Ас қорыту жүйесінің құрылысы мен қызметі

Астана қаласы, №73 мектеп-лицейінің

 биология пәнінің оқытушысы Шағатаева Ш.Т.

Сабақтың тақырыбы: Ас қорыту жүйесінің құрылысы мен қызметі

Білімділік мақсаты: Ас қорыту мүшелерінің ерекшеліктерінің маңызы, құрамы, қызметі және құрылысын түсіндіру

Дамытушылық мақсаты: Оқыту кезінде оқушыларға түрлі тапсырмалар мен жұмыстар бере отырып, ойлау қабілеттерін, қиялдарын, жадысын, шығармашылық қабілетін дамыту.

Тәрбиелік мақсаты: алған теориялық білімдерін іс жүзінде қолдана білуге, ақпараттық – коммуникациялық дағдыларын және салауатты өмір салтын қалыптастыруға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Ішінара ізденіс.

Сабақтың типі: Жаңа білімді меңгеру.

Сабақтың әдісі: Зерттеу, сұрақ – жауап, әңгімелеу.

Оқыту технологиясы: Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы.

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, тірек – сызбалар, кестелер, түрлі – түсті суреттер, модель.

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі

ә) Зымыран сұрақтармен жұмыс

1.      Тыныс алу деген не?

2.      Тыныс алу мүшелерін ата.

3.      Өкпенің құрылысы мен қызметі.

4.      Өкпенің тіршілік сыйымдылығы деген не?

5.      Өкпенің тіршілік сыйымдылығын өлшейтін құралды ата.

6.      Адам 1 минутта қанша рет тыныс алады?

7.      Өкпе ауруларын ата.

8.      Жас ерекшеліктеріне қарай өкпе массасы қалай өзгереді?

Жауаптары:

1.      Тыныс алу дегеніміз – мүшелер мен қоршаған ортаның арасындағы газ алмасуды айтамыз.

2.      Тыныс алу мүшелері: мұрын қуысы, жұтқыншақ, көмекей,кеңірдек, қолқалар, өкпелер.

3.      Өкпенің құрылысы: өкпе кеуде қуысында қабырғамен жанаса орналасқан серпімді, борпылдақ мүше. Өкпеде қантармырлары көп болғандықтан түсі қызғылт. 2 өкпе бөлігінен тұрады. Оң және сол жақ.

Қызметі. Газ алмасу яғни тыныс алу кезінде өкпе көпіршіктері

4.      Өкпенің тіршілік сыйымдылығы: ересектерде – 3500см³, бастауыш сынып оқушыларда – 1440см³, спортпен шұғылданатын адамдарда – 6000см³.

5.      Өкпенің тіршілік сыйымдылығын өлшейтін құралды спирометр деп атаймыз.

6.      Нәресте 40-60рет,5-6ж-25рет, бастауыш балалар-20-25рет,еремек адамдар-16-18рет тыныс алады.

7.      Бронхит, тұмау, туберкулез.

8.      Жас ерекшеліктеріне қарай өкпе массасы нәрестеде 50г., бастауыш сынып балаларында 400г.,ересектерде 2кг.

І. Қызығушылықты ояту.                    

Ой қозғау. «Ас адамның арқауы» деген сөздің сырына үңілу.

Топтастыру. Кластер стратегиясы.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               

ІІ. Мағынаны ашу.

Кубизм стратегиясы.

1.    Зерттеу

·        Ас қорыту мүшелерінің маңызы, қызметі және құрылысы.  

2.    Салыстыру

·        Ас қорыту және тыныс алу мүшелерін салыстыру.

·        Ересек адам мен баланың ас қорыту мүшелерін салыстыру.

№	Ас қорыту	Ұқсастығы	Тыныс алу
1.			.
2.
3.
4.

Ас қорыту мүшелердің ересек адамдар мен баланың мүшелерінің айырмашылығын салыстыру.

№	Ересек адамдар	Ұқсастығы	Бала
1.
2
3.
4.
5.

3.    Суреттеу

·      Ас қорыту мүшелерінің суреттері бойынша сипаттама беру.

                

4.    Қолдану

·      Балалардың тамақтану нормасы мен гигиенасы

5.     Ойды байланыстыру

·      Жаңа ақпаратқа,келтірілген фактілерге сүйене отырып,ой түйіндеу.

        Талқылау

·      Дәйектемелер, қарсы пікірлер, тосын ойлар.

       ІІІ. Ой толғаныс.

1.      Бес жолды өлең жазу.

1.      Бір зат есім (не?)

2.      Екі сын есім (қандай?)

3.      Үш етістік (не істеді?)

4.      Төрт сезімді білдіретін сөз (қалай?)

5.      Бір зат есімнің синонимі

2.      Тапсырмалар:

·      Толықтыруды қажет ететін тест тапсырмалары

Р/с	Толықтыруды қажет ететін тест тапсырмалары	Жауаптары
1.	Адам тәуілігіне... ас тұзын пайдалану қажет
2.	Органикалық қосылыстардың қан мен лимфаға өтуі.... жүйесі арқылы іске асады.
3.	Ас қорыту мүшесі.... басталады.
4.	25см. Ішкі қуыс бұлшық етті.
5.	....5,5-6 метр болады.
6.	Тіс.... мойын, түбірі болады.
7.	Тістің дентин затының бұзылуы......
8.	Ересек адамда... тіс болады.
9.	Ең ірі сілкей безі...
10.	Ас қорыту мүшелерінің ішкі бөлігін зерттейтін құрал...
11.	Шықшыт безінің қабынуы....
12.	Ең үлкен ас қорыту безі...
13.	Аш ішектегі ұсақ скіндер...
14.	Тамақта дұрыс пайдалану ғылымы...
15.	Бауырдың беріштенуі.... деп аталады.

·      Сәйкестігін тап.

№	Сұрақтар	Жауабы
1	Ас қорыту мүшесі қай қуыста орналасқан?
2	Сілкей безі қай жерде орналасқан?
3	Өт қабының орналасқан жері.
4	Бауыр не бөледі?
5	Қорытылған ас қай жерде сіңіріледі?
6	Нәруыз қай жерде ыдырай бастайды?
7	Май ненің әсерінен ыдырайды?
8	Ұйқы безі тәулігіне қанша литр сөл бөледі?
9	Қарынның сыйымдылығы қанша?
10	Тістер пішініне қарай неше топқа бөлінеді?

Жауаптары:                          

1-3,5 кг                                              6-өт

2-құрсақ қуысында                       7-ауыз қуысында

3-бауырда                                        8-аш ішек

4-асқазанда                                      9- ұйқы безінің сөлі және өт

5-2 литр                                            10-4

3.      «Өз денсаулығымды сақтаудығы ұстанымым» тақырыбына шағын эссе жазу.

б) Үйге тапсырма беру §34

в) Бағалау.

Кері байланыс парағын толтыру.

1.      Бүгінгі сабақта не ұнады?

2.      Сабақ бойынша пікіріңіз?

3.      Сіз үшін жаңалық?