Дидактический материал по казахскому языку для начальных классов на тему "Қазақ тіліне тән дыбыстар"

• 1 слайд

  Павлодар қаласы
  №33 жалпы орта білім беру мектебі
  
  “Қазақ тіліне тән
  дыбыстар”.
  
  
  
  2015 жыл
  
  Ә
  і
  ұ
  ү
  ө
  ы
  һ
  қ
  ғ
  ң
  

• 2 слайд

  Құрастырушы:
  Қазақ тілі мен әдебиеті
  пәнінің мұғалімі Тұрсықанова Бақытгүл Әшімқызы
  

• 3 слайд

  Түсінік хат
  
  “Атамұра” басылымынан шыққан дайындық орыс тобындағы қазақ тілінің құралын негізге ала отырып, қазақ тіліне тән дыбыстарына сай жүйелі де, сапалы қолдану үшін дайындық тобына арнап “Қазақ тіліне тән дыбыстар” атты жинақ құрастырылды.
  Құралдың негізгі мақсаты қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс айтуға әрі бір-бірінен айыруға үйрету.
  Оқу орыс тілінде жүргізілетін мектептерде оқушы өзіне таныс емес тілдің дыбыстық құрамын, дыбыстардың айтылу заңдылықтарын жете меңгеріп, қазақша сөйлеуге мұғалімнің үлгісі арқылы жаттығады.
  Сондықтан берілген құралда әр дыбысқа анықтама және тапсырмалар берілген. Бір әріп бойынша бес жауап,жұмбақты оқып шешу,суреттегі заттарды буынға бөлу,тұстарды айыру,түсіп қалған әріпті табу,төртінші артықты табу,жаңылтпашты тез айту,өлеңді есте сақтау.
  Осындай тапсырмалар арқылы бала құралды өзі меңгеріп, қазақ тілі тән дыбыстарды айыра алады.
  Берілген жұмыстың нәтижесінде бала қазақ тіліне тән дыбыстарды толық меңгеріп, дұрыс айта біледі.
  
  
  3
  
  
  

• 4 слайд

  Қазақ тіліне тән әріптердің дыбысталуы
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Дауысты дыбыстар қызыл түспен белгіленеді
  Дауыссыз дыбыстар көк түспен белгіленеді
  

• 5 слайд

  
  Әріптер әлемінде
  ү
  ұ
  і
  ы
  Ө
  ғ
  қ
  Ә
  Һ
  ң
  

• 6 слайд

  
  Ә ә
  Ә – мягкий гласный звук.
  Он является мягкой разновидностью звука а.
  Ә произносится как русский звук я после мягких согласных.
  Әтеш
  Кәмпит
  

• 7 слайд

  “Бір әріп бойынша бес жауап”
  “Ә”
  Қыз баланың аты –
  Ұл баланың аты –
  Әкемнің шешесі –
  Оқулықтың атауы –
  Үй құсы -
  
  

• 8 слайд

  
  
  Үү
  Ү - мягкий гласный звук.
  В казахском языке звук ү употребляется в начале и середине слова. В конце слова этот звук
  не употребляется.
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Үйрек
  
  Гүл
  

• 9 слайд

  Жұмбақты тыңда, шеш.
  “Ү”
  Баласын ертіп соңынан,
  Сүңгіп, жүзіп үйретті.
  Су жұқпайтын тонына
  Кім білмейді... ?
  
  

• 10 слайд

  
  
  Ұұ
  Ұ – твердый гласный звук.
  Звук ұ употребляется в начале и
  середине слова,а в конце слова не употребляется.
  
  
  
  
  
  
  ұшақ
  шұжық
  

• 11 слайд

  Суреттегі заттарды ата, буынға бөліп айт.
  “Ұ”
  

• 12 слайд

  
  
  Іі
  І - мягкий гласный звук.Мягкая разновидность звука ы. В словах звук І произносится
  очень кратко.
  
  
  
  
  
  
  
  
  ілгіш
  кірпі
  

• 13 слайд

  Түстерді қайтала, есіңе сақта.
  қызыл
  сұр
  көк
  ақ
  жасыл
  қоңыр
  күлгін
  

• 14 слайд

  
  
  
  Ыы
  Ы - твердый гласный звук. Это твердая разновидность звука. І. Звук ы произносится твердо и кратко.
  ыдыс
  сыйлық
  

• 15 слайд

  “Ы”
  дыбысы бар сөздерді біліп ал.
  ыд...с
  тоғ...з
  жат...р
  от...р
  м...с...қ
  

• 16 слайд

  
  
  Өө
  Ө - мягкий гласный звук.
  Ө является мягкой разновидностью звука о .
  В казахском языке ө употребляется
  только в первом слоге.
  өрік
  көл
  

• 17 слайд

  Түсіп қалған әріпті тауып, сөз тіркесін жасап айт.
  “Ө”
  к...л
  ...рік
  т...рт
  к...ше
  Ө
  

• 18 слайд

  
  
  Ғғ
  Ғ – согласный звук.
  Образует пару со звуком қ. Ғ употребляется только в начале и середине слова.
  В конце слова не употребляется.
  
  ғарышкер
  сағат
  

• 19 слайд

  Төртінші артықты тап, айт.
  “Ғ”
  
  
  
  Н
  Е
  Г
  Е
  ?
  

• 20 слайд

  
  
  
  Ққ
  Қ – твердый согласный звук.
  Қ употребляется только в словах с твердыми гласными.
  
  
  
  қарбыз
  тарақ
  

• 21 слайд

  
  Жаңылтпашты тыңда, тез айтып үйрен.
  “Қ”
  
  
  Қарға, қарға, қарғалар,
  Қар үстінде жорғалар.
  

• 22 слайд

  
  
  
  Ң
  Ң – согласный звук.
  Звук ң встречается только в середине или в конце слова. В начале слова не употребляется.
  
  жаңғақ
  саңырауқұлақ
  

• 23 слайд

  .
  Өлеңді тыңда, қайтала.
  “Ң”
  
  Қоңырау
  “Дың-дың” – қоңыраумын.
  “Дың-дың” – соғыламын.
  “Дың-дың” – қағыламын.
  Мектептен табыламын.
  
  ( Ж.Смақов)
  
  
  

• 24 слайд

  
  
  Һ
  Һ – звонкий согласный звук. В казахском языке употребляется очень редко и только в середине и
  в конце слова.
  
  жиһаз
  айдаһар
  

• 25 слайд

  Түсіп қалған әріпті тауып оқы.
  “Һ”
  “Һ”
  айда...ар
  гау...ар
  қа...арман
  жи...аз
  

• 26 слайд

  
  
  
  
  
  Қазақ тіліне тән дыбыстарды біліп ал.
  
  
  Ә
  ұ
  ү
  ұ
  Ө
  ғ
  қ
  ң
  һ
  Ы
  
  Ә
  І
  

• 27 слайд

  Пайдаланылған әдебиеттер
  ЛИТЕРАТУРА
  1.Современный казахский язык
  - Алма-ата : Издательство Академии наук
  Казахской ССР, 1962.
  2.Казахские пословицы и поговорки.
  Алма-аты: «Казахстан» 1985.
  3.Қазақ тілі. Грамматикалық анықтағыш
  - Алматы, 1991.
  4.Қазақ тілі: Учебник для 1 класса
  А.Қайырбекова. Алматы: «Атамұра» 2005.
  

• 28 слайд

  Назарларыңызға
  рахмет!