Гидросфера туралы ұғым. Дүниежүзілік су айналымы.

Мақтарал  ауданы. Жетіқазына ауылы. №17 Ә.Қастеев атындағы жом тарих және география пәні мұғалімі  Талипбаева  Макпал  Алпысбайқызы

Сынып:6                                                                                       Мерзімі:18.12.2015 ж.

Сабақтың   тақырыбы:Гидросфера туралы ұғым.  Дүниежүзілік    су   айналымы. 

Сабақтың    мақсаты :

1.Білімділік :Гидросфера   ұғымы   туралы,гидросфераны    құрайтын  жер   бетіндегі   сулар   олардың  мөлшері  жөнінде  түсіндіру.

2.Дамытушылық:  Құзіретілікке  бағытталған   және  қызығушылығын  арттыруға  арналған  өздік жұмыстарын   орындау барысында танымдылық  қажеттілігін  туғызу  және  логикалық ойлау дағдысын  қалыптастыру.

3.Тәрбиелік :өз  жеріміздің суларын жауапкершілікпен қатынас жасау, адамгершілік сезімдерін, қасиеттерін   ояту   жолдарын   қарастыру.

Қолданылатын   әдіс-тәсілдер : сұрақ-жауап,түсіндіру,түртіп  алу  стартегиясы,тәжірибе,анықтау,ой – толғау, жинақтау.

Сабақтың  түрі :Жаңа сабақ.

Сабақтың типі:Жаңа  материалды  меңгерту.

Құрал – жабдықтар:Дүниежүзінің физикалық картасы, глобус, атлас, үлестірме қағаздар, суреттер, кесте – сызбалар.

Сабақтың  барысы . 1.Ұйымдастыру  кезеңі. Сәлемдесу.Оқушыларды  түгелдеу. 

                                   2.Үй тапсырмасы.Сыныпты  3 топқа  бөліп,жоспармен  таныстыру.

Үй  тапсырмасын  сұрау. Бой  сергіту.

1.Литосфера  дегеніміз  не? 

2.Литосфералық  тақталар  саны  ата,картадан   көрсет.   

3.Масштаб  дегеніміз  не? 

4.Глобус   дегеніміз  не? 

5.Ең  үлкен  мұхит ата?

6.Ең ұзын мұхитты ата?

2.тапсырма.Картамен жұмыс.

1.Ең   кішкентай  мұхит. Солтүстік  мұзды мұхит.

2.Ең  терең  көл.Байкал.

3.Ең  суы  мол  өзен. Амазонка.

4.Ең  ұзын  өзен.Ніл.

5.Дүниежүзі  бойынша  ең  үлкен  көл.Каспий.

 6.Ең  тұзды теңіз.Қызыл теңіз.

3.тапсырма.Кім  тез ойыны. Географиялық   нысанды  табу.

1.43 градус с.е---79 градус б.б ----------------------

2.18 градус о.е---26 градус ,ш.б---------------------

3.6 градус с.е-----64 градус  б.б,-----------------------

                                               Жаңа  сабақ.

1.Гидросфера  жердің  қандай  қабығы?

2.Су  не  үшін  қажет?

3.Диаграмма  арқылы  гидросфера  компанентеріне   тоқталу.

Жер бетіндегі су гидросфераны  құрайды. 

мұздық          Гидросфераны  құрайтын компаненттер      топырақ  ылғалы

Д.ж  мұхит            жерасты сулары           өзендер,көлдер      атмосферадағы су

Күн  жүйесі  планеталардың  ішінде  жерде  ғана  су  сұйық  күйінде таралған.Шолпанда  газ  күйінде,Марста  мұз  түрінде  кездеседі. Гидросферадағы  барлық  судың  мөлшері  1,6 млрд.км куб.Оның 96,6мұхитқа,1,7мұздықтар мен тұрақты қорлар, 1,7 жерасты  суларына, 0,06 өзен,  көл,батпақ,атмосферадағы  су болып табылады.Тек  2,5 тұщы судың үлесінде.Жер    бетінде

Табиғаттағы   су  айналымы.Күн  сәулесінің  әсерінен мұхиттар мен теңіздер бетінен жыл сайын 450 мың км куб мөлшерінде  су  буланады. Жоғары көтерілген су булары салқындап бұлт түзеді . Бұлттардан мұхитқада, құрлыққа  да  жауын-шашан  жауады.Сөйтіп мұхит бетіне буланған  судың бір  бөлігі  оған   қайта   қосылады.Мұны  кіші  су  айналымы  деп  атайды.Құрлық  бетіне  жауған  жауын –шашынның  бір бөлігі буға айналып қайтадан  атмосфераға көтеріледі, ал екінші бөлігі өзен, көлге барып қосылады  жерге  сіңеді.Жерге  сіңген суда жерасты мен ағып , мұхитқа  қосылады. Мұны үлкен  су айналымы деп атайды.Табиғаттағы  су  айналымның  маңызы өте зор.Ол  гидросфераның  жеке бөліктерін  біріктіріп  қана қоймайды,сонымен   бірге  гидросфераны,литосфераны,атмосфера  мен тірі  ағзаларды  бір-бірімен  байланыстырады.

Сабақты  бекіту.Ойыңды  түйінде.

1.Гидросфераны нелер құрайды.

2.Судың  сұйық күйі қай  планетада.

3.Бұлттар  қалай  түзіледі.

4.Жер бетінің  қанша пайызын су алып  жатыр.

5.Судың   қанша  күйі бар. 

Гипотезалық  сұрақ.

* Неге  жер бетінде су жоғалып  кетпейді.

* Не себепті мұз су бетінде  батып  кетпей,қалқып  жүреді.Жауабы:себебімұздың салмағы  судан жеңіл.

* Шәйнектегі  толы суды қайнатқанда,неге  тасып төгіледі.Ж: суды  қыздырғанда  оның  көлемі ұлғайады.

Үйге тапсырма.Бағалау.Мәтінді  оқу.Кескін картамен жұмыс.