Внеклассное мероприятие по биологии "Лидер XXI века" на казахском языке

Тақырыбы:  ХХІ ғасыр көшбасшысы

v Мақсаты: оқушылар арасынан жаратылыстану ғылымдарына қызығушы      талапты оқушыны   анықтау.Оларды ізденуге,алғырлыққа,тапқырлыққа баулу. Оқушыларға жалпы информатика ғылымы туралы  білім беру  және  ғылыми көзқарасын қалыптастыруда жетілдіру.

v Дамытушылық: сынып оқушыларының өзара сайыста жылдам ойлау, тез шешім қабылдау, өз пікірін жеткізе білу бойынша дағдыларын қалыптастыру.

v Тәрбиелік: Жүйелі түрде жұмыс  істеуге, өз ойын дәл, тиянақты айта  білуге,  өз бетімен  білім алуға, жастарды ұлтжандылыққа, өз елін, туған жерін сүюге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: танымдық ойын сабағы

Көрнекіліктер: интерактивті тақта

Барысы:

Мұғалім:Бүгінгі жастар халқымыздың болашағы,еліміздің ертені. Оқушылардың ой-өрісін кеңейтіп,есте сақтау қабілетін шындайтын,білімді жастарды анықтайтын «ХХІ ғасыр көшбасшысы» атты сайысымызды бастаймыз. Алдын ала әділ қазылар алқасын ортаға шақырамыз:

                     1.____________________

                   2.____________________

                   3. ____________________

Ойынға қатысушыларды  таныстыру:

- Беляев Абай -11 класс  оқушысы

- Бекмуханов Елдос  -11 класс оқушысы

- Совет Аяулым -11 класс оқушысы

- Сарсимбаева Асима -11 класс оқушысы

- Серикбаев Бекзат -11 класс оқушысы

Сайыс бағдарламасы:

І. Бәйге.

ІІ. Көкпар

ІІІ. Ғажайып алаң

ІҮ. Жорға

І кезең  «Бәйге» Жалпы  сұрақтар берілген оған оқушылар таяқшаны көтеру арқылы жауап береді. Әр жауап 10 ұпайдан есептеледі

1. 1 гр май ыдырағанда қанша кДж энергия бөлінеді. /39,1 /

2.  1920-1930 жылдары «Өсімдіктану» оқулығын жазған ғалым? /

3. Қазақстанда «Қызыл кітап» тұңғыш рет қай жылы шықты? /1978жыл/

4. Қызыл кітапта сүтқоректілердің қанша түрі енгізілген? /40/

         Жасушаны зерттейтін ғылым. /цитология/

5.Вирус терминін кім және қай жылы ғылымға енгізді?/1899ж,М.В.Бейерник/

6. Ағзадағы гормондардың  аз мөлшерде өндірілуі.

7. Гормондардың әсерінен болатын реттелу. /Гуморальдық реттелуі/

8. Жасушаның  құрамындағы  органикалық зат: /нуклеин қышқылы/

9. Aдреналин гормонын бөлетін без /бүйрек үсті без/

10. Сілекей бөлінуін реттейтін орталық-

 11. Дене тұрқы 10 метрге жететін таспа құрт:/сиыр цепені/

12.Ертедегі өсімдіктердің қазба қалдықтарын зерттейтін ғылым

13.Паразит саңырауқұлақтар 

14. Паразит құрттарды зерттейтін ғылым саласы:/гельминтология/

15. Нейронның қысқа өсіндісі /дендрит/

 2 кезең «Көкпар»  туры 6 бөлімнен тұрады,  әр оқушы 1 бөлімді таңдайды. Әр бөлім 5 сұрақтан тұрады. Бір сұрақ 10 балл. 2 тур қорытындысы бойынша 3 ойыншы ойыннан шығады.

   Бірінші бөлім ---   «Қан жасушалары»  

1.  Қан жасушалары? /Эритроцит,лейкоцит,тромбоцит/

2.   Лейкоциттердің қызметін толық зерттеген атақты физиолог ғалым? /Мечников/

3.  Қанның 1 мм кубында қанша тромбоцит болады? /250-400мың/

 4. Адамда сирек кездесетін қан ұйымайтын ауру?  /гемофилия/

5. Эритроциттердің тіршілік ету ұзақтығы?  /120-127күн/

     Екінші бөлім--- «Генетика»

1. Генетика терминін ұсынды?

2.Генетика зерттейді?  / Тұқымқуалаушылық пен өзгергіштік /

3. Әр түрлі алльелдерден тұратын организм? /Гетерозиготалы организм /

4. Г.Мендель тұқым қуалау заңын ашты? /1865 ж /

5. 1901 жылы Де Фриз ұсынды?  /Мутация теориясы /

Үшінші бөлім --- «Экология»

1. Тірі организмдер биологиясын, тіршілігін адам іс-әрекетімен байланыстыры зерттейді?  /Биоэкология /

2. Табиғаттың өзгерісіне бақылау жасап ,баға беру және болжау  /Экологиялық мониторинг /

3. Ең ірі экологиялық жүйе? /Биосфера/

4. Популяция,бірлестіктер, экожүйелер арасындағы қарым-қатынастар жиынтығы?  / Синэкология /

5. Ноосфера тұжырымын ұсынды?  / В.И.Вернадский /

   Төртінші бөлім--- «Балықтар класы»

1. Балықтарды зерттейтін зоология саласы?  /Ихтиология /

2. Қазіргі кезде сүйекті балықтардың қанша түрі бар?   /20 000 астам /

3. Ертедегі саусаққанаттылардан қалған бір ғана өкіл? /Латимерия /

4.Акулалардың қанша түрі бар?  / 350 жуық түрі бар /

5. Шеміршекті балықтардың тыныс алу мүшесі? /Желбезек/

Бесінші бөлім ---«Бунақденелілер класы»

1. Бунақденелілер класында қанша отряд бар?   /35 отряд /

2. Бунақденелілердің дамуы қандай сатыдан тұрады? / Тура даму, шала түрленіп даму, толық түрленіп даму /

3. Бунақденелілерді зерттейтін ғылым  /Энтомология/

4. Бунақденелілердің ересек сатыға өтуі?   /Имаго/

5. Бунақденелілердің ғылыми зерттеу қашан басталды? /ХҮІІ ғасырда/

Алтыншы бөлім «Эволюция»

1. Эволюция терминін кім қай жылы енгізді?  /1677 ж М.Хейл /

2. Эволюция негізін салды?           /Ч.Дарвин/

3. Органикалық дүниені жүйелеген кім?   /К.Линней/

4. К.Линнейдің 12 рет басылып шыққан еңбегі  /Табиғат жүйесі/

5. Эволюция өзгергіштіктің қатар жүруінен болатын құбылыс екенін дәлелдеген ғалым? /Ч.Дарвин/

3 кезең  «Ғажайып алан» оқушылар әр тор көзден өзі білем деген тор көзді таңдап, егерде жауап берген жағдайда сол ұпайлық жүйе беріледі.

Ботаника	10	20	30	40
Зоология	10	20	30	40
Анатомия	10	20	30	40

ІІІ түр «Ботаника»  

10.  Теңіз балдырларынан алынады?  

/  йод,спирт,сірке  қышқылы,жасунық,агар-агар/

20.  Мүктерді зерттейтін ғылым? /Бриология/

30.  Өсімдіктерді тез өсіретін белсенді зат?/Гибереллин /

40.  Жер ғаламшарында қылқан жапырақты өсімдіктердің неше түрі кездеседі?

/600 астам түрі/

ІІІ түр  «Зоология»

10. Бір сиырдың қарнында өмір сүретін кірпікшелі жәндіктердің жалпы массасы?

/3 кг./

20. Ұлулар қандай кластарға бөлінеді? /Бауыраяқтылар, қосжақтаулылар, басаяқтылар /

30. Жорғалаушыларды зерттейтін ғылым ?  /Герпетология/

40. Австралияның солтүстік шығыс жағалауындағы Квинслендегі үлкен тосқауыл риф? /Ең үлкен маржан рифі, ол 2027 шақырымға созылған /

ІІІ түр  «Анатомия»

10. Тістің негізгі бөлігі? /Дентин/

20. Майда еритін витаминдер? /А,Д,Е,К /

30. Ересек адамда жүрек қалыпты жағайда минутына қанша рет соғады?

/70-75 рет /

40. Мидың жұмысын және ондағы өзгерістердің ырғағын жазып алу?

/Электроэнцефалограмма/

Ұпайы аз  ойыншы ойыннан шығады.

Ойын толық, айналған қатты ағысқа
Табылғандай танымда, жат дауыс та.
Біреу озып келеді қатарынан,
Біреу қалып жатады асығыста.

Жоғары, жоғары, жорғала
Шапшаңдыққа таң қалма.
Ойын деген нарталас,
Жеңілемін деп ойлама! деп «Жорға» кезенін бастаймыз.

 «Жорға» ережесі бойынша оқушылар жеке-жеке сұрақтарға жауап беруге тиіс.

(А нұсқасы)

1.Аралас бездерді атаңыз? /жыныс,ұйқы/

2.Жұректің бұлшықеті қабаты?

3.Кеуде қуысын құрсақ қуысынан бөліп тұратын күмбез тәрізді бұлшықет?/көкет/

4.Асқазанның қабынуы? /Гастрит/

5.Адам бүйрегінің салмағы?

6. Жүрек дәрігері./кардиолог/

7.Өсімдіктің көбею мүшелері? /Жеміс,гүл.тұқым/

8. Қан беруші адам./донор/

9.Организмнің жеке дамуы? /онтогенез/

10.  Оның биіктігі 2,5 м, салмағы 120 кг Олардың жұмыртқасы да өте ірі. Ол сағатына 70 шақ, жылдамдықпен жүгіреді.

 Ол африкада мекендейді. /страус-түйекүс/

(В нұсқасы)

1. Қан алушы адам ? /рецепиент/

2.Гүлдің жеміс түзуге қатысатын бөлігі? /Жатын/

3.Қан қысымының жоғарылауы? /Гипертония/

4.Түнде зәр тоқтамауы? /Энурез/

5. Тіс дәрігері. / Стоматолог/

6.Тұқым қуалайтын ақпарат? / Ген/

7. Қанның құрамына кіретін металл? /темір/

8.Хромосомалық аурулар?/ Даун аурулары/

9.Амебаның не арқылы қозғалады? /жалғанаяқтылар/

10.Бұл өсімдік «1000 аурудың емі» деп саналады. Бұл өсімдікті жинар кезде халқымыз иіліп сәлем берген.Улы өсімдік, халқымыз бәле-жаладан сақтасын деп түтінмен үйді аластайды. Көз тимесін деп іліп қояды. /Адыраспан/

Сайыста жеңіп шыққан оқушы «ХХІ ғасыр көшбасшысы» атанып, марапатталады.