Суицидтік мінез-құлықты алдын алу және сақтандыру жолдары

Суицид дерті және оның алдын алу жолдары

Ата-аналарға кеңес

Өмір адамға бір-ақ рет беріледі. Адамның тағдыры алланың қолында.Әр адамөзінің азды-көпті кешкен тіршілігінде пешенеге жазғанын көріп, сезінеді дегенімізбен, қазіргі жастарға індет болып таралған «Суицид» деген пәле қайдан шықты? Оның сырын қайдан іздейміз? Біздің елімізде жастар өлімі неге көбейіп бара жатыр? Қалай ғана олар өз өмірлеріне жеңілдікпен қол салады? Өмірдің мәні неде? т.б сұрақтар кез-келген адамның ойында болуы мүмкін. Иә,соңғы жылдары елімізде суицид, әсіресе жасөспірімдер арасында ушығып тұр. Кәмелетке толмағандардың  арасында суицидтің тұрақты өсуі  қатты алаңдаушылық тудыратын  жағдай. Психолог ғалымдардың зерттеуіеше жеткіншектердің 10 пайызы шынайы өлгісі келетін ниет білдірсе,ал 90 пайызы көмекке шақырған жан-айқай болып есептелінеді. Міне осы жағдайларға психолог пен отбасының көмегі әбден қажет. Өлімге құмарту негізінен психиканың проблемасы, оның астарын қоғаммен байланыстыруға болмайды. Көпшілігіміз рухы әлсіз, қорқақ және мінезсіз адамдар ғана осындай суицидке барады деп ойлаймыз. Сөйтсек суицид ешкімдіде сырт айналып кетпейді екен. Адамның бұдан сауығып кетуі үшін кешенді ем-дом жүргізілуі шарт. Бірінші кезекте моральдық, психологиялық және медициналық қолдау керек.

Суицидтік әрекеттерге ұшыраудың мынадай факторлары бар:

-          Бірінші орында – ата-анасының балаға көңіл бөлмеуі;

-          Екінші орында- әлеуметтік жағдайдың төмендігі. / отбасындағы жағымсыз ахуал, жайсыз психологиялық атмосфера, жұмыссыздық,материалдық жағдайдың жетіспеуі, жанұядағы берекесіздік немесе бақытсыздық,отбасы мүшелерінің қарым-қатынасында үйлесімділіктің болмауы, отбасында елеусіз қалуы, жалғыздықты сезіну/;

-          Үшінші орында – отбасы мшесінің психикасында өзгерістің болуы;

-          Төртінші орында – отбасында қатаң бақылауға алуы. Жасөспірімдердің психикасының төмендігі дәрежеде мотивацияның дамуы – ата-ананың есебінен.

Жасөспірімдердің арасындағы «қауіпті топқа» кіретіндер:

-          Жасөспірімдер арасында ішімдікті және нашақорлықты шамадан тыс пайдаланатындар;

-          Күйзелісте жүретін жасөспірімдер;

-          Дарынды жасөспірімдер;

-          Мектептегі үлгерімі төмен жасөспірімдер;

-          Жастықпен қателікке ұрынған қыздар;

-          Зорлы-зомбылық көрген жасөспірімдер;

-          Суицидтік іс-әрекетті жасағандар немесе суицид жасаған отбасы мүшесін көзімен көрген жасөспірімдер;

Мына ескерту белгілерін есте сақтаңыз!

Егер сіздің танысыңыз:

-          Жақсы көретін киімдерін таратса;

-          Шаруаларын бірыңғайласа;

-          Өлім туралы көбірек сөз қозғаса;

-          Кенеттен көңіл-күйі өзерсе;

-          Жақында ауыр қазаны басынан өткерсе;

-          Өзінен-өзі оқшауланса;

-          Болмашы нәрсеге ашуланып,көтеріліп,ешкімді тыңдағысы келмесе, бұл қауіпті,бақылауды қажет етеді.

Құрметті ата-ана! Балаға ең жақыны ата-анасы. Сіздің әр сөзіңіз бала үшін маңызды. Балаңыздың тұлға болып қалыптасуына сіздіңде ықпалыңыз зор екенін ұмытпаңыз!

Баламен қарым-қатынас жасау жолдары:

-          Әрдайым баланың жетістікке жеткен жағдайын ескеріп, қолдау көрсету;

-          Өзіне деген сенімділікті және болашаққа деген сенімін арттыру;

-          Өз бетімен алға ұмтылған балаға көңіл бөліп,қамқорлау;

-          Достарының арасындағы  жетістіктері үшін, спортпен айналысқаны үшін көтермелеу;

-          Балаға қысым көрсетпеу, дұрыс талапқоя білу;

-          Балаға уақыт бөліп, жеке әңгімелесу;

-          Егер қателессе ұрыспай, дұрыс бағыт-бағдар беру;

-          Баланың кемсітпеу,өзге балалармен салыстырып, өзін төмен бағалауына жол бермеу;

-          Балаңыздың қолынан бәрі келетіндігін айтып, үнемі жігерлендіріп отыру;

-          Баланы еңбекқорлыққа тәрбиелеу, уақытты тиімді пайдалануға дағдыландыру;

-          Балаға қандай қиын жағдайдада көмекке келетін ата-анасы екенін түсіндіру;

Ескерту: Бұл түсінік жұмыстарын ұсынуда Атырау облысы прокуратурасының бастамасымен,медициналық дәрігерлердің қатысуымен жасалған «Жасөспірімдерді суицид қауіпінен уақытында сақтап қалу мәселесі бойынша» әдістемелік құралы басшылыққа алынып  жасақталды.

Дайындаған: Новобогат орта мектебінің педагог-психологы

 Жумаева Ләззат Орынғалиқызы