Презентация по казахскому на тему Халық ауыз әдебиеті

• 1 слайд

  Қазақ халқының ауыз әдебиеті
  Түрлері:
  Тұрмыс - салт жырлары
  Мақал-мәтелдер
  Жаңылтпаштар
  Ертегілер
  Аңыз-әңгімелер
  Жұмбақтар
  

• 2 слайд

  Халық ауыз әдебиеті – устное народное творчество
  Мұра – наследие
  Есінде сақталған – сохранился в памяти
  Мал өсіру – скотоводство
  Айналасқан – занимались
  Тұрмыс – быт
  Сенім – вера
  Көрініс тапқан – изображен
  Тұрмыс-салт жырлары – бытовые песни
  Мақал-мәтелдер – пословицы и поговорки
  Жұмбақтар – загадки
  Жаңылтпаштар – скороговорки
  Ертегілер – сказки
  Аңыз-әңгімелер – былины
  
  Сөздік
  

• 3 слайд

  Халық ауыз әдебиетін кімдер шығарған,авторы болған ба?
  Ауыз әдебиеті қалай сақталған?
  Неге ауыз әдебиеті деп аталады?
  Ертеде қазақ халқы қандай шаруашылықпен айналысқан?
  Халық ауыз әдебиетінде не туралы сөз болады?
  Ауыз әдебиетінің қандай түрлері бар?
  
  Тапсырмалар
  

• 4 слайд

  Тұрмыс- салт жырлары
  Түрлері:
  Наурыз жырлары, төрт түлік малға арналған жырлар, т.б болып бөлінеді.
  Тұрмыс-салт жырлары халықтың күнделікті тұрмысына байланысты туған.
  

• 5 слайд

  Сөздік
  Тұрмысына байланысты туған – зародились в связи с бытом и жизнью
  Бөлінеді – делятся
  Төрт түлік малға арналған жырлар – песни о животных
  Түлік – скот (всех видов)
  Төрт түлік мал – четыре вида домашнего скота (лошадь,вер-
  блюд,корова,овца)
  Мырзалық-щедрость
  Жеңілдік-легкость
  Сәндік –для красоты
  Кендір-конопля
  Байлама- не привязывай
  Баққанға –кто ухаживает
  
  Наурыз жырлары – песни о наурыз
  Заттың иесі – мифический покровитель
  Сенген – верили
  Түркі халықтары – тюркские народы
  Мереке күні – праздничный день
  Жыр арнаған – посвящали песни
  Байлық-богатство
  Ақ сүт,айран- молочные продукты
  Жыңғыл-тамариск (кустарник)
  Айдама- не гони
  Мал біту-разбоготеть
  
  

• 6 слайд

  Сөздік
  Сүйеді-любит
  Момыным- тихий мой
  Торпағым –теленок мой
  Қорқағым -трусливый мой
  Боташым –верблюжонок мой
  Лағым- козленок мой
  тастан-тасқа секіру- прыгать по камням
  Құлыным -жеребенок мой
  тұлпар болып жүгірер- скачет как тулпар
  Қоййбардың- у кого есть баран
  Сауу- доить
  Айтақтау-науськивать
  Жалтақ- действовать с опаской
  Құшақтасып көріскен – здоровились друг с другом обнимаясь
  Бата – благословение, добрые пожелания
  Тілек – желание
  Олжа – добыча
  Жалтақ- действовать с опаской
  Өркеш- горб верблюда
  Қом- подставка под грузы на спине
  Жантақ- верблюжья колючка
  Ошаған- дурнишник
  Ебелек-устели
  Жығылсаң- если упадешь
  Төсейді – стелит
  Жал- грива
  Мүйіз- рога
  Жабағы- овечья шерсть
  Өріс- пастбище
  Жапан-жапан дала- необитаемая местность
  Мұрын шүйіру- задирать нос
  Оң болсын – пусть будет удачным
  Бақты – счатливый
  Береке – благо (согласие изобилие)
  Пәле-жала - беда
  
  

• 7 слайд

  Тапсырмалар
  Тұрмыс-салт жырлары қалай туған?
  Тұрмыс-салт жырларының қандай түрлері бар?
  Төрт түлік малға нелер жатады?
  Ертедегі адамдардың сенімі қандай болған?
  Наурыз күні қандай мейрам?
  Халық наурыз мейрамына не арнаған?
  
  

• 8 слайд

  Мақал –мәтелдер
  Мақал-мәтелдер ауыз әдебиетінің бір түрі.Халық даналығының бір көрінісі.Онда аз сөзбен көп мағына береді;қысқа болады.
  Тақырып:
  өнер -білім
  адамгершілік
  еңбек
  достық
  Мысалы:
  Отан-оттан да ыстық.
  Оқу-білім бұлағы,
  Білім-өмір шырағы
  

• 9 слайд

  Сөздік
  Халық даналығы – народная мудрость
  Көрген-білгені – все,что видел
  Жақсы адам болу – быть хорошим человеком
  Ереже – правила
  Сынайды – критикует
  Өнер-білім – искусство
  Еңбек – труд
  Отанды сүю – любить Родину
  Денсаулық – здоровье
  Ата-анаға – родителям
  Кепілі – залог
  Ексең – посеешь
  Тоздырады – портит
  Өмір шырағы – свет жизни
  Зейнет – наслаждение, блаженство
  
  
  Ортақ үйі – общий дом
  Елін сүйген ер – герой любящий свой народ (патриот)
  Елінен безген – отвыкший от народа
  Өнер-білім – искусство и знание
  Білекті – сильный
  Жығады – победит
  Еңбек етсең емерсің – потрудишся – покушаешь
  Тояды қарның тіленбей – будет у тебя все
  Ердің атын еңбек шығарады – труд создает славу
  Дұшпан – враг
  Арлы – совестливый
  Әдепіз бала – не воспитаный
  
  

• 10 слайд

  Мақал-мәтелдер дегеніміз не?
  Мақал-мәтелдер нені сынайды?
  Мақал-мәтелдердің тақырыптары қандай?
  Тапсырмалар
  

• 11 слайд

  Жаңылтпаштар
  Жаңылтпаштар- ауыз әдебиетінің бір түрі.Сөздерді ұйқасып келеді де, әр сөз тез айтылады.Соңдықтан жаңылтпашты жаңылмай айту керек.
  Жаңылтпашты мазмұны әр түрлі: достық,бірлік,адамгершілік.
  

• 12 слайд

  Сөздік
  Әр сөзі – каждое слово
  Ұйқасып келеді – построено складно
  Тез айтылады – говорить быстро
  Жаңылмай айту – говорить не ошибаясь
  Адамдарды күлдіру үшін – чтобы посмешить людей
  Тілін ұстарту үшін – для развития связной речи
  Мазмұны – содержание
  

• 13 слайд

  Тапсырмалар
  

• 14 слайд

  Жұмбақтар –ауыз әдебиетінінің ең ескі түрі.Ертеде адамның ақыл-ойының деңгейін жұмбақпен сынайтын
  :болған.Жұмбақталатын заттар адам,адамның дене мүшелері, табиғат туралы,оқу –білім,ғылым,техника жаңалықтары.
  Мысалы:Аяғы бар,басы бар,
  Арқалаған тасы бар.
  Кезікті бір жаңуар,
  Үстінде екі тауы бар.
  Жұмбақтар
  

• 15 слайд

  Жұмбақтар
  Жұмбақтар –ауыз әдебиетінің ең ескі түрі.
  адам,адамның дене мүшелері, табиғат туралы,оқу –білім,ғылым,техника жаңалықтары.
  Жұмбақталатын заттар:
  
  
  

• 16 слайд

  Ертегілер
  Ертегілер – халық ауыз әдибиетінің ең көп тараған түрі
  Қазақ ертегілері үш топқа бөлінеді:
  Қиял-ғажайып ертегілер
  хайуанаттар туралы ертегілер
  тұрмыс – салт ертегілер.
  Мысалы:
  “Түлкі мен ешкі”; “Мақта қыз бен мысық”.
  

• 17 слайд

  Сөздік
  ауызша тараған
  көркем әңгімесі
  тұрмыс – тіршілік
  жақсы өмір сүру
  армандаған
  әлсіздерді жақтаған
  қиял жүзінде
  іске асырған
  хайуанаттар туралы ертегілер
  тұрмыс – салт ертегілер
  қиял – ғажайып ертегілер
  әділеттік орнатқан
  устно распространялись
  художественный рассказ
  быт и жизнь
  хорошо жить
  мечтали
  заступились за слабых
  в фантазии ( в мечтах)
  осуществили
  сказки о животных
  социально-бытовые сказки
  волшебные сказки
  усановили справедливость
  

• 18 слайд

  Аңыз-әңгімелер