Сабақ жоспары АДАМ. ҚОҒАМ.ҚҰЫҚ

Тақырыбы: Құқық туралы жалпы түсінік
Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:
Білімділік: Оқушыларға Құқық туралы жалпы түсінік туралы жүйелі білім беру
Дамытушылық: Сабақ барысында оқушылардың тарихи танымдық ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау және қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге және жауапкерлікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі:1)жаңа материалды меңгеру;2) біліктерін,іскерлік пен дағдыларын жетілдіру және пысықтау;3) Алған білімдерін тиімді пайдалану;4)меңгерілген материалдарды жүйелеу,қорытындылау;5)аралас;6)іздену,ой-қорытындылау
Сабақтың әдісі: 1)сұрақ - жауап;2)баяндау;3)әңгімелесу;4)ізденіс;5)топпен жұмыс; 6)проблемалық;7 )ойын сабағы;
Құрал – жабдықтар: оқулық
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі:1)Амандасу;2)Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау;3)Ынта-зейіндерін сабаққа аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: өткен тақырып бойынша үй тапсырмасын тексеру
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру және сабақ жоспары:
Қоғамда өмір сүретін адамдардың өздерін ұстау ережелерінің жиынтығын әлеуметтік нормалар дейміз (грек. socitas — қоғам, лат. norma — ереже, үлгі).
Құқықтық нормалар. Құқыктың пайда болуы мемлекеттің пайда болуымен тікелей байланысты. Мемлекет тарапынан бақылауға алынған, нормативтік актілерде нақтыланған, орындалу тетігі қалыптастырылған нор¬малар болғандықтан, құқық ережелерін сақтау мемлекеттің барлық азаматтары үшін міндетті болып табылады. Құқұық дегеніміз — мемлекет тарапынан заңдастырылған және қорғалатын, жалпыға бірдей міндетті нормалар жүйесі.
Құқық негіздеріне мемлекеттің басты негізгі заңы — Конституциясы, салалық заңдары және басқа құқық нормалары тұжырымдалған мемлекеттік нормативті актілері жатады. Құқықтың мазмұны құқықтык нормалардың жиынтығынан тұрады.
Құқықтың ерекшелігі — оның нормалары бұзылған жағдайда кінәлінің заңды жауапқа тартылатынында. Ал моральдық тәртіпті бұзғаны үшін адам заңды жауапкершілікке тартылмайды, бірақ көпшіліктің назарына ілігеді, айналасына жағымсыз пікір туғызады.
Діни нормалар. Түрлі діндердің міндеттелетін қағидалары, ережелері, салттары болады. Діни нормалардың
қайнарлары — Құран, Библия басқа қасиетті кітаптар. Кейбір елдерде діни нормалардың заңды күші бар.
Ғұрып нормалары деп ұзақ уақыт бойы адамдар арасындағы қатынастарды реттеу үшін қолданылып келген ұстану ережелерін айтамыз. Олардың кейбіреулері мемлекеттің араласуынсыз қоғамда қалыптасып кеткен. Мұндайда ғұрып нормаларын бұзуға қоғам тарапынан да, мемлекеттік органдар тарапынан да мәжбүрлеу қолдануға түрткі болуы мүмкін.
Кортюративтік нормалар қоғамдык ұйымдардың жарғыларымен, ережелерімен, басқа актілерімен орнатылады. Корпоративтік нормалар тек олардың өздерінің құқықтарын, міндеттерін, жауапкершіліктерін айқындайды. Корпоративтік нормалар саяси партиялардың, кәсіподак және жастар мен балалар ұйымдарының, әскердің, полицияның жарғыларында жазылады.
Мемлекет пен оның органдары тарапынан құқыктық нормалардың орындалуы, заңдардың бұзылмауы қадағаланды. Құқыктық тәртіпті қорғайтын, заңды бұзушыларды жауапқа тартатын арнаулы органдар — полиция, сот, прокуратура, әскер құрылды.
Құқық жүйесі үш құрауыштан — құқықтан, құқыктық идеологиядан және құқықтық мекемелердің қызметінен тұрады. Құқық — мемлекет тағайындаған және мемлекетте әрекет ететін құқық нормаларының жүйесі. Құқықтық нормалар тек заңдардан ғана тұрмайды, басқа нормативтік құқыктық актілерде де көрсетіледі. Мемлекеттік органдарға нормативтік құқыктық актілер қабылдау құқығы берілген. Президент — нормативтік жарлықтар, Үкімет — нормативтік қаулылар, министрліктер — нормативтік бұйрықтар, жергілікті мемлекеттік органдар — нормативтік шешімдер қабылдайды.
Құқық және заң. Құқық жүйесінде заңдар ерекше орын алады. Заңға мемлекеттік биліктің жоғары ор¬ганы — парламент қабылдаған нормативтік актілер жатады. Заң — ең жоғары юрисдикциялық күш. Заңдар адамның құқықтық мәртебесін анықтайды.
Капитализм тұсында ғана жұмысшылар мен шаруалар азаматтық мәртебеге ие болды, бірақ өмір сүру үшін олар жеке кәсіпкерлерге жалданды.
Француз революциясының негізгі құжаты — "Адам мен азамат құқықтарының декларациясы" (1789) тарихта тұңғыш рет азаматтардың заң алдындағы теңдігін, жеке адамның бас бостандығын жариялады

Бекіту кезеңі:
1. Әлеуметтік норма мен құқықтық норма ұғымдарының арасын ажыратып көрсетіңіздер.
2. Құқық пен заң арасында қандай байланыс бар?
3. Діни нормалардың ерекшеліктері қандай?

Сабақты қорытындылау: Тақырыпты пысықтау
Оқушыларды бағалау:
Үйге тапсырма беру: § 29

Диплом для педагога.

Пән. Адам. Қоғам. Құқық. 9-Сыныптар. Сабақ Күні

Сабақтың тақырыбы: Құқық туралы жалпы түсінік

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Тақырыптың мазмұнына байланысты білім беру арқылы оқушылардың азаматтық жауаптылығын, қоғам алдындағы міндеттерін түсіндіру.

Дамытушылық: Қылмыстың қоғамға қауіпті салдарын ұғындыру.

Тәрбиелік: Адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабқтың түрі: жаңа сабақты игеру
Сабақтың әдсі: СКТ технологиясы бойынша ауызша, сұрақ-жауап,.
Көрнекілігі: Схема, сызба арқылы түсіндіру.
Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

амандасу

оқушыларды түгендеу

психологиялық дайындық

ІІ. Жаңа сабақтың мақсаты.

Құқық туралы түсінік қалыптастыру.

ІІІ. Жаңа сабқты игеру. 1). Оқушылардың өз бетінше жұмысы .СКТ бойынша.

Мемлекет тарапынан заңдастырылған

және қорғалатын, жалпыға бірдей

міндетті нормалар жүйесі

Құқықтың пайда болуы

мемлекеттің пайда болуымен

тікелей байланысты

“Құқық”

ұғымы

Конституция

Салық заңдары

Нормативті актілер

Мемлекеттің

басты заңдары

Әлеуметтік нормалар Қоғамда өмір сүретін

адамдардың өздерін ұстау

ережелерінің жиынтығы

Құқықтық нормалар Нормаларды бұзған

кінәлі жауапқа тартылады

Моралдық нормалар Заңды жауапқа тартылмаса да көпшіліктің

назарына ілігіп, айналасына жағымсыз

пікір қалыптастырады.

Құран

Діни нормалар Библия

Будизм

VI Жеке оқушымен жұмыс

• тест құрастыру
• қосымша материалдарды пайдаландыру

VI Оқушылардын білімін тексеру

Жорамал диктант: «Фемида»

Қоғамда өмір сүретін адамдардың өздерін ұстау ережелерінің жинтығын ....... деп атаймыз. Адам тәртібінің конвенционалды нормалары деп .....айтамыз. Құқықтың пайда болуы . ......пайда болуымен байланысты. Мемлекет тарапынан заңдандырылған және қорғалатын, жалпыға бірдей міндетті нормалар жүйесін .... деп атаймыз.

.... – мемлекеттің негізгі заңы. Нормативтік құқықтық актілерге ..... жатады.

Оқушылардың дәптерлеріндегі жазулар: диктант «Фемида». Этикет . Мемлекет . Құқық . Заң . Нормативтік актілер. Әлеуметтік нормалар Мораль

• Жазбаша СКТ талдауы
• Сөздікпен жұмыс
• сұрақтарға жауап
• Әлеуметтік нормалар дегеніміз не?
• Құқық дегеніміз не?
• Қадай елдерде діни нормалар заңды күші бар?
• Құқық саяси өмірде қандай рөл атқарады?
• Құқық пен заң арасында қандай байланыс бар?

VII . Қоррытынды.

• Сабақ қызықты өттіме?
• Бүгінгі сабақтың тақырыбы не?
• Құқықтың өмірдегі рөлі қандай?
• Құқық қоғамның әлеуметтік өмірінде қандай рөл атқарады?

VIII Үйге тапсырма. &30, 99 бет 1-4 сұр .жауап. СКТ қосымша материалдардан басқа елдердің басқарлуын жазу.

9 сынып
§ 32 Қазақ халқының мемлекетімен құқығы тарихынан
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:
Оқушыларға ежелгі түрік тайпаларының құқықтық нормалары, монғол-құқығы, Қазақ хандарының құқықтық жүйесі жөнінде мағлұмат беру.
Дамытушылық:
Оқушының жан - жақты, ойлау қабілеттілігін дамыту.
Тәрбиелік:
Оқушыларды саяси сауаттылыққа тәрбиелеу..
1. Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақ типі: жаңа білімді меңгерту
2. Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ - жауап
3. Пайдаланылатын құрал - жабдықтар: интерактивті тақта, жұмыс дәптері
8. Көрнекілігі: тірек - сызбалар
9. Пәнаралық байланыс: Тарих
10. Сабақ барысы:
• І. Ұйымдастыру кезеңі (2 мин)
а) Оқушылармен амандасып, түгендеу
ә) Сабаққа назарын аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.(15 мин)
Үйге берген тапсырманы карточкалық тапсырмалар, сызбаны, кестені толтыру және сөзжұмбақ шешу арқылы үйге берілген тапсырманы тексеру.
ІІІ. Жаңа сабақты меңгерту.(15 мин)
Ой қозғау. Оқушыларға сұрақ. Қазақстан тарихында құқық саласына байланысты қандай қайраткерлерді, олардың заңдары туралы кім біледі?
Әр оқушының ойы тыңдалып, сабаққа кірісеміз.
Түрік қағанаты Шығыс және Батыс түрік қағанаты болып 2 - ге бөлінді. Жоғары лауазымды бектермен тархандар иемденді. Қағанатта құқықтық ғұрыптар қалыптасты «төру» деп аталатын жазба заңдар п. б.
Монғолдардың құқықтық нормаларының тарауы. 1206жылы тарихта танымал заңдар жинағы Шыңғыс ханның жасасы п. б. Бұл заң жаулап алған елдердің бәріне қолданып, олардың саяси, экономикалық және әлеуметтік қатынастарын реттеді.
ХҮ ғ орт. Қазақ мемлекетінің іргетасын қалаушылардың бірі Жәнібектің баласы Қасым хан есімімен байланысты. Қазақ тарихында тұңғыш рет құқықтық ғұрыптары мен нормалар жүйеге келтірілді.

Қазақтың құқық жүйесіндегі келесі елеулі өзгерістер енгізген Тәуке хан (1680 - 1715) болды. Ол «Жеті жарғы» деп аталған, өзіндік бір кодеск пішініндегі құқықтық нормалардың сындарлы тұжырымдарын жасады.
(Қосымша дерек) Қазақ ғалымдарын ішінде «Жеті жарғы» туралы алғашқы пікір білдіргендердің бірі академик Ә. Х. Марғұлан «жеті жарғыны» әуелі жеті жарғыш, жеті, яғни жеті әділ, қара қылды қақ жарған билердің билігі дегенді қолданды. жеті жарғыға арналған мақаласында оның мазмұнының 7 түрлі ережелерден құралатындығы жайлы жазады. «Жеті жарғыға» кіретін ережелер жетеу.
Құн заңы

Мүлік заңы Жесір дауы
Жұртшы\қ заңы
Қылмыс заңы
Елшілік
Әскери заң жоралғылары
Қазақстанның Ресейге қосылуы құқықтық жүйені өзгертіп жіберді. Оның байтақ өлкесінде өзін - өзі басқаратын жергілікті органдар құрылды. Олардың барлығы отаршылдық аппаратқа бағындырылды. Ресей империясы қазақтың әдеттегі құқықтық жүйесін ішінара сақтай отырып, сонымен бірге қазақ даласына Ресей заңдарын\ң қолдануын енгізе бастады.
Жаңа сабақты бекіту: (5 мин) Салыстырмалы анализ жаса?

Есім хан-------------------------------------------------------------Тәуке хан
Есім ханның ескі жолы деп-------------------заңындағы қандай ерекшеліктерін
аталу себебі?-------------------------------------байқадың?
Өйткені Қасым ханның заңын---------------Кек алудың «қанға - қан» деген түріне тыйым
өзгертпей тек Әскери міндетті салды.---Үй ішіндегі құл мен күң заң жүзінде атқару ережелерін
күшейтті, жазаны қатайтып -----------------қорғалмады.
қолданды.----------------------------------------Билік басындағы сұлтандар мен билердің
-------------------------------------------------------өктемдігіне шектеу қойылды.

- Құқықтың ұлттық нышандарының қандай элементтерін қазіргі құқық жүйесіне енгізуге болар еді деп есептейсіңдер?
- Қазіргі заңмен қазақ хандығы жарғы, заңдарымен мүлдем салыстыруға келмейді, себебі?
- 1206 жылы қандай заң пайда болды?
- Қасым ханның заңының 5 бөлімін ата?
- Қасым ханның қасқа жолы, Есімханның ескі жолы деп аталы себебі неде?
- Тәуке ханның жеті жарғысын айт?
- Ислам дінінің құқыққа әсері қандай болды?
- Төру ұғымы нешінші ғасырға дейін қолданылып келді?

Қорытындылау: (5 мин)
Инсерт карта арқылы сабақты қорытындылау.
Білемін Білгім келеді Білдім

Мұғалімнің сөзі:
Бағалау:
• Үйге тапсырма: §32 оқу.(3мин)

Кері қайту

Ілмек сөздер: Қазақ халқының мемлекетімен құқығы тарихынан, т

Сабақтың тақырыбы: Қазақстан Республикасының Конституциялық құрылымының негіздері.

Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Қазақстан Республикасының Конституциясының құрылымы мен мазмұны туралы мағлұмат беру,Ата заңның өмірлік қажеттілігін оқушыларға түсіндіру.
Тәрбиелік: қоғамдық заңдар мен нормаларын орындауға, құрметтеуге тәрбиелеу, құқықтық сауаттылыққа баулу.
Дамытушылық: құқықтық мәдениетті қалыптастыру, жасөспірімдердің азаматтық белсенділігін нығайту, саяси жадыларын жаңғырту.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: оқушылар ойша саяхат жасайды. Кітаптың мәтінімен жұмыс істейді, жаңа терминдерді дәптерге түсіреді, сұрақтарға жауап береді.
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, тірек сызбалар,слайдтар, постер, стикер т.б
Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастыру кезеңі.
Адам үшін ең қымбат не? Ойын. «Сиқырлы жіп» Мұғалім бірінші оқушыға жіпше лақтырады «Бұл сиқырлы жіпше, ол шұбатылып, бізді байланыстырады. Осы жіп – өмір». Жіп қолға түскен оқушы өмірдің қандай болып көретінін бір-екі сөзбен айту керек, бүкіл сыныпты айналып келіп мұғалімнің қолына оралады. Өмір жібі үзілмеуі және оралып қалмауы керек. Өмірді қайта сүре алмаймыз!
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау. &24 Құқықбұзушылық және ол үшін жауапкершілік.
Әр топқа 3 сұрақтан беріледі
1-топқа
1. Құқықбұзушылық деген не?
2. ҚР қылмысқа қатысты заң қалай аталады?
3. Жазаны қандай мақсаттарда тағайындайды?
2-топқа
1. Кәмелетке толмағандар құқықтық жауапкершіліке тартыла ма?
2. Жазаның қандай түрлері бар?
3. Азаматтардың заңда белгіленген талаптарды сақтамауы жауапкершіліктен босата ма?
3-топқа
1. Азаматтық құқықтық жауапкершілік дегеніміз не?
2. Кәмелетке толмағандарға қылмыстық жазаның қандай түрлері қолдынылады?
3. ҚР құқық қорғау органдарын ата?
«Тәртіп орнат»
1 Құқық А Еліміздің негізгі заңы
2 Мемлекет Ә Мемлекет басшысы
3 Конституция Б Тәуелсіздік
4 Азамат В Заңдар жүйесі
5 Құқықбұзушылық Г Негізгі саяси қоғамдық ұйым
6 Президент Ғ Құқығы бар ел тұрғыны
7 Парламент Д Жалпы халықтық дауыс беру
8 Егемендік Е Мемлкеттік құрылым
9 Унитарлы Ж Заң жүйесін бұзу
10 Референдум З Заң шығаушы орган
Дұрыс жауабы.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
В Г А Ғ Ж Ә З Б Е Д
Үй жұмысын талқылау:
«Жаза мен қылмыс»
1. Жол ережесін бұзу адам үшін қылмыс па?Неге?
2. Адамды қылмыс жасаудан не сақтайды? Құқық туралы білімді не өз санасы.
3. Қылмыс жасағандарға қоғам кінәлі ме?
4. Қылмыскерге рақымшылық беруге сіздің көзқарасыңыз қандай?
5. Адамның заңға немқұрайлы қарауы неден басталады деп ойлайсыздар?
6. Жайбарақат қараушылық қылмысқа жата ма?
7. Құқықбұзушылық ауыр қылмыс па?
8. Жаза ауырлығына байланысты нешеге бөлінеді?
Жаңа сабақ: &25 Қазақстан Республикасының Конституциялық құрылымының негіздері.
1. Конституция –мемлекеттің негізгі заңы.
2. 1993-1995ж.ж. Конституция.
3. ҚР Конституциясының құрылымы мен мазмұны.
Оқушылырға оқулықтарын аштырып, тақырыпшаларды әр топқа бөліп беріп, 8 мин оқуға беремін. Әр топ өз тақырыпшаларын баяндап қорғап шығады.
Слайд арқылы Алаш жарғысы мен Конституцияны салыстыру.
№ Алаш жарғысы бөлім Конституция
1 Мемлекет қалпы 1 Жалпы ереже
2 Жергілікті бостандық 2 Адам және азамат
3 Негізгі құқық 3 Президент
4 Дін ісі 4 Парламант
5 Билік пен сот 5 Үкімет
6 Ел қорғау 6 Конституциялық кеңес
7 Салық 7 Сот және сот төрелігі
8 Жұмысшылар 8 Жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару
9 Ғылым-білім саласы 9 Қорытынды өтпелі ережелер
10 Жер мәселесі
Сабақты пысықтау:
«Конституцияңды білесің бе?»
№ сұрақтар жауап
1 Мемлекет билігінің қайнар көзі? Халық (3-бап)
2 ҚР мемлекеттік рәміздері қашан қабылданды? 1992 жыл
3 ҚР азаматы екінші, басқа елдің азаматтығын алуға құқығы бар ма? жоқ (10-бап)
4 ҚР өзін демократиялық,зайырлы, құқықтық мемлекет ретінде орнықтырады...деп нешінші бапта жазылған? 1-бап
5 ҚР мемлекеттік тілі? қазақ тілі (7-бап)
6 ҚР заң шығарушы жоғырғы орган қалай аталады? Парлмент (49-бап)
7 Конституция сөзі қандай мағына береді? латын (құрылым,өкім)
8 Жаңа конституция қашан қабалданды? 1995жыл 30тамыз
9 Президент кәсіпкерлік қызметпен айналыса ала ма? жоқ (43-бап)
10 Мәжілісте қанша депутат болады? 107 (50)
11 Конституцияның 6-бөлімі қалай аталады? Коституциялық кеңес
12 Үкімет қызметтерін ұйымдастырушы кім? премьер-министр
(67-бап)
13 Заң мен сот алдында жұрттың бәрі тең? 15-бап
14 Әркім өзінің қай ұлтқа, қай партияға және қай дінге жататынын... хақылы деп қай бапта айтылған? 19-бап
15 Парламенттің жоғарғы палатасы қалай аталады? сенат (50- бап)
16 ҚР Конституциясына неше жыл? 20 жыл
Слайд. Н.Ә.Назарбаевтың халыққа ант беруі.
Сабақты қорытындылау:
«Тарих сөйлейді»
№ атауы мазмұны
1 Дала заңдары VI-VIIғ. Түрік заңы «Туру»
Х-ХІғ. Қыпшақ заңы «Кодекс куманикус»
2 Қазақ хандары тұсындағы заңдар ХVIғ. «Қасым ханның қасқа жолы»
«Есім ханның ескі жолы»
«Тәуке ханның жеті жарғысы»
3 Дін Хадистер
4 Алаш жарғысы 10 бап
5 Қазақ АКСР 1978 жыл
6 ҚР Конституциясы 1993жыл, 1995жыл.
Мұғалім сабақты қорытындылады: Заңды сауатты білген адам, парасатты, турашыл да батыл болса, заңды білмеген адам жағымпаз, жасқаншақ, екіжүзді, қорқақ болады. Адам баласы заңды білу үшін біреудің күш қолдануынан сақтануы керек, өйкені ол өз еңбегіңмен келеді. Ата-заң бізге қызмет етеді. Ал біз елге қызмет етуге тиіспіз, өйткені мемлекет дегеніміз-біз боламыз.
Бағалау: Әр топқа бағалау парақшалары беріліп, өзара баға қояды. Оқушылардың өздері бағалаған кейін, төмен баға алған оқушыларды мұғалім көтермелеу бағасын қояды. Оқушының ынтасын көтеру үшін.
Үйге тапсырма:
ҚР Конституциясын оқып шығу.
ҚР азаматтарының міндеттері қай баптарда жазылғанын дәптерге жазу.
«ҚР Конституциясына-20 жыл» тақырыбында эссе жазу.

I бөлім, Жалпы ережелер

Бiз, ортақ тарихи тағдыр бiрiктiрген Қазақстан халқы, байырғы қазақ жерiнде мемлекеттiлiк құра отырып, өзiмiздi еркiндiк, теңдiк және татулық мұраттарына берiлген бейбiтшiл азаматтық қоғам деп ұғына отырып, дүниежүзiлiк қоғамдастықта лайықты орын алуды тiлей отырып, қазiргi және болашақ ұрпақтар алдындағы жоғары жауапкершiлiгiмiздi сезiне отырып, өзiмiздiң егемендiк құқығымызды негiзге ала отырып, осы Конституцияны қабылдаймыз.

1-бап

1. Қазақстан Республикасы өзiн демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтiк мемлекет ретiнде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмiрi, құқықтары мен бостандықтары.
2. Республика қызметiнiң түбегейлi принциптерi: қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылық; бүкiл халықтың игiлiгiн көздейтiн экономикалық даму; қазақстандық патриотизм; мемлекет өмiрiнiң аса маңызды мәселелерiн демократиялық әдiстермен, оның iшiнде республикалық референдумда немесе Парламентте дауыс беру арқылы шешу.

ЕСКЕРТУ. 1-баптың 1-тармағына түсініктеме берілді - ҚР Конституциялық Кеңесінің 2001.12.21. N 18/2 қаулысымен.

2-бап

1. Қазақстан Республикасы - президенттiк басқару нысанындағы бiртұтас мемлекет.
2. Республиканың егемендiгi оның бүкiл аумағын қамтиды. Мемлекет өз аумағының тұтастығын, қол сұғылмауын және бөлiнбеуiн қамтамасыз етедi.
3. Республиканың әкiмшiлiк-аумақтық құрылысы, астанасының орналасатын жерi мен мәртебесi заңмен белгiленедi.
4. Қазақстан Республикасы және Қазақстан атауларының мәнi бар.

3-бап

1. Мемлекеттiк билiктiң бiрден-бiр бастауы - халық.
2. Халық билiктi тiкелей республикалық референдум және еркiн сайлау арқылы жүзеге асырады, сондай-ақ өз билiгiн жүзеге асыруды мемлекеттiк органдарға бередi.
3. Қазақстан Республикасында билiктi ешкiм де иемденiп кете алмайды. Билiктi иемденiп кетушiлiк заң бойынша қудаланады.
4. Халық пен мемлекет атынан билiк жүргiзуге Республика Президентiнiң, сондай-ақ өзiнiң конституциялық өкiлеттiгi шегiнде Парламенттiң құқығы бар. Республика Үкiметi мен өзге де мемлекеттiк органдар мемлекет атынан оларға берiлген өкiлеттiктерi шегiнде ғана билiк жүргiзедi.
5. Республикада мемлекеттiк билiк бiртұтас, ол Конституция мен заңдар негiзiнде заң шығарушы, атқарушы және сот тармақтарына бөлiну, олардың тежемелiк әрі тепе-теңдiк жүйесiн пайдалану арқылы, өзара iс-қимыл жасау принципiне сәйкес жүзеге асырылады.

ЕСКЕРТУ. 3-баптың 3-тармағына түсініктеме берілді - ҚР Конституциялық Кеңесінің 2001.04.12. N 1/2 қаулысымен.

4-бап

1. Қазақстан Республикасында қолданылатын құқық Конституцияның, соған сәйкес заңдардың, өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң, халықаралық шарттары мен Республиканың басқа да мiндеттемелерiнiң, сондай-ақ Республика Конституциялық Кеңесiнiң және Жоғарғы Соты нормативтiк қаулыларының нормалары болып табылады.
2. Конституцияның ең жоғары заңды күшi бар және Республиканың бүкiл аумағында ол тiкелей қолданылады.
3. Республика бекiткен халықаралық шарттардың Республика заңдарынан басымдығы болады және халықаралық шарт бойынша оны қолдану үшiн заң шығару талап етiлетiн жағдайдан басқа реттерде, тiкелей қолданылады.
4. Барлық заңдар, Республика қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттар жарияланады. Азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен мiндеттерiне қатысты нормативтiк құқықтық актiлердi ресми түрде жариялау оларды қолданудың мiндеттi шарты болып табылады.

ЕСКЕРТУ. 4-баптың 3-тармағына түсініктеме берілді - ҚР Конституциялық Кеңесінің 2000.10.11. N 18/2 қаулысымен.

5-бап

1. Қазақстан Республикасында идеологиялық және саяси әр-алуандылық танылады. Қоғамдық және мемлекеттiк институттардың бiрiгiп кетуiне, мемлекеттiк органдарда партия ұйымдарын құруға жол берiлмейдi.
2. Қоғамдық бiрлестiктер заң алдында бiрдей. Қоғамдық бiрлестiктер iсiне мемлекеттiң және мемлекет iсiне қоғамдық бiрлестiктердiң заңсыз араласуына, қоғамдық бiрлестiктерге мемлекеттiк органдардың қызметiн жүктеуге, қоғамдық бiрлестiктердi мемлекеттiк қаржыландыруға жол берiлмейдi.
3. Мақсаты немесе iс-әрекетi Республиканың конституциялық құрылысын күштеп өзгертуге, оның тұтастығын бұзуға, мемлекет қауiпсiздiгiне нұқсан келтiруге, әлеуметтiк, нәсiлдiк, ұлттық, дiни, тектiк-топтық және рулық араздықты қоздыруға бағытталған қоғамдық бiрлестiктер құруға және олардың қызметiне, сондай-ақ заңдарда көзделмеген әскерилендiрiлген құрамалар құруға тыйым салынады.
4. Республикада басқа мемлекеттердiң саяси партиялары мен кәсiптiк одақтарының, дiни негiздегi партиялардың қызметiне, сондай-ақ саяси партиялармен кәсiптiк одақтарды шетелдiк заңды тұлғалар мен азаматтардың, шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың қаржыландыруына жол берiлмейдi.
5. Шетелдiк дiни бiрлестiктердiң Республика аумағындағы қызметi, сондай-ақ шетелдiк дiни орталықтардың Республикадағы дiни бiрлестiктер басшыларын тағайындауы Республиканың тиiстi мемлекеттiк органдарымен келiсу арқылы жүзеге асырылады.

ЕСКЕРТУ. 5-баптың 4-тармағына түсініктеме берілді – ҚР Конституциялық Кеңесінің 2000.06.07. N 4/2 қаулысымен.

6-бап

1. Қазақстан Республикасында мемлекеттiк меншiк пен жеке меншiк танылады және бiрдей қорғалады.
2. Меншiк мiндет жүктейдi, оны пайдалану сонымен қатар қоғам игiлiгіне де қызмет етуге тиiс. Меншiк субъектiлерi мен объектiлерi, меншiк иелерiнiң өз құқықтарын жүзеге асыру көлемi мен шектерi, оларды қорғау кепiлдiктерi заңмен белгiленедi.
3. Жер және оның қойнауы, су көздерi, өсiмдiктер мен жануарлар дүниесi, басқа да табиғи ресурстар мемлекет меншiгiнде болады. Жер, сондай-ақ заңда белгiленген негiздерде, шарттар мен шектерде жеке меншiкте де болуы мүмкiн.

ЕСКЕРТУ. 6-баптың 2-тармағына түсініктеме берілді - ҚР Конституциялық Кеңесінің 1999.11.03. N 19/2 қаулысымен.

ЕСКЕРТУ. 6-баптың 3-тармағына түсініктеме берілді - ҚР Конституциялық Кеңесінің 2000.04.13. N 2/2 қаулысымен.

ЕСКЕРТУ. 6-баптың 1-тармағына түсініктеме берілді - ҚР Конституциялық Кеңесінің 2001.04.12. N 1/2 қаулысымен.

7-бап

1. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттiк тiл - қазақ тiлi.
2. Мемлекеттiк ұйымдарда және жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында орыс тiлi ресми түрде қазақ тiлiмен тең қолданылады.
3. Мемлекет Қазақстан халқының тiлдерiн үйрену мен дамыту үшiн жағдай туғызуға қамқорлық жасайды.

8-бап

Қазақстан Республикасы халықаралық құқықтың принциптерi мен нормаларын құрметтейдi, мемлекеттер арасында ынтымақтастық пен тату көршiлiк қарым-қатынас жасау, олардың теңдiгi мен бiр-бiрiнiң iшкi iстерiне араласпау, халықаралық дауларды бейбiт жолмен шешу саясатын жүргiзедi, қарулы күштi бiрiншi болып қолданудан бас тартады.

ЕСКЕРТУ. 8-бапқа түсініктеме берілді - ҚР Конституциялық Кеңесінің 2001.04.12. N 1/2 қаулысымен.

9-бап

Қазақстан Республикасының мемлекеттiк нышандары - Туы, Елтаңбасы және Гимнi бар. Олардың сипаттамасы және ресми пайдаланылу тәртібi конституциялық заңмен белгiленедi.

            Сабақтың тақырыбы: Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы

мен Әнұраны 

Сабақтың мақсаты: 

Білімділік: Оқушылардың сабаққа деген белсенділігін арттыру. Мемлекеттік рәміздер тақырыбына түсінік беру.Септік жалғауларын қайталау. Грамматикалық тақырыптарды практикада қолдана білуге үйрету. 
Тәрбиелік: Оқушыларды Отанын сүюге, қорғауға, туған жерін мақтан тұта білуге тәрбиелеу. 

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту, өз ойын тиянақты, дәл жеткізе білуге үйрету, сөздік қорын байыту, дұрыс айту, ауыз екі сөйлеу тілдерін жетілдіру. 

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың көрнекілігі: Дидактикалық материалдар,кәртішкелер,тірек сызбалар,тест тапсырмалары. 

Сабақтың барысы:

І. Бағыт беру кезеңі:

-ұйымдастыру

-сұрақ-жауап жұмысы

Қандай мереке жақындап келе жатыр?

Тәуелсіздігімізді қай жылы алдық?

Тәуелсіздік алғанымызға неше жыл?

«Тәуелсіз» деген сөзді қалай түсінесіңдер? (өз жеріміз, теңдігіміз, рәміздеріміз, теңгеміз бар)

(Сабақтың тақырыбы, міндеті айтылады, дәптерге күн жазылады)

Бейнематериал көрсетіледі.

-үй жұмысын тексеру (әр балаға карточка беріледі)

ІІІ деңгей

1. Берілген сөздерді буындарға бөліп, буындардың түрін анықтаңдар.

Қыран, ұлттық, күн.

ІІ деңгей

1. Берілген сөздерді сөз құрамына талдаңдар.

Тудың, мемлекеттік.

І деңгей 1. Тест

1.Мемлекеттік тудың түсі қандай? а) қызыл ә) көк б) ақ

2.Тудың авторы кім? а) Шота Уәлиханов ә) Жұмекен Нәжімеденов б) Шәкен Ниязбеков

3.Мемлекеттік ту қай жылы қабылданды? а) 1991 жылы ә)1992 жылы б) 2006 жылы

4.Туда не бейнеленген? а) шаңырақ ә) күн б) жұлдыз

5. Тудың өлшемі қандай?

а) ені-1 метр, ұзындығы-2 метр ә) ені-2 метр, ұзындығы-2 метр б) ені-2 метр, ұзындығы-3 метр

-Үй жұмысын бағалау

ІІ. Іске асыру кезеңі:

-сөздік жұмысы пырақ-мифический крылатый конь шаңырақ-купол юрты уықтар-купольные жерди юрты жұлдыз-звезда аңыз-легенда -мәтінмен жұмыс (мұғалім оқиды, оқушылар өздері дауыс шығарып оқиды, кезектесіп оқиды)

Мемлекеттік елтаңба

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы 1992 жылы 4 маусымда қабылданды. Авторлары – Жандарбек Мәлібеков пен Шота Уәлиханов.
Мемлекеттік елтаңбамыздың басты белгісі шаңырақ. Шаңырақтың айналасында уықтар бар. Уықтарды қанатты пырақтар қоршап тұр. Пырақ аңыздарда кездесетін қанатты тұлпар. Елтаңбаның жоғарғы жағында бес бұрышты жұлдыз, төменгі жағында «Қазақстан» жазуы орналасқан. Елтаңбаның түсі алтын және көгілдір түсті.

Мемлекеттік әнұран

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Әнұраны 2006 жылы 7 қаңтарда әнұран қабылданды. Әнұранның сөзін жазғандар: Жұмекен Нәжімеденов. Нұрсұлтан Назарбаев. Әнін жазған: Шәмші Қалдаяқов.

-жаңа сөздерді мәтіннен тауып оқып, аударамыз (аудару барысында жұлдыз, пырақ нені білдіретінін сұрау)

ІІІ. Бекіту:

- мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру

-Мемлекеттік рәміздер күні қай күн?
-Мемлекеттік елтаңбамыздың басты белгісі не?
-Шаңырақтың айналасында не бар?
-Уықтарды не қоршап тұр?
-Пырақ деген не?
-Елтаңбаның жоғарғы жағында не бар?
- Елтаңбаның төменгі жағында не орналасқан?
-Елтаңбаның түсі қандай?
- Елтаңбаның авторлары кім?
-Елтаңба қашан қабылданды?
-Әнұранның авторы кім?
-Әнұранның сөзін жазған кімдер?
-Мемлекеттік әнұран қашан қабылданды?

-грамматика

1. Қазақ тілінде неше сөз табы бар? 2. Қазақ тілінде неше септік бар? 3. Зат есім дегеніміз не? 4. Зат есім қандай сұрақтарға жауап береді?

-топпен жұмыс

І топ Мәтіннен 5 зат есімді тауып жазыңдар. Сөйлем құраңдар.

ІІ топ «Шаңырақ» сөзін септеңдер. Сөйлем құраңдар.

ІІІ топ Мәтінге тірек сызба дайындаңдар. (сызба бойынша әңгімелеу)

-Сергіту сәті

-тақтамен жұмыс

Сөйлемді дұрыс құраңдар

Міндеті / сыйлау- /әрбір адамның /мемлекеттік рәміздерді. (Мемлекеттік рәміздерді сыйлау-әрбір адамның міндеті.)

-Мемлекеттік рәміздерді сыйлау дегенді қалай түсінесіңдер?

-Рәміздерді сыйлау, қадірлеу, яғни өз Отаныңды қадірлей білу. Ол үшін не істеу керек деп ойлайсыңдар?

IV. Үйге: мәтінді мазмұндау, жаңа сөздер V. Бағалау:

Сабақтың тақырыбы: Қазақстан Республикасы
Сабақтың мақсаты:
• Білімділік: 16 желтоқсан - Қазақстан Республикасының тәуелсіздігінің жариялануы, «Тәуелсіздік» ұғымы туралы, бүгінгі Қазақстанның даму барысы туралы білім беру, өз елін танып-білуге көмектесу.
• Дамытушылық: оқушылардың өз елі, Отаны туралы түсініктерін тереңдетіп, алған білімдерін өмірде қолдана білуге дағдыландыру, өз беттерінше ойлау қабілеттерін дамыту.
• Тәрбиелік: тақырыпты оқыта отырып қызығушылықтарын арттыру, Отанына, өз еліне деген сүйіспеншілікке, патриотизмге, адамгершілікке, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: дәстүрлі сабақ
Пән аралық байланыс: адам, қоғам,құқық, география.
Көрнекілік: Қазақстан Республикасының саяси картасы
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Жаңа сабақ.
16 желтоқсан - Қазақстан Республикасының тәуелсіздігінің жарияланды.Қазақстан Республикасы — Шығыс Еуропа мен Орталық Азияда орналасқан мемлекет.
Қазақстан бес мемлекетпен шекаралас, соның ішінде әлемдегі құрлықтағы ең ұзақ шекара солтүстігінде Ресеймен — 6 467 км құрайды. Оңтүстігінде — Түрікменстан — 380 км, Өзбекстан — 2 300 км және Қырғызстан — 980 км, ал шығысында — Қытаймен — 1 460 км шектеседі.
Жалпы құрлық шекарасының ұзындығы — 13392,6 км. Батыста Каспий теңізімен, оңтүстік батыста Арал теңізімен шайылады.
Бaтысында Еділдің төмeнгі ағысынан, шығысында Алтай тауларына дейін 3000 км-ге, солтүстіктегі Батыс-Сібір жазығынан, оңтүстіктегі Қызылқұм шөлі мен Тянь-Шань тау жүйесіне 1 600 км-ге созылып жатыр.Қазақстан Каспий теңізі арқылы Әзірбайжан, Иран елдеріне, Еділ өзені және Еділ-Дон каналы арқылы Азов және Қара теңіздерге шыға алады. Мұхитқа тікелей шыға алмайтын мемлекеттердің ішінде Қазақстан - ең үлкені.

Пайдалы қазбалар Әлемде алатын орны
1. Вольфрам 1
2. Хромит 2
3. Фосфор 2
4. Минералдык қор 6
5. Мұнай 12


Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев.
6-шілде –әсем Астананың туған күні. Бүгінде Елбасы десек Астана, Астана десек Елбасы ойға оралып, нұрлы, бейбіт, бақытты күндеріміз алтын сәулесін шашады. Астана арқылы жаңа Қазақстан өзінің жаңа отауын тікті.


“Астана - Бәйтерек” кешені -керемет құрылыс Астананың қасиетті белгісі болып табылады. 97 метр биіктікте көрініс алаңы орналасқан, сол құс ұшатын ұядай жерден бой көтеріп келе жатқан Астананың көрінісін көре аласыздар.
Елбасы Қазақстанның «Нұрлы жол – Болашаққа бастар жол!» Жолдауында басты бағыттарды айқындап берді. «Мәңгілік ел» атауы ежелден славяндар мен түркілерге түгел таныс. Ол алғаш Тоныкөк деген бабамыздың аузынан шыққан болатын. Біздің жырауларымыздың да аузынан шыққан. Бұл енді ізгі тілек қой. Мына мемлекетіміз мәңгі болсын, еліміз мәңгі болсын, тіліміз өшпесін, халқымыз өшпесін, ұзағынан болсын барлығы деген сөз. Біз Жалпыұлттық идеямыз - Мәңгілік Елді басты бағдар етіп, тәуелсіздігіміздің даму даңғылын Нұрлы Жолға айналдырдық. Қажырлы еңбекті қажет ететін, келешегі кемел Нұрлы Жолда бірлігімізді бекемдеп, аянбай тер төгуіміз керек. Mәңгілік Ел - елдің біріктіруші күші, ешқашан таусылмас қуат көзі. Ол «Қазақстан-2050» Стратегиясының ғана емес, XXI ғасырдағы Қазақстан мемлекетінің мызғымас идеялық тұғыры! Жаңа Қазақстандық патриотизм дегеніміздің өзі - Мәңгілік Ел! Ол - барша Қазақстан қоғамының осындай ұлы құндылығы. Өткен тарихымызға тағзым да, бүгінгі бақытымызға мақтаныш та, гүлденген келешекке сенім де «Мәңгілік Ел» деген құдіретті ұғымға сыйып тұр. Отанды сүю - бабалардан мирас болған ұлы мұраны қадірлеу, оны көздің қарашығындай сақтау, өз үлесіңді қосып, дамыту және кейінгі ұрпаққа аманат етіп, табыстау деген сөз. Барша қазақстандықтардың жұмысының түпкі мәні - осы! «Мәңгілік Ел» идеясының бастауы тым тереңде жатыр. Осыдан 13 ғасыр бұрын Тоныкөк абыз «Tүркі жұртының мұраты - Мәңгілік Ел» деп өсиет қалдырған. Бұл біздің жалпыұлттық идеямыз мемлекеттігіміздің тамыры сияқты көне тарихтан бастау алатынын көрсетеді. Жалпыұлттық идеяны өміршең ететін - Елдің бірлігі. Ауызбіршілік қашқан, алауыздық тасқан жерде ешқашан да жалпыұлттық идеялар жүзеге асқан емес.


Қорытынды:бүгінгі Қазақстан жайында оқушылардың пікірін ортаға салу. Онда мыналарды негізге аламын.
- Экономиқалық дамуы.
- Мәдени жағдайы.
- Сыртқы саясаты.
Бағалау.
Үйге тапсырма: «Мәңгілік Ел» идеясына әңгіме жазу.

Сабақтың тақырыбы: «Бала құқығы туралы конвенция».
Мақсаты: «Бала құқығы туралы конвенцияға» түсінік беру.
Міндеттері: 1.Құқық сөзінің мән – мағынасымен, оның түрлерімен таныстыра отырып, Бала құқығын қорғау Конвенциясының қабылдану ерекшеліктері мен өмірдегі атқаратын ролі туралы түсіндіру.
2. Бала құқығын қорғау Конвенциясының оқушы өміріндегі алатын орны туралы оқушылардың өзіндік ойлау қабілетін дамытып, шығармашылыққа баулу.
3. Қанатты сөздердің маңызын аша отырып, құқықтық – саяси сауаттылыққа тәрбиелеу.
Күтілетін нәтиже: Берілген сұрақтарға нақты, толық жауап бере алады.
Жалы адам құқығы туралы түсінік алады
Өмірде өз мүддесін қорғай алатын азамат бола алады.
Түрі: Аралас сабақ
Пәнаралық байланыс Қазақ тілі, еңбекке баулу, математика.
Технологиясы: СТО бағдарламсының әдістері.
Ұйымдастыру. Оқушыларды үш топқа бөлу. (Өздері таңдап алған геометриялық фигуралар арқылы топқа бөлінеді)
1 топ Алғырлар
2 топ Ойшылдар
3 топ Сұңқарлар
Топтың алтын ережесіне сүйенеді.
1. Сабаққа зейін қою
2. Топпен жұмыс кезінде белсенді болу.
3. Бір-бірін тыңдай білу.
4. Ұйымшыл болу.
5. Уақытты тиімді пайдалану.
6. Жұмысты ұқыпты орындау.
7. Бір-бірімізді сыйлау.
Үй жұмысын тексеру. «Адам құқығы..» туралы әңгімелеу
.-Ата Заң деген не?
-Қазақстан Республикасының Елбасы кім? Үш топ үш бөлімін айтады.
Ой қозғау 1топқа: «Бала»
2 топқа: «Құқық»
3 топқа: «Конвенция»
(Топ мүшелері берілген тапсырмалар бойынша өз түсініктері мен ой – пікірлерін ортаға салады) Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.
2.Мағынаны ашу • Тапсырма: Әлем балаларының өмірінен...(Топ жетекшілері тапсырмалар жазылған бетшелерді таңдап алып, топ мүшелері баспасөз материалдарын пайдалана отырып, әлем балаларының өміріне шолу жасайды)
Сарапшы қорытындысы.
• Тапсырма: Біріккен Ұлттар Ұйымы
(Әр топ өз ой – пікірлерін нақты дәлелдер арқылы қорғайды)
Сарапшы қорытындысы.
• Тапсырма: Бала құқығы туралы Конвенция
(Әр топ өз түсініктерін тірек сызбасы арқылы дәлелдейді)
Сарапшы қорытындысы.
Заманауи проблемалары (Әр топқа жеке проблемалық ситуацияны шешуге тапсырма беріледі)
Оқулықпен жұмыс а) Тақырыпты оқи отырып түсіндіру.1) Іштей оқыту.2) Тізбектей оқыту.
3) Әңгімелеу
Топпен жұмыс 1 топ. Мен туған шешеммен ұрысып қалдым. Дос боп жүрген құрбым да басқа қызбен дос боп жүр. Мен қазір жалғызбын, ешкіммен араласқым келмейді. Тіпті кейде өмірден түңіліп кетемін...
Осы жағдай туралы өз көзқарасың қандай? Қалай көмектесуге болады?
2 топ. Біздің үй үнемі ұрыс – керістен арылмайды. Кейде жанжал аяқ астынан шығады. Шешем: «Күні бойы үйде болмайсың. Тигізер қолқабысың шамалы» деп ызыңдаудан жалықпайды. Әкем ішіп алғанда талай рет қол жұмсады. Шешем көбінесе екеумізді бөлек тамақтандырады. Мен ата – анаммен бірге тұрудан жүрегім айни бастады. Кейде бір қылмыс жасап түрмеге де түскім келеді. Не істерімді білмей жүрмін»
Бұған не айтар едіңдер? Келеңсіз жағдайды қалай шешуге болады?
3. топ. Қазіргі кезеңде оқушылар мен жастар арасында мешітке
барып, намазға жығылатын және ораза ұстайтындардың саны көбеюде. Бұның себебі неде? Осы жағдай туралы өз көзқарасың қандай?
Сергіту сәті

Шаршасаңдар, балалар,
Қолдарыңды созыңдар.
Саусақтармен ойнаңдар,
Қолдарыңды сермеңдер.
Денелерiң шынықсын,
Саналарың тынықсын. Ой сергітеді,шашағандары
басылады.

3. Ой толғаныс Шығармашылық тапсырма
(қазақ тілімен байланыстыру)
1 топ. РАФТ әдісі. Фигураларды пайдаланып, «Менің үйім» тақырыбына аппликция жасай отырып сипаттау матініне мәтін құрастыру.
2 топ. Эссе. Геометриялық фигураларды пайдалана отырып, «Бала құқығы» тақырыбына әңгімелеу мәтінін құру.
3 топ. Топтастыру. «Менің құқығым» тақырыбында пайымдау мәтініне әңгіме құрастыру. Жүрегіндегі осы сабаққа деген ерекше ықыластарын жеткізеді.
Қорытынды Әлем халықтары БҰҰ қашан құрылды?
Оның басты міндеті не?
БҰҰ – ның Бас ассамблеясы «Адам құқығының жалпыға ортақ Декларациясы» қашан құрылды?
Біріккен Ұлттар Ұйымындақай жылы Бала құқығы» туралы Конвенцияны (халықаралық шарт) қабылдады?
:-Баланың қандай құқықтары бар?
-Дін ұстау дегенді қалай түсінесің?
-Сөз бостандығы туралы не білесің?
-Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы деген не? Алған білімдерін бекітеді. Бала құқығы туралы Конвенцияға түсінік беру

БҰҰ-ның Бала құқықтары туралы Конвенциясы – әрқайсысы белгілі бір құқықты сипаттайтын  54 баптан тұратын бала құқықтары туралы құжат. Конвенция бала ретінде 18 жасқа толмаған тұлғаны санайды, егер ел заңдары бойынша кәмелетке толу жасы осыдан кіші бекітілмесе.

Конвенцияға кіретін құқықтардың бәрі барлық балаға бірдей тарайды. Конвенцияға қол қойғаннан кейін балаларды кемсітуден қорғауға және олардың құқықтарын жүзеге асыруға жәрдемдесу үшін белсенді шаралар қолдану міндетін мемлекет өзіне алады. «Конвенция» сөзі бізге латын тіліннен келген, ол «шарт, келісім» дегенді білдіреді. Бала құқықтары туралы БҰҰ Конвенциясы 1989 жылы 20 қарашада қабылданды және жалпы адам құқықтары декларация негізінде жасалды. Конвенцияны бекіткен елдер оның кепілі болып табылады. Бала құықтары туралы Конвенция – бұл барлық дүниежүзіндегі мемлекеттер кепіл болатын, жалғыз ғана халықаралық келісім. Конвенцияға кепіл болмаған елдер тек қана  АҚШ және Сомали.

«Біліп жүрейік!»

1 маусым – халықаралық балаларды қорғау күні

20 қараша – дүниежүзілік балалар күні

10 желтоқсан – адам құқығы күні

10 желтоқсан 1948 жылы – адам құқықтарының жалпыға ортақ Декларациясын БҰҰ қабылдады

1959 жылы – әлемде бала құқығының халықаралық күнін мерекелеу Декларацияны жариялаудан басталды

1979 жылы – халықаралық балалар жылы өтті

Үйге тапсырма «Бала құқығы туралы конвенция.» оқу, мзмұндау. Күнделіктеріне жазып алады
Бағалау Бағалау парақшасымен жұмыс. Топ басшысының бағалауы Бағалау парақшасын көшбасшысы толтырады.(Сабақты қорытып, әр топтың жұмысын бағалау және нәтижесін шығару)
Рефлексия Түсіндім, Жартылай түсіндім, Түсінбедім.
Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Тәрбие сағатының тақырыбы Рәміздерім – мақтанышым.
Сабақтың мақсаты: Отанымызды сүюге, Қазақстан Республикасының рәміздерін қастерлеуге, халқының тегін, тарихын білуге, туған елімізге адал қызмет етуге тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Қазақстан Республикасының Рәміздері атты плакаттар.
Жоспары
I . Ұйымдастыру бөлімі.
II.Негізгі бөлім. Қазақстан Республикасы рәміздері туралы шағын баяндама.
III.Әдеби монтаж.
IV. Қорытынды.
Қазақстан Республикасының Әнұраны орындалады.
« Әнұран» атты жыр.
Барша халық таныған,
Біздің үміт, тілекті.
Шырқалғанда Әнұран,
Шаттық кернер жүректі.
Жеңіс туын көтерген,
Жарыстарда сан қилы.
Жетіп бізге шет елден,
Көкке Әнұран шалқиды.
Шәмші атаның сазды үні,
Жігер беріп қайратты.
Бәрімізді мәз қылып.
Жаңғыртады аймақты.
Мұғалімнің кіріспе сөзі:Біздер тәуелсіз қазақ елінің ең жас ұландарымыз. Сондықтан өз жерімізді, өз елімізді әкелер мен аталарымыз сияқты қадірлеуге,сүюге қорғауға тиіс екенімізді естен шығармайық.Отан - жерім, Отан - суым,Отанқуат, нәр береді.Отан - ұран, Отан - туым,Отан мәңгі гүлденеді – демекші, тәуелсіздігіміз тұғырлы болып, еліміздің символы –мемлекеттік рәміздерді қастерлеп, құрметтеу бәріміздің міндетті парызымыз болып саналады.2007 жылы 4 маусымда Астана қаласында Қазақстан Республикасы мемлекеттік рәміздерінің 15 жылдығына арналған «Менің Қазақстаным» республикалық жастар форумында Президент Н.Ә.Назарбаев сөйлеген сөзінде: «Мемлекеттік рәміздер –еліміздің егемендігі мен тәуелсіздігін паш ететін нышандар. Бұл рәміздер біздің мемлекетіміздің өткені, бүгіні мен болашағы арасындағы сабақтастықтың жарқын бейнесі.
Мемлекеттік рәміздер - халқымыздың рухын, ұлттық салт-санасын, қаһармандығы мен даналығын, болашаққа үмітін, арман - тілегін жеткізетін ерекше құнды белгілер. Желбіреген аспан түстес байрағымыз халқымыздың арманын асқақтатып, қыран бүркіттей елімізді аспан әлемінде қалықтап тұр» деп атап көрсетті.
Ендеше, «Рәміздерім–мақтанышым» атты тәрбие сағатымызды бастаймыз.
I – жүргізуші: Құрметті ұстаздар, оқушылар!
Бүгінгі «Рәміздерім мақтанышым» атты тәрбие сағатымыздың мақсаты – Отанымызды сүюге, Қазақстан Республикасының рәміздерін қастерлеуге, туған елімізге адал қызмет етуге тәрбиелеу. Әр адам өз елінің қасиетті белгілерін құрметтеуге, тарихын білуге тиіс.

II – жүргізуші: Қазақстан Республикасының азаматтары, сондай - ақ,
Қазақстан Республикасының аумағында жүрген адамдар Қазақстан Республикасының мемлекеттік Туын, Елтаңбасын, мемлекеттік Әнұранын қастерлеуге міндетті.

Қазақстан Республикасының рәміздері туралы шағын баяндама.

I – жүргізуші: «Тәуелсіздік» деген құрметті ұғым. Осы қасиетті ұғымды мемлекеттік рәміздер тілімен сөйлетер болсақ, ол сөз елдің өзіндік өмір салтын, арманын, ерекшелігін білдіреді. Қазақ халқы тәуелсіздікке оңай жеткен жоқ.
II – жүргізуші: Он екіде бір гүлі ашылмай, қыршын кеткен Асанова Ләззаттың, Сыпатаев Ерболдың, Мұхаметжанова Сабираның, Ноғайбайұлы Қайраттың аңсаған армандары бұл күнде жүзеге асты. Қазақ өзінің тәуелсіздігін алды. Сол күні дүниені дүр сілкіндірген қазақ қыздары мен ұлдарының рухына, ерліктеріне тағзым етейік.

(1 минут тұрып үнсіздік жариялаймыз)

I – жүргізуші: Тәуелсіздік – достығымыз,
Тәуелсіздік – ел бірлігіміз,
Тәуелсіздік – ертеңіміз,
Ұрпақтар жалғасатын,
Тәуелсіздік – ата жолы,
Болашаққа нық басқан.
1992 жылы 4 маусымда Қазақстан Республикасының жоғарғы кеңесі мемлекеттік рәміздерді қабылдады. Мемлекеттік рәмізіміз – Елтаңба, ту, Әнұран.

II – жүргізуші: Елтаңба.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік елтаңбасының авторлары – Жандарбек Мәлібеков пен Шота Уалиханов. Елтаңбаның негізгі ойын білдіретін орталық элементі – шаңырақ.
Шаңырақ – отбасы ынтымағы мен тыныштықтың нышаны. Түндік көк аспан аясындағы жарқын күнді білдіреді.Уықтар әлемдегі жылу мен тіршілік нышаны –күн сәулелерін еске салады.

I – жүргізуші: Пырақ – тұлпар биікке ұшуды, болашақты арман етуге бейнелейді. Пырақтың қанаттары шаңырақты – біздің ортақ үйімізді сақтайды. Алтын жұлдыз – ол биік ойлар белгісі.

Оқушы: «Елтаңба» жыры
Бейнелеп сан ғасырды,
Елтаңбасы елімнің.
Таратады жас үлгі,
Киесіндей жерімнің.
Бабам тұлпар жаратты,
Құлынында танып – ақ.
Тұлпар барда қанатты.
Шайқалмайды шаңырақ.
Тәуелсіздік көркі ол да,
Өркениет өрінде.
Нұр төгеді елтаңба,
Ақ орданың төрінде.

II – жүргізуші: Жалау –Ту
Тудың авторлары Шәкен Ниязбеков. Тудың көгілдір бір түстілігі бұлтсыз аспан күмбезін еске түсіреді және Қазақстан халқын бір жолда ұстауға, бірлестікке шақырады. Ашық көк аспан бейбітшіліктің, аманшылықтың, тыныштықтың белгісі.
I – жүргізуші: Күн байлық пен берекенің, тыныштықтың нышаны. Сары түс алтынның түсі, байлықты білдіреді. Өрнек – ол халықтың көркемдік талғамының көрсеткіші. Ал қыран қырағылықты, қайырымдылықты, ой биігін көрсетеді.
Оқушы: «Ту» атты әуенді жыр

Бәрі болған қазақ сынды көне елде,
Ел белгі де, ерлік өрлік, өнер де.
Жақындағы ел жауынгер халық та,
Кім сенеді,
Ту болмады дегенге?
Батырлыққа уызынан жарыған,
Ер түркіні байрағынан таныған,
Өзі ақын, өзі әнші халыққа,
Кім айта алар,
Болмаған деп, - Әнұран?!
Бас білгізіп жер тарпыған тарпаңға,
Жасы тұрмақ, шығады екен қарты аңға.
Қалай оның елтаңбасы болмайды,
Түлігіне дейін салса ен – таңба?!
II – жүргізуші: Қазақстанда тұратын әр азмат Мемлекеттік тіл – қазақ тілін білуге міндетті. «Өзге тілдің бәрін біл – өз тіліңді құрметте» - деген нақыл сөздің мәнін түсінейік, ағайын!
Оқушы: «Мемлекеттік тіл» жыры
Әркім елін сүйеді.
Қадірлейміз мұны біз
Қазақ тілі киелі
Мемлекеттік тіліміз
Қазағына бар бұл тілде
Анам айтқан жыр әнін,
Жоғалуы мүмкін бе?
Өлмей тұғын мұраның?!
Өлмейді еш уақытта,
Ата - баба аңсары.
Қазақ тілі бақытқа
Жеткізеді баршаны!

Қорытынды: Мемлекеттік рәміздерді қадірлеу тәуелсіз Қазақстанның әрбір азаматының қасиетті борышы. Мемлекеттік рәміздерді құрметтеу – елді, халықты, тарихты, әдет-ғұрыпты, салт-дәстүрді қастерлеу болып табылады.

Сабақтың тақырыбы: Саяси партиялар.

Мақсаты: Саяси партияның мәнін жан-жақты ашып беру; саяси партияның пайда болуы, мәні, белгілері, негізгі қызметтері, түрлері туралы түсінік беру .

Міндеттері: 1.Өткен материалдарды естеріне түсіреді, ұғады, біледі.

2. Оқушылардың жан-жақты іздене білуін қалыптастырады, бірлесіп
және өздігінен жұмыс істеу дағдыларын жетілдіреді және еркін сөйлеп, ойын жеткізе білуге үйретеді.
3. Оқушыларды өздерінің азаматтық қоғамның мүшесі ретінде азаматтық
саяси борыштарын анық түсініп өтеп жүруге баулиды

Қолданылған
технология: СТО технологиясы.

Әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, ортада қалам, бағыттап оқу, ассоцияция Б.Б.Ұ аквариум стратегиялары

Сабақтың барысы:

І. Қызығушылықты ояту.

1.Психологиялық дайындық.
Барлығымыз бүгін бір-бірімізге ақ тілектерімізді «Өз жұлдызымызға» жазып, орнымызға отырамыз. Сабақтың мақсаты, жоспарымен, шарттарымен таныстыру. Топ басшыларына бағалау парағын тапсыру

2. Үйге берген тапсырманы сұрау.
1.Сұрақтар қою.
2.Цифрлар сырын ашу.
3.Саяси тұлғаларды анықтау.
4.Термин сөздерге анықтама беру.

Топқа сұрақ :

1.топқа-индустрияландыру
2.топқа-Ұлы Отан соғысы
3.топқа-1916 ұлт азаттық қозғалыс

ІІ. Мағынаны тану.
1.Мұғалімнің сұрағы.Аквариум стратегиясы
Партия сөзіне ассоцияция жасау



Партия деп — қоғамдағы әлеуметтік-саяси мүдделерді шешу үшін өздеріне ортақ көзқарастарды іске асыру жолында мемлекеттік билікке келуге ұмтылатын азаматтардың ерікті ұйымын айтады.
“Партия” деген сөз латын тілінен шыққан, “бөлу”, “бөлшек” деген мағынаны білдіреді. “Мен бүтіннің бөлшегімін”, “мен осы топтың пікірін қолдаймын”, “мен біреулермен пікірлеспін” деген түсініктері.
2.Мәтінмен жұмыс

Оқушыларға карточка таратылады. Оқушылар осыған өз түсініктерін жазады.

Білемін Білгім келеді Ұқтым


Оқушылар тақтаға шығып өз жұмыстарын қорғайды.

ІІІ. Ой толғаныс.

Бекіту сұрақтары:
1. Дамыған демократиялық мемлекеттер саяси партияларсыз өмір сүруі мүмкін бе?
2. Қазақстанда бірпартиялық жүйеге көзқарасыныңыз қандай?
Егер де мен президент болсам……………………………..
Егер де мен партияның жетекшісі болсам………………………..

Үйге тапсырма.§12

Бағалау.

дам, қоғам, құқық	Күні:	Сыныбы: 9 «А» -
Сабақтың тақырыбы:	Құқық бұзушылық ол үшін жауапкершілік
Сабақтың мақсаты:	Білімділік – оқушыларға қылмыс ұғымын және түрлерін, қылмыс жасаған жағдайда азаматтарға берілетін жазалар туралы, құқықтың барлық салаларын құрметтей отырып, заң алдында барлық азаматтардың теңдігі, ешкімнің ар – намысына тимеуге және балағаттауға, бөтеннің мүлкіне қол сұқпауға, сонымен бірге оқушыларға құқық бұзушылықтың алдын алуға, құқық бұзғаны үшін кінәлі азаматтардың заң бойынша жауапқа тартылатындығы туралы түсіндіру.
	Тәрбиелік – адамгершіліктің, ізгі қасиеттер мен ар – ождан бостандығына, адалдық пен мейірімділікке баулу арқылы құқықтары мен міндеттерін аңықтай отырып құқықтық тәрбие беру.
	Дамытушылық – оқушылардың бойында құқықтық білімді қалыптастыра отырып, саяси саналығы мен таным белсенділігін арттыру, заңдарды талдай отырып, өз бетімен салыстыра білуге, баулу.
Сабақтың әдіс – тәсілдері:	Топтық жұмыс, СТО элементтері
Күтілетін нәтиже:	Топтық жұмыс негізінде ынтымақтастықта жұмыс жасап, өзгелерді оқыту арқылы есте сақтау қабілеті дамиды. Жаңаша тәсілдер мен АКТ арқылы пәнге қызығушылығы мен қабілеттері артады. Ашық сұрақтарға жауап беру арқылы сыни тұрғыдан ойланады.
Сабақ жоспары:	І. Ұйымдастыру кезеңі: мақсат қою, топқа бөлу ІІ. Сабақ барысы: СТО – дың 3 фазасы Қызығушылықты ояту Мағынаны тану Ой толғаныс ІІІ. Үйге тапсырма беру
Сабақтың барысы
Мұғалімнің іс - әрекеті	Оқушының іс-әрекеті
1.Қызығушылықты ояту Үй тапсырмасын сұрау	1.Гректің (политика) – мағынасы (мемлекеттік, қоғамдық іс) 2.Басқаруға келген адамның немесе адамдар тобының өз еркін іске асыру қабілеті? Билік 3. Халық заңның орындалуын кімдер арқылы бақылайды? Депутаттар тарапынан 4.Саяси өмір өтіп жататынжәне мемлекеттік билік жүзеге асырылатынинституттар жүйесі? Саяси жүйе 5. Мемлекеттік биліктің қайнар бастауы - халық 6. Французша институт сөзінің мағынасы - мекеме, құрылғы Термин сөздермен Саясат – грекше политика – мемлекеттік, қоғамдық іс – адамдардың бұқарамен, қоғамдық бірлестіктермен, жеке адамдармен бірге мемлекет пен билікке қатысты мәселелерді шешуге бағытталған қызметінің ерекше түрі. Саяси жүйе – шеңберінде саяси өмір өтіп жататын және мемлекеттік билік жүзеге асырылатын институттар жүйесін айтамыз. Институт – сөзі – мекеме, құрылғы Билік – жеке адамдардың әлеуметтік топтардың әрекетіне, тәртібіне, олардың қоғамдық қызметінің сипаты мен бағытына әсер ете алатын адамдар арасындағы еріктік қатынастардың ерекше формасын айтамыз. Сұрақтар: Саяси билікті жүзеге асырушы мемлекеттік органдар? Жергілікті саяси билік және басқару институттарын атаңдар. Адамдардың билікке қатысты көзқарастары.
2. Мағынаны тану Ой қозғау. Слайд көрсету арқылы қысқаша түсінік беру. Топ бойынша постер қорғату.	Слайд көре отырып, ой қорытады. Құқықбұзушылық Қылмыс үшін жазалау Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауапкершілігі
Оқушылар білімін бекіту:	Шырмау шешу.
Ой толғаныс Рефлексия 2 жұлдыз бір тілек	Оқушылар өз жазғандарын оқиды.
Бағалау:
Қорытынды:	Тестке жауап беру.
Үйге тапсырма беру:	24 оқу, Құқық бұзушылықты болдырмау жолдары

Сабақтың мақсаты:
Оқушыларға құқық бұзушылық пен жаза, кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы туралы білім беру, бұл ұғымдарды талдауға,саралауға үйрету.

Сабақтың әдіс-тәсілдері: Топтық, жұптық,жеке жұмыстар, сыни тұрғыдан ойлау стратегиялары,бағалау әдістері.
Күтілетін нәтиже:
*Құқықбұзушылық пен жаза ұғымдарын ажыратады;
*Өз көзқарастары мен пікірлері қалыптасады;
*Сыни бағалауға үйренеді.
* Өзгелермен өз ойын бөлісе алады.

Керекті жабдықтар
Интерактивті тақта, жұлдызшалар, бағалау қағаздары, қима қағаздар, стикерлер, тапсырмалар.
Сабақтың барысы:
Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушының әрекеті
Кіріспе
Психологиялық тренинг
(бейнеролик арқылы)
«Күн сәулесін сыйла»
Іс-қимылмен әуенге ілесе отырып көрсетеді.Өз әсерлерін ауызша білдіреді.
Символдар арқылы топтарға бөлінеді.(семсер,кітап,көзбайлағыш,таразы)
Тұсаукесер
Үй тапсырмасын сұрайды.
Құқықтық қатынастар.

Үй тапсырмасына жауап береді.(Интербелсенді тақта арқылы орындалады)
Блиц-сұрақтар
1-топ
1.Норма деген сөз қандай мағына береді? (Ереже,үлгі)
2. Әлеуметтік норма салаларын ата (мораль,құқық)
3. Құқықтың пайда болуы
немен тікелей байланысты? (Мемлекеттің пайда болуымен)
2-топ
1.Адамдар арасындағы сенім
ережелерін қалай атайды? (дәстүр немесе әдет-ғұрып)
2.Құқық қорғау органдарын ата. (полиция,сот,прокуратура)
3.Мемлекетте танылған
құқықтық идеялар,көзқарастар. (құқықтық идеология)
3-топ
1.Нормативтік құқықтық актілер қабылдау құқығы беріледі.(мемлекеттік органдарға)
2.Заңдар нені анықтайды? (адамның құқықтық мәртебесін)
3.Әлеуметтік норманың заңдастырылмаған бөлігі қалай аталады? (Мораль.)
4-топ
1.Маңызды әлеуметтік нормалар нелерден құралады? Дәстүр,мораль ,құқық.
2.Құқықтың ерекшелігі қандай?
(Нормалары бұзылғанда
жауапкершілік белгіленуі)
3.Құқықтың қандай салалары бар?
(Әкімшілік,азаматтық,қаржылық ,еңбек,қылмыстық)
Жорамал диктант. (жұптық жұмыс)
(Интербелсенді тақта арқылы тексеріледі)
1.Азаматтық құқық субьектісі болатын болатын -------------- мен кәсіпорындарды -----------тұлға деп атайды.(ұйымдар,кәсіпорындар)
2.14 жастан ----- жасқа дейінгі жасөспірімдер өз еңбекақыларын және басқа да ----------- өздері жұмсай алады.(18,табыстарын)
3. -------------- ауызша және ----------- жасалуы мүмкін.(мәміле,жазбаша)
4.18 жасқа толғаннан бастап ---------- қабілеттілігі ---------- көрінеді. (әрекет,толық)
5.Азаматтық ------------ қабілеттілік адам дүниеге келісімен -------- болады,дүниеден өтісімен тоқтатылады.(құқыққабілеттілік,пайда)
6.Азаматтық ------------------- әдейі
немесе ---------------------- жасалуы мүмкін.(құқықбұзушылық,байқаусызда)
7.Азаматтық құқық --------------- және мүліктік
емес ----------------- реттейді.(мүліктік,қатынастарды)
8.Азаматтық құқық ----------------- ақша, --------- бағалы қағаздар жатады.(обьектілеріне,меншік)
9.Қазақстан Республикасының ---------------кодексі жалпы және --------- бөлімдерден тұрады.(азаматтық,ерекше)
10. Келісуші жақтардың бірі ----- жасқа толмаған болса мәміленің ------- болмайды.(14,күші)
11.Азаматтық құқықтық байланыстың -------- жеке адам ғана емес ,адамдар --------- болуы мүмкін.(субьектісі,ұжымы)
12.Құқыққа --------- әрекет –заңда-----------салған шартқа қарсы әрекет .(қарсы,тыйым)
Ой қозғау
(бейнеролик көрсету)
Сұрақтар қояды:
1.Бейнероликтен қандай ой түйдіңдер?
2.Бейнеролик оқиғасының өткен тақырыптармен байланысы бар ма?
3.Біздің бүгінгі тақырыбымыз қандай деп ойлайсыңдар?
Фемида бейнесіне түсінік беріп өтеді.
Ежелгі Грекияда әділдік құдайы Фемида болған.
Фемида-әдлеттілік сот символы. Фемиданың маңызды атрибуттары — семсер мен таразы. Олар сот және кұқық қорғау мекемелерінің эмблемасында жиі қолданылады. Сол қолында таразы, оң қолында семсер, көзі байлаулы.
Негізгі бөлім.
Тапсырмаларды бөліп береді.
Қорытады.

Оқушылар өз тұжырымдарын айтады.

Қолдарындағы символдарды Фемида бейнесімен байланыстыра отырып түсіндіреді.(слайд арқылы көрсету)

Өз ойларын айтады,мәтін бойынша оқиды.
Оқулықтағы мәтінді топтар бөліп оқиды.
І топ. Құқықбұзушылық
ІІ топ. Құқықбұзушылық түрлері
ІІІ топ.Қылмыс үшін жазалау
IV топ. Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы
Оқылған мәтінді джигсо әдісімен талқылайды.
Оқушылар мәліметтермен алмасып ,пікірлерін білдіреді,постерде қорғайды.
Қорытынды.
Оқушылар білімін бекіту
Тапсырманы береді,бақылайды,
қорытындылайды.

Жауаптарын тыңдайды,толықтырады,нақтылайды. «Жасөспірім құқықбұзушылығы» ұғымын 6 қалпақ әдісімен талдайды.Дайындалған мәтіндермен жекелеген оқушылар жұмыс жасайды.
Ақ (ақ бұлттар) - фактілер, цифрлар және мәліметтерді таза күйінде беру
Қызыл (от) – ішкі сезім, эмоция, сезінулер және интуицияны білдіру
Қара (тұман) – негативті ойлау, мысалы: “бұл орындалмайды, себебі....”
Сары (күн) - оптимизмді, ашықтықты, позитивті және конструктивті ойлар, ұсыныстар, мысалы: «неге, бұл міндетті түрде орындалады!»
Жасыл (дала) – жаңа идеялар ағымын тудыратын шығармашылық ойлар
Көк (аспан) – жоғары деңгейдегі жалпы көзқарастарды, білдіреді, қорытындылайды.

Сұрақтарға жауап береді.Шығармашылықпен жұмыс жасайды.Әр топ өз ойларын білдіреді.Төмендегідей сұрақтар беріледі.
Бізге өмір сүру үшін не істеу қажет?
Бізге даму үшін не қажет?
Бізге қорғалу үшін не қажет?
Бізге қатысу үшін не қажет

Бағалау.
Формативті бағалау.
Мұғалім формативті бағалайды.(жұлдызша беру арқылы)
Оқушылар өзін-өзі бағалайды.
Бағалау критерийлері (5 балдық жүйе)
Оқушының аты-жөні
1. Мен топ жұмысына үлесімді қостым
2. Мен өзімнің пікірімді ашық айттым
3. Мен көшбасшылық таныттым
4. Мен өзгелермен келістім
5. Мен топпен белсенді жұмыстана білдім

Кері байланыс жасайды.
Үш үйренген нәрсе;
• Не оңай болды?
• Не қиын болды?
• Тағы да не нәрсе туралы білгіңіз келеді
Үйге тапсырма береді.
§ 24оқу
Тақырыпқа байланысты қосымша мәліметтер әкелу.

Тақырыбы: «Ойын арқылы құқықты үйренейік»
Мақсаты: Балаларға олардың құқықтары туралы түсінік беру. Құқықтық дүниетанымдары мен адамгершіліктерін дамыту. Өз пікірлерін білдіруге, тұжырым жасауға үйрету. Өзін және басқа адамдарды сыйлауға тәрбиелеу.
Қолданылатын көрнекіліктер:
«Адам құқықтарының жалпы декларациясы», «Бала құқықтары туралы Конвенция», еңбек туралы мақал-мәтелдер слайды, құқықтар жазылған хаттар, суреттер.
Ұйымдастырылған оқу - іс әрекетінің барысы:
Тәрбиеші: Қайырлы күн балалар!Көңіл күйіңіз жақсы ма? Мен сендерді шаттық шеңберге шақырамын.

Анель: «Бұлақ» бала бақшамызға
Қош келдіңіз ағайын
Бар ағайын жиналып,
Мәз бол бізге қараңыз

Ақниет: Біздің топта ұл-қыздар
Тату тәтті ойнаймыз
Қонақтарға баршаңызға
Тек мейірім сыйлаймыз
(Ұшырады) музыка

Медет: Қайырлы таң апайлар бәріне де ізетпен
Біздер сәлем береміз
Қайырлы күн достарым, қайырымды жүрекпен
Мейірімді тілекпен бөлісейік бақытпен
Баршаға амандық сәлем!
Жер планетасында адамдар мың жыл бұрын пайда болғанын білесіңдер. Сол кезде-ақ көп сұрақтар да туындады.
- Адамдар қолынан не келеді және не келмейді?Не үшін құқықтары бар және жоқ?Адамдар бұл сұрақтар жауаптарын іздеуге бел буды. Келісімді және бейбітшілік өмір сүру үшін «Адам құқықтарының жалпы Декларациясы» атты кітабы пайда болды. Бұл кітапты үлкендер өздеріне арнап жазған. Ал балаларға қамқорлық жасай отырып, бақытты өмір сүру үшін керемет кітапты «Бала құқықтары туралы Конвенцияны» жазып шығарды. Сонымен бүгін осы кітаптағы құқықтарымыз жайында сөз қозғаймыз.
Нұр: Жай ғана бұл кітап емес,
Не керек, не керек емес
Ашқанда ғана көрерсің
Мазмұнын сонда білерсің

Балалар бүгін тобымызда «Заң консультациясы» жұмыс атқарады. Бізге кейбір адамдардан хаттар келіп отыр. Сол хаттарға жауап қайтарамыз. Біздер өте маңызды тақырыпты талқылаймыз:
«Бала құқықтары». Ал енді бастайық. Бірінші консультант

1. Рахымжан: (конверт алады)
Тәрбиеші: бірінші конвертте қандай сұрақ бар екен? (Бала конверттен гүлдің күлтесін алып шығады)
Тәрбиеші: Сенің ойыңша бұл қандай сұрақ?
Рахымжан: Есім алу құқығы
Тәрбиеші: Бұл құқықты қай кезде алады?Дұрыс дүниеге келгенде.
- Қандай құжат бұл құқықты растайды. (Туу туралы куәлік)
Ата-аналар сіздер дүниеге келгенде есім қояды,
Ал балалар сіздер есімдеріңіздің қандай мағына беретінін білесіздерме?
(Балалар жауаптары – Елдана, Елсултан, Рахымжан)
- Ал енді қонақтармен бірге «Жаңғырық» ойынын ойнайық – Нұрбек, Рахат, Нұр.
Жарайсыңдар балалар. Сендер бір біріңнің аттарыңды сыпайы және жылы атадыңдар . Әрине адамды дөрекі сөзбен атау, адамға жалған ат қою. Бұл сіздің есім алу құқықтың бұзылуы. Ата-аналарыңыздан туу туралы куәліктеріңізді сұраңыздар.
- Ал енді кім екінші консультант болғысы келмек;
2. Сақыпжамал: (Конвертті алып суретте бейнеленген құқық туралы айта бастайды)Бұл баланың ата-анасымен бірге өмір сүру құқығы.
Өмір сүру үшін не қажет?
Өмір сүру үшін су, от, тұз, қыз, ақыл қажет. Су тіршіліктің нәрін береді. От өмірдің мәнін береді. Тұз астың дәмін келтіреді. Қыз көңілдің сәнін келтіреді. Ақыл өмірдің мәнін береді.
Отбасы деген не?Балалардың жауаптары

Аружан: Шаңырағым шырағым
Топырағым тұмарым
Ғаламда жоқ сыңарын
Ғажайыбым жұмағым
Сендер кімдердің арқасында дүниеге келдіңдер? (Балалардың жауаптары)

Абылай: Тыңда дүние, тыңда ұл, қыз
Тыңдаңыздар барлық әлем мұнда
Өмірге осы біз жауаптымыз
Ата-ананың алдында
- Отбасында ең жақының кім?
(Балалардың жауаптары)

Аслан: Тату болса - ағайын жақын
Бауырмал болса –інің жақын
Инабатты болса –келінің жақын
Қимас жақын –қарындасын
- Балалар сәби үлкен адамдардың сүйіспеншілігі мен күтімінсіз өмір сүре алады ма? Неге? Ата-аналар сендерге өз сүйіспеншіліктерін күтімін қалай білдіреді? «Отбасы болмаса бақытта жоқ» деген мақал да бар. Сондықтан «Бала құқықтарының Декларациясында»жазылған: «Әр бала отбасында өмір сүруге, ата-ананың сүйіспеншілігі мен күтіміне құқылы»

Карина: Сенде бар жанұя
Менде де бар жанұя
Үлкенде де, кіші де
Жанұя бар кісіде
Әр баланың құқығы бар
Жанұямен тұруға
Сонымен біздің заң консультациямыз әлі де өз жалғасын табуда.
Енді үшінші конвертте қандай сұрақ жатқанын көрейік. (Елдана шығады)
- Бұл сурет саған қандай құқық жайында айтып тұр. Дұрыс білім алу құқығы.

3. Елдана: Адамға ақыл білім беретін кім? ата-ана, ұстаз, досы. Ата-ана ақылын кімге айтады? баласы мен қызына айтады, ұстаз ақылын шәкіртіне айтады. Ақыл адамды тез есейтеді.
- Қалай ойлайсыңдар әр баланың білім алу құқығы бар ма?
Біздер балабақшада не істейміз балалар?

Сергіту сәті:
Келесі 4 конвертте қандай сұрақ жасырылған екен кәне табайық, консультант Ұлан.

4. Ұлан: «Бала құқығы туралы конвенцияда» жазылған әр бала еңбегіне лайықты ақылы құқығы бар. Жер бетінде қаншама мамандық бар олар бір-біріне байланысты. Біздердің де еркін еңбек таңдау құқығымыз бар ма?
Балабақшада сіздерді кім оқытады? Ал мектепте кім білім береді? Ал көрейік балабақшада нені үйрендіңдер.
«Мамандықтың бәрі жақсы»
Суретте қандай мамандық иелерін көріп тұрсыңдар? мынау кім?

1. Нұр: Үлгілерге қараймын, үй іргесін қалаймын
Өрнектерді оямын, терезесін қоямын
2. Анель: Оқу білім ордасы, ұстаз оның арнасы,
Ұстаздық деген ұлы іс адамдықтың айнасы
3. Рахат: Еңбегіне мақтанам бағбан ағам жақсы адам
Бағбаншы болам мен ұқсап өсем нақ соған
4. Абылай: Біздің «Бұлақ» бақшада бар әсем асхана, бар онда аспазшы
Тәп тәтті тағамы, аспазшы ас маманы мамандықтың жоқ жаманы
5. Данат: Орны бөлек елдегі шофердің көп еңбегі, әрбір сапар жолында, кабина оның өз үйі
6. Сақыпжамал: Ақ желенді киемін, аппақ болып жүремін
Дәрігермін мен деймін, кәрі әжемді емдеймін

Міне балалар осындай мамандыққа жету үшін алдымен білім алып үйрену керек. Осы мамандықтың жұмысын үлкен кісілер атқарып жатыр, ал сіздер кішкентайсыздар сіздер тек ойын арқылы көрсетесіздер.

Ойын «Пантомима»
Әртүрлі мамандық қимылын көрсетеді, қонақтар қандай мамандық иесі екенін тауып береді.
акробат, суретші, өрт сөндіруші, ғарышкер, сарбаз, тігінші.
Сараптайық білімді, ой жүгіртіп ойнайық:
Дидактикалық ойын: «Жалғасын тап».
1. Еңбек ерлікке жеткізеді... ерлік елдікке жеткізеді.
2. Гүл өсірсең терлеп .... мұның аты еңбек.
3. Еңбегін қатты болса . ...тапқанын тәтті болады.
4. Еңбек етсең емерсің ...ерінбесең жеңерсің.
5. Еңбегі аздың ...өнбегі аз.
6. Емнің алды ...еңбек.
7. Жақсы жұмыс ...жанға тыныс.
(келесі консультант Дастан)
Қандай сұрақ? Дұрыс, емделу құқығы.

5. Дастан: Денсаулықтың жалғыз досы – табиғаттың өз заңы.
Табиғаттың емшілерін атай қойшы?
Күн сәулесі, таза ауа, таза су, табиғи тағам, демалыс, бойды тік
ұстау, ақыл ой. Күннен күш аламыз жылынып, күн ана шуағы
сырқатты қуады.
- Әр адамның ауруханада емделуге құқығы бар ма?
- Денсаулығы сау болу үшін не жасау қажет?
- Балалар айтыңдаршы өмірде ең бағалы нәрсе не?
( балалар жауабы): әуелгі байлық - денсаулық.
Денсаулық өмірдегі ең басты бағалы нәрселердің бірі.
- Тек дәрігер ғана сендердің денсаулықтарыңды қарау керек пе?
Әр бала қуатты болуды, денсаулық дағдыларын, ойнауды қалайды. Өз денсаулығын ойлап өз организміне зиян келтірмеу керек. Спортта ем болар, жаттықсаң ем қонар. Денсаулықты сақтап және нығайтуға құқықтарымыз бар екенін білдік.

Нұрбек: Алға өркендеп
Өсе бер балапан
Денсаулықты күт әрқашан
Денсаулық байлық өмірде
Сен бұны ұмытпа әрқашан

Тәрбиеші: Балалар сендер бүгін керемет еңбектендіңіздер.
Балалар қараңдаршы! Сіз қандай ғажайып, әдемі бақыт гүлін өсірдіңіздер. Әр күлтесінде балалар құқығы жазылған. Бұл құқықтарды ұмытпайық, есімізде сақтайық. Бұдан әрі сабақтарымызда құқықтармен танысу арқылы гүліміздің күлтешесінің саны көбейеді.
Болайықшы осындай әні:

Тәрбиеші: Апарса да тағдыр қайда алып,
Самғасаңдар жер айналып бала құқығы күшіменен
Хормен:
Сұңқар болып өсеміз
Тұлпар болып өсеміз
Балалар қонақтармен қоштасатын сәт те келді, көріскенше күн жарық болсын дендеріңіз сау болсын!

Кері қайту

Ілмек сөздер: Құқықтық тәрбие, бала бақша

                         Сабақтың тақырыбы: Отбасы және неке

Сабақтың мақсаты:
- Білімділік : Оқушыларға неке, отбасы, отбасы қатынастары, туыстық қатынастар, туыстықтың түрлері жайлы мағлұматтар беру
- Дамытушылық: Өмірмен байланыстыра отырып, мәнін ашу. Ойды жүйелеп, нақты жауапқа тарту
- Тәрбиелік: Оқушыларды білімділікке, мәдениеттілікке, ақыл-ой саналылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың әдісі: топтық және жеке жұмыстар, түсіндірмелі әдіс, сұрақ-жауап, ішін-ара іздену, іс-әрекет, ой қозғау.
Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, қосымша әдебиеттер
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі
2. Жаңа сабақ
3. Қорытындылау
Жаңа сабақ жоспары
1. Неке және отбасы туралы түсінік
2. Отбасы қатынасы және түрлері
3. Туыстық және туысқандық қатынастар, оның түрлері
4. Неке және отбасының қорғалуы.
«Ой талқы»
1. Отбасы дегеніміз не?
2. Отбасы болу үшін не қажет?
3. Отбасында кімдер болуға тиісті?
4. Отбасы сендерге не үшін қажет?
Адам құқығының жалпыға бірдей Декларациясының 16-бабы:
1. Кәмелетке толған ер адамдар мен әйел адамдар нәсіліне, ұлтына немесе дініне қарамастан некеге тұрып, отбасын құруға құқылы.
2. Отбасы қоғамның табиғи және негізгі ұясы болып табылады және қоғам мемлекет тарапынан қозғалады.
Топпен жұмыс, талқылау:
1-топ: Мемлекетте тату-тәтті отбасы көп болса, мемлекет те мығым және күшті бола түседі
2-топ: мемлекет отбасылық қарым-қатынастың мүдделі.

«Неке және отбасы туралы» заң
1998 жылы 17 желтоқсанда №321-1 «Неке және отбасы туралы» заң қалданып, 2001 жылы 24 желтоқсанда өзгертулер мен толықтырулар енгізілді.
Қазақстан Республикасының Конституциясы 27-бап:
1. Неке мен отбасы ана мен әке және бала мемлекеттің қорғауында болады
2. Балаларына қамқорлық жасау және оларды тәрбиелеу ата-ананың құқығы әрі міндеті
3. Кәмелекте толған еңбекке қабілетті балалар еңбекке жарамсыз ата-анасына қамқорлық жасауға міндетті
«Қазақстан 2030» бағдарламасында
«Әкелер мен аналардық, аталар мен әжелердің өз балалары мен немерелері алдындағы жауапкершілігін күнделікті есте ұстауға тиіспіз. Біз өз балаларымыз бен немерелерімізді сонау алыс болашақта, олар біздің жасымызға жеткен кезде қандай күйде көргіміз келеді...» делініп, ұрпақ тағдыры айтылады.
Мұхаммед пайғамбар 48-хадис
Адам баласына ең қасиетті әке-шешесі. Әкеге қарсы шығып, оған деген махаббат, құрметіңді жоғалтсаң, құдай алдында қара ниет боласың өзіңе де өзгеге де опа жасайтын безбүйрексің. Ананы сыйламасаң, Отаныңнан безгенің. Отансыз адам хайуанмен тең. Оны адам деуге болмайды.
Кімде қандай жауап:
- Неге хадисте ең қасиетті әке-шеше дейді?
- Қара ниет, безбүйрек дегеніміз не?
- «Өзгеге де, өзіңе де опа жасайсың» деген сөзді қалай түсінесің?
- Ананы неге Отанмен салыстырады?
Қорытынды:
Мәтінмен жұмыс
1. ... қамқорлық жасау және оларды тәрбиелеу ата-анасының... әрі .......;
2. Кәмелетке толған еңбекке қабілетті ..... еңбекке жарамсыз ата-аналарына қамқорлық жасауға ......;
3. Заңға сәйкес ...... ..... ерлер мен әйелдер үшін ...... ...... болып белгіленген.
4. Некеге тұру үшін ер мен әйелдің ..... ..... қажет.
Үйге тапсырма
Оқып баяндау
1. Мемлекет тек қорғамайды екен, заңды міндеттерді де жүктейді екен. Оны үйде «Неке және отбасы туралы» Заңынан теріп жазып келу тапсырылады.
2. «Менің от

басымның бір көрінісі» атты сурет немесе шағын эссе жазу

Сабақтың тақырыбы:§ 21. Саясат және билік.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік:оқушыларға саясат, саяси жүйе, билік бөлісу ұстанымдарының мазмұнымен таныстыру, азаматтардың мемлекеттік істерге, билікке араласудағы рөлін құқықтық мәртебесін, қоғамдағы орнын ашып көрсету.

Тәрбиелік: өз құқығын дұрыс пайдалануға, өзгенің құқығын сыйлауға, мемлекет істеріне белсене қатысуға үйрету.

Дамытушылық: оқушы бойына жауапкершілік принципін қалыптастыру.

Көрнекілігі: тірек сызбалар.

Әдісі:тірек сызбаларды пайдалана отырып баяндау, өзара белсенділікті арттыру.

Түрі: аралас сабақ

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезең

а) сәлемдесу

б) сабаққа дайындығын тексеру

в) оқушылар назарын сабаққа аудару

2. Үй тапсырмасын тексеру
3. Отбасына қатысты Қазақстанның демографиялық саясатының мәні неде?
4. Қазақстан Республикасы неге отбасының тұрақты болуына, онда балалардың көбірек болғанына мүдделі?
5. Отбасындағы қатынастар.
6. Білімдерін жан жақты тексеру

1. Отбасының қандай тұрпаттары бар?

Отбасының тұрпаты

Кіндік отбасы

Кеңейтілген отбасы

Жыныстық байланыстарына қарай отбасылар

Моногамды отбасы                                                   Полигамды отбасы

4. Оқушыларды жаңа сабаққа дайындау

Сабақтың тақырыбын, мақсатын баяндау.

Оқушылар назарын сабаққа аудару.

5. Жаңа сабақты түсіндіру

Сабақ жоспары:

1. Саясат.
2. Саяси жүйе.
3. Халық-билік қайнары.

Саясат (грек. Politika-мемлекеттік, қоғамдық іс) – адамдардың бұқарамен, қоғамдық бірлестіктермен, жеке адамдармен бірге мемлекет пен билікке қатысты мәселелерді шешуге бағытталған қызметінің ерекше түрі.

Саясат пен айналысатын адам сипаты және мүдделері жағынан әртүрлі, көптеген параметерлері бойынша біріне –бірі ұқсамайтын адамдармен және топтармен жұмыс істейді. Саясатта ыждағаттылықпен шешілуге тиісті мәселелелерге шетелдермен жасалатын қатынастар, ұлтаралық және этносаралық байланыстар, ұлттық диаспоралардың мәдениетіне, тіліне, дәтүріне қатысты мәселелер жатады.

1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес Қазақстан Республикасының қос палаталы Парламенті заң шығару қызметін жүзеге асыратын Республиканың ең жоғары өкілді органы болып табылады. Қазақстан Республикасы Парламентінің ұйымдастырылуы мен қызметі, оның депутаттарының құқықтық жағдайы Конституциямен, «Қазақстан Республикасының Парламенті және оның депутаттарының мәртебесі туралы» Конституциялық заңмен және басқа да заңнамалық актілермен айқындалады.

Парламенттің өкілеттігі бірінші сессиясы ашылған сәттен басталып, жаңа сайланған Парламенттің бірінші сессиясы жұмысқа кіріскен кезден аяқталады. Парламенттің өкілеттік мерзімі кезекті сайланымдағы Мәжіліс депуттарының өкілеттік мерзімімен айқындалады. Парламенттің өкілеттігі Қазақстан Республикасының Конституциясында көзделген жағдайларда және тәртіппен ғана мерзімінен бұрын тоқтатылуы мүмкін.
Парламент тұрақты негізде жұмыс істейтін екі Палатадан: Сенаттан және Мәжілістен тұрады.
Сенат әр облыстан, республикалық маңызы бар қаладан және Қазақстан Республикасының астанасынан екі адамнан, тиісінше облыстық, республикалық маңызы бар қаланың және республика астанасының барлық өкілді органдары депутаттарының бірлескен отырысында сайланатын депутаттардан құралады. Сенатта қоғамның ұлттық-мәдени және өзге де елеулі мүдделерінің білдірілуін қамтамасыз ету қажеттілігі ескеріліп, оның он бес депутатын Республика Президенті тағайындайды. Сайланған Сенат депутаттарының жартысы әрбір үш жыл сайын қайта сайланып отырады. Сенат депутаттарының өкілеттік мерзімі – алты жыл.
 Палатаны мемлекеттік тілді еркін меңгерген өз депутаттарының арасынан жасырын дауыс беру арқылы Палата депутаттары жалпы санының көпшілік дауысымен сайланған Төраға басқарады. Сенат Төрағасының қызметіне кандидатураны Қазақстан Республикасының Президенті ұсынады.
 Мәжіліс жүз жеті депутаттан тұрады. Мәжілістің тоқсан сегіз депутаты саяси партиялардан партиялық тізімдер бойынша жалпыға бірдей, тең және төте сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы сайланады. Мәжілістің тоғыз депутатын Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайды. Мәжіліс депутаттарының кезекті сайлауы Парламенттің жұмыс істеп тұрған сайланымы өкілеттігінің мерзімі аяқталардан кемінде екі ай бұрын өткізіледі. Мәжіліс депутаттарының өкілеттік мерзімі – бес жыл.
Палатаны мемлекеттік тілді еркін меңгерген өз депутаттарының арасынан Палата депутаттары жалпы санының көпшілік даусымен жасырын дауыс беру арқылы Мәжіліс сайлаған Төраға басқарады. Мәжіліс Төрағасының қызметіне кандидатураларды Палатаның депутаттары ұсынады.

Сабақтың тақырыбы: Діннің қоғамдағы ролі
Мерзімі: 13.02.2015ж			Сынып: 9
Мақсаты	Оқушыларға дін туралы жалпы түсіндіру, Қазақстандағы дінге деген көзқарасты жеткізу, ислам дінінің таралуы жөнінде білім беру, рухани – адамгершілік тәрбие беру.
Күтілетін нәтиже	Қазақстандағы зайырлылық ұстанымының мағынасы аша біледі, әртүрлі діндер арасындағы айырмашылықтарды ажырата біледі, Ислам дінінің шығуы жөнінде мәліметті жеткізе біледі.
Қолданылатын әдіс - тәсілдер	СТО, Оқытудағы жаңа тәсілдер, оқу және оқытуды бағалау.
Үй тапсырмасына шолу жасау	Мұғалімнің әрекеті	Оқушының әрекеті.		Пайдаланған әдебиеттер
Қазіргі күндегі алған білім не үшін қажет деп ойлайсыңдар? Өздігінен білім алудың қандай әдістері бар? Жеке адамның мәдениеттілік көрсеткіштері ретінде қандай қасиеттерін алуға болады?		Қойылған сұрақтарға оқыған және қосымша мәліметтерге сүйене отырып жауап береді.		Адам.Қоғм.Құқық және басқада әдеби кітаптар.
Ой қозғау. Ашық және жабық сұрақтар. «Оқы, оқы және оқы» сөзінің шығу тарихы жөнінде білесіздерме? Бұл сөздің дінмен байланысы бар ма?		Оқушының жауаптарын тыңдау.
Мағынаны тану кезеңі. Топқа бөлу. Топ басшысын сайлау.		Реттік санмен топқа бөлінеді.Қазақстан қоғамындағы дінге көзқарас. Толеранттылық ниеттер үндестігі. Ислам дінінің шығуы және таралуы. Руханилық ерекше мәртебе. Топ басшысы топ мүшелерін бағалау парақшасы арқылы бағалайды.		Адам.Қоғам.Құқық. Дінтану оқулығы.
Топ мүшелеріне тақырыптың бес бөлімін бөліп беру. «Өзара оқыту» стратегиясы.		Оқушылар өздеріне тиісті тақырыпты оқып, топ мүшелеріне түсіндіреді. Тақырыпты толықтырады. Әр топтан бір оқушы тақырыптың бір бөлімін сыныпқа түсіндіреді. Топ аралық сұрақтар қойылады.
Ой толғау. Венн диаграммасы. Ислам діні мен Христиан дінінің ұқсастықтары мен айырмашылықтары. Діннің адам тәрбиесіндегі маңызы қандай деп ойлайсыңдар? Зайырлы қоғам елге қаншалықты пайдалы деп ойлайсындар? Адам бойындағы руханилық қасиеттерді атаңдар?		Оқушылардың жауаптарын тыңдау
Бағалау		Топ басшысының бағалауы және суммативті бағалау.
Үйге тапсырма: Қазақстандағы діндер жөнінде мәлімет жинау.

Сабақтың тақырыбы:§ 34. Қазақстан Республикасының Конституциясы: құрылымы мен мазмұны.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: оқушыларға Қазақстан Республикасы Конституциясының негізгі бөлімдері мен мазмұның баяндау.
Тәрбиелік: ҚР Конституциясын құрметтеуге, оны мүлтіксіз орындауға, заңға қайшы іс-әрекеттер жасамауға тәрбиелеу.
Дамытушылық:, өз құқықтары мен міндеттерін айта отырып, оқушы бойына жауапкершілік принципін қалыптастыру.
Көрнекілігі: ҚР Конституциясы
Әдісі: баяндау, өзара белсенділікті арттыру.
Түрі: аралас сабақ
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезең
а) сәлемдесу
б) сабаққа дайындығын тексеру
в) оқушылар назарын сабаққа аудару
2. Үй тапсырмасын тексеру
3. Білімдерін жан- жақты тексеру
4. Оқушыларды жаңа сабаққа дайындау
Сабақтың тақырыбын, мақсатын баяндау.
Оқушылар назарын сабаққа аудару.
5. Жаңа сабақты түсіндіру
Сабақ жоспары:
1. Конституция – негізгі заң.
2. 1993 жылғы Конституцияның қабылдануы және оның мәні.
3. Конституцияның құрылымы мен мазмұны.
4. Конституцияның жоғары заңдық күші бар.
Адам қоғамының заңсыз өмір сүре алмайтыны белгілі. Ал қоғамның барлық өмір аяларында болып жататын құбылыстардың бәрін заңмен басқару үшін қажетті нормативті актілердің саны қанша болуы керектігін ешкім де дәл тауып айталмас еді. Дамыған демократиялы елдерде әрекет ететін заңдар мыңдап саналады. Сол заңдарлың бәрінің бастау алар негізі – Конституция болып табылады.
Мемлекет пен қоғамның негізгі заңы ретінде Конституция бүкіл заң шығару ісінің қайнар көзі болып табылады. Өзге нормативтік актілердің бәрі Конституцияның ережелеріне негізделіп қабылданады. Сондықтан оның басқа нормативтік-құқықтық актілерде кездеспейтін өзіне тән белгілері болады.
Конституция (лат. Constituto-құрылу, өкім) – қоғамдық және мемлекеттік құрылыс негіздерін, мемлекеттік органдар жүйесін, олардың түзілу реттілігі мен қызметін, азаматтардың құқықтары мен міндеттерін айқындайтын мемлекеттің негізгі заңы. Конституцияның мәні мемлекеттің негізгі заңдылық мүдделеріне, халықтың шын мәніндегі еркіне сай келуімен және құзіреттілігімен айқындалады.
1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақстан Республикасы Жоғары Кеңесі «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі тәуелсіздігі туралы» Конституциялық заң қабылдап, Қазақстанның халықаралық құқықтық субъект ретінде жария етілуі елдің тәуелсіздік мәртебесіне сай заңнын – Конституциясын қабылдау қажеттігін туғызды. 1993 жылы 28 қаңтарда тәуелсіз Қазақстан Республикасының негізгі заңы – Конституция қабылданды.
Жаңа Конституция Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздігін нығайтуда, мемлекеттің халыққа қызмет ететін жаңа билік органдарын құруда, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын айқындауда және оларды кеңейтуде үлкен рөл атқарады.
Қазақстан Республикасының 1993 жылғы Конституциясы өтпелі кезеңнің негізгі заңы ретінде екі жыл өзінің миссиясын атқарып, ел тарихында қалды.
1995 жылдың 30 тамызында бүкілхалықтық референдум Қазақстан Республикасының жаңа Конституциясын қабылдады. Онда мемлекеттік және қоғамдық құрылыстың ұйымдастырылуы және болашаққа бағдар ұстай отырып қызмет ету ұстанымдары белгіленген. Адамның және азаматтың конституциялық мәртебесі, бүкіл халықтың мәртебесі, мемлекеттік билік пен мемлекеттің әлеуметтік базасының қайнар көзі ретіндегі адам мен азаматтың құқықтары, бостандықтары мен міндеттері баян етілген.
Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар республикалық референдум арқылы енгізілуі мүмкін. 1998 жылы және 2007 жылы Конституцияға өзгертулер мен түзетулер енгізілді.
Қазақстан Республикасының Конституциясы тоғыз бөлімнен, 98 баптан тұрады. «Жалпы ережелер» деп аталған I бөлімде Қазақстан Республикасының саяси сипаттамасы, қызметінің түбегейлі ұстанымдары көрсетілген; президенттік басқару нысаны, құқықтың қолданылуы айқындалған; идеологиялық және саяси алуандылық, меншікке қатысты қағидалар тұжырымдалған. Қазақстан Республикасы Конституциясында «Мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы – халық» деп жарияланған.
Адамның құқықтары, бостандықтары мен міндеттері, азамат және азаматтыққа байланысты ережелер «Адам және азамат» деп аталған II бөлімде жинақталып берілген.
III бөлімде Президенттің, IV бөлімде Парламенттің, V бөлімде Үкімет құрамдарының жасақталуы, сайлану және тағайындалу мерзімдері мен заңдары, өкілеттіліктері, атқаратын қызметтері, түрлі саяси ахуалдағы әрекеттерінің бағыттары, өзге органдармен байланыстары, ел экономикасын дамыту бағытында атқаратын жұмыстары, ішкі сыртқы саясатты айқындап жүргізуі, т.б. баяндалған.
VI бөлімде Конституциялық Кеңестің құрылуы мен қызметінің бағыттары, VII бөлімде соттар мен сот төрелігінің жасақталуы, атқаратын қызметінің мазмұны мен реттілігі туралы айтылған. Жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару ережелері VIII бөлімде тұжырымдалған. Соңғы IX бөлімде қорытынды және өтпелі ережелер берілген.
Конституцияның маңызды ерекшелігі – ол бір жағынан, мемлекеттің, ал екінші жағынан, қоғамның Негізгі заңы болып табылады.
Қазақстан Республикасы Конституциясының жоғары заңдық күші бар. Мұның мәні – мемлекеттік органдар қабылдайтын заңдар мен нормативтік-құқықтық актілер Конституцияға қайшы келмейтін болуға тиіс дегенді білдіреді. Мемлекеттік органның қандайы болса да – жергілікті органдар да, орталық органдар да, кез келген лауазымды тұлға, барлық азаматтар, олардың бірлестіктері Конституция қағидаларын сақтауы керек.
Конституцияда оның ережелері, нормалары тікелей қолданылады деген нұсқау бар. Мұның мәні - әрбір азамат өзінің құқықтары мен бостандықтарын қорғау үшін мемлекеттік органдарға, әсіресе сотқа өтініш білдіргенде, Конституцияны, оның нормаларын пайдалануға құқықты.
6. Жаңа сабақты меңгергендігін тексеру:
1. Қазақстанның қазіргі Конституциясы қандай бөлімдерден тұратынын, ал бөлімдерде не тұжырымдалған?
2. Консттитуция неліктен мемлекеттің Негізгі заңы деп атайтынын түсіндіріңдер.
3. Неге Конституцияның жоғары заңдық күші бар деп атайды?
7. Жаңа материалды бекіту:
1. Конституцияға өзгертулер мен түзетулер қай жылы енгізілді?
2. ҚР Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар қалай енгізілуі мүмкін?
3. ҚР 1995 жылғы Конституциясы несімен ерекшеленеді?
8. Үйге тапсырма:§ 34. Қазақстан Республикасының Конституциясы.
9. Бағалау:

Сабақ № 1 Сабақ өтілетін күн: 10.03.2015	9-сынып (15-16 жасар) Адам.Қоғам .Құқық Мұғалім: Адилмуратова Назым		Барлық оқушы саны: 12 Қатысқаны:12
Сабақ тақырыбы	Құқық және заңдылық
Жалпы мақсаттар	Құқық ұғымын түсіну, құқықтың қоғам өміріндегі рөлін анықтау.
Сілтеме	Оқу жоспары, күнтізбелік жоспар, оқулық (Жүкешев Қ. Адам.Қоғам. Құқық.- Алматы , «Мектеп» 2013 ж.)
Түйінді идеялар	«Құқық - қоғамдағы ажырамас құндылық»
Әдіс-тәсілдер	«Тест», «Жигсо», «Постер», «Т» кестесі, «Ыстық орындық», «ББҮ» кестесі тәсілдер: жекелей, жұптық, топтық, ұжымдық
Көрнекіліктер	Интерактивті тақта, слайд, кесте, «Бағдаршам», суреттер
Дереккөздер	Жүкешев Қ. Адам.Қоғам. Құқық.- Алматы , «Мектеп» 2013 ж.
Оқыту нәтижелері	Құқықтың қоғам өміріндегі рөлін анықтайды; Қазақстан құқығының салаларымен танысады; Әлеуметтік норма мен құқықтық норма ұғымдарын ажырата біледі.
Сабақ барысы	Оқу белсенділігін арттыруда қолданылатын әдіс-тәсілдер	Мұғалімнің іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті	Бағалау (формативті, суммативті)
Сабақ кезеңдері: 1-кезең Қызығушы лықты ояту -ұйымдастыру (2 мин)	«Кел, танысайық!» «Сандар» бойынша топтастыру	-Сыныппен сәлемдесу, сынып оқушыларын түгендеу. Оқушыларды сынып ортасына шеңбер құрауға шақырады. Санақ бойынша жұпқа бөлініп, бір –бірімен өздері жайында ақпарат алмасуды сұрайды. -топқа бөлу (1,2 деп кезекпен санау арқылы топтастыру) -ойлау жұмысына ынталандыру -белсенді іс әрекетке жұмылдыру		-Сәлеметсіз бе? Оқушылар бір –бірімен өздері жайлы ақпаратпен бөлісіп, бірін-бірі таныстырады. Сандар бойынша топтасады. Топтағы әркімнің атқаратын жұмыстарын белгілейді. Топ басшысын сайлайды. 1-топ 2-топ 3-топ	Сөзбен ынталандырып отыру.
-Үй тапсырмасын тексеру (7 мин)	«Тест»	Оқушыларға өтілген тақырып бойынша құрастырылған тест тапсырмалары ұсынылады.		Мұғалімнің берген тест тапсырмасын жеке орындап, өзара тексереді,бірін –бірі бағалайды.	«Өзара бағалау»
-Сергіту сәті (2 мин)	«Орын ауыстыру»	Оқушыларды сынып ортасына орындыққа отырып шеңбер құрауын сұрайды. Оқушыларға орын ауыстыруға нұсқау береді.		Сынып ортасына шеңбер құрап отырады, бір оқушы шеңбер ортасында. Басқа оқушылар орын ауыстырған кезде, босаған орындыққа отырып үлгеруі тиіс.	Мадақтау «Жарайсыңдар»
-Жаңа сабаққа даярлық. (2 мин)		«Құқық және заңдылық» бейнебаян		Интерактивті тақтадан слайдты А оқушы дайындап әкеледі , сызба, суреттерді көріп, жаңа тақырыптың маңыздылығына мән береді.	Бас бармақ
2-кезең Мағынаны ашу -Жаңа сабақ (20 мин)	ЖИГСО әдісі Постер «Т» кестесі	Мәтінмен танысу. Тақырып бойынша әр топқа тапсырма беріледі: 1-топ «Құқық ұғымы.Құқықтық нормалар.» 2-топ «Құқық және мемлекет. Құқықтың қоғам өміріндегі рөлі.» 3-топ «Құқық және заң. Құқықтың салалық жүйесі.» А3 форматындағы ақ қағазды, түрлі –түсті қарындаштарды бере отырып, мәтінге постер құруды ұсынады. Әлеуметтік норма мен құқықтық норманы ажырататын «Т» кестесіне толтыруды ұсынады.		Жаңа тақырыпты жоспар құрып, дәптерлеріне жазады. - оқушылар өз тәжірибелері арқылы жаңа білім туралы өзіндік түсінік пен пікір қалыптастырады; Әр топ берілген тапсырма бойынша постер жасайды, әр топтың екі оқушы жасаған постерлерін қорғайды. Әр топ құқықтық нормаларды ажырата отырып кестені толтырады.	«Екі жұлдыз, бір тілек» арқылы бағалайды «Бағдаршам» арқылы бағаланады Мадақтау «Жарайсың»
3-кезең Ой толғаныс Бекіту (5 мин)	«Қызыл лента»	Оқушыларды сынып ортасына лентаның екі жағына теңдей бөлініп тұрғызады, тақырып бойынша бірнеше ойлар айтады.		Мұғалім айтқан оймен келісетін, келіспейтіндігін лентаға жақындау арқылы білдіреді.	Бағдаршам
Қорытындылау (3 мин)	«Ыстық орындық»	Сыныптан бір оқушыны ыстық орындыққа шақырады.		Сыныптан бір оқушы ортадағы орындыққа отырып тақырып бойынша басқалардың сұрақтарына жауап береді.	Қошемет көрсету, «Бағдаршам» арқылы бағалайды
-Бағалау. (2 мин)		Білімдерін анықтап, «табыс критерийлеріне» байланысты оқушыларға жиынтық баға қояды.		Күнделіккве баға қойдырады.	Сумативті бағалау
-Үйге тапсырма: (1 мин)		§22 оқу, мазмұндау, тест құрастыру		Тапсырманы күнделіктеріне жазады.
-Рефлексия (1 мин)	«ББҮ»	Оқушыларға кері байланыс қағаздарын таратып береді.		Оқушылар кері байланыс парағын толтырып, мұғалімге береді.

9 – сыныптарға арналған.

Сабақ тақырыбы:Заңмен қорғалған ел қуаты.

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушының құқықтық сана-сезімін қалыптастыру.Оқушының жауапкершілігін арттыру, ұйымшылдық пен тәртіптіктің тиімді жолдарын түсіндіру.

2. Конституция т,б құқықтық нормативтік актілерді орындай,құрметтей білуге үйрету., адамгершілікке, құқықтық салауаттылыққа тәрбиелеу.

3. Оқушылардың құқықтық білімін дамыту, ойлау, сөйлеу қабілетін шыңдау.

Сабақтың түрі: Танымдық ойын сабағы.

Пәнаралық байланыс: тарих,физика,химия,биология,әдебиет т.б

Көрнекілігі: Қанатты сөздер, заңға байланысты газеттер, ойынға арналған арнайы электронды құрылғы заңдар жинағы.

Ойынға қатысушылар: 3- ойыншы,5-жанкүйер,2 -жүргізуші,әділ қазылар.

Сабақ барысы:Кіріспе сөзді мұғалім бастайды.

1.      Жүргізуші:Армысыздар құрметті ұстаздар , оқушылар.

2.      Жүргізуш ; Армысыздар жақсы ниетпен келген ұлағатты қонақтар!

1-жүргізуші:Қанға бөктеріліп басылған бодандыққа қарсы бұлқыныс –Желтоқсан оқиғасының мектеп оқушылары арасындағы заңды білу- заман талабы тақырыбындағы Мектеп көшбасшысы құқықтық- танымдық ойынын бастауға рұқсат етіңіздер.

1-Жүргізуші: Желтоқсаншылар біз үшін өшпес бейне, ұлтымыздың мақтанышы. Ендеше сол желтоқсанмен құрдас талантты, дарынды жастар-ойыншыларымызбен танысайық .Оқушыларды таныстыру

2-Жүргізуш : Қара қылды қақ жарған әділ бағасын беретін әділетті әділ қазылармен танысып өтейік.(әділ қазылармен танысу)

1 кезең – БӘЙГЕ. 16 сұрақ беріледі , әр сұраққа 10 ұпай;

2 – кезең –ТІЛ-ӨНЕР. Мақал айтылады, ішінен бір сөз , яғни құқықтық заң терминдері жасырылады.Сол сөзді тауып орысша аударады, әр дұрыс жауап 10 ұпай

3 кезең-Жеті жұмбақ . Жеті пән бойынша және киножұмбақ бойынша арнайы жұмбақ жасырынады. Жасырылған пәндердің өз сандарын қарай ұпай қойылады.

5- кезең ЖОРҒА. Барлығы – 15 сұрақ. 1 минутта жауап беріп үлгеруіміз керек.Әр дұрыс жауап 1- ұпай. Берілген сұрақтың А және Б нұсқасы болады Ұпайы аз ойыншы ойында бастайды.Әр кезеңнің соңында соңында әділ қазылар ұпайды жариялап отырады.

1.      Жүргізуші: Желтоқсанның жойқын желі Қазақстанның түпкір түпкіріне жетіп, бостандық бұғауын бұзды,отаршылықтан босаған жаңа егеменді тәуелсіз мемлекетті дүниеге келтірді.

Сонымен , ойынымыздың 1- кезеңі Бәйге.

1. ҚР Конституциясының 1 бабы, 1 тармағы (ҚР өзін демократиялық ,зайырлы және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады , оның ең қымбат қазынасы – адам және адам өмірі, құқықтары мен бостандықтары)

2. Адам құқықтары туралы халықаралық билль атты әйгілі 5 -құқықты құжаттарды атап көріңіз ( Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы 1948, экономикалық –әлеуметтік және мәдени құқықтары туралы пакт, азаматтық саяси құқықтар туралы халықаралық пакт- 1966 және соңғысына қарасты 2 -факультативті хаттама)

3. Қарны жарылғанша мөлдектеп тойып алған мыңбасы жүзбасы әскери кеңеске келіп , кекіріп алып отыратын болса, оның басы алынсын Бұл қандай дала заңында айтылған? ( Шыңғыс ханның Ұлы жарғысы)

4 Балалар туралы конвенция қашан және қайда қабылданды? (1989 ж 20 қарашада, БҰҰ Бас Ассамблнясының 47 сессиясында)

5. Қазақ АКСР-нің орталық Атқару комитетінің тұңғыш төрағасы кім? (Сейтқали Меңдешов)

6.ҚР егемендігі мен тәуелсіздігін білдіретін аса маңызды 3 -құжатты атап өт (Егемендік туралы декларация , Тәуелсіздік туралы Конституциялық заң , Конституция)

7. ҚР құрылымы жағынан қандай мемлекет ? (Унитарлы)

8. Әнұранның сазы қай жылдан бері шырқалып келеді (1945 ж 16 қараша )

9. Қылмысты санаттарына қарай қалай бөлінеді? Онша ауыр емес , ауырлығы орташа , ауыр қылмыстарға және ерекше ауыр қылмыстарға бөлінеді )

10.Жеке бастың , отбасылық, немесе өзге де ауыр мән- жайлар тоғысуының салдарынан, не жан ашығандық себебімен қылмыс жасаған үшін жаза тағайындалғанда қандай мән жайлар ескеріледі ?

( Қ.Е 53-бап Е- тармағы. Жауаптылық пен жазаны жеңілдететін мән- жайлар )

11. Парламенттің заң шығару үдерісі неше сатыдан тұрады ? ( 5 сатыдан)

12.Рәміздер туралы Конституцияның 9 –бабында қалай аталады? ( ҚР мемлекеттік нышандары –Туы,Ел таңбасы,Әнұраны бар.Олардың сипаттамасын және ресми пайдалануы конституциялық заңмен белгіленген)

13. Түрік қағанатындағы ең жоғарғы билеуші қалай аталды ? ( қаған)

14. Қылмыстық жауапкершілік басталатын жас шамасы (Қ.К 15-бап.Қылмыс жасаған кезде 16- жасқа толған адам қылмыстық жазаға тартылады, ауыр, ерекше ауыр қылмыстар жасағаны үшін 14- жастан бастап жауапқа тартылады)

15. Қазақстан – 2030 ұзақ мерзімді басым мақсатының 7 – ұзақ мерзімі басымдық қалай аталады ? ( Кәсіби мемлекет)

1-жүргізуші:Алматыдағы шовинистерден құрылған жасақшылар өрімдей жас жігіттер мен қыздарды аса қаталдықпен басып-шаншыды.Аналарға қол көтеріп , қазақ қыздарының шашынан сүйреп, итке талатты.Мұхтар Шаханов деректеріне сүйенсек, 8,5 мыңнан астам адам ұсталды, қамалды.1,7 мың адам дене жарақатын алды.Мұны былай қойғанда М.С.Соломенцев , Е.К.Легачев, т.б жарты құдайлар кесапатынан тұтас қазақ халқына ұлтшылдық таңбасын басқан жоқ па? Алайда, желтоқсаншылар мүлгіп жатқан күллі Кеңес одағын оятты. Ендеше ойынымыздың 2- кезеңі ТІЛ – ӨНЕР

1. Бір қазаға екі ... жоқ. (Жаза –наказание)

2. Қусыз істі кім жабар , Қулы істі ... табар ( куә –свидетель)

3. Мен .. қылған күн ай жарық болды.(ұрлық-кража)

4. Би екеу болса ... төртеу (дау-спор)

5. Әр елдің ... басқа, иті қара қасқа. (заң-закон)

6 .Елшіге ... жоқ (өлім-смерть)

7. Тақыр жерге су сепсең, жүруге тайғақ болар.

Жаманға сырыңды айтсаң, тар жер ... болар. (айғақ-доказательство)

8. Ата-анаңның қадірін балалы болғанда білерсің,

Анық достың қадірін ... болғанда білерсің (жала-клевета)

9. ... істің- арты игі.(Әділ-справедливый)

10. Қыдырып ішкен көженің қадірі жоқ,

Қыдырып айтқан ... керегі жоқ. (билік – власть )

11. Жолға шықсаң сайлап, бес ... байлап (қару-оружие)

12. У ішкен бір өледі, ... ішкен мың өледі. (ант-клятва)

2-жүргізушы.Алаңға жиналғандардың арасынан ұсталғандар тергеу кезінде ҚазКСР Қылмыстық істер кодексінің 60-65 баптарымен жауапқа тартылды.60-бап Нәсілдік және ұлтазаттықты қоздыру мақсатымен үлгі-насихат жүргізді деген айыпты айғақтаса, ал 65- бап жаппай тәртіпсіздікті ұйымдастырды деген мазмұнда болды.Алаңға жиналғандардың көбі жоғарғы оқу орындарының студенттері еді.