Тағамның маңызы, құрамы және қызметі. 8 сынып

Пән:	биология
Күні:	16.02.2018ж
Сыныбы:	8 Б
Сабақтың тақырыбы:	Тағамның маңызы, құрамы және қызметі.
Оқу бағдарламасына сілтеме	Биология 8-сынып. Е. Очкур, Л. Аманжолова, Р.Жумабаева. Презентация, кестелер, үлестірмелер, плакаттар, тақырыптық суреттер.
Оқу мақсаты	Тамақ құрамы мен маңызы, ақуыз, май, көмірсу, минералдар, дәрумендер туралы түсініктер беру, «Ас – адамның арқауы» екенін, адам тамақтану үшін тіршілік етпейтінін, тіршілік үшін тамақтануын түсіндіру, әдетті түсінікті қалыптастыру.
Сабақтың түрі:	жаңа сабақ
Алдыңғы тақырып:	Тыныс алу мүшелерінің аурулары.
	Сабақтың барысы:
Сабақ кезеңдері
Ұйымдастыру кезеңі.	Оқушылармен амандасу, түгелдеу, оқушы назарын сабаққа аудару.
Үй тапсырмасын пысықтау:	1.Өкпенің тіршілік сыйымдылығын анықтайтын құрал. (СПИРОМЕТР) 2.Тыныс орталықтары  орналасқан жүйке жүйесі бөлімі.( СОПАҚША МИ) 3.Құрамында 400 зиянды зат бар,адам организміне зиян келтіретін зат.(ТЕМЕКІ) 4.Темекі тартқан кезде  ол мүшеніңқұрылысы мен қызметін бұзады. (ӨКПЕ) 5.Атмосфераның басты ластаушылары. (ШАҢ – ТОЗАҢ, КҮЙЕ) Тест жұмысы 1.Мұрын қуысы неше бөлікке бөлінеді? а) екі бөлікке    в) үш бөлікке      с) төрт бөлікке 2.Кеңірдектің жалғасы: а) аңқа мен жұтқыншақ                  в) көмей               с) бронхылар 3.Кеңірдек қалай бөлінеді? а) екі бронхыға                                в) үш бронхыға                 с) бронхиолаға 4.Тыныштық күйдегі тыныс алу қозғалыстарының мөлшері? А)10-12                В)16-18                 С)20-22 5.Қан оттекпен қай жерде қанығады? А)жүректе                          В)өкпеде                             С)бүйректе 6.Өкпе мен ұлпадағы газ алмасу неге байланысты? А)фагоцитоз                       В)диффузия                      С)желдету(вентиляция) 7.Темекі құрамында қанша зиянды зат бар? А)200                    В)300                    С)400 Сөйлемді аяқта 1.Тыныштық күйінде адам тыныс алғанда, шамамен,500 мл ауа жұтып....................................       сонша ауа шығарады   2.Темекі ішіндегі ең зияндысы-................никотин 3.Инфекцияның кіреберіс қақапасы-.............................жоғары тыныс жолдарының сілемейлі қабығы. 4.Жүрегі тоқтап қалған жағдайда жасанды тыныс  алдыру мен бірге............. жүрегін уқалайды.      5.Адам қалыпты тыныс алу кезінде демді ішке тарту және демді  сыртқа шығару кезіндегі ауа  мөлшері................... деп аталады.  тыныс алу көлемі
Миға шабуыл.	Мұғалім бірнеше суреттерді оқушыларға көрсетеді.       мына суреттерден не көріп тұрсыңдар? Бұларды не деп ойлайсыңдар?
Жаңа сабақ.	Тағамның маңызы. Қоректену – барлық тірі ағзаларға тән қасиеттердің бірі. Қоректену арқылы тірі ағзалар өседі, дамиды және қалыпты тіршілік әрекетін жалғастырады. Тағамның құрамындағы органикалық заттар ыдыраған кезде энергия бөлінеді. Бұл энергия жеке мүшелердің және жалпы ағзаның қызметі үшін жұмсалады.  Нәруыздар адам пайдаланатын көптеген тағамдардың құрамында кездеседі. Олар адам ағзасында өздігінен түзілмейді, тек тағаммен бірге қабылданады. Адамның күнделікті қалыпты тіршілігі үшін тәулігіне орта есеппен 100–120 грамм нәруыз қажет. Нәруыз, әсіресе еттің, балықтың, жұмыртқаның, асбұршақтың, жаңғақтың және т.б. тағамдардың құрамында мол болады. Адам ағзасы үшін нәрлі нәруыз жануартекті тағамдарда көптеп кездеседі.  Майлар да адам ағзасы үшін қажетті органикалық заттың бірі. Май сүт өнімдерінің, жұмыртқаның және т.б. тағамдардың құрамында молынан кездеседі. Май, әсіресе, жануарлардың іш майында және майлы өсімдіктердің құрамында көп болады. Басқа органикалық заттармен салыстырғанда май ыдыраған кезде энергия екі еседей көп бөлінеді. Адам сұйық (өсімдік) майларды көбірек пайдалануы қажет, өйткені ол ағзаға тез әрі жеңіл сіңеді. Адам тәулігіне орта есеппен 70–100 г май пайдалануы керек.  Көмірсулар көбіне өсімдіктекті тағамдардың құрамында мол болады. Адам күнделікті пайдаланатын көмірсулар негізінен крахмал және  қант. Крахмал түрлі жармалардың, ұнның, картоптың құрамында көбірек кездеседі. Қант көбіне қант қызылшасында, сәбізде мол болады. Ағза үшін, негізінен, жемістердің құрамындағы қант өте пайдалы, өйткені ол тез сіңеді. Мұндай қант балдың, жеміс-жидектердің құрамында көп кездеседі. Адам денесіне жиналған артық көмірсулар бауырда, бұлшықеттерде қор ретінде жиналады. Витаминдер (латынша «vіta» – тіршілік, «amіn» – химиялық заттар) тағамның құрамында болатын ағза үшін қажетті зат. Ағзаның өсуі, дамуы, тіршілігі үшін витаминдер (дәрумендер) аз мөлшерде болса да өте қажет. Оларды адам тағамның құрамынан алады, яғни витаминдердің көпшілігі ағзада өздігінен түзілмейді. Витаминдердің адам ағзасында жетіспеушілігі түрлі ауруларға шалдықтырады. Минералдық тұздарды адам ағзасы жеген тағам мен ішкен суы арқылы қабылдайды. Адам пайдаланатын барлық табиғи тағамдардың құрамында тұздар кездеседі. Адам тәулігіне 5–6 грамдай ас тұзын пайдаланса жеткілікті.  Су адам ағзасы үшін өте қажет. Адамның тіршілігі үшін тәулігіне 1,5–2,5 литр су қажет. Судың аздаған мөлшері ағзаның өзінде органикалық заттардың ыдырауынан бөлінеді. Ағза үшін су тапшылығы да және суды артық пайдалану да зиян.
IV. Жаңа сабақты бекіту.	№1. Миға шабуыл: Математикалық қобдиша                 Егер бір адамға тәулігіне 6 грамм  тұз жеткілікті болса,әр отбасыға бір айда,бір жылда қандай мөлшерде тұз жұмсалады? Әр оқушы өз отбасына есептеп шығаруға болады. (6 гр · отбасы саны) ·30 = (6      гр · отбасы саны) ·365= Тренинг    (Сенесің бе,сенбейсің) бе?) 1.Адам организмінің қалыпты тіршілігі үшін қоректік заттардың маңызы зор.                   а) ия;    б) жоқ. 2. Қоректік заттарды организм сыртқы ортадан алады. а) ия;    б) жоқ.   3. Витаминдер,минеральды  тұздар,су бірден қанға сіңбейді.                                  а) ия;    б) жоқ. 4. Ферменттер-нәруыз текті заттар.   а) ия;    б) жоқ. 5. Витаминдердің жетіспеуінен пайда болатын ауру-авитаминоз.                                         а) ия;    б) жоқ. 6. Жануартекті тағамдар: сәбіз,жемістер,көкөністер.                                          а) ия;    б) жоқ. 7.Майлар құрылыс материалы ретінде жасуша мембранасының құрамына кіреді. а) ия;  б) жоқ. 8.Организмде көмірсулардың артық мөлшері гликоген ретінде қорға жиналады.                  а) ия;     б) жоқ. Биологиялық диктант 1. Тамақтану арқылы  организм  күнделікті  пайдаланатын тамақ өнімдерінен алады. 2. Тамақ өнімдерінің организмге сіңірілетін заттарға ұсақталу процесі ас қорыту деп аталады 3. Асқорыту нәтижесінде  тотығу мен ыдыраудың қажет емес өнімдерді организмнен шығарады. 4. Тағам -адам рационының құрамына кіретін өсімдіктекті және жануартекті өнім. 5. Толыққұнды  тамақ құрамында белгілі мөлшерде организмге қажетті  барлық заттар болуы керек. 6.Витаминдердің жеткіліксіз болуынан авитаминоз  пайда болады . Сәйкестендір 1.Нәруыздар - Г 2.Майлар - Д 3.Көмірсулар - Б 4.Витаминдер - А 5.Минералды тұздар –В А) .Бала мен жасөспірім кезде организмнің өсуі мен дамуына күшті әсер етеді. Б) .Организмдегі негізгі энергия көзі. В) .Сүйек пен тіс құрамына кіреді, зат алмасуға қатысады. Г) .Организмнің негізгі құрылыс материалы. Д).Құрылыс материалы ретінде жасуша мембранасына кіреді.
V. Бағалау.	Сабаққа белсенді қатысқан оқушыларды бағалау
VІ. Үйге тапсырма беру.	1. Ас қорытудың маңызы 2. Эссе жазып келу  ”Менің тамақтану мәдениетім”

Краткое описание документа:

Тағамның маңызы, құрамы және қызметі. ЛОЛОПОАМЩШРРИШПИШЩПИШЩПРЩГПИРПЩГРГРШРШЩРЩРПИПАЫСВАМИПТРОЬЛДЩЗЖДЩШОРПАВПРОДЩШЛОРПАВЫУАКПРНОГШДГНРЕПАВЫАПРНВАПРНОГВЫААГРГРИРШАОАМПИРОЛДЦВУКЕНГШЩВЫПКЕАГШЩЫЦКЕНГПШЩОЗЦУКШЩЗХЦУКЕВЗ-ЙЦУКЕВНГ7ШЩФЫПШЙШЩЙЦУКЕ5НГ7ЩЗЫВАПРОГДЫВУКЕНГ7ШЩЗЦУКЕНОЫВЕАНДЩГОРПАВЫФВАПРНОГДЖЛОНРЕПКУЦЙК5Е6НГ7ШЩ