Сыныптан тыс жұмыс сабақ тақырыбы "Химия әлеміне саяхат" (9 класс)

«Химия әлеміне саяхат» атты интелектуальді ойын.
Мақсаты: Химия курсы бойынша оқушылардың білім деңгейін анықтау, бекіту, оқушыларда ғылыми көзқарас қалыптасыру, тіл байлығын, ой ұшқырлығын, іздемпаздығын, шығармашылық қабілетін, өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын дамыту. Өз - өзіне сенімді, жеке - жеке қиындықтан шығуға тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Компьютер, парақтар, ақын жазушылардың айтқан қанатты сөздері және т. б.
Ойынның барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Кіріспе сөз
Армысың, ағайын, көзкөрген, алдарыңызда жаратылыстану –тарих апталығына ұйымдастырылып отырған  «Химия әлеміне саяхат» атты интелектуальді ойынды бастауға рұқсат етіңіздер.
Осы ойынның негізгі 9 сынып оқушылары қатысып, өз ой ұшқырлығын, білімдігін ортаға паш етпек.

1.     Диссоциация катион ретінде тек сутек ионын түзетін қосылыстар.(қышқылдар)

2.     Зат массасының сақталу заңын ашқан ғалым. (Ломоносов)

3.     Қалыпты жағдайда 5 моль газдың көлемі. (112 л)

4.     Электролиттік диссоциациялану теориясының авторы. (С.Аррениус)

5.     10 моль күкірттің массасы. (320 г)

6.     Период бойынша бейметалдық қасиеті қалай өзгереді? (солдан оңға қарай артады)

7.     Авагадро санының сандық мәні. (6,02*10²³)

8.     Зат құрамының тұрақтылық заңын ашқан ғалым. (Ж.Л Пруст)

9.     Заттардың еріген немесе балқыған күйінде иондарға ыдырауы.(диссоциациялану)

10.     Ас тұзы NaCl молекуласындаңы байланыс түрі. (иондық)

11. Жылу мен жарық бөле жүретін реакциялар (жану реакциясы)

12. Әрекеттесуші заттардың құрамына кіретін атомдардың тотығу дәрежелерінің өзгеруі арқылы жүретін реакциялар.              

                      (тотығу-тотықсыздану реакциясы)

Қошеметтеп ортаға шақырайық. (музыка әуенімен шығады.)
Әрбір оқушы өз - өзін таныстырып шығады.
Біздің бүгінгі ойынымыз 8 кезеңнен тұрады.
1 - кезең. «Иә және жоқ» бәйге сұрақтары.
2 - кезең. «Әріптер сөйлейді»
3 - кезең. «Кім жылдам»
4 - кезең. «Полиглот»
5 - кезең. «Көкпар» бейне сұрақ.

1 - кезең. «Иә және жоқ» кезеңде оқушыларға сұрақтар беріледі.
1. Сутегінің валенттілігі бірге тең? (иә)
2. Н2О күрделі зат? (иә)
3. ең ауыр металл осмий? (иә)
4. SO3 негіздік оксид? (жоқ)
5. Ең жеңіл темір металл?( жоқ)
6. Алюминий металға магниттеледі?( жоқ)
7. Периодтық жүйедегі элемент109 саны бар? (иә)
8. темір қосылыстарындағы 6 валентті болады? (жоқ)
9. магний, кальций, стронций, барий сілтілік жер металдары? (иә)
10. 6, 023 - 1023Авогадро саны?(иә)
11. Қалыпты жағдайдың мәні 44, 9л/моль? (жоқ)
12. Бейорганикалық қосылыстардың 5 - ке жіктеледі(жоқ)
13. «Атом» сөзі грекше бөлінбейтін деген сөз.( иә)
14. Химиялық таңбаның алдына қойылады индекс? (жоқ)
15. Германия елімен аталатын элементфранций?( жоқ)
16. Электртерістілігі жоғары бейметалл фтор? (иә)
17. күкірт қышқылының қалдығын сульфат деп атайды? (иә)
18. Период саны 8? (жоқ)
19. Атом құрамындағы электрондардың таңбасы оң болады.(жоқ)
20. Д. И. Менделеев түс көрген кезде ойлап тапты.(иә)
Осы арада ең аз ұпай алған оқушы ойыннан шығады.

2 - кезең. «Әріптер сөйлейді»
Бұл кезеңде оқушыларға белгілі әріптерге байланыстыра отырып, сөз құрауымыз керек.
«М» әрпіне байланысты жауап айтыңдар.
1. Периодтық кестенің авторы. (Менделеев)
2. ІІ валентті элемент. (магний)
3. Темір қандай затқа тартылады.(магнитке)
4. зат мөлшерінің өлшем бірлігі.(моль)
«С» әрпіне байланысты жауап айтыңдар.
5. химиялық элемент.(сутегі, скандий)
6. Күрделі зат.(су)
7. І валенті элемент.(сутек)
8. натрий гидроксиді.(сілті)
«К» әрпіне байланысты жауап айтыңдар.
9. химиялық элемент (күкірт)
10. күрделі зат(көмірқышқыл газы)
11. екі валентті элемент.(кальций)
12. қышқылдарды ата.(Күкірт, көмір қышқылы).

ІІІ.  Кім жылдам?
Бұл кезеңде тақтаға бірнеше әріптер беріледі, соны пайдаланып химиялық элемент атауларын құрастыру. 3 минут беріледі. Әр дұрыс жауапқа 1 ұпай
Й И Л Ж Г Н Е З А М Р О Б
(БОР, АЗОТ, АРГОН, НЕОН, БРОМ, ТИТАН, НАТРИЙ, МАГНИЙ, БАРИЙ. ГАЛИЙ. ГЕРМАНИЙ, ИОБИЙ, РЕНИЙ, ГЕЛИЙ

ІV. «Полиглот»
(қандай химиялық элемент екенін анықтап, оның қазақша, орысша аталуын және таңбасын жазу)
Ынатл — алтын – золото — Au
Мсіүк — күміс – серебро — Ag
Йалқаы — қалайы — олово — Sn
Сынорқға — қорғасын — свинец — Pb
Туекс — сутек — водород — Н
Сым — мыс — Медь — Сu
Ектто — оттек – Кислород — О
Ремті — темір – железо — Fe
Аынсп — сынап — Ртуть — Hg
Екөрітмк – көміртек — угль — С
«Көкпар».

10-ұпай.

Периодтық жүйедегі ең жеңіл элемент. Латыншадан аударғанда «су тудырушы» деген мағына береді. Алғаш рет 1776 жылы ағылшын ғалымы Генрих Кавендиш алды. (Сутегі.  Аr(Н)-1,008)

20-ұпай.

Ол иіссіз, түссіз, дәмсіз газ. 18 ғасырда оны ағылшын химигі Дж. Пристли мен швед ғалымы К.В. Шееле алған болатын. Лабораторияда оның массалық үлесі көп, тез айырылатын заттардан алады. Табиғатта фотосинтез процесі кезінде бөлінеді.(Оттегі)

30-ұпай.

Ол сары түсті, суда ерімейтін морт сынғыш кристалл. Аллотропиялық түрөзгерісінің саны 3, оның  бірі – моноклинді деп аталады. Медицинада тері ауруларын емдеу үшін пайдаланады.  (Күкірт)

40-ұпай.

Ол иіссіз, түссіз газ. Ауадан сәл жеңілдеу. Молекуласында өзара еселі үш байланыспен байланысқан. Ресми ашылған жылы 1772 жыл. Тыныс алуға жарамсыз болғандықтан оның атауы «тіршіліксіз» деген мағына береді. Алайда онсыз тіршіліктің болуы мүмкін емес. (Азот)

50-ұпай.

Периодтық жүйеде агрегаттық күйі сұйық болатын екі элементтің бірі. 1826 жылы француз оқымыстысы Ж. Балар ашқан қоңыр түсті, улы зат. Атомындағы нейтрондар саны 45-ке тең. (Бром)