар •       Слайдтағы объектілер баяндамашы қалаған кезде шыға алады (анимация). Бұл көрнекілікті арттырып, аудиторияның сол айтылып жатқан объектіге зейінін арттырады. •       Презентациялар тек қана аудиторияда көрсетуге емес, жеке жұмыс істеуге арналған көмекші оқу материалы ретінде де қызмет атқара алады. •       Презентацияларды бүкіл компьютерлерде дерлік көрсетуге болады, және қандай да жиында ол көрнекі аудиовизуалды құрал болып көмек көрсетеді.

34- слайд Презентация құру кезеңдері 1.      Қолжазбалық нұсқа- идея әзірлеу, материалды таңдау; 2.      Шаблонды құру, немесе дайынын пайдалану; 3.      Ақпаратты енгізу ; 4.      Өңдеу мен безендіру; 5.      Құрылымын өзгерту; 6.      Жариялауға дайындық; 7.      Жариялау.

35- слайд                                   Экран элементтері

36-слайд                    Мультимедиялық презентациялар Мультимедиялық презентация – бұл потенциалды клиенттерге, серіктестерге және инвесторларға өнім мен қызмет жайлы ақпаратты ыңғайлы, көрнекі және қызықты етіп жеткізетін қазіргі заманға сай жарнама түрі. Мультимедиялық презентациялар буклеттер мен визиткалар сияқты жарнамалық материалдардан өте ерекшеленеді. Олардың құрамында бір ортаға жиналған анимация, графика, видеороликтер, музыка мен дыбыстық тізбек бар. Бұл ақпаратты жеңіл қабылдауға үлкен әсер етеді.

37-слайд               Мультимедиялық презентация артықшылықтары •       Интерактивтілік- аудитория мен мультимедиялық ақпараттың толық қарым- қатынасы. •       Мобильділік- презентацияны кез- келген жерге алып баруға қолайлы, ешқандай қиындықтар туғызбайды. •       Көрсетуге шығындар кетпеуі- роликті көрсетуге ешқандай кәсіби құралдар керек емес, тек қол компьютері не ноутбук керек. •       Ақпараттылық- мультимедиялық ролик өнім не қызмет жайлы толық ақпаратты сақтай алады. •       Креативтілік- қазіргі заманғы визуалдау құралдары материалды көрсетудің ерекше түрі және интерактивті жұмыс көрерменді зеріктірмейді. •       Экономикалық қолайлылық- еш қаражат шығармай өзіңіз дайындауыңызға болады, басқа кәсіби адам дайындаған жағдайда тек бір рет төленеді де, ұзақ уақыт бойы пайдаланыла алады.

38-слайд Қалай жұмыс істейді? PV Gallery – мультимедиялық презентациялар жасауға, редакциялауға және өткізуге мүмкіндік беретін программа. Визуалдау модульдерін басқарады. Визуалдау модульдері- мультимедиялық презентация түрлері. Модуль құрамына графика, желі, анимация мен жұмыс істеу алгоритмін енгіздіреді, және презентация қалай өтеті мен қандай түрде болатынын басқарады.

39- слайд           Мультимедиялық презентацияны қалай жасайды? PV Gallery- ға PowerPoint- тың жай презентациясын немесе кез-келген суреттер тізбегін жүктеп, керекті визуализацияны таңдаңыз.

40- слайд                        Визуалдау модульдерінің түрлері •         Стандартты- бір слайдттан келесісіне көшу 2D немесе 3D қоршауында өтеді. Визуалдау абсрактты бола алады немесе құрамында қандай да бір желі болады. •         Интерактивті- көрермен мен сахнаның байланысын сақтайды. •         Брендтелген- нақты бір компанияға немесе оқиғаға арнайылап жасалған модуль. Құрамында арнайы дайындалған визуалдар мен желілер болады.

41-слайд                     Презентацияны құру және ашу   •         Сол жақ шеттегі Office батырмасын басыңыз. •         Командалар тізбегі бар терезе ашылады. •         Сол командалар ішінен Создать командасын таңдаңыз. •         Содан кейін Презентацияны құру диалогтік терезесі пайда болады.

42-слайд                                   Шаблондар •         Презентацияның шаблонын таңдап, презентацияны сол шаблон негізінде құруға болады. Бұл уақытты үнемдеуге және тек қана жетпейтін мәтін мен графиканы енгізу арқылы жақсы презентацияны құруға көмектеседі. •         Егер өзіңіз шаблон құрсаңыз, онда сол шаблонды кейін Менің шаблондарым тізімінен таба аласыз.

43-слайд                                      Темалар •       Орнатылған темалар- ды таңдағанда диалогтік терезенің оң жағында темалар көрсетіледі. Теманы таңдап, сол тема негізінде презентацияны құрсаңыз болады. •       Тема (безендіру дизайны)- презентация слайдтарының сыртқы түрі: слайдтың түстік схемасы, графикалық объектілер мен орынтолтырушыларды орналастырудың слайдтағы тәртібі. •       Слайдтың түстік схемасы- фон түсі, атаудың қаріпі, негізгі мәтіннің және басқа да мәтіндік элементтердің қаріпі. Түстік схема көзге ерекше жағымсыз болып көрінбейтіндей сәйкестендіріліп таңдалу керек.

44- слайд                               Әсерлерді реттеу Жай презентациялар қозғалыссыз слайдтардың жиынынан тұрады, бір слайдтан екінші слайдқа көшкенде тек слайдтар бір- бірінің орнын ауыстырады. Бірақ, слайд- фильмді тірілтіп, серпіндірек етіп жасауға болады. Ол үшін пайдаланылатын әсерлер: •          Анимация; •          Слайдтар арасындағы ауысу; •          Қозғалыстар.

45- слайд                                   Әсерлерді реттеу •          Анимациялар әсері мен слайдтар арасындағы ауысуды жүзеге асыратын командалар: Анимация→ Анимация группасы Переходы → Переход к этому слайду группасы •          Қозғалысты таңдау үшін: Вставка→ Ссылки → Действие

46- слайд     Анимация әсерлерімен жұмыс істеудің негізгі қағидалары •          Анимация әсерін кез- келген слайд бөлшегіне қолдануға болады; •          Әр объектіге бірнеше әсер қолдануға болады; •          Презентация кезінде әр әсердің қосылу жолын тағайындауға болады; •          Әр әсердің бір немесе бірнеше жеке икемдеу түрлері бар: анимация басы, масштаб, жылдамдық, қозғалыс бағыты, шамасы және т. б.

47- слайд                     Анимациялық әсер типтері Шығу- слайдтағы объект слайд көрсетіліп жатқан кезде шығады; Бөліну- слайдтағы объект слайд көрсетіліп жатқан кезде өзгереді; Шығу- слайдтағы объект экраннан кетеді; Қозғалыс жолдары- слайдтағы объект арнайы траектория бойымен қозғалады.

48- слайд                         Компьютерлік желі •          Компьютерлік желі (ағылш. сomputer network) — компьютерлердің немесе есептеуіш құрылғылардың байланысу жүйесі. •          Әдетте ақпаратты тасымалдау электр сигналдары, жарық сигналдары немесе электормагниттік сәулелену арқылы жүзеге асады.

49- слайд Компьютерлік желілердің түрлері

50- слайд                   Ақпаратты тасымалдау жылдамдығы •          Жылдамдығы төмен (>10 Мбит/с) •          Жылдамдығы орташа (>100 Мбит/с) •          Жылдамдығы жоғары (<100 Мбит/с)

51- слайд                     Аймақтық таралуы бойынша •       Жергілікті желі (LAN) •       Қалалық желі (MAN) •       Ғаламдық (аумақтық) желі (WAN)

52- слайд               Ақпаратты тасымалдау ортасы бойынша   Сым арқылы Сымсыз

53- слайд Компьютерлердің өзара байланысының ұйымдасуы бойынша: •          Жалғызрангті желілер •          Иерархиялық желілер

54- слайд                        Жалғызрангті желілер Мұндай желідегі компьютерлердің барлығы бірдей құқыққа ие. Яғни, желінің кез келген қолданушысы желідегі кез келген компьютердегі ақпаратты пайдалана алады. •          Жақсы жағы:   пайдалану мен орнату оңай •          Жаман жағы:  ақпаратты қорғау мәселесінің шешімін табу қиын

55- слайд                        Иерархиялық желілер •  Иерархиялық желіде ақпаратты тасымалдау үшін арнайы компьютер немесе компьютерлер тобы бөлінеді. •  Мұндай компьютер сервер деп аталады. •  Сервер қызметін пайдалана алатын компьютер клиент деп аталады. •  Сервердің өзі тек иерархияда өзінен жоғары тұрған сервердің клиенті бола алады.

56-слайд                           Интернет дегеніміз не? Интернет - бүкіл әлем бойынша компьютерлермен ақпарат алмасу мүмкіндігін беретін бүкіләлемдік компьютерлік желілер жүйесі.

57- слайд                   Интернетте ақпарат іздеу жолдары •          Веб-парақшаның адресатын көрсету. Бұл іздеудің ең тез жолы. Алайда, бұл жолды қолдану үшін парақшаның адресатын білу керек. •           Гиперсілтеме бойынша. Бұл жол ыңғайсыздау болып келеді. Оны тек қарап отырған құжатыңыздың мағынасына жақын құжаттарды іздеу кезінде ғана қолдануға болады. •          3. Іздеу жүйелерін қолдану. Бұл – ақпаратты іздеудің ең тиімді жолы.

58- слайд                                   Пошта дегеніміз не? Пошта – бұл кем дегенде екі абонементке ақпарат алмасуға мүмкіндік беретін дәстүрлі ақпарат алмасу құралы.

59- слайд                                      Электронды пошта •          Электронды пошта — компьютерлік жүйе арқылы электронды хат алмасуға мүмкіндік беретін Интернет қызметі. •          Электронды пошта ерекшелігі: ақпарат алушыға тікелей емес, электронды пошталық жәшік деп аталатын аралық бөлім арқылы жіберіледі. •          Бұл “жәшікте” хабарлама сақталады. Алушы бұл хабарламаны өзі қалаған уақытта ала алады.
		іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Тек ақпараттың сыртқы қасиеттері жазылған қатарды анықта

a.       Толықтық, өзектілік, адекваттық, эргономдық

b.       Толықтық, әлеуметтік, эргономдық, өзектілік

c.       Қатынау мүмкіндігі, толықтық, эргонмдық

d.       Объектілік, толықтық, әлеуметтік

2. Ең негізгі ақпараттың ішкі қасиеті

    a.Ақпарат көлемі                   b.Ақпарат авторы       

    c.Ақпарат өзектілігі               d.Ақпараттың өзгеру датасы

3. Ақпаратты қорғаудың техникалық құралдарына жатпайды

     a.Электронды қорғау құрылғылары        b.Оптикалық қорғау құрылғылары

     c.Биометриялық қорғау құрылғылары    d.Әскери қорғау құрылғылары

4. Биометриялық әдістерді тізіп жаз.

5. Өмір сүру ортасына қарай вирустардың түрлері қандай болады?

    a.Желілік, файлдық, жүктемелік            b.Интернеттік, папкалық, файлдық

    c.Аудиолық, файлдық, жүктемелік        d.Желілік, папкалық, көшірмелі

 6. Жұқтыру әдісіне қарай вирус түрлері қалай бөлінеді?

     a.Резидентті, резидентті емес                b.Жұқпалы, көшірмелі

     c.Жұғуы тез жүретін, жұғуы уақыт өте белгілі болатын

d.Файлдық, желілік

 7. Әсері бойынша вирус түрлері қалай бөлінеді?

a.      Жұғуы тез жүретін, жұғуы уақыт өте белгілі болатын

b.      Жұқпалы, көшірмелі

c.      Өте қауіпті, қауіпті, қауіпті емес

d.      Резидентті, резидентті емес

8. Вирусқа қарсы программалар қатарына жатпайды

   a.Ревизорлар           b.Докторлар   c.Вакцинаторлар    d.Профилактиктер

9. Антивирус программаларының өзің білетін атауларын тізіп жаз

10. Вирустар енуінің негізгі жолы

    a.Компьютерлік желілер мен дисктер    b.Суреттер мен аудиофайлдар

    c.Фильмдер                                           d.Ойындар

11. Архиватордың негізгі сипаттамаларына жатпайды

     a.Сығу деңгейі                                b.Сығу жылдамдығы 

     c.Шығарушы компания атауы         d.Сервис

12. Ең алғашқы есептеу құралы

     a.Калькулятор      b.Паскалин      c.Есепшот      d.Арифмометр

13. Есептеу техникасының дамуына үлес қосқан ғалымдар

14. ЭЕМ дамуының қанша буыны бар

      a.3                       b.2                  c.5                 d.4

15. ЭЕМ атауы компьютер сөзімен ауыстырылған кезең

      a.Бірінші буында                          b.Екінші буында

      c.Үшінші буында                         d.Төртінші буында

16. Тұңғыш компьютерді жасаған америкалық математик және физик

      a.Блез Паскаль                      b.Вильгельм Шикард 

      c.Джон фон Нейман             d.Чарльз Беббидж

17. Функционалдық мүмкіндіктері бойынша компьютерлік техника түрлеріне жатпайды.

        a.Микрокомпьютерлер (дербес компьютер)           b.Миникомпьютерлер

        c.Мейнфреймдер                                                   d.Калькуляторлар

        e.Суперкомпьютерлер

18. Ең алғаш шыққан программалау тілі

      a.Паскаль            b.С++                   c.Фортран                   d.Алгол

19. Орындалуы соңында белгілі бір нәтижеге әкелетін әрекеттер тізбегінің атауы -

      a.блок-схема         b.алгоритм           c.программа                 d.оператор

20. Алгоритмнің арнайы блоктар арқылы бейнеленуі ...... деп аталады.

       a.блок-схема         b.алгоритм            c.программа                 d.оператор

21. Алгоритмнің әрбір қасиетіне сәйкес келетін сипаттамасымен тап.

       Қасиеттер:

       1.Нәтижелік           2.Дискреттілік          3.Түсініктілік           4.Жалпылық

Сипаттама:

a)    Алгоритм әрқашан бірінен кейін бірі келетін үзік қадамдардан тұрады;

b)   Алгоритм тек белгілі бір есептің шешімін табуға ғана арналмайды, ол белгілі бір класс есептерін шешуге арналады;

c)     Алгоритм командаларын дәл орындаған жағдайда процесс шектеулі қадамдар санынан кейін тоқтап, белгілі бір нәтижеге алып келуі қажет;

d)   Алгоритмді құрайтын командалардың барлығын орындаушы түсінуі керек.

22. Команданың орындалуы шарттың орындалуына байланысты болатын алгоритм атауы - ...

     a.сызықтық           b.циклдік                c.тармақталған         d.қосымша

23. Кейбір әрекеттері бірнеше рет қайталанатын алгоритм ..... деп аталады.

     a.сызықтық           b.циклдік                 c.тармақталған            d.қосымша

24. Командаларды бірінен кейін бірін орындайтын алгоритм атауы - …

      a.сызықтық          b.циклдік                c.тармақталған           d.қосымша

25. “Иә” немесе “Жоқ” мәндерін қабылдайтын логикалық амал — ...

      блок

       a.алгоритм                  b.программа                    c.шарт

26. Шарт блогы қай фигурамен бейнеленеді?

        a.сопақша                  b.тіктөртбұрыш              c.ромб             d. параллелограм

25.  Блок-схема арқылы берілген алгоритм түрін

анықта.

a.       сызықтық

b.      циклдің

c.       тармақталған толымды

d.      тармақталған толымсыз

28. Блок-схема арқылы көрсетілген алгоритм түрін анықтаңыз:

a.       сызықтық

b.      циклдік

c.       тармақталған толымды

d.      тармақталған толымсыз

29. Блок-схема арқылы көрсетілген алгоритм түрін анықтаңыз:

a.       сызықтық

b.      циклдік

c.       тармақталған толымды

d.      тармақталған толымсыз

30. Мәтіндік процессор қызметі

a)      Енгізу

b)     Сақтау

c)      Пішімдеу

d)     Барлығы

31. Microsoft Office Word- тың ерекше мүмкіндіктерін ата.

32. Microsoft Office Word редакторын іске қосудың бір тәсілін жаз.

33. Microsoft Office Word редакторымен жұмысты аяқтаудың бір тәсілін жаз.

34. Символдарды пішімдеу кезінде.................... параметрлері енгізіледі

        a.Нөмір              b.Мәтін                  c.Қаріп           d.Сурет

35. Абзац пішімдеу кезінде ............ параметрлері енгізіледі

        a.Қаріп               b.Қаріп пен абзац орналауы

        c.Абзац              d.Сурет пен мәтін орналасуы

36. Бет параметрлерін ата

37. Кесте дегеніміз не?

38. Презентация дегеніміз не?

39. Мультимедиялық презентация дегеніміз не?

40. Визуалдау модульдерінің түрлері

a.       Стандартты, интерактивті, брендтелген

b.      Стандартты, брендтелген, жасанды

c.       Стандартты, интерактивті, графикалық

41. ....................презентация құрудың мүмкін жолдары берілген.

      a.Папкада            b.Файлда           c.Фреймде

42. ......................- презентация слайдтарының сыртқы түрі: слайдтың түстік

      схемасы, графикалық объектілер мен орынтолтырушыларды орналастырудың     

      слайдтағы тәртібі.

       a.Дизайн              b.Тема              c.Шаблон

43. .......................- фон түсі, атаудың қаріпі, негізгі мәтіннің және басқа да мәтіндік   

       элементтердің қаріпі.

       a.Түстік схема                   b.Стиль                 c.Шаблон

44. Интернет дегеніміз не?

45. Электронды пошта дегеніміз не?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Ақпарат анықтамасы

2. Ақпаратты қорғау дегеніміз не?

3. Компьютерлік вирустар анықтамасы

4. Архиватор анықтамасы

5. Компьютер анықтамасы

6. Қайсысы алгоритм екенін анықтаңыз:

    a.Кітап             b. Мағлұматнама              c. Инструкция            d. Энциклопедия

7. Қайсысы алгоритм екенін анықтаңыз:

a.       лифтті қолдану ережелері

b.       лифттің шығу жылы

c.        лифтті өндіруші-зауыт

d.       лифттің ведомстволық тиістілігі.

8. Алгоритм дегеніміз:

a.       процессордың жұмыс істеу принципі

b.       процессордың командалар жүйесі

c.        процессорды басқару командаларының тізбегі

d.       процессорлардың даму тарихы

9. Төменде көрсетілген программа интерфейсі элементтерін жаз.

10. Төменде көрсетілген Қозғалыстар терезесінің элементтерін жаз.

                                    ІІІ деңгей тапсырмалары

Өз қалауыңыз бойынша бір тақырыпты таңдаңыз:

1.    ЭЕМ 5 буынын сипаттап жаз.

2.    Көлемдері 8, 5 және 3 литр болатын үш ыдыс бар. Бірінші ыдысқа су құйылған. Берілген ыдыстарды қолдана отырып, ыдыстардың біреуінде 7 литр су болатындай алгоритмді құрастырып, график түрінде кескінде және алгоритмдік тілде жаз.

3.    Презентация құру этаптарын жаз.

V. бағамдау-бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз. ______________________________________________________________________

А. Қ. Альжанов, А. Қыстаубаева

Информатика

6 сынып

Жалпы білім беретін мектептерге арналған әдістемелік құрал

Мұғалім дәптері

Редакторы: Матин Д. Т.

Корректор: Матин Д. Т.

Компьютерде беттеген: Бапанова Г. К.

Мұқаба дизайны: Қайыржанов С. Т.

02.08.2013 жылы қол қойылды. Форматы 60×84 ¹/₈.

Қағазы офсеттік. Шартты баспа табағы 25.

Гарнитурасы «TimesNewRoman».

Тапсырыс № 10.