Презентация "Өкпенің құрылысы мен қызметі"

• 1 слайд

  Атығай жалпы орта білім беретін мектеп
  
  
  
  Тақырыбы: Өкпенің құрылысы мен қызметі
  
  Өткізген:
  биология және химия пән мұғалімі
  Алпысбаева Ляйла Мұхаметқалымқызы
  
  
  

• 2 слайд

  Тақырыбы: Өкпенің құрылысы мен қызметі
  Мақсаты:
  Білімділік: Тыныс алудың маңызы, дыбыс сіңірлері, тыныс алу қозғалыстары туралы оқушыларда қалыптастыру.
  Дамытушылық: Ой-өрісін кеңейту, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту, белсенділігін арттыру.
  Тәрбиелік: Алған білімдеріне жауапкершілікпен қарауға, өз мүмкіндіктеріне сенуге, үлкен жетістіктерге ұмтылуға үйрету.
  

• 3 слайд

  Тыныс алу жолдары
  

• 4 слайд

  
  
  Тыныс алудың екі түрі
  “Сыртқы” тыныс алу терминімен өкпеде болатын оттегі мен көміртегінің қос тотығының алмасу үрдісі белгіленеді. Ішкі тыныс алу деп организмнің тіндерінде болатын құбылысты атайды.Бұл үрдісте өкпеден жеткізілген оттегі жасушалар қызметін қолдау үшін көміртегінің қос тотығымен алмасды. Жасуша глюкоза сияқты қоректік заттарды ажырату барысында және көміртегінің қос тотығы пайда болады. Көміртегінің қос тотығы, яғни көмірқышқыл газы қанмен өкпеге жетеді, ал одан тыныс алу үрдісіне сыртқа шығарылады.
  
  Тыныс алу
  

• 5 слайд

  Өкпенің құрылысы
  Өкпе кеуде қуысында орналасқан. Оң жақ өкпе үш бөліктен, сол жақ өкпе екі бөліктен тұрады.
  Өкпенің сыртқы дөңес бетін қабырғалар қоршайды, ал ішкі, ойыс, жүрек жақ бетінде өкпе қақпасы орналасқан. Өкпе қақпасы арқылы негізгі бронхылар, өкпе артериялары, жүйкелер кіріп, веналар мен лимфа тамырлары шығады.
  Өкпе көптеген көпіршіктен – альвеолдардан тұратындықтан борпылдақ құрылысты.
  

• 6 слайд

  Альвеолалар- эластикалық қасиеті бар қабырғалары өте жіңішке құрылымдар. Оларға ауа тыныс алу бронхиолдардың альвеола жолдары арқылы жетеді. Альвеолалардың ішкі беткейінде қанның ақ жасушалары болады. Оларды макрофагтар деп атайды. Олар бактерияларды, химиялық заттарды, шаңды жойып, заласыздандырады.
  
  
  Альвеолалар
  

• 7 слайд

  Дем алу және дем шығару
  Дем алу
  Сыртқы қабырғааралық бұлшық еттер жиырылған кезде қабырғалар жоғары көтеріліп, бір-біріне жақындайды. Терең тыныс алғанда мойын бұлшық еттері де жиырылады.
  Дем шығару
  Демді сыртқа шығару кезінде сыртқы қабырғааралық бұлшық еттер босайды,ал ішкі қабырғааралық және іш қуысының алдыңғы қабатының бұлшық еттері жиырылады.
  
  

• 8 слайд

  Тынысалу қозғалысының механикасы
  Өкпе вентиляциясы кеуде тынысалу қозғалысы әсерінен жүреді. Қабырға және диафрагма қозғалысы қуысының көлемін ұлғайтады, соның нәтижесінде кеуде қуысындағы ауа қысымы азайып, өкпе созылады. Өкпедегі қысым атмосфералық қысымнан төмендеп, өкпеге ауа кіреді.
  Тыныс шығару пассивті жүреді – қабырға аралықбұлшықеттер босаңсиды, диофрагма босаңсып, купол түрінде көтеріледі, альвеолдардағы ауа қысымы өсіп, ауа тыныс жолдары арқылы сыртқа шығады.
  

• 9 слайд

  Тыныс алу жүйесі
  1-тапсырпма.
  Адам денесі мүшелерінің тізімінен барлық тыныс алу жолдарын олардың адам мүшесінде орналасу реті бойынша таңдап ал
  
  3.Өңеш
  
  1.Аңқа
  
  4.Бронхылар
  
  5.Жұтқыншақ
  
  2.Артериялар
  
  6.Өкпе
  
  7.Асқазан
  
  8.Жүрек
  
  9.Кеңірдек
  
  10.Мұрын қуысы
  
  11.Ішектер
  
  12.Көмей
  
   
  
   
  
   
  
   
  
   
  
   
  
   
  
   
   
   
   
   
   
  
   
  
   
  
  

• 10 слайд

  Тыныс алу мүшелері
  2-тапсырма. Сәйкестігін тап.
  Кеңірдек
  Өкпеқап
  Қалқанша шеміршегі
  Бронхылар
  Мұрын қуысы
  Көмей
  Өкпе
  Өкпе көпіршіктері
  Көмей қақпақшығы
  
  

• 11 слайд

  Газ алмасу түрлері
  Сыртқы тыныс алу
  Қайда өтеді
  Қанға не түседі
  Қаннан не шығады
  Қанайналымның қандай шеңберінде
  Қандай қан қандай қанға айналады
  Ішкі тыныс алу
  Қайда өтеді
  Қанға не түседі
  Қаннан не шығады
  Қанайналымның қандай шеңберінде
  Қандай қан қандай қанға айналады
  
  

• 12 слайд

  Дем алғанда және дем шығарғанда өтетін процестер
  3-тапсырма.
  1)Кеуде қуысының кеңеюі.
  2)Тыныс алу бұлшық еттерінің босаңсуы.
  3)Көкеттің көтерілуі.
  4)Өкпе көлемінің кішіреюі.
  5)Көкеттің жайпақ болуы.
  6)Қабырғааралық бұлшық еттердің жиырылуы.
  7) Қабырғалардың көтерілуі.
  8)Өкпеқап қуысындағы қысымның азаюы.
  9Өкпенің кішіреюі.
  10)Ауаның бір бөлігінің өкпеден шығарылуы.
  
  

• 13 слайд

  Үй тапсырмасы
  п.42
  148 беттегі 1,2 тапсырмаларды жазбаша орындау.