Тест по алтайской литературе во 2 классе

1 вариант.

Текстти кычыр.

- Jакшылар ба, чечектер! – деп мен олорло, кижи чилеп, jакшылажып jÿредим.

   Чечектер, чечектер… Олор «jакшылар» дегендий араай jакшылажат. Кÿзÿҥи чечектер узун кирбиктерлÿ  чаҥкыр кöзин ачып, араай-араай шыҥырап, кÿлÿмзиренип ийди деп, меге билдирет.Ончо ло чечектер  эртен турадагы jарык кÿнге баштангылап алган тургулады.Чечектердиҥ ачык  jÿзинде ару чалынныҥ тостокторы мызылдайт.

   Чечектер, чечектер… Олорды сен кайда ла кöрöриҥ: jалаҥда, аркада, кырда, аралда, саста… Энем чечектер öскÿрерге сÿреен сÿÿр кижи. Бистиҥ тураныҥ кöзнöктöриниҥ алдында jÿзÿн-jÿÿр, атту, öҥдÿ чечектер jас ла келзе, jарангылап öскÿлей бергилейт.. Энем чечектерди кыжы-jайыла тураныҥ ичинде ле тышкары öскÿрет. «Чечек – ол ар-бÿткенниҥ кеентиги, jÿрÿмниҥбаза бир сÿÿнчизи» - деп, энем айдат. Ончозы тен чын ла чын не, балдар. Jердиҥ ÿстинде чечектер сÿÿбес  кижи jок болор.

- Ай, кандыйару, ароматту кей! Тынарга кандый jеҥил, тату – деп, ыраак городтоҥ келген бир турист сÿреен сÿÿнгени санаама кирет.

- Деремнеде ол тен кирелÿ эмей – деп, мен айткан эдим – ол ту чаҥкыркырларга барган болзоор…

- О-о, быйан болзын слерге! Бис андый кырларга кыйалта jок барарыс. Бис Омск городтоҥ – деп, келген туристтер тыҥ сÿÿнип тургылаган эди.

   Эртен тура чечектер кÿнчыгыш тööн, тÿште кÿнтÿштÿктен тööн, тÿштиҥ кийнинде кÿнбадыш тööн баштангылап алган тургулаар. Олор кÿнле кожо эбирип туратан эмтир. Кÿн ажа берзе, чечектер баштарын бöкöйтип, чечектерин кумынып ийет. Онойдо кÿн чыкканча тургулайт. Мен бодозом, олор амырап, уйуктагылап тургандый.

1.     Берилген чÿмдемелдиҥ жанрын темдекте.

1)    Чöрчöк

2)     Куучын

3)    Сооjыҥ

2.     Чÿмдемелде не керегинде бичилген.

1)    Курт-коҥыстар

2)    Кöбöлöктöр

3)    Чечектер

3.     Чÿмдемел канча абзацтаҥ турган

1)    6 абзацтаҥ турган

2)    7 абзацтаҥ турган

3)    5 абзацтаҥ турган

4.     Эрмектердиҥ ээчий турган jерин кöргÿс.

1)    Мен бодозом, олор амырап, уйуктагылап тургандый.

2)    Кÿн ажа берзе, чечектер баштарын бöкöйтип, чечектерин кумынып ийет.

3)     Онойдо кÿн чыкканча тургулайт.

5.     Текстти тузаланып, божодылган сöстöрди jерине тургус.

Эртен тура чечектер ______________ тööн, тÿште _________________

 тööн, тÿштиҥ кийнинде  ________________ тööн баштангылап алган тургулаар.

6.     Тексттеҥ кандый  солун  jетирÿ алдыҥ ?

_____________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7.     Билер чечектериҥди jура, эмезе  адын бичип сал.

 

_______________               ______________                  ______________

2 вариант.

Текстти кычыр.

     Бу арканыҥ эдегинде чого öскöн кайыҥдардаҥ мен jылдыҥ ла jаскыда jулук алып туратам. Быjыл база ла шил банкамды, jулук тозотон чичке темир чоргыштарымды jÿктенген jедип келдим. О кайракан, баштапкы jулукты мен амзаарым деп бодогом, jе кайдаҥ! Менеҥ озо оны томыртка амзап салган эмтир. Jаан чоокыр томыртка кайыҥды ойо чокыйла, кöстиҥ jажындый ару jулукты тойо ичеле, jайымга jыргап уча берген. Томыртканы агаштыҥ « докторы» деп айдадыс. J ебу учуралда ол ойо чокыган jерин ойто туй бöктöбöйт. Оноҥ улам ару jалтыркай jулук тегин jерге агат. Jок, jок, «тегин jерге» дегени – ол jастыра. Jÿзÿн-jÿÿр кучкаштар ол эм-jулукты ичкилейт. Кайыҥды айландыра кöбöлöктöр талбаҥ кайнагылайт. Jулуктыҥ татузына суузыны кангылап, канаттарын талбаҥдадып, кайыҥга jапшынгылайт. Тату jулуктыҥ jыдына чымылдар, томоноктор, коҥыстар да келдилер.

   Саҥ тöмöн кöрзöм – анда кайыҥныҥ тöзинде jыргал болуп турган эмтир. Чымалылар jулукты соргылап, jакшызынгылап, сагалдарын сыймай сокылайт.

   Бат, кандый быйанду кайаҥ! Ончозын ла амтанду эм jулугыла кÿÿрелей кÿндÿлейт. Мен де темир чоргыжымды кадап, банкамды тозуп салдым. Эртен ле ол ару эм jулукла толуп калар.

1.     Берилген чÿмдемелдиҥ жанрын темдекте.

1)    Табышкак

2)    Чöрчöк

3)    Куучын

2.     Кайыҥныҥ jулугын  озо амзаган.

1)    томыртка

2)    чымалы

3)    кучкаштар

3.     Чÿмдемел канча абзацтаҥ турган.

1)    4 абзацтаҥ турган

2)    2 абзацтаҥ турган

3)    3 абзацтаҥ турган

4.     Текстти тузаланып, божодылган сöстöрди jерине тургус.

   Саҥ тöмöн кöрзöм – анда  ____________ тöзинде jыргал болуп турган эмтир. Чымалылар  _________ соргылап,  ______________, сагалдарын сыймай сокылайт.

5.     Бу куучынды бажалыкта.

1)    Быйанду кайыҥ.

2)    Кайыҥныҥ jулугы.

3)    Тату jулук.

6.     Тексттеҥ кандый  солун  jетирÿ алдыҥ ?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7.     Билер агаштарды jура, эмезе адын бичип сал.

 

         ______________             ______________              ______________

3 вариант

           Текстти кычыр.

              Тÿн айландыра тымык …Уйкум келбесте туруп, Кадынныҥ jарадына

бардым. Бу ла алдымда чайбалып, таш  jаратка онтулу согулып jаткан толкуларды мöҥкÿ кырлардыҥ алдынаҥ тын алынган Кадын суу экелет. Алтай – Кадын, бу эки сöс бой-бойы jогынаҥ jÿрÿп болбос немедий. Кайда да jÿрзеҥ, Алтайды сананып, Кадын суу кöзиҥе кöрÿнип келер. Ынаарга тартылган кöк кырларга курчадып, казыр Кадын агып jат, агып ла jат. Кажы ла öйдö ол бойыныҥ jебрентик  бÿдÿмиле кижиниҥ jÿрегин бактырып ийет. Кезик jерде jайым, тымык, нени де сананып тургандый, оогош сай-таштарды сууныҥ тÿбинеҥ айдап, jаратка экелип салат. Jе ол бойы тымык агып jада, капчал jерге кирзе, мында бойыныҥ кÿчин кöргÿзип, jараттаҥ-jаратка согулып, тÿргенле мынаҥ ары барыгар дегендий чакпындалып агат. Кадынды бир ле катап кöрзöҥ, санааҥнаҥ чыкпас, öйлöр бажынаҥ сени тÿҥей ле бойына ойто кычырар. Оныҥ да учун бис Алтайыстыҥ jаражын алкап, аржан-кутук сууларын амзап, озо ло баштап Кадын сууны эске алынадыс.

1.     Берилген чÿмдемелдиҥ  жанрын темдекте.

1) Ÿлгер

2) Чöрчöк

3) Куучын

2. Кандый суу кöзиҥе кöрÿнет

1) Урсул

2) Кадын

3)Чарыш

3.     Чÿмдемел канча абзацтаҥ турган.

1)    4 абзацтаҥ турган

2)    2 абзацтаҥ турган

3)    3 абзацтаҥ турган

4.     Текстти тузаланып, божодылган сöстöрди jерине тургус

                     Алтай – ________, бу эки сöс бой-бойы __________ jÿрÿп

               болбос  немедий. Кайда да jÿрзеҥ, _________ сананып, Кадын

               суу ________  кöрÿнип келер.

5.  Автордыҥ тÿнде барган jери.

1) Кадынныҥ jарадына

2) кöк кырлар jаар

3) аржан-кутук суу  jаар

6.     Тексттеҥ кандый  солун  jетирÿ алдыҥ ?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7.     Сууныҥ балыгын jура, эмезе бичип сал.

 

                            _______________          ______________          _____________

4 вариант.

                   Текстти кычыр.

    Jас келген де болзо, jе кезик-кезикте соок салкындар согуп ийгилейт. Бу кыштыҥ ачынып, тарынып, jасла экÿ чугулдажып турганы. Тал-тÿште кÿнет jердиҥ кары кайылып, кобы-jиктерле кичинек суучактар jолдойт. Арал jерге кирзегер, мында кыш öрöкöн  jажынып алгандый, jасты божотпойт. Ол ло аткак чибилер, карга бастырып салган jебрен öйдöги тöҥöштöр кыштыҥ олjозында. Jе удабас jас jаражайдыҥ эрке колдоры аралга да jедер, ол тушта ээлгир будакту кайыҥдар кöстöрин ачкылап, кÿзÿҥи кожоҥын jаска кожоҥдоп бергилеер.

   Jас. База ла кöрзöҥ, jердиҥ ÿсти jажарып, анаҥ-мынаҥ чечектер jилбилÿ имжежип, кижини сÿÿндирип ийер. Баштапкы кÿÿктиҥ ÿнин уксаҥ, айландыра сÿÿнчилер jастыҥ келгениле колбулу деп билериҥ. Эмди айландыра кöрзöҥ, бастыра агаштар бÿрчиктеҥ сырга тагынып алган тургулайт. Агаш аразына эмди кирип келзеер, кажы ла jаныгардаҥ слерге кичинек кушкаштар бойыныҥ аҥылу чÿмдеген кожоҥын jараш ÿниле кожоҥдоп берер. Jас. Кандый да саҥ башка jаркынду öй.

1.     Берилген чÿмдемелдиҥ жанрын темдекте.

1) Ÿлгер

2) Чöрчöк

3) Куучын

2.     Нениҥ ÿни jастыҥ келгениле колбулу.

1)    Кÿÿктиҥ

2)    Балдардыҥ

3)    Кÿкÿрттиҥ

3.     Чÿмдемел канча абзацтаҥ турган.

1)    4 абзацтаҥ турган

2)    2 абзацтаҥ турган

3)    3 абзацтаҥ турган

4.     Текстти тузаланып, божодылган сöстöрди jерине тургус.

Jе удабас jас ____________ эрке колдоры аралга да jедер, ол тушта ээлгир будакту __________ кöстöрин ачкылап, кÿзÿҥи _________ jаска кожоҥдоп бергилеер.

5.     Кобы- jиктерле jаскыда не jолдойт.

1)    курт-коҥыс

2) кичинек суучактар

3) койлор

6.     Тексттеҥ кандый  солун  jетирÿ алдыҥ ?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7.     Jастыҥ айларын  jура, эмезе бичип сал.

 

        _____________            ______________             ______________

5 вариант.

Наjым мениҥ Адучы

«Коркышту» ла jурукчы.

Кожо ÿренедис, ойнойдыс,

Jураарга экÿ кÿÿнзейдис.

Бир катап урокто

Биске каргаа jураткан.

Канайда jураарын доскодо

Галина Петровна jартаган.

Ончо балдар каграаны

Отурып табылу jураган.

Кöп балдардыҥ jураганы

Ϋредÿчибиске jараган.

Кезик балдар jуруктары

Сÿрекей бисти соныркадат.

Саҥ башка ла каргаалары

Ончо классты каткыртат.

Кöрзöм, наjамныҥ каргаазы

Кöрмöс тö оны аайлабас:

Каргаа дезе каргаа эмес,

Такаа дезе такаа эмес.

Бу попугай ба, кÿртÿк пе?

Кедеҥдеген пöтÿк пе?

Бажы кöксинеҥ jаан,

Тумчугы будунаҥ узун.

Куйругын кöрзö – пöтÿктиҥ,

Тырмагы – торт ло мÿркÿттиҥ.

Кажы таланыҥ ол кужы,

Канай таныыр оны кижи?

- Быjылгы каргааныҥ балазы –

Канай таныбай турыгар? –

Адучы jартайт, албаданат.

Балдар тутпайт каткызын,

База артык канайтсын.

Каргаа да бол, пöтÿк те бол,

Кайран наjымга куш ла ол.

Арчыйт, jурайт, иштенет,

Аларга бешти иженет.

1.     Берилген чÿмдемелдиҥ жанрын темдекте.

1) Ÿлгер

2) Чöрчöк

3) Модор сöс

2.     Балдарга урокто нени jураткан

1)    Мÿркÿтти

2)    Кÿртÿкти

3)    Каргаанды

3.     Чÿмдемел канча тöртjолдыктаҥ турган.

1)    9 тöртjолдыктаҥ  турган

2)    10 тöртjолдыктаҥ  турган

3)    8 тöртjолдыктаҥ  турган

4.     Уулчактыҥ наjызыныҥ ады.

1)    Адучы

2)    Эркеш

3)    Сандрай

5.     Текстти тузаланып, божодылган сöстöрди jерине тургус.

Кöрзöм, ___________ каргаазы

Кöрмöс тö оны аайлабас:

Каргаа дезе __________ эмес,

Такаа дезе __________ эмес.

6.     Чÿмдемелдеҥ кандый  солун  jетирÿ алдыҥ ?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7.     Билер куштардыҥ jуругын jура, эмезе бичип сал.

 

                     ______________          _______________          _______________