Зертханалық жұмыс №3 9сынып

Бекітемін___________

22.12.15ж                                9 сынып

Сабақтыңтақырыбы: Зертханалық жұмыс №3

Математикалық маятниктің көмегімен еркін түсу үдеуін анықтау.
 Сабақтың мақсаты:
                а) білімділік: математикалық маятниктің тербеліс периоды формуласы бойынша еркін түсу үдеуін анықтау.
                 ә) дамытушылық: маятник ұзындығын өлшеу, тербеліс санын анықтау, еркін түсу үдеуін есептеу арқылы оқушылардың іскерлік дағдысын қалыптастыру.
               б) тәрбиелік: ұқыптылыққа, тиянақтылыққа өз бетімен жұмыс істеуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың типі: білім мен білікті практикада қолдану сабағы.
Сабақтың көрнекілігі: шар, жіп, штатив, сағат, өлшейтін лента.
Сабақтың барысы: 
1. Ұйымдастыру бөлімі.
2. Сабақтың мақсатын айқындау.
3. Зертханалық жұмыс.
4. Қорытындылау.
5. Үйге тапсырма.
Жоспар. (топтық жұмыс)
1. Зертханалық жұмыстың мақсатын анықтаңдар.
2. Қажетті құрал-жабдықтарды анықтаңдар.
3. «Кім жылдам?»
1. Математикалық маятник дегеніміз не?
2. Еркін түсу үдеуін есептеу формуласы?
3. Формуладағы а)g-қандай физикалық шама?
б)g-дің өлшем бірлігі?
в)g-дің сан мәні?
4. π-дің мәні?
5. L-ді өлшейтін құрал?
6. T-ныесесптеу формуласы?
7. Еркін түсу үдеуі математикалық маятниктің ....тура пропорционал.
8. Еркін түсу үдеуі математикалық маятниктің ....кері пропорционал.
Зертханалық жұмыс.
Жұмыстың орындалуы:

1. Тұрғыны үстелдің шетіне орнатыңдар. Оның жоғарғы жағына қысқыш арқылы сақина бекітіп, оған жіпке байланған жіпті іліңдер. Жүкеденнен 3-5 см жоғарытұрукерек.

2.      Маятникті тепе – теңдік күйінен 5-8 см-ге ауытқытып, содан кейін оны жібере салыңдар.

3. Маятниктің ұзындығын өлшеуіш таспамен өлшеп алыңдар.

4. Толық 40 тербеліс (N) жасауға кеткен Δt уақытты өлшеңдер.

5. Δt уақытты қайтадан өлшеп (тәжірибе шартын өзгертпей), оның Δt_орт орташа мәнін табыңдар.

6. Уақыттың Δt_орт орташа мәні бойынша тербеліс периодының Т_орт. орташа мәнін анықтаңдар.

7.  формуласы бойынша  еркін түсу үдеуінің g_орт. орташа мәнін есептеп шығаруға болады.

8. Өлшеу және есептеу нәтижелерін кестеге жазыңдар:

Тәжірибеномері	l,м	N	Δt,с	Δtорт.,с		gорт,  м/с2
1
2
3

 9.Еркін түсу үдеуінің алынған g_орторташа мәнін g=9,8м/с²   мәнімен салыстырыңдар.

10.Өлшеу дәлдігін бағалаңдар (1-зертханалық жұмыстағы ескертуге қараңдар).

11.Қорытынды

Жұмыс орнын тазалау

Үйге тапсырма Қайталау «Тербеліс»

Бекітемін_____________

25.12.15ж            9 сынып

Сабақтыңтақырыбы	Әртүрлі маятниктердің тербеліс периодын анықтау
Сілтеме	Жоспар.Білім стандарты, пән бағдарламасы,  9сынып Р.Башарұлы.Д.Қазақбаева
Жалпы мақсаты	А)Өткен тақырыптан алған білімдерін бекіту Б)Практикалық  есептерді шешу жолдарын әртүрлі әдіспен шығаруды үйрену.  В)Физикалық есепті өзбеттерімен құрастыруды үйрену.  Топта жұмыс жасай білу мәдениетін қалыптастыру;  Өз пікірлерін еркін  айтуға баулу.
Күтілетін нәтиже	Білу:Маятник түрлерін ажырта алады, құрылысын біледі  Томсон формуласын жатқа біледі.(барлығы) Түсіну: Тәжірибенің жасалу   мақсаты мен маңызын түсінеді   (көпшілігі) Қолдану:Томсон формуласынтәжірибе жасау барысында қолдана алады (кейбіреуі) Талдау: Маятниктердің тербеліс периодын анықтауда  теориялық және эксперименттік нәтижені салыстыра  біледі.  (кейбіреуі)
Негізгі  идеялар	Маятниктердің  тербеліс  периодын тәжірибе жүзінде анықтауды үйрену жөнінде түсінік қалыптастыру.Маятниктің тербелісінің периодын анықтау формуласын пайдалана отырып есептер шығару. Топтық, жұптық және жекелеген тапсырмаларды орындай отырып, оқушылар өзара ынтымақтастықта жұмыс жасау  мәдениетін қалыптастырады.
Тапсырмалар	Топтық жұмыс,  жеке жұмыс Шығармашылық жұмыс, ой-толғау.
Сабақ бойынша мұғалімнің  жазбалары:  (мұғалім және оқушы  немен айналысады) І. Ұйымдастыру кезеңі (2 минут) 1.Сыныпта жайлы ахуал қалыптастыра отырып, сурет арқылы топқа бөлінуді ұсынамын. II. Кіріспе  (10 минут) 1-қадам бойынша үй тапсырмасын БЛУМ бойынша қорытындылау  ұсынылады.   1.Білу.Математикалық  және серіппелі маятниктің тербеліс периодын анықтау қалай жүргізіледі? 2.Түсіну.Маятник ұғымын қалай түсінесіңдер? 3.Қолдану.Маятниктің қолданылу аясы жайлы ақпараттарды  білу 4.Талдау. әртүрлі маятниктердің тербеліс периодын анықтаудың  нәтижелілігін тексеру. Жинау:  маятниктің жұмыс  принципін  жаңадан,сағат   жасау өндірісінде,медицинада қолдану. 6.Бағалау: Тәжірибенің орындалуына баға беру. Жаңа сабақ тақырыбы тақтаға жазып,бүгінгі сабақтың мақсатымен таныстырады.  Оқушылар оқулықта  берілген мәтінді және қосымша ақпаратты оқып,түртіп алады, топпен бірлесе отырып  талқылайды және 3 топқа  3 түрлі тапсырма беріледі.   1-топ    Ұзындығы 1 м болатын математикалық маятниктің тербеліс  периодын  анықтайды; 2-топ    Көп нүктеніңорнына  тисті сөздерді орналастыру; Тәжірибереті Жіптің ұзынды ғы, м Уақыты t,с Тербеліс саны, N Тербеліс периоды Tэксп, с Тербеліс периоды Tтеор, с 1 1 2 0,75 3 0,5 3-топ    Кестені толтыру; (Әр топтың баяндамашылары  жұмыстарын қорғайды) (5+3/8 мин). Бағалау.  өзін-өзі бағалау жүргізіледі  Оқушыларды ынталандыру мақсатында  мадақтау сөздері айтылады. (Формативті  бағалау.) Негізгі  бөлім. 2-қадам.Тәжірибе жұмысының жүргізілуі.тақтада  көрсетілетін тәжірибенің орындалу ретіне назар аудару  керектігі ұсынылады. Жұмыс дәптерінде берілген кестені толтыру тапсырылады. Кестені орындап болған соң жауабын тексеру үшін тақтадағы кестемен салыстырып, дұрыс жауабының  санын  жазу тапсырылады. (7 минут)   Оқушылар арасында Критерий арқылы өзін-өзі бағалау. Алдын-ала оқушылар ұсынған критерийді жазып қоямын. 3-қадам.     Тест сұрақтарына жауап беру   (3 минут)   Топ басшысы тест жауабын бағалайды. 4-қадам.  Әр оқушы жұмыс дәптеріне кеңейтілген тапсырманың  жауабын жазып шығады. (8 минут)  Деңгейі төмен оқушыларға арнайы тапсырма таратамын. 5-қадам. Шығармашылық жұмыс. Ой-толғау: «Егер сендер  математикалық маятниктің астына магнит орнататын  болсақ,оның тербеліс периоды қалай өзгеререді??» тақырыбына өз ойларын айту  ұсынылады. (7 минут) ҚОРЫТЫНДЫ.  Сыртқы, ішкі  бақылаушылар тыңдалады. Жазбаша жазылған оқушылардың рефлексиялары тыңдалады. (5 минут)
Үйге  тапсырма (2 минут)	« Математикалық  маятникті ауадан суға,майға орналастырса,  не болар еді?»тақырыбында зерттеу жұмыстарын дайындау

Есептер шығару
1. Автомобиль рессорының қатаңдығы 2 кН/м. Осы рессорға құлаған массасы 500 кг жүктің тербеліс периодын анықтаңдар. (2 ұпай)
2. 3 с ішінде маятник 6 тербелісжасайды. Тербеліс периоды неге тең? (1 ұпай)

3. Ұзындығы 160 см математикалық маятниктің 10 тербеліс жасайтын уақытын анықтаңдар. ( 2 ұпай). 

1. Дене 4 мин-та 60 тербелісжасайды. Тербеліс периоды мен жиілігін табыңдар. (1 ұпай)
2. Қатандығы 160 Н/м серіппеге ілінген жүк 1,2 с периодымен тербеледі. Жүктің массасы неге тең? (2 ұпай)
3. Жиілігі Гц математикалық маятниктің ұзындығы неге тең? ( ) (2 ұпай)

Тест Жауап: 1)Г. 2)А. 3)В. 4)Г. 5) А. 

 Сергіту сұрағы      

Егер әткеншікке бір адамның орнына екі адам мінетін болса, онда әткеншіктің периоды қалай өзгереді? Әткеншікті математикалық маятник деп есептеу керек.

Жауабы:    Математикалық маятниктің периоды тек оның ұзындығына ғана тәуелді болады? Сондықтан периоды өзгермейді.

 
Есептер шығару 1 топ

1. Автомобиль рессорының қатаңдығы 2 кН/м. Осы рессорға құлаған массасы 500 кг жүктің тербеліс периодын анықтаңдар. (2 ұпай)
2. 3 с ішінде маятник 6 тербелісжасайды. Тербеліс периоды неге тең? (1 ұпай)

3. Ұзындығы 160 см математикалық маятниктің 10 тербеліс жасайтын уақытын анықтаңдар. ( 2ұпай). 

2 топ
1. Дене 4 мин-та 60 тербеліс жасайды. Тербеліс периоды мен жиілігін табыңдар. (1 ұпай)
2. Қатандығы 160 Н/м серіппеге ілінгенжүк 1,2 с периодыментербеледі. Жүктің массасы неге тең? (2 ұпай)

3. Жиілігі Гц математикалық маятниктің ұзындығы неге тең? (2 ұпай)

Есептер шығару 1 топ
1. Автомобиль рессорының қатаңдығы 2 кН/м. Осы рессорға құлаған массасы 500 кг жүктің тербеліс периодын анықтаңдар. (2 ұпай)
2. 3 с ішінде маятник 6 тербеліс жасайды. Тербеліс периоды неге тең? (1 ұпай)

3. Ұзындығы 160 см математикалық маятниктің 10 тербеліс жасайтын уақытын анықтаңдар. ( 2 ұпай). 

2 топ
1. Дене 4 мин-та 60 тербелісжасайды. Тербеліс периоды мен жиілігінтабыңдар. (1 ұпай)
2. Қатандығы 160 Н/м серіппегеілінгенжүк 1,2 с периодыментербеледі. Жүктің массасы неге тең? (2 ұпай)
3. Жиілігі Гц математикалық маятниктің ұзындығы неге тең?  (2 ұпай)

Есептершығару 1 топ
1. Автомобиль рессорының қатаңдығы 2 кН/м. Осы рессорға құлаған массасы 500 кг жүктің тербеліс периодын анықтаңдар. (2 ұпай)
2. 3 с ішінде маятник 6 тербеліс жасайды. Тербеліс периоды неге тең? (1 ұпай)

3. Ұзындығы 160 см математикалық маятниктің 10 тербеліс жасайтын уақытын анықтаңдар. ( 2ұпай). 

2 топ
1. Дене 4 мин-та 60 тербеліс жасайды. Тербеліс периоды мен жиілігін табыңдар. (1 ұпай)
2. Қатандығы 160 Н/м серіппеге ілінген жүк 1,2 с периодымен тербеледі. Жүктің массасы неге тең? (2 ұпай)

3. Жиілігі Гц математикалық маятниктің ұзындығы неге тең? (2 ұпай)

Есептершығару 1 топ
1. Автомобиль рессорының қатаңдығы 2 кН/м. Осы рессорға құлаған массасы 500 кг жүктің тербеліс периодын анықтаңдар. (2 ұпай)
2. 3 с ішінде маятник 6 тербелісжасайды. Тербеліс периоды неге тең? (1 ұпай)

3. Ұзындығы 160 см математикалық маятниктің 10 тербеліс жасайтын уақытын анықтаңдар. ( 2 ұпай). 

2 топ
1. Дене 4 мин-та 60 тербеліс жасайды. Тербеліс периоды мен жиілігін табыңдар. (1 ұпай)
2. Қатандығы 160 Н/м серіппеге ілінген жүк 1,2 с периодымен тербеледі. Жүктің массасы неге тең? (2 ұпай)
3. Жиілігі Гц математикалық маятниктің ұзындығы неге тең?  (2 ұпай)

Тест  

1. Айдағы еркін түсу үдеуі жердегіден 6 есе аз болса, айдағы математикалык маятниктің тербеліс периоды қалай өзгереді?

A) 6 есе артады Б) 6 есе кемиді В) Өзгермейді Г) 2,45 есе артады

2-сұрақ: Егер жібінің ұзындығын 9 есеүзартса, онда  математикалық маятниктің тербеліс периоды қалай өзгереді

A) 3 есе артады

Б) 9 есе кемиді

 В) 9 есе артады

 Г) өзгермейді

3. Математикалық маятник жібінің ұзындығы арттырса, не болады? A) Маятниктің периоды да, жиілігі де артады.

 Б) Маятниктің периоды да, жиілігі де азаяды.

 В) Маятниктің периоды артады, ал жиілігі азаяды.

 Г) Маятниктің периоды азаяды, ал жиілігі артады.

 4. Серіппелі маятниктің тербеліс амплетудасын және массасын 4 есе артырса онда оның тербеліс периоды ?

A) 16 есе артады

 Б) 8 есе артады

 В) 4 есе артады

 Г) 2 есе артады

 5. Математикалық маятниктің жиілігін қалай өзгертуге болады?

 A) Жіптің ұзындығын өзгерту керек

. Б) Шардың массасын өзгерту керек.

 В) Маятниктің амплитудасын өзгерту керек.

Г) Ешқайсысы маятниктің жиілігін өзгерте алмайды.

Тест  

1. Айдағы еркін түсу үдеуі жердегіден 6 есе аз болса, айдағы математикалык маятниктің тербеліс периоды қалай өзгереді?

A) 6 есе артады Б) 6 есе кемиді В) Өзгермейді Г) 2,45 есе артады

2-сұрақ: Егер жібінің ұзындығын 9 есеүзартса, онда  математикалық маятниктің тербеліс периоды қалай өзгереді

A) 3 есе артады

Б) 9 есе кемиді

 В) 9 есе артады

 Г) өзгермейді

3. Математикалық маятник жібінің ұзындығы арттырса, не болады? A) Маятниктің периоды да, жиілігі де артады.

 Б) Маятниктің периоды да, жиілігі де азаяды.

 В) Маятниктің периоды артады, ал жиілігі азаяды.

 Г) Маятниктің периоды азаяды, ал жиілігі артады.

 4. Серіппелі маятниктің тербеліс амплетудасын және массасын 4 есе артырса онда оның тербеліс периоды ?

A) 16 есе артады

 Б) 8 есе артады

 В) 4 есе артады

 Г) 2 есе артады

 5. Математикалық маятниктің жиілігін қалай өзгертуге болады?

 A) Жіптің ұзындығын өзгерту керек

. Б) Шардың массасын өзгерту керек.

 В) Маятниктің амплитудасын өзгерту керек.

Г) Ешқайсысы маятниктің жиілігін өзгерте алмайды.