Дене тәрбиесі сабағын өткізудің заманауи әдіс-тәсілдері

«Компьютерлік графика және дизайн»10 сынып.

 Кіріспе

ХХІ ғасыр – білім беру жүйесін ақпараттандыру ғасыры. Олай болса, Қазақстан білім беру жүйесін ақпараттандыру еліміздің даму стратегияының негізгі бағыттарының біріне айналып отыр.

     Қазақстанда жалпы білім беру жүйесін ақпараттандыру ақпараттық қоғамның қалыптасуы жағдайында қоғамдық маңызға ие болып отыр. Білім беру жүйесі тәжіребисінде қалыптасқан жағдайларға жасалған талдаулар – жалпы білім беру жүйесін ұлттық, әлеуметтік – экономикалық, рухани және мәдени құндылықтармен біртұтас қарастыра отырып, ақпараттық қоғамдағы өзгерістерге сай түбегейлі қайта қарауды қажет етуде.

         Қазіргі кездегі білім беруді ізгілендіру мен демократияландыруға бағытталған білім стандартын, оқудың озық технологияларын, информатикадан білім негіздерін оқыту процесіне енгізу орта білім беру жүйесін ақпараттандыру негізі болып табылады.

         Орта білім беру жүйесіндегі информатиканың ролі ақпараттық білімнің, ақпараттық орта мен адамның өзара қарым – қатынасын үйлесімді етудегі және ақпараттық қоғамда кәсіпкерлік қызметтің басты құрамды бөлігі болып табылатын ақпараттық технологияны қалыптастырудағы, сондай-ақ оның әлемнің жүйелік-ақпараттық бейнесін қалыптастырудағы алатын орнымен қамтамасыз етіледі. Информатиканың мектепке енуі сонымен бірге педагогикалық ғылымдардың парадигмалық және методологиялық өзгерістерін талап ететін қазіргі ақпараттық қоғамға сәйкес келіп отыр. Олай болса, орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың негізі – информатика курсының мазмұнын өзгерту болады. Сондықтан информатиканың мамандыққа баулу курсының мазмұнын ақпараттық қоғам жағдайында анықтау негізгі мәселелердің біріне айналып отыр.

Түсінік хат

   Ақпараттық қоғам жағдайында қызмет ету салаларының барлық түрін ақпараттандыру – бүгінгі күннің негізгі талабына айналып отыр. Ал бұл талапты қанағаттандыру үшін мамандарды осы бағытта дайындау қажеттігі туындайды. Сондықтан аталған қажеттілікті шешу барысында ақпараттық қоғамға қандай мамандар дайындау мақсатында оқу бағдарламасын, оқу - әдістемелік кешендері, электронды оқулығы мен қолданбалы программалық құралдары жасақталған.

      Бүгінгі таңда компьютерлік дизайн, web – дизайн, жүйелік программалаушы, администратор сияқтымамандардың қажет екендігін түрлі жарнамалық газеттерден, бұқаралық ақпарат құралдарынан да көруге болады. Аталған мамандықтарды қалай дайындап, оларға қандай программалық құралдарды үйрету арқылы жетілдіруге болатыны әдістемелік жұмыстан өзекті мәселелерінің бірі болып отыр.

Компьютерлік графиканы білмей қандай да болмасын құжатты безендіру өте қиын. Сондықтан, графикаға арналған бағдарламаларды білу өте қажет. Қазіргі кезде компьютерлік графикаға байланысты кәсіби мамандықтар талап етілетіні белгілі және де ондай кәсіпті таңдаған азаматтар графикамен жұмыс жасайтын бағдарламаларды бесаспап білуі тиіс. Сонда ғана бәсекеге қабілетті қоғамда өмір сүру мүмкіндігі туады.

Бағдарламаны оқыту барысында білімділік, тәрбиелік және дамытушылық мақсаттар кешенді түрде іске асырылуын қадағалау нақты міндет болып табылады.

Сондықтан да осы ұсынылып отырған бағдарлама компьютерлік графикамен ұштастыра отырып кәсіби мамандыққа баулуға көмегін тигізері сөзсіз.

Мақсаты:

Компьютерлік графикамен жұмыс жасауды үйрету. Қазіргі заман талабына сай бәсекеге қабілетті, қарқынмен дамып келе жатқан қоғамда кәсіби маман болып қалыптасуына бағыт беру.

Міндеттері:

Бағдарламаны үйрету арқылы оқушылардың танымдық, біліктілік қабілетттерін дамыту;

Оқушылардың компьютерлік графикамен жұмыс жасау барысында оларды кәсіби маман болуына ықпал жасау;

Күтілетін нәтиже:

AdobePhotoshop бағдарламасын меңгерген және оны кәсіби мамандығында пайдалана алатын тұлға

Оқушылардың білім – білік дағдысына қойылатын талаптар:

Оқушы нені білуі керек:

-​ Графика ұғымын сипаттай және талдай білу;

-​ Photoshop бағдарламасының интерфейсін сипаттай білу;

-​ Photoshop бағдарламасының құралдар мен командаларын қолдана

  білу;

Оқушы нені үйрену керек:

-​ Photoshop бағдарламасында қарапайым суреттерді өңдеуді;

-​ Бағдарламаның командаларымен жұмыс жасауды;

-​ Коллаж жасауды;

-​ Фильтр командаларымен жұмыс жасауды;

-​ Шығармашылықпен жұмыс жасай білу;

Бағдарлама төмендегідей бөлімдерден тұрады:

1.Оқу бағдарламасының мазмұны мен құрылымы;

2.Оқу материалдарын тақырыптық жоспарлау;

3.Оқушылардың деңгейіне қойылатын талаптар;

Оқу пәнінің мазмұны мен құрылымы:

1. Adobe Photoshop бағдарламасы. Негізгі ұғымдар.

2.Adobe Photoshop бағдарламасының негізгі және қосымша құралдары;

3.Қосымша элементтерді пайдалану;

Оқу курсының тақырыптық мазмұны

    Adobe Photoshop бағдарламасының интерфейсі(2 сағат)

Adobe Photoshop бағдарламасын іске қосу, Жаңа құжат құру, жаңа құжат көлемін орнату, сақтау, өңдеу, қайта ашу.

Adobe Photoshop бағдарламасының аспаптар панелінің құралдары(2сағат)

Adobe Photoshop бағдарламасының аспаптар панелінің құралдары: Ерекшелеу, нұсқағыш, Ерекшелеу (Выделение), нұсқағыш құралдары.

    Adobe Photoshop бағдарламасында қабаттармен жұмыс жасау(2сағат)

ADOBE PHOTOSHOP бағдарламасында қабаттармен жұмыс жасау. Қабат (Слои) құралы. Трансформация.Трансформация. объектінің масштабын өзгерте отырып кішірейту немесе үлкейту. Бұру, қисайту, параметрлерін өзгерту. 

Лассо(2сағат)Лассо. Магнитное лассо, Полигонное лассо, Кадрирование құралдары. Навигатор (экранды басқару) терезесі. Тарих терезесі.

Графикалық файлмен жұмыс жасағанда оның көлемін үлкейтіп, қажетті жерлеріне өңдеу жасауды, оны қайта кішірейтіп көруге мүмкіндік беретін командамен таныстыру

   Мәтін жазу батырмасы(2сағат)

Мәтін жазу батырмасы. Photoshop бағдарламасында мәтінді құралдар тақтасындағы аспабын тінтуірмен шертіп, файл терезесіне орналастырып, мәтінді еңгізуді үйрету.Үзінділермен, көшірмелермен, алмасу буферінің элементтерімен жұмыс

   Кисть құралы және градиентті құю аспабы(2 сағат)

Кисть құралы және градиентті құю аспабымен танысу. Карандаш және Ведро косымша аспабымен танысу. Кисть құралымен түсті өзгерту, ақ түске ауыстыруды, салынған сызықтарды, суреттерді өшіруді көрсету.Форма қолданушы құралы

   Меню жолының командалары (3 сағат)

Меню жолының командалары. Ағарту және қарайту құралдары

Перо, инструмент прямого выделения құралдары

   Коллаж(4сағат)

Коллажбен жұмыс істеу.  Стильдер командасы.

    «Фильтр менюымен жұмыс»(3сағат)

Фильтр менюымен танысу. «Геометриялық фигуралармен жұмыс»

Қабаттармен жұмыс, Ерекшелеу құралын пайдалану

   Бейнелерге сурет салу мен оны редакторлеу(3 сағат)

Photoshop бағдарламасында Косымша кистілерді жүктеу, Аэрограф құралы, Градиентті құюды құру, Дөңгеленген бұрыштар құралдарымен жұмыс істеуді көрсету

   Мәтіндермен жұмыс жасау негіздері(4 сағат)

Photoshop бағдарламасында «Аспаптар панелінің» жылдам орындау пернелерімен жұмыс жасауды үйрету.

    Шығармашылық жұмыс(5 сағат)

Бағдарлама бойынша оқушылардың мүмкіндік деңгейіне жетуін тест, деңгейлік тапсырмалар, бақылау жұмыстар, практикалық жұмыстар арқылы жүзеге асырылады.

 «Компьютерлік графика және дизайн»

оқу бағдарламасына тақырыптық күнтізбелік жоспар

№

тақырыбы

сағ саны

күні

ескерту

1

Adobe Photoshop бағдарламасының интерфейсі: іске қосу, Жаңа құжат құру, жаңа құжат көлемін орнату, сақтау, өңдеу, қайта ашу.

2

Құжат құру,сақтау, өңдеу қайта ашу

3

Adobe Photoshop бағдарламасының аспаптар панелінің құралдары: Ерекшелеу, нұсқағыш

4

Adobe Photoshop бағдарламасында қабаттармен жұмыс жасау

5

Трансформация. объектінің масштабын өзгерте отырып кішірейту немесе үлкейту. Бұру, қисайту, параметрлерін өзгерту

6

Лассо. Магнитное лассо, Полигонное лассо, Кадрирование құралдары

7

Навигатор (экранды басқару) терезесі. Тарих терезесі.

8

Мәтін жазу батырмасы

9

Мәтін жазу батырмасы. Үзінділермен, көшірмелермен, алмасу буферінің элементтерімен жұмыс

10

Кисть құралы және градиентті құю аспабы

11

Форма қолданушы құралы

12

Меню жолының командалары. Изображение менюы.

13

Меню жолының командалары. Изображение менюы. 12-сабаққа практикалық жұмыс орындау және бекіту. «Күзгі жапырақ», «Луноход» практикалық жұмыстары

14

Ағарту және қарайту құралдары

15

Перо, инструмент прямого выделения құралдары

16

Шығармашылық жұмыс №1

17

Жұмысты қорғау

18

Коллаж. «Той тамақтары»

19

Коллаж. «Сурет салу»

20

.«Ою-өрнектер құрастыру»

21

«Бояулармен жұмыс»

22

.«Фильтр менюымен жұмыс»

23

«Геометриялық фигуралармен жұмыс»

24

«Отражение (шағылысу) эффектісі»

25

«Тойға шақыру» қағазын жасау

26

«Жаңбырлы күн» суретін кескіндеу

27

Қабаттармен жұмыс», «Ерекшелеу құралын пайдалану»

28

«Аспаптар панелінің» жылдам орындау пернелері

29

«Меню жолының» жылдам орындау пернелері

30

«Ерекшелеу құралдарын пайдалану». «Жұмыс жасау режимдерін таңдау».

31

«Кисть» құралының қосымша мүмкіндіктері.

32

Шығармашылық жұмыс №2 «Менің достарым» коллаж

33

Курс бойынша қорғау жұмыстары. Презентация

34

Қорытынды жұмысты қорғау

БАРЛЫҒЫ:

34

МҰҒАЛІМГЕ АРНАЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. А. Тайц. «Самоучитель Photoshop 8.0»

2. А.М.Тайц., А.А. Тайц «Adobe Photoshop 8.0»

3. С. Пономоренко «Adobe Photoshop 8.0»

4. Учебное пособие Adobe Photoshop

5. ЭУ: Adobe Photoshop

6. ППС: Adobe Photoshop

7. Роуз К., Биндер К. Освой самостоятельно Adobe Photoshop CS3 за 24 часа.- М.: Вильямс, 2008.- 512с.- 1 арх.

8. Стейплз Т., Вайнман Л. Практикум по Adobe Photoshop CS и ImageRtady CS для Web-дизайна.- М.: Вильямс, 2005.- 832с.- 1 арх.

ОҚУШЫҒА АРНАЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1.​ «Информатика и оброзование» журналы,№4-2005, 5-6 беттер

2.​ «Первое сентября» журналы, 12-15 беттер

3.​ «Информатика» журналы, 24-26 беттер

4.​ «Работа с изображениями» журналы, 5-8 беттер

5.​  Автор А.С.Инчин Excel, Power Point, Internet, Front Paige, Photoshop, Corel Drawl, Page maker. г. Алматы, ТОО «Издательство LEM», 2005 г., 216 c.

7.​  КУРСЫ КОМПЬЮТЕРНЫХ ПРОГРАММ (Сборник с диском)

Интернет ақпарат көздері

1.​ www.alldesign.biz/ebooks/ebooksphotoshop/1427-adobe-photoshop-cs3-ofic.-uche..

2.​ photoshopphoto.ru

3.​ http://www.postroika.ru/books/books3.html

4.​ photoshoprevolution.ru

5.​ disc.photoshop-master.ru

6.​ http://big-photoshop.ru/

Свойства алгоритма.
Исполнители.

Что такое алгоритм?

Что такое шаг?

Происхождение термина алгоритм?

 

Алгоритм – понятное и точное предписание исполнителю совершить определенную последовательность действий для достижения поставленной цели за конечное число шагов.

Примеры:1)кулинарные                  рецепты
                   2)правило решения квадратного уравнения.
                   3) инструкция по подключению Интернета…

Алгоритм содержит несколько шагов.

Шаг – отдельное законченное действие.

Происхождение термина «алгоритм» связывают с именем великого узбекского математика и астронома аль-Хорезми (жившего в 9 веке).

Он в своих трудах по арифметике и алгебре разработал правила выполнения четырёх арифметических операций над многозначными десятичными числами.

 Эти правила определяют последовательность действий, которые необходимо выполнить, чтобы получить сумму чисел, произведение и т. д.
 
Первоначально только эти правила и назывались алгоритмами. В дальнейшем термин «алгоритм» стали использовать вообще для обозначения последовательности действий, приводящей к решению проблемы.

Свойства алгоритма

l  Дискретность (прерывность, раздельность) – разбиение алгоритма на шаги;

l  Понятность – каждый шаг алгоритма должен быть понятен исполнителю; из СКИ

l  Точность (определенность, детерминированность)  - правильный порядок выполнения  действий и  команды, однозначно понимаемые исполнителем

l  Результативность  - получение результата за конечное число шагов;

l  Массовость – использование алгоритма для решения однотипных задач.

 

Исполнители алгоритмов

l  Исполнитель  - это объект, умеющий выполнять определенный набор действий (человек, животное, робот, компьютер).

l  Система команд исполнителя (СКИ) – это все команды, которые исполнитель умеет выполнять.

l  Среда исполнителя – обстановка, в которой функционирует исполнитель

Домашнее  задание: Составить решения алгоритмы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Классификация программного обеспечения

Персональный компьютеры (ПК) – это универсальные устройства для обработки информации. ПК могут выполнять любые действия по обработке информации. Для этого необходимо составить для него на понятном ему языке точную и подробную последовательность инструкций (т.е. программу), как надо обрабатывать информацию. Сам по себе компьютер не обладает знаниями ни в одной области своего применения, все эти знания сосредоточены в выполняемых на компьютере программах. Поэтому часто употребляемое выражение «компьютер сделал» означает ровно то, что на ПК была выполнена программа, которая позволила выполнить соответствующие действия. Меняя программы для ПК, можно превратить его в рабочее место бухгалтера, конструктора, редактора, художника и т.д. Таким образом, для эффективного использования ПК необходимо знать назначение и свойства необходимых при работе с ним программ. Рассмотрим основные разновидности программ.

Приложение – это программа или комплекс программ, решающих задачи одного или многих конечных пользователей. Существуют специфические приложения в сети Internet, называемые апплетами, или апплетками (от лат. Applicatio – прикладывать).

Программы, работающие на ПК, можно разделить на три категории:

·         Системные программы – программы и программные комплексы, расширяющие возможности базового программного обеспечения (ПО) и организующие более удобную среду работы пользователя, выполняющие различные вспомогательные функции, например, создание копий, выдачу справочной информации, проверку работоспособности, устройств ПК и т.д. К системным программам относятся также:

o    программы – драйверы;

o    программы – оболочки;

o    программы – утилиты;

o    программы – упаковщики;

o    антивирусные программы;

o    программы для диагностики ПК;

o    программы управления локальной сетью и т.д.

·         Прикладные программы (прикладное обеспечение) – программа, решающая проблему конечного пользователя. Вспомогательные программы, не относящиеся к системному ПО, тоже считаются прикладными. В последнее время употребляют термин «приложение».

·         Инструментальные системы (системы программирования) – программные продукты, предназначенные для разработки программного обеспечения. К ним относят системы программирования (MS Visual Studio, Borland C и др).

Драйвер – программа, обеспечивающая связь и управление между ОС и периферийным устройством и регулирующая поток данных, проходящих через это устройство. Его можно считать частью ОС. Разработка драйвера, если он не поставляется с устройством, возможна программистом.

Оболочка – программа (комплекс программ), упрощающая работу пользователя с командами ОС, расширяют набор основных и сервисных функций, обеспечивают более удобный и наглядный способ общения с ПК, например, Norton Commander.

FAR (File and archive) работающая в текстовом режиме программа управления файлами для Windows 95/98/Me/NT/2000/XP, которая обеспечивает обработку файлов с длинными именами. К FAR могут подключаться внешние управляемые модули (plugins), которые могут быть использованы для создания новых команд и поддержки дополнительных файловых систем.

Широко используются оболочки для создания среды программирования (Borland – Паскаль, Си, Пролог). Имеется тенденция объединять системы и их оболочки, например, Windows.

Утилита (от лат. utilitas – польза) – служебные программы, предоставляющие пользователю ряд дополнительных услуг (дисковые компрессоры, архиваторы, программы резервного копирования, антивирусные программы и др.). Например:

·         утилита дефрагментации диска – предназначена для оптимизации работы диска и повышения скорости доступа к нему, собирает фрагменты файла в один блок;

·         программа проверки диска проверяет правильность информации, содержащейся в FAT, NTFS и др. таблицах размещения файлов, осуществляет поиск сбойных блоков диска; программа уплотнения диска предназначена для создания и обслуживания уплотненных (сжатых) дисков;

·         программы оптимизации диска изменяют местоположение файлов и каталогов для ускорения доступа к ним.

Программы вспомогательного назначения, часто объединяют в комплексы. Например, Norton Utilites – позволяет форматировать диски, диагностировать состояние системы и ее частей, восстанавливать удаленные файлы и т.д.).

Упаковщик – программа, преобразующая данные из стандартной формы, предназначенной для обработки данных, в форму компактного представления для хранения и передачи по каналам связи. Существует много программ, осуществляющих эту и обратную (распаковка) операции с разными алгоритмами и разными коэффициентами сжатия. Упаковка – самостоятельная операция, но может использоваться и при архивации. Иногда ее называют архивацией или сжатием.

Архиваторы – программы, осуществляющие архивирование данных – упаковку файлов путем сжатия хранимой в них информации. Сжатие информации в файлах производится различными способами за счет устранения избыточности. Степень сжатия зависит от используемой программы, типа сжимаемых данных, метода сжатия и характеризуется коэффициентом Кс, определяемым как отношение объема сжатого файла Vc к объему исходного файла Vо, выраженное в процентах. Наиболее популярные: ZIP, CAB, ARJ, PKPAK, LHA, ICE, разработанные за рубежом, а также AIN и RAR, разработанные в России. Обычно упаковка и распаковка выполняется одной и той же программой. В настоящее время широко используются архиваторы WinRar и WinZip.

Системное программное обеспечение

Базовое ПО – минимальный набор программных средств, обеспечивающих работу компьютера (операционная система, операционные оболочки – текстовые и графические).

Программное обеспечение, которое дает пользователям возможность работать с компьютером и облегчает эту работу. Основной частью системного программного обеспечения является операционная система (ОС).

Операционная система – комплекс программ для управления и координации всех устройств компьютера, управления процессом выполнения прикладных программ и обеспечения диалога с пользователем. ОС обеспечивает управление компьютером как единым целым, его взаимодействие с окружающей средой (человеком, прикладными программами, другими системами). Примеры: MS DOS, MS Windows, Unix / Linux и др.

ОС является главной частью программного обеспечения, управляется командами.

Основные требования, которые предъявляются к операционным системам – ОС должна:

·         быть общепринятой и использоваться как стандарт для многих ПК;,

·         работать с многочисленными аппаратными устройствами, выпущенными различными фирмами, в том числе и в далеком прошлом;

·         предоставлять средства для проверки, настройки, обслуживания программ, которые на нем установлены.

Основные функции ОС

·         ведение файловой системы;

·         распределение оперативной памяти;

·         динамическая компоновка выполняемых программ;

·         обработка прерываний;

·         обеспечение многозадачной работы.

Операционная среда – полнофункциональная надстройка на операционной системой.

Системы технического обслуживания – совокупность программно-аппаратных средств ПК для обнаружения сбоев в процессе работы компьютера.

Обзор системного ПО

Операционные системы привязывают к процессорам, на основе которых разрабатываются компьютеры. Для IBM-совместимых компьютеров различают:

·         Однозадачные (МS-DOS, PC-DOS, PTS-DOS, Windows);

·         Многозадачные (многозадачность – режим одновременного решения нескольких задач. Задача – часть работы, выполняемой компьютером);

·         Сетевые – обеспечивающие работу сети. Основные функции: управление передачей сообщений, защита данных от несанкционированного доступа, управление каталогами, электронная почта (Lan Server, Windows NT, NetWare);

·         Операционные системы, обеспечивающие режим реального времени – ОС с гарантированным временем реакции на событие, например, в системах технологического управления: атомными станциями, химическими производствами и пр. (QNX фирмы Quantum SoftWare Systems Ltd).

·         Система Windows 3.х для разделения процессорного времени между программами использовала так называемый корпоративный метод, при котором ответственность за многозадачность лежала на самих прикладных программах. Они сами должны были сообщать, когда освобождается то или иное устройство.

·         Windows NT и OS/2 используют многозадачный режим с вытеснением, при котором система устанавливает некоторый промежуток времени, по истечению которого происходит принудительное переключение программ (UNIX, OS/2, Windows'95 и старше).

·         Настоящая многозадачность может быть только в многопроцессорных системах.

Обзор прикладного программного обеспечения

·         Проблемно-ориентированные пакеты прикладных программ (ППП) (разделяются по типам предметных областей, информационным системам, функциям и комплексам задач), узко направлены на решение определенных задач.

·         ППП автоматизированного проектирования (для поддержания работы конструкторов и технологов – разработка чертежей, схем, диаграмм и т.д.).

·         ППП общего назначения поддерживает информационные технологии конечных пользователей (системы управления базами данных СУБД, генераторы отчетов, текстовые процессоры, табличные процессоры, средства презентационной графики, интегрированные пакеты),

·         Интегрированные ППП – совокупность функционально различных программных модулей, способных взаимодействовать между собой путем обмена данными через единый пользовательский интерфейс (обработка текстовых, числовых и графических данных в одном пакете программ).

·         Офисные ППП обеспечивают организационное управление деятельностью офиса (органайзеры – для планирования рабочего времени и т.п., программы-переводчики, коммуникационные ППП – взаимодействие пользователя с удаленными абонентами или информационными ресурсами).

·         Издательские системы.

·         Программные средства мультимедиа.

·         Системы искусственного интеллекта.

Классификация программного обеспечения

Программное обеспечение (ПО) - это совокупность всех программ и соответствующей документации, обеспечивающая использование ЭВМ в интересах каждого ее пользователя.

Различают системное и прикладное ПО. Схематически программное обеспечение можно представить так:

Системное ПО – это совокупность программ для обеспечения работы компьютера. Системное ПО подразделяется на базовое и сервисное. Системные программы предназначены для управления работой вычислительной системы, выполняют различные вспомогательные функции (копирования, выдачи справок, тестирования, форматирования и т. д).

Базовое ПО включает в себя:

• операционные системы;
• оболочки;
• сетевые операционные системы.

Сервисное ПО включает в себя программы (утилиты):

• диагностики;
• антивирусные;
• обслуживания носителей;
• архивирования;
• обслуживания сети.

Прикладное ПО – это комплекс программ для решения задач определённого класса конкретной предметной области. Прикладное ПО работает только при наличии системного ПО.

Прикладные программы называют приложениями. Они включает в себя:

• текстовые процессоры;
• табличные процессоры;
• базы данных;
• интегрированные пакеты;
• системы иллюстративной и деловой графики (графические процессоры);
• экспертные системы;
• обучающие программы;
• программы математических расчетов, моделирования и анализа;
• игры;
• коммуникационные программы.

Особую группу составляют системы программирования (инструментальные системы), которые являются частью системного ПО, но носят прикладной характер. Системы программирования – это совокупность программ для разработки, отладки и внедрения новых программных продуктов. Системы программирования обычно содержат:

• трансляторы;
• среду разработки программ;
• библиотеки справочных программ (функций, процедур);
• отладчики;
• редакторы связей и др.

ЛЕКЦИЯ 15. ПРОГРАММИРОВАНИЕ С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ РЕКУРСИИ 15.1. Понятие рекурсии Рекурсивным называется описание объекта, частично состоящее и оп- ределяемое с помощью самого описываемого объекта. Рекурсия – это такой способ организации вычислительного процесса, при котором подпро- грамма в ходе выполнения обращается сама к себе. Классический пример: вычисление факториала n! = 1*2*3…(n-1)*n. Рекурсивное описание: n! = (n-1)! * n, 0! = 1. Рекурсивная функция: Function fak(n:word):extended; begin if n=0 then result:=1 else result:=fak(n-1)*n end; Примечание: Тип результата вычислений (extended) выбран из-за боль- шего диапазона допустимых значений быстрорастущей функции n!. Нерекурсивная функция: Function fak(n:word):extended; Var k:word; begin result:=1; if n>1 then for k:=2 to n do result:=result*k; end; При выполнении рекурсивной подпрограммы осуществляется много- кратный переход от текущего уровня организации алгоритма к нижнему уровню последовательно, до тех пор, пока не будет получено тривиальное103 решение задачи (в вышеприведенном примере, n=0). Рекурсивная форма за- писи алгоритма обычно выглядит изящнее итерационной и дает более ком- пактный текст программы, но при выполнении работает медленнее и может вызвать переполнение программного стека (исключительная ситуация EStackOverFlow), т. к. при каждом переходе к следующему уровню (рекурсив- ной активации подпрограммы) происходит создание и запоминание всех ее локальных и формальных параметров. В результате, после n-й активации в памяти будет находиться список из n+1 комплектов таких параметров. Рекурсивный вызов может быть прямым, как в вышеприведенном при- мере, и косвенным. В этом случае подпрограмма обращается к себе опосре- дованно, путем вызова другой подпрограммы, в которой содержится обраще- ние к первой. // Опережающее описание Procedure rex(); Forward; Procedure fox(); begin ... rex(); ... end; Procedure rex; begin ... fox(); ... end; В этом примере обращение к процедуре rex() записано раньше, чем ее описание, что недопустимо в Pascal. Для разрешения этой ситуации ис- пользуется опережающее описание с помощью стандартной директивы Forward. Внимание. Для предотвращения зацикливания рекурсивной подпро- граммы необходимо предусмотреть обязательный выход на тривиальное решение, т. е. на ветвь, не содержащую обращение подпрограммы к самой себе. 15.2. Примеры рекурсивных вычислений Найти максимальный элемент в массиве используя метод деления мас- сива пополам max (a1…an) = max ( max ( a1…an/2 ), max ( an/2+1…an ) ) 104 type vek=array[1..50] of extended; function maxR(x:vek; m,n:integer):extended ; var k:integer; begin if m=n then result:=x[m] else begin k:=(m+n) div 2; if maxR(x,m,k)>maxR(x,k+1,n) then result:=maxR(x,m,k) else result:=maxR(x,k+1,n); end; end; Найти максимальный элемент в массиве используя очевидное соотно- шение max (a1…an) = max ( max(a1…an-1), an) function maxRn(x:vek; n:integer):extended; begin if n=1 then result:=x[1] else if maxRn(x,n-1)>x[n] then result:=maxRn(x,n-1) else result:=x[n]; end; ЛЕКЦИЯ 16. ПОИСК И СОРТИРОВКА МАССИВОВ 16.1. Организация работы с базами данных Для создания и обработки всевозможных баз данных широко при

“Біз бейбітшілікті қалаймыз!” акциясы

Акцияның  мақсаты: Көп ұлтты Қазақстан халқының татулықпен, бірлікпен өмір сүріп жатқаны жайлы 1. Әлемде бейбітшілік кезеңінде бейбітшілікті сақтау үшін жас ұрпаққа саналы тәрбие беру.
2. Ұрпақ санасында бейбітшілік ұғымының терең қалыптасуына жол ашу.

Сабақтың міндеттері: 1. Әр оқушының ой-пікірін тыңдай отырып, талдау жасау.
2. Дискуссиялық тақырыптардың, сұрақтардың мәнін ашу.
3. Оқушылардың бейбітшілік тақырыбына арнаған шығармашылық жұмысын тыңдау.
Сабақ көрнекілігі: Ұран сөздер, кітаптар, суреттер.
Сабақтың түрі: Пікір алмасу (пікірталас) сабағы.

Сұрақтары:
1. “Бейбітшілік”, “бейбіт өмір” деген сөздің мәні неде, қандай ұғымдар?
2. Әлем бейбітшілігі жолында күресу дегенді қалай түсінесің?
3. Менің бейбітшілікке қосар үлесім қандай?
4. Бейбітшілік кезеңіндегі бейбітшіліктің сақталмауы.
5. Оқушылар бейбітшілікті қолдай ма?
«Рухы – ер,
Тәні – бекем ,
Тірліктен де артық көрген бірлікті
Бұл бір қайсар халық екен», - деп ақын жырларында айтылғандай, қазақ халқы, қазақ ұрпағы – бірлік пен бейбітшілік туын биік көтерген халықпыз.
Бейбітшілік – адамзат ғұмырының мәнді де сәнді кезеңі.
Бастаушы: Бір жерде тұрлау таппаған,
Қосылмай малы қаптаған,
Бөлініп қонған қазақты
Кімдер де кімдер шаппаған?!
Оқушылар: 1. Қазақ даласы – кең, байтақ, жазира.Көз алартқан жаудың,
қиығын салған көздің құртына айналған. Бірақ еліміз
бейбіт өмірді, тыныштықты қалаған.
2. Қазақ халқы ұрпағының санасына ең алдымен татулықты,
туыстықты, бірлікті қалыптастырған.
3. Қазақта, тіпті “көршіңмен де тату бол ” деген сөз бар. Оның өзі бейбіт тұруды, тыныш өмірді қалағандықтан айтылған.
Бастаушы: Бағынып бірақ қалмаған,
Тәуелсіз қайран жан далам!
Жер бар ма жалпақ төсінде
Қасірет жасы тамбаған?!
Оқушылар: 1. Кең даламыз – талай төгілген қанның, аққан жастың куәсі.
2. Қасіретті соғыстар қанша шаңырақты ортасына түсіріп, қанша отты өшірді.
3. Семей полигоны – сынақ Ордасы. 1949 жылдан бастап қазақ халқы ядролық қарудың қылышының астына түсті. Сандаған тағдырлар сұм саясаттың құрбанына айналды.
4. 1990 жылдың 22 мамырында ғана “Семей облысындағы ядролық полигон туралы ” қаулы қабылданды.
Бастаушы: Жауына қатты қасарған,
Қасарған сайын жасарған.
Найзамен
Нағыз қазақтың
Намысын кімдер баса алған?!
Оқушылар: 1. Ұрпағының бейбіт өмірі, тәтті ұйқысын бұзған ХХ
ғасырдың атомдық-ядролық қарулар саясатына адамзат
қарсылық айтуда, күресу жолында.
2. Халық бейбіт өмір үшін күреседі. Соғыс, террорлық
әрекет – біздер үшін жат, сорақы іс.
3. Ирак – Америка арасында өткен соғыс зардабынан
қаншама жанұя зардап шекті. Қалалар, тарихи
ғимараттар қирады.
4. Еліміз егемендік алып, әлемге танылу кезеңінде
бейбітшіліктің, татулық пен бірліктің біріге отырып,
ұлт, ұрпақ санасында берік орын алуы қажет.
ІІ. Әр оқушы бейбітшілік, бірлік, татулық жайлы мақал – мәтелдер, өлең жолдарын оқиды. Әрі өздерінің шығармашылығынан үзінділерді жатқа айтады.
Бастаушы: Сендердікі - өмір, қоғам, заман да,
Сән түзеген қалаң менен далаң да.
Барлығы да мұра болмақ әманда,
Болашақ деп аталатын Адамға.
Бәріміз де бейбітшілікті қорғайық, қолдайық!
Сонда ғана сәнді өмір, мәнді тірлік болады.
Топтың біріге отырып орындауында “Ақ көгершін” әні.
Қорытынды: Ұрпақ бейбітшілікке үн қосады.
Оқушылар бейбітшілікті қолдайды!