Презентация по татарскому языку "Исем"

• 1 слайд

  Исем
  тартымлы исемнәр
  килеш белән төрләнеше
  

• 2 слайд

  ИСЕМ
  Предметны яки затны белдереп, кем? нәрсә? сорауларына җавап бирүче сүзләр исем дип атала.
  Исемнәрне ялгызлык, уртаклык исемнәргә бүлеп йөртәләр.
  Ялгызлык исемнәр (собственные) - төрдәш предметларның һәм затларның берсенә генә бирелә (Казан, Марат, Айсылу), баш хәрефтән языла.
  Уртаклык исемнәр (нарицательные) - төрдәш булган предметларның барысы өчен дә уртак атамалар (бакча, кеше, шәһәр).
  
  

• 3 слайд

  ИСЕМНЕҢ КҮПЛЕК САНЫ
  В татарском языке множественное число имен существительных образуется путем присоединения аффиксов:
  -лар /-ләр: основной показатель множественного числа;
  -нар /-нәр: образует множественное число со словами, которые оканчиваются на носовые согласные (м, н, ң).
  Запомните! В татарском языке прилагательное никогда не согласуется с существительным, с которым употребляется. Например:
  Яхшы көн - яхшы көннәр (хороший день - хорошие дни).
  Запомните! В татарском языке существительные употребляются с числительными только в единственном числе. Например:
  Китап -китаплар - 2 китап (две книги).
  Кыз -кызлар - 5 кыз (пять девочек).
  
  

• 4 слайд

  Поставьте существительные во множественное число.
  а) Такта, китап, укучы, кыз, малай, бала.
  б) Дәрес, мәктәп, билге, тәрәзә, ишек, дәфтәр.
  в) Урам, урман, үлән, буран, көн, төн, таң.
  Переведите.
  Ученик- ученики - 5 учеников. Цветок - цветы - 2 цветка. Слово -слова - 3 слова. Урок - уроки - 4 урока.
  Чистая комната - чистые комнаты - 2 чистые комнаты. Красное яблоко - красные яблоки - 5 красных яблок. Холодный день - холодные дни - 3 холодных дня. Красивый цветок - красивые цветы - 2 красивых цветка
  

• 5 слайд

  ИСЕМНЕҢ ТАРТЫМ КАТЕГОРИЯСЕ
  В русском языке принадлежность выражается притяжательными местоимениями (мой, ваш и т.д.) или существительным в родительном падеже (платье мамы). В татарском языке принадлежность выражается специфическими окончаниями, которые называются аффиксами принадлежности. Эти аффиксы изменяются по лицам и числам.
  

• 6 слайд

• 7 слайд

  Переведите.
  1) Монда аларның йорты кебек зур тагын бер йорт бар. 2) Аларның әтисе кебек көчле кешеләр күп түгел. 3) Аларның директоры кебек тырыш директор юк. 4) Аларның шәһәре кебек яңа шәһәрләр берничә. 5) Аларның сүзләре кебек яхшы сүзләр әйтегез.
  1) У вас времени всегда мало? 2) У вас мало нужных людей. 3) У вас картошки много? 4) У вас всегда много полезных советов. 5) У вас мало друзей? 6) У вас мало ошибок. 7) У вас много детей? 8) Почему у вас мало работы? 9) Почему у вас мало уроков?
  1) Его папа очень сильный и умный. 2) Его новая собака не злая. 3) У него нет плохих друзей. 4) Его новый велосипед очень красивый. 5) У него мало свободного времени.
  

• 8 слайд

  исемнәрнең килеш белән төрләнеше
  

• 9 слайд

  В4
  Салкын көннәрдә агачлар бәс белән ......(капланырга)
  В5
  Кышның салкыннарыннан соң мин .... сагынып көтеп алам. (яз)
  В6
  Кешеләр ....эшләргә керешерләр. (яз)
  В7
  Мин каен ...... җыярга яратам. (җиләк)
  В8
  Яшелчәләрне ..... җиңел эш түгел икән. (җыя)
  
  

• 10 слайд

  В4
  Без дусларыбызга һәрвакыт бүләкләр ………… БИРЕРГӘ
  В5
  ……………….. кыйммәте аның бәясендә түгел. БҮЛӘК
  В6
  .......................... – кешеләр арасында иң матур мөнәсәбәт. ДУС
  В7
  Дуслар …………. булса да кирәк, кайгы килсә дә кирәк. ШАТ
  В8
  Дусларың ……………… булсын. ЯРДӘМ
  

• 11 слайд

• 12 слайд

  1. Авыру улының тавышын ишетте. (Г. Бәширов)
  2. Мин әле ир түгел, шулай да мин кулыма корал алдым. (Н. Фәттах)
  3. Аннары ул аның көченә, кыюлыгына да ышанды. (Н. Фәттах)
  4. Иген өлгергәч, өч җирдән бер арба ашлыгыңны төйим дә китәм. (Г.Бәширов)
  5. Кайсы күлмәгеңне киясең? (Г. Бәширов)
  6. Авыр хәлләремне җиңеләйтә
        Күңелдәге өмет бөресе. (С. Әхмәтҗанова)
  7. Каерылган күпме канатларның 
        Каурыеннан каләм очладың? (Ш. Галиев)
  

• 13 слайд

  8. Яшь чирәмгә иелеп, чалкан яттым,
        Чал гасырлар узды уйларымнан. (Г.Афзал)
  9. Туган якларыма кайтып барыш,
        Өлгермәгән әле кырда арыш. (Ф Яруллин)
  10. Салават күперләреннән
        Яшьлеккә барыр идек. (М. Галиев)
  11. Әткәй бәгърем, тагын сиңа килдем, 
        Сөйгән гөлләреңне китердем. (Зөлфәт)
  12. Туган якларымның моңнарына
    Никадәрле кайнар уйлар сыйган! (Ф. Яруллин)
  

• 14 слайд

  Переведите.
  Поднимите (ваши) руки! 2) Позовите (вашу) маму. 3) Покажите (ваши) дневники. 4) Уберите с парт (ваши) учебники. 5) Вымойте свои (ваши) грязные тарелки.
   1) Не спрашивай брата, спроси у учителя. 2) Не покупай (не бери) на рынке, купи в магазине. 3) Не бойся собаки, она не злая. 4) Не ходи по траве, иди по дороге. 5) Не держи за РУку, она грязная.
  Безнең шәһәрләребезгә чиста һава кирәк. 2) Безнең бакчабызга автобус йөрми, шуңа күрә без үз машинабыз белән йөрибез. 3) Йортыбызга быел җәй көне ремонт ясыйлар. 4) Безнең классыбызга быел 2 яңа укучы килде.
  1) В моем шкафу только нужные книги. 2) Твой мяч у моего брата. 3) Почему ваши тетради на моем столе? 4) Летом я живу у моей бабушки. 5) Их новый адрес есть у моей сестры. 6) В моей руке не твой учебник.