8 сыныпқа арналған ,,Витаминдар" тақырыбына аралған презентация

• 1 слайд

  Витаминдер
  Латынша “вита” – тіршілік, ал “амин” –азотты химиялық қосылыс.
  

• 2 слайд

  Витаминдерді 1880 жылы орыс дәрігері Н.И.Лунин ашты.
  
  
  Голландық ғалым Эйкман 1890 жыл, Ява аралы, “бери-бери” ауруы.
  
  
  1911 жыл поляк ғалымы К.Функ күріш қауызынан құрамында
  кристалл зат бөліп алды. Осы затқа К.Функ “витамин” деп ат қойды.
  
  1922 жылы ғалым Бессонов венгер Сент-Дьердимен бірге С
  витаминін ашты.
  

• 3 слайд

  B1
  B6
  PP
  B12
  C
  A
  E
  D
  Витаминдер – организмнің тіршілік әрекетіне қажет органикалық заттардың жеке тобы.
  Витаминдер
  денсаулықтың нығаюына әсер етеді
  жұмысқа қабілеттілікті арттырады
  организмнің суық тиюден болатын және жұқпалы аруларға қарсы тұруын
  жоғарлатады.
  жасушаларда өтетін биохимиялық реакцияларды шапшаңдатады
  Витаминдер
  

• 4 слайд

  Адам организмінде көптеген витаминдер синтезделмейді, сондықтан олар тамақпен түсу керек.
  Қазіргі кезде организмнің тіршілігі үшін маңызы зор функцияларды қолдауға қажет 30-дай витамин белгілі.
  Ең маңыздылары - A, B, C, D.
  Витаминдерді латынның бас әріптерімен белгілейді. Сондықтан кейде оларды «Денсаулық әліппесі» дейді.
  
  Витаминдер өсімдіктекті және жануартекті тағамдарда кездеседі.
  Тағамда қандай да бір витаминнің болмауы авитаминоз пайда болуына себеп болады.
  
  

• 5 слайд

  Жіктеу
  (ерігіштігіне байланысты)
  Суда еритіндер
  (В, С, РР, Н және т.б.)
  Майда еритіндер
  (А, D, Е, К және т.б.)
  Жіктеу
  (шығу тегіне байланысты)
  Өсімдіктекті
  (В, С және т.б.)
  Жануартекті
  (А, D және т.б.)
  A
  C
  D
  PP
  E
  H
  K
  B1
  B2
  B3
  B6
  B12
  B15
  

• 6 слайд

  Витамин А (ретинол)
  Ол нәруыз,көмірсу,минералды тұздар алмасуына қатысады, организмнің жұқпалы ауруларға қарсылығын күшейтеді. Көздің қалыпты көруі үшін қажет. Ол жетіспегенде ақшам соқыр - әсіресе ымыртта немесе түнде көру нашарлайды.
  А витаминін өсу витамині деп те атайды.
  Тәуліктік мөлшері 1 мг
  А витаминінің көзі жануартекті өнімдерде – бауыр,сарымай,балық майы және т.б. Өсімдіктекті өнімдерде, құрамында каротин бар сәбіз,қызан,асқабақ,тәтті қызыл бұрыш сияқты көкөністерде, өрік жемісінде көп.
  

• 7 слайд

  В тобының витаминдері
  Заталмасу,әсіресе нәруыздар,аминқышқылдары,нуклеин қышқылдары алмауын реттейді.
  В1 витаминінің (тиамин) жетіспеуі немесе болмауынан «бери-бери» ауруы пайда болады. Соның әсерінен жүйке жүйесі,жүрек,ас қорыту мүшелерінің жұмысы бұзылады.
  В2 витамині (рибофлавин) –тәуліктік мөлшері 1,5-3 мг. Тотығу-тотықсыздану реакциясына,энергетикалық алмасуға қатысады.
  В3 витамині (пантотен қышқылы) – тәуліктік мөлшері 5-10 мг. Организмде көмірсулардың,ақуыздардың,майлардың өзгеруін катализациялайтын ферменттердің құрамына кіреді.
  В4 витамині (холин) – тәуліктік мөлшері 250-600 мг. Майлардың алмасуын реттейді, лецитиннің биосинтезіне қатысады.
  В6 витамині(пиридоксин)нәруыздар мен майлардың алмасуына қажет. Тәуліктік мөлшері - 2-3 мг.
  
  
  
  
  
  

• 8 слайд

  В тобының витаминдері
  
  
  В8 витамині(инозит) .Орталық жүйке жүйесіндегі заттар алмасуын реттейді, асқазанның моторлық қызметін белсендіреді, қандағы холестериннің деңгейін төмендетуге мүмкіндік жасайды.Тәулікті мөлшері – 0,001 мг.
  В12 витамині(цианкобаламин) қалыпты қан өндіруге қажет, ол жетіспегенде қаназдық дамиды. Тәулікті мөлшері – 0,001 мг.
  В тобының витаминдері астық және бұршақ тұқымдастарда, бауырда,жұмыртқа сарыуызында,бүйректе,сиыр және шошқа етінде, ашытқыда көп.
  

• 9 слайд

  Витамин С (аскорбин қышқылы)
  Ауыр жұмыс, ауырған кезде С витаминіне қажеттілік
  артады. Оның тағамда болмауы немесе жеткіліксіздігі құрқұлақ /цинга/ ауруын тудырады. Бұл кезде, ең алдымен,тістің қызыл иегі қанап,әлсіздік,ентігу байқалады,нәруыздың алмасуы бұзылады, әр түрлі ауруларға төзімділігі нашарлайды. Тәулікті мөлшері 75-105 мг.
  Ол қарақат,бұрыш,қырыққабат,итмұрын,пияз,ақжелкен,цитрус жемістерінде көп.
  

• 10 слайд

  Витамин D (кальциферол)
  Кальций мен фосфор алмасуында маңызды рөл атқарады.
  D витамині теріде Күннің ультракүлгін сәулесінің әсерінен пайда болады.
  D витаминінің жетіспеушілігінен мешел /рахит/ ауруы пайда болады. Бұл ауру бала кезде байқалады: аяқ сүйектері қисаяды, қабырға құрылысы мен кеуде қуысы өзгереді. Тістердің түзілуі кешігеді және бұзылады.
  D витамині балық майы,балық бауыры, уылдырық, жұмыртқа сарыуызы, жануар бауыры мен сүт өнімдерінде болады.
  

• 11 слайд

  Витамин РР (никотин қышқылы)
  Организмде тотығу-тотықсыздану процестерінің қалыпты жүруі үшін қажет, бйрек үсті безі гормондарының түзілуіне қатысады. Жетіспегенде пеллагра ауруы дамиды. Бұл кезде ас қорыту мүшелерінің қызметі бұзылады, психика нашарлауы және бұзылуы байқалады, теріде көпіршіктер мен дақтар пайда болады. Тәуліктік мөлшері – 20 мг.
  
  РР витамині оргаизмде қоректік заттардан синтезделеді. Ол тазартылмаған күріш,бауыр,жұмыртқа сарыуызы,сүтте болады.
  

• 12 слайд

  Витаминдердің сақталуына әсер етеді:
  
  Тамақты пісіріп өңдеу әдісі
  Сақталу жағдайы
  Сақталу ұзақтығы
  Витаминдерді бұзады
  
  
  Жоғары температура
  Темір ыдыс-аяқ
  Ұзақ сақталу
  

• 13 слайд

  Қорытынды
  Сонымен біздің организм тамақпен витаминдерді алу керек.
  
  Бұл өз кезегінде жас организмнің өсіп дамып жетілуіне септігін тигізеді.
  

• 14 слайд

  Бағалау
  

• 15 слайд