Урок по осетинской литературе на тему " Плиты Грис"

• 1 слайд

  Плиты Грис
  1913-2013
  Зӕххыл рӕсугъд цӕрынӕн фидар
  Дыууӕ стыр ныфсы ис лӕгӕн:
  Фыдыбӕстӕ ӕмӕ сӕрибар, -
  Циу цард ӕнӕ сымах? - Ингӕн.
   
  «Уӕлахизы кадæг»
  .
  

• 2 слайд

  Плиты Дзамболаты фырт Грис райгуырди кæфты мæйы 15 бон 1913 азы Хуссар Ирыстоны, Ручъы хъӕуы, зӕхкусӕджы хӕдзары.
  

• 3 слайд

  1931 азы Грис ацыд Мæскуымæ, Цæгат Ирыстоны профессионалон театры фыццаг коллективимæ ахуыр кæнынмæ театры аивадыл.
  Цыппар азы фæстæ уыцы коллектив æрыздæхт Мæскуыйæ æмæ райдыдта Ирон драмон театры истории ног къæпхæн.
  Грис уыди актёр æмæ репертуары хайады гæс.
  

• 4 слайд

• 5 слайд

  Фыццаг литературон къахдзæфтæ
  

• 6 слайд

  Грис æмæ Епхиты Тæтæри
  

• 7 слайд

• 8 слайд

  Фыдыбӕстӕйы Стыр хӕст куы райдыдта, уӕд Грис ацыди фронтмӕ, уыди бастдзинады инженер, бӕхджын ӕфсады эскадроны командиры хӕдивӕг, фистӕг ӕфсады ротӕйы командир, хӕстон газеты уацхӕссӕг. Фӕци цалдӕр цӕфы. Йе сгуыхтдзинæдты тыххӕй йын саккаг кодтой ӕртӕ ордены ӕмӕ бирӕ майдантӕ. Ӕфсадӕй сыздӕхти мин астсада цыппор ахсазам азы майоры цинимӕ.
  

• 9 слайд

  Салдаты монолог
  Рæхджы бырсæм. Бырсынц æнгомæй
  Нæ хæстæвзæрд бæсты цæуæт, -
  Сæ фарсмæ слæудзынæн дæ номæй,
  Мæ Ир, æмæ дæ ма уæт мæт:
   
  Мæнæй нæ уыдзынæ къæмдзæстыг,
  Сыгъдæг у ме ‘фсæддон цæсгом,
  Æгад нæ фæкæндзынæн хæсты
  Рæсугъд ирон дзыллæйы ном!
  
  

• 10 слайд

• 11 слайд

• 12 слайд

  Будто сразу присмирел
  Причитаний хор,
  Будто с неба поглядел
  Нежный лунный взор
  И осыпал все вокруг
  Серебром своим –
  И моя кручина вдруг
  Скрылась перед ним.
  Друг мой, то не присмирел
  Причитаний хор
  И на нас не поглядел
  Нежный лунный взор –
  Это смолк на краткий миг
  Смертоносный бой,
  И в глаза моих возник
  Светлый облик твой.
  Пер. Анны Ахматовой
  Цыма фенцад æваст
  æнкъард хъарæг,
  Цыма арвæй æркаст
  цырагъдарæг, -
  Аив сæрды æппæт
  йæ хæрдгæйæ,
  Атад, алыгъди мæт
  мæ зæрдæйæ…
  Фæлæ н ‘аскъуыд æваст
  æнкъард хъарæг
  Нæдæр арвæй æркаст
  цырагъдарæг:
  Уый рæстæгмæ фæхъус
  нæ хæст – тыфыл,
  Æмæ уайы дæ хуыз
  мæ цæстытыл.
  1942 аз
  

• 13 слайд

  Грисы уацмыстæ уырыссаг æвзагыл
  

• 14 слайд

  Цард куы афæлива дæу,
  Ма кæс уæд тызмæг, æнкъардæй!
  Сагъæссаг бон фидар лæуу:
  У ныфсджын нæ сомы цардæй.
  
  Если жизнь тебя обманет,
  Не печалься, не сердись!
  В день уныния смирись:
  День веселья, верь, настанет.
  
  

• 15 слайд

  Грис – дæсны тæлмацгæнæг
  Грисы тæлмацæй ирон æвзагыл рацыдысты Шекспиры дыууæ томы. Дунейы стырдæр поэт сдзырдта не ‘взагыл, æнæмæлæт генийы алæмæт сфæлдыстад бафтыд нæ культурæйыл. Уый у стыр хъуыддаг æмæ нæ литературæйы ахъаззаг æнтыст.
  
  
  
  

• 16 слайд

  1995 азы Грисæн лæвæрд æрцыд Къостайы преми чиныг «Атакæйæн»
  

• 17 слайд

  Иу цæстфæныкъуылд ма баззад æрмæст, -
  Цардыл фæстаг фæлгæст акæ!...
  Райдыдта ниудты ниуд, лæгты дзынæзт,
  Хъарджыты хистæр – атакæ!
  

• 18 слайд

  Арф Куырттаты комы дуарыл
  Саргъӕй хъӕугӕрон ӕрхиз, —
  Къулыл иу ныллӕг хӕдзары
  Ауыгьд авд цухъайы ис,
  Ӕмӕ уыдон раз сӕркъулӕй
  Алӕуу иучысыл ӕнцад:
  Уым цӕринаг авд хъӕбулӕй
  Баззад афтидӕй сӕ мад...
  Хъӕуы уӕлмӕрдты дӕр авд и
  Ног конд ингӕнтӕ рæгъӕй,
  Фӕлӕ ингӕнтӕ дӕр афтид,
  Цухъаты дӕр удтӕ нӕй:
  Мад сӕ иуӕн дӕр йӕ фырттӕй
  Нал ӕрлӕгъз кӕндзӕн йӕ сӕр,
  Фӕлӕ се сӕфтыл бӕлвырдӕй
  Зӕрдӕ не 'ууӕнды уӕддӕр…
   
  Авд цухъайы
  

• 19 слайд

  Грисы тыхджын ӕмӕ фидыцджын курдиат йӕ кары куы бацыд, уӕдӕй абонмæ уый, ӕцӕгдӕр, куывта ӕрмӕст иунӕг хуыцау – Рӕстдзинадӕн... Иӕ уацмыстӕн ӕвидигӕ цӕрӕнбон дӕр уыцы рӕстдзинад дӕтты.
  Нафи
  
  

• 20 слайд

  Дыууæ æмгары – дыууæ поэты. Грис æмæ Нафи
  

• 21 слайд

  Рай мын, Ир, ды йе скаст дæ поэтæн!
  Бантысæнт дæ рухс фæндтæ фæрнæй!
  Кæд дæу тыххæй бирæ зынты федтон,
  Æз уæддæр сæрыстыр дæн дæуæй.
   
  «Рай мын, Ир!»
  

• 22 слайд

  Лӕг уымӕй амондджындӕр нӕй,
  Кӕмӕн фӕвӕййынц фыст йӕ хӕстӕ,
  Ӕмӕ йӕ бӕллицтӕ фӕрнӕй
  Зӕххыл кӕмӕн цӕрынц йӕ фӕстӕ.
  
  Грис
  

• 23 слайд