Сабақтың тақырыбы: "кальций және оның қосылыстары"

• 1 слайд

  Сабақтың тақырыбы:
  
  Кальций жəне оның қосылыстары
  

• 2 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  Білімділігі: Периодтық жүйедегі орны бойынша кальций атомының құрылысы, қасиеттері,алынуы, оның қосылыстары, күнделікті өмірде қолдану салаларымен таныстыра отырып, алған білімдерін жадында сақтау, білімге құштарлығын, дүниетанымдық көзқарасын арттыру;
  Дамытушылығы: Сабақтың мазмұны бойынша оқушылырдың өз бетімен, ұжыммен жұмыс істеу біліктіліктерін дамыту, есте сақтау, ой-өрісін дамыту, шығармашылықпен жұмыс істеуге дағдыландыру;
  Тәрбиелілігі: Оқушыларды бірлестікке, ұқыптылыққа,белсенділікке, жауапкершілікке тәрбиелеу.
  

• 3 слайд

  Сабақ барысы:
  1.Ұйымдастыру
  2. Жаңа сабақ
  3.Химиялық эстафета
  4.Сәйкестендіру тестісі
  5.Топтық тапсырма
  6.Венн диаграммасы
  7. Үйге тапсырма
  

• 4 слайд

  Кальцийді 1808 жылы ағылшын ғалымы Г.Дэви ашқан.
  

• 5 слайд

  Физикалық қасиеттері
  Кальций ақ түсті, жеңіл, (р=1,54 г/см3), сілтілік металдардан қаттырақ зат, t°балқу = 851°С, керосиннің астында сақталады.
  

• 6 слайд

  Химиялық қасиеттері
  

• 7 слайд

  Кальцийдің алынуы
  Кальций-белсенділігі жоғары металл болғандықтан, балқыған хлоридінен электролиз арқылы алады.Ең алғаш рет неміс химигі
  Вильгельм Бунзен осы әдіспен кальцийден басқа марганец, магний металдарын алған.
  CaCl2 = Ca + Cl2
  

• 8 слайд

  Кальцийдің қосылыстары
  Кальций оксиді — ақ түсті қиын балқитын зат. Техникада оны "сөндірілмеген әк" деп атайды. Оны әктасты жоғары температурада (1000 C0 шамасында) қыздырып, ыдырату арқылы алады:
  СаС03 =t= СаО + СО2↑- 180кДж
  Кальций оксиді — нағыз негіздік оксид. Кальций сілтілік жер металл болғандықтан, оның оксиді сумен оңай әрекеттесіп кальций гидроксидін, яғни сілтісін түзеді:
  СаО + Н20 = Са(ОН)2 + 70 кДж
  

• 9 слайд

  
  
  Оның қанық ерітіндісі лабораторияда әк суы деген атпен жиі колданылады. Кальций гидроксиді ерітіндіде иондарға толық диссоциацияланады:
  Са(ОН)2 = Са+2 + 2ОН
  Сілті ерітіндісінің түзілгені фенолфталеиннің таңкурай түске боялуынан байқалады. Кальций гидроксиді қышқылдармен және қышқылдық оксидтермен әрекеттесіп бейтараптанады. Бұл реакцияны лабораторияда көмірқышқыл газын анықтау үшін қолданады. Әқ суына көмір қышқыл газын жібергенде, ол алдымен ерімейтін карбонат түзіп, лайлана бастайды:
  Са(ОН)2 + CO2 = СаСО3↓ + Н2О
  Кальций гидроксиді
  Газды одан өрі жібере берсе, лай көрінбей кетеді, өйткені суда ерімейтін орта тұз ерімтал қышқыл тұзға айналады:
  СаСО3 + Н2О + СО2 = Са(НСО3)2
  

• 10 слайд

  Қосылыстары:
  CaO – сөндірілмеген әк
  Ca(OH)2 – сөндірілген әк немесе әк суы деп аталады
  CaCO3 – бор, әк тас, мәрмәр
  Ca3(PO4)2 - фосфорит
  CaF2 – флюарит
  CaSO4*2H2O - ғаныш
  CaSO4*0.5H2O+1.5H2O – алебастр
  СаСО3 * MgCO3 - доломит
  
  

• 11 слайд

  СаСО3 * MgCO3-доломит
  

• 12 слайд

  СаSO4*H2O-ғаныш
  

• 13 слайд

  СаҒ2 - флюорит
  

• 14 слайд

  Са3(РО4)2- фосфорит
  

• 15 слайд

  CaCO3 - әктас
  

• 16 слайд

  Кальцийдің биологиялық маңызы орасан зор.Құрамында кальций толық топырақтың құрылысы жақсы, құнарлы болады.Мал азығында кальций мөлшері жетіспесе, мал рахит ауруына шалдығады, жүрек жұмысы әлсірейді,қанның сапасы кемиді. Кальций бұлщық ет жұмысына қажет фермент қызметі үшін, қан ұю жүйесі үшін қажет.Ол кейбір фермент жұмысын жеделдетеді, адам және мал сүйектері мен тістері құрамына кіреді.
  

• 17 слайд

  Кальций- сүйектің және жақсы өсіп жетілуіне қажетті элемент. Адам денесінен тер арқылы көптеген кальций бөлініп шығып отырады. Ыстық цехтарда істейтін адамдар көп терлеп кальцииді көп жоғалтады. Кальций азайған ағза аппақ болып азады. Сондықтан да оларға құрамына калтьцииі көп тамақтар беріп отыру керек. Немесе кальций препаратын беру қажет.
  

• 18 слайд

  .
  Ересек адамдарға тәулігіне 0.5 грамм кальций жеткілікті. Ол сүйекті қатайтуға аса қажет. Кальций- сиыр мен қой сүті, сүтпен жасалатын түрлі тағам- ірімшік, сүзбе, сүтсірнеде мол. Қара бидай наны мен жұмыртқаның сары уызы да кальцийге бай. Ағзаға бір тәулікке қажет кальций алу үшін жүз грамм сүтсірне немесе жарты литр сүт жетеді.
  

• 19 слайд

  Қолданылуы
  

• 20 слайд

  Сәйкестендіру тестісі
  

• 21 слайд

  Үйге тапсырма
  Кальций жəне оның қосылыстары
  
  148 бет 5-жаттығу
  152 бет 6-жаттығу
  
  Қазақстандағы кальций қосылыстарының маңызды кен орындарын жазып келу