"9сынып оқушыларына арналған" Дидактикалық жұмыс

Жалпы биологиялық пәндерінің дамуындағы Қазақстан ғалымдарының үлесі.

Биология салалары және ғылым таулары арасындағы сәйкестіктерді атаңдар. Бағандағы цифрдың жанына сәйкес келетін әріпті жазыңдар.

1.      Саңырауқұлақты зерттейтін ғылым?

2.      Ағзалардың өзара қатынасы және қоршаған орта туралы ғылым.

3.      Тіршіліктің химиялық құрамы және ондағы химиялық өзгерістер туралы ғылым.

4.      Өсімдіктер туралы ғылым.

5.      Мүшелер және ағзалар құрлысы туралы ғылым.

6.      Белгілердің тұқым қуалау заңдылықтары туралы ғылым.

7.      Жасуша туралы ғылым.

8.      Тіршілік үдерістері және атқаратын қызметтері туралы ғылым.

9.      Жануарлар туралы ғылым.

10.  Биологиялық маңызды макромалекулалар – нәруыздар және нуклеин қышқылдары туралы ғылым.

11.  Бактериялар туралы ғылым

12.  Тірі табиғат туралы ғылым

А- микробиология, Ә- генетика,Б- микология, В- физиология, Г- цитология, Ғ- биохимия, Д- экология, Е- ботаника, Ж- анотомия, З- зоология, И- биология, К- малекулалық биология

1------           4-----     7-------      10------

2------          5-----      8-------      11------

3------           6-----     9------        12-----

Бос шаршыға биологиялық зерттеулерді қажет ететін адам іс-әрекетті салаларын жазыңдар. Неліктен екенін түсіңдіріңдер.

 

Осы үдерістерді сипаттайтын цифрларды сызбанұсқасының сәкес келетін кішкене шаршысына жазыңдар.

Заттар мен энергия алмасуы

Зат алмасу

                 Икемді алмасу                                                                     Энергетикалық алмасу

                                                      

1.      Катоболизм

2.      Анаболизм

3.      Өз заттарының жинақталуы

4.      Оттегі жәрдемі мен заттардың ыдырауы

5.      Ассимиляция

6.      Диссимиляция

7.      Митахондрияларды іске асырады

8.      Рибасомаларды іске асырады; ЭПТ; Гольджи жиынтығы

9.      Энергия бөлінеді

10.  Энергия қорға жиналады.

Тіршіліктің қасиеттеріне немесе өлшемдеріне сай келетін анықтамаларды жазыңдар.

1.      Әсерге жауап қайтара алуы------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.      Дене температурасының тұрақтылығын сақтай алуы----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.      Дене мөлшерін үлкейте алуы----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.      Қоректене, тыныс ала және бөлінді шығара алуы---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.      Көрсеткіштерін тұрақты сақтай алуы------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.      Өз түрі дарақтарының санын арттыра алуы---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7.      Қоршаған орта өзгерісін қабылдай алуы------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------   

Тірі ағзалардың химиялық құрамы.

Шартты белгілері:

*- күрделіліктің бірінші деңгейіне тапсырма. Пысықтау және өзін –өзі бақылау үшін міндетті түрде орныдау керек

**- күрделіліктің екінші деңгейіне тапсырма. Сабақты бақылау үшін қолдануға болады

***- күрделіліктің үшінші деңгейіне тапсырма. Қалауы бойынша немесе күшті оқушылар орындайды

* Химиялық нышанның жәрдемімен белгілеп, химиялық элементтерді екі топқа бөліңдер:

Макроэлементтер	Микроэлементтер

Химиялық элементтер: хлор, фтор, бром, сутегі, йод, көміртегі, кремний, оттегі, натрий, алтын, темір, күміс, кальций, фосфор, магний, калий, мырыш, азот.

** Осы химиялық элементтерді іріктеп алып , олардың тірі жүйелердегі орнының қарсысына жазып, графаны толтырыңдар

Элемент	Оның рөлі
	Негізгі оң ион. Тұз құрамында 0,9٪ концентрациялы қан плазмасында болады. Тірі жасушалардың үйектік жарғақшаларын қамтамасыз етеді.
	Негізгі теріс ион. Тұз құрамында 0,9 концентрациялы қан плазмасында болады. Қышқыл құрамында міндетті түрде қарын сөлінде қатысады.
	Негізгі оң ион. Тірі жасушалар жарғақшаларының үйектігін қамтамасыз етеді.
	Тұз құрамында тістер мен сүйектердің қатты затында,ұлулар мен өзге жәндіктердің бақалшағында болады. Ион түрінде қан ұйығандатаптырмайтын нәрсе.
	Гемоглобин құрамында болады.
	Хлорофилл құрамында болады.
	Екі аминқышқылдың құрамдас бөлігі болғандықтан, нәруыздар құрамында болады.
	Н3РО4 түрінде- сүйектерде, аниондар түрінде Н2РО4- құрамында, АТФ құрамында болады.
	Тироксин гормоны құрамбөлігінде болатын таптырмайтын нәрсе.
	Тіс кіреукесінде болады. Оны берік етеді