Презентация по физике "Линзалар.Жұқа линзаның формуласы"

• 1 слайд

  ЛИНЗАЛАР.
  Жұқа линзаның формуласы
  

• 2 слайд

  ЛИНЗАЛАР ТУРАЛЫ ТҮСІНІК БЕРЕ ОТЫРЫП,ОЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ СИПАТТАМАЛАРЫ ТУРАЛЫ ҰҒЫМ ҚАЛЫПТАСТЫРУ; оқушыларға ҰБТ-те кездесетін линзаларға, жұқа линзаларға арналған есептерде кездесетін қиыншылықтарды түсіндіру, линзалардағы кескін салуды үйрету. Жұқа линзаның өрнегін талдау.
  
  ГРАФИКАЛЫҚ ӘДІС КӨМЕГІМЕН ЛИНЗАДА КЕСКІН АЛА ОТЫРЫП,ПРАКТИКАЛЫҚ ДАҒДЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ
  
  САБАҚ МАҚСАТЫ
  

• 3 слайд

  СФЕРАЛЫҚ БЕТПЕН ШЕКТЕЛГЕН МӨЛДІР ДЕНЕ
  Линза
  
  
  Линза (нем. Linse,   лат..lens - чечевица)
  
  Линза
  

• 4 слайд

  ЛИНЗАЛАР
  Линза дегеніміз – екі жағы сфералық беттермен шектелген мөлдір дене. Олар шашыратқыш және жинағыш линзалар болып екіге бөлінеді. Біріншілері өзі арқылы өткен жарықты шашыратады, ал екіншілері оларды бір нүктеге жинайды. Жинағыш линзаның ортасы шетіне қарағанда қалың, ал шашыратқыш линзалардың, керісінше, шеті қалың, ортасы жұқа болып келеді.
  

• 5 слайд

  *Линзаның негізгі ұғымдары мен
  сипаттамалары.
  
  4.48-суретте кескінделген линзаны қарастырайық.
  Мұндағы О1 мен ОС2 линзаның сфералық
  беттерінің қисықтық центрлері, R1 мен R2 –
  сфералық беттердің қисықтық радиустары.
  Линзаны жасайтын сфералық беттердің қисықтық
  центрлері арқылы өтетін түзуді линзаның бас
  оптиклық осі деп атайды. Линзаның бас
  оптикалық осінің бойында, линзалар центрінде
  жатқан О нүктесін линзаның оптикалық центрі
  деп атайды. Оптикалық центрі арқылы өткен
  сәулелер сынбайды, яғни таралу бағытын
  өзгертпейді. Оптикалық центр арқылы өтетін,
  бірақ қисықтық центрлері арқылы өтпейтін КL
  қосымша осьтер деп аталады. В нүктелері
  линзаның төбелерін, ал линза төбелерінің
  арақашықтығы линзаның қалыңдығын береді.
  

• 6 слайд

  ЛИНЗА БЕТТЕРІНІҢ ТҮРЛЕРІНЕ ҚАРАЙ:
  ДӨҢЕС ЛИНЗАЛАР
  ОЙЫС ЛИНЗАЛАР
  

• 7 слайд

  Дөңес линза түрлері:
  Қос дөңес (1)
  
  Жазық дөңес (2)
  
  Ойыс дөңес (3)
  

• 8 слайд

  Ойыс линза түрлері:
  
  Қос ойыс (екі жақты ойыс) (4)
  
  Жазық ойыс (5)
  
  Дөңес ойыс(6)
  

• 9 слайд

  Егер жинағыш линзаның оптикалық
  осіне параллель жарық сәулелерін
  түсірсек, олар бір нүктеде, линзаның бас
  Ғ фокусында жиналады. Бұл нүкте
  линзаның бас оптикалық осінде жатады.
  Линзаның екі жағында орналасқан екі
  бас фокусы бар. Егер линзаға оның
  қосымша осіне параллель болатын сәуле
  шоқтарын түсірсек, онда олар бір
  нүктеде, линзаның қосымша Ғ1
  фокусында жиналады. Бұл нүкте
  линзаның ҒҒ1 фокустық жазықтығында
  жатады. (4.50-сурет). Линзаның
  фокустық жазық жазықтығы деп
  линзаның бас фокусы арқылы линзаның
  бас осіне перпендикуляр жүргізілген
  жазықтықты айтады. Линзада фокустық
  жазықтық екеу, ал қосымша фокустар саны
  шексіз.
  Тұрмыста негізінен жұқа линзалар қолданылады.
  
  

• 10 слайд

  Ғ- линзаның бас фокусы
  О- линзаның оптикалық центрі
  .
  Линзадағы негізгі белгілеулер:
  О
  бас оптикалық ось
  Линза (жинағыш, шашыратқыш)
  Ғ
  Ғ
  Фокустық жазықтық
  

• 11 слайд

  Жұқа линза формуласы
  Жұқа линзаның формуласын қорытып шығарайық. 4.51-суретті қарастырайық. S – жарық шығарып тұрған нүкте, S1 - нүктенің кескіні, SA – түскен сәуле, АS1 - линза арқылы өткен сәуле, F – линзаның бас фокусы, ВҒ – фокальдық жазықтығы, о – линзаның оптикалық центрі, ОВ – линзаның қосымша осі (ол түсетін сәуле SA – ға параллель), В – нүктесі линзаның қосымша фокусы. Нәрседен (жарық нүктесі) линзаның оптикалық центріне дейінгі SO қашықтықты d әрпімен, линзаның оптикалық центрінен нәрсенің кескініне дейінгі ОS1 қашықтықты ƒ әрпімен, ал линзаның фокустық арақашықтығы ОF – ты F әрпімен белгілеп, келесі есептеу жұмыстарын жүргізейік.
  
  
  
  

• 12 слайд

  Жұқа линза формуласы
  SA S1 мен OBS1 үшбұрыштары – үшбұрыштар ұқсастығының үшінші белгісіне сәйкес ұқсас үшбұрыштар. Ұқсас үшбұрыштардың сәйкес қабырғалары және қабырғаларының кесінділері пропорционал болады. Демек,
  немесе жоғарыда аталған белгілеулерді пайдалансақ, болады. Түрлендіруден кейін
  аламыз. Теңдіктің екі жағында d – ға бөлсек,
  
  
  Бұл формула жұқа линзаның
  формуласы деп аталады.
  
  
  
  
  

• 13 слайд

  Линзаның оптикалық күші
  дптр
  D > 0 жинағыш линза.
  D < 0 шашыратқыш линза.
  (диоптрия).
  1 диоптрия –фокус аралығы 1 м болатын линзаның оптикалық күші.
  Линзаның сәулені қалай сындыратынын анықтау үшін линзаның оптикалық күші деп аталатын физикалық шама енгізіледі. Оны D әрпімен белгілейді. Линзаның оптикалық күші деп бас фокус арақашықтығына кері шаманы айтады:
  

• 14 слайд

  Линзаларда кескіндерді тұрғызу. Линзалардағы кескіндерді тұрғызу үшін негізгі үш сәулені пайдаланады (4.54-сурет)
  1. Бас оптикалық оське параллель сәулелер линзадан сынғаннан кейін оның фокусы арқылы өтеді.
  2. Линзаның оптикалық центрі арқылы өтетін сәуле сынбайды.
  3. Линзаның бас фокусы арқылы өтетін сәуле линзадан сынғаннан кейін бас оптикалық оське параллель кетеді.
  Жинағыш линза нәрсенің нақты кескінін де, жорамал кескінін де беруі мүмкін. Сынған сәулелердің қиылысуы нақты кескінді, ал сәулелердің созындыларының қиылысуы жорамал кескінді береді.
  

• 15 слайд

  Жинағыш линзада кескін алу
  

• 16 слайд

  Жинағыш линзада кескін алу
  А
  В
  А’
  B’
  O
  2F
  F
  F
  2F
  

• 17 слайд

  Жинағыш линзада кескін алу
  

• 18 слайд

  Жинағыш линзада кескін алу
  А
  В
  А’
  B’
  O
  2F
  F
  F
  2F
  

• 19 слайд

  Жинағыш линзада кескін алу
  

• 20 слайд

  Жинағыш линзада кескін алу
  

• 21 слайд

  Жинағыш линзада кескін алу
  

• 22 слайд

  Шашыратқыш линза әруақытта жалған кескін береді
  
  Шашыратқыш линзада кескін алу
  

• 23 слайд

  Сұрақ-жауап
  Линза дегеніміз не? Түрлерін ата?
  Линзада кескінді қалай саламыз?
  Жұқа линза формуласын жаз?
  Линзаның оптикалық күші дегеніміз не?
  Линзаның ұлғайтуы дегеніміз не?
  
  

• 24 слайд

  
  Екі суретті салыстыр. Ортақ қасиеттері мен айырмашылықтары қандай?
  Ойланып жауап бер:
  

• 25 слайд

  есеп
  Фокус аралығы 25 см шашыратқыш линзаның оптикалық күшінің абсолют мәні нешеге тең?
  

• 26 слайд

  Графикалық әдісті пайдалана отырып,линзаның фокус аралығын анықтаңыз
  Есеп
  

• 27 слайд

  2 сұрақ
  
  Кескінді сипаттаңыз
  

• 28 слайд

  Линзалардың қолданылуы 
  

• 29 слайд

  Рефлексия
  (кестеде өз ойларыңызды белгілеңіз)
  

• 30 слайд

  Назарларыңызға рахмет!
  Үй тапсырмасы
  § 4.11 оқу, Өз бетінше шығаруға арналған есептер