Сценарий национального обряда "Нилх уhалhн"

Ниилх уһалһн

Сурһмҗлач: Мендвт, мана бичкн күүкд болн гиичнр. Ода би таднд кезәнк нег хуучн авъяс үзүлхәр бәәнәв. «Ниилх уһалһн» - гидг авъяс.

Ээҗ: Эндр маднд ик байрта өдр болҗана. Мана бер көвү һарһҗ. Мадн ниилх ач көвүһән уһалхар бәәнәвидн.

Кезәнә мана өвкнр ниилхиг цигәнә уснд уһадг бәәҗ. Эн уснд чолун тәвгднә. Эн чолун учрнь болхла иим: уһаҗасн ниилх чолун тәдл чаңһ, чиирг, бат, ик чидлтә баатр болҗ өстхә гиҗәнә.

Дәкәд эн уснд бас цаһан мөңгин тәвгднә, яһад гихлә: «Ниилхин җирһл эн цаһан мөңгин хаалһта болҗ, ээҗ-аавин нер һарһҗ, эк-эцкдән алтн үрн болҗ өстхә!»

Бичкдүд: Тиигтхә!

Ээҗ: Ниилхиг ик һаһань уһах зөвтә. Һаһа, наартн, ачан уһатн.

Һаһа ниилхиг уһана. Уһачкад, ниилхиг цуглад арчна.

Ээҗ: Эн ниилхиг уһасн усан күүнә йовдг хаалһдг асхдм биш. Гер гергәр, эс гиҗ ирин өрк деер асхг зөвтә.

Һаһань ниилхд өмскәд цуглад унтулна, кевтүлнә.

Ээҗ: Ода ниилхдән нер өгхм. Һаһань өгтхә.

Һаһа: Би хурул одлав. Намд Баатр гидг нерн һарв.

Дәкәд  кевтсн ниилхин чикнд һурв дәкҗ чаңһар дуудад келнә: Баатр,  Баатр, Баатр.

Ут наста, бат кишгтә болтха.

Ик гиҗгтә көвүн болҗ өс!

Нерн шингртхә!

Бичкдүд: Тиигтхә!

Ээҗ: Мана көвүн-бер хойр наартн, зулдан мөргтн.

Ода халун хот ууһад, ниилхән йөрәхм.

Һаһа: Мана нилхин кинь акч, көлнь шоратҗ, эк-эцктән өлзәтә үрн болтха! Би ач көвүндән хө зааҗанав!

Бичкдүд: Тиигтхә!

Ээҗ: Эк-эцк хойрин нер һарһҗах үрн ардан эгч-дүүнр дахулҗ, ухан-шулун-хурц, үүрмүдин дундан тоомсрта, диилвртә, байрта-бахта болҗ өстхә!

Бичкдүд: Тиигтхә!

Ээҗ: Би бас ачдан үкр зааҗанав.

Ээҗ: Эндр йир ик байрта өдр болҗана дууһан дуултн, бииһән биилтн!

Нер өгчәх үрн өсҗ-босҗ,

Эгч дүүнрән дахулад,

Экин хормаһас бәрҗ,

Ахин ардас дахҗ,

Аав-эцкин тохминь дуудулҗ болтха!

Экин авъясар һарнь өөтә болҗ,

Эцкән дахад, эрин ээмд күрч,

Υүрмүдләһән зергләд,

Көлнь дөрәд күрч бәәтхә!

Не, һарсн Баатр,

Ут наста болҗ,

Бат кишгтә болҗ,

Ардасн олн дү дахулҗ,

Зурһан зүүлин

Амулңд багтҗ бәәтхә!

Хам-хошадан, хамг нутгтан

Туурх көвүнә нернь

Баатр болтха!

Ут наста, бат кишгтә болҗ,

Эк-эцкдән эңкр үрн болҗ,

Эк-эцк көгшрхлә,

Асрдг үрн болҗ,

Теңгрин өвчн-шалтг уга

Менд-амулң өстхә!

Шин һарсн

Му үрнтн

Кииснь акҗ,

Көлнь шоратҗ,

Ээҗ, аавиннь

Нер дуудулх

Эңкр үрн болтха,

Эн цаһан мөңгнлә әдл

Ут наста,

Бат кишгтә болҗ,

Ардаснь олн дүүнрән дахултха!