Химиялық формулалар бойынша заттың мольдік массасын және зат мөлшерін есептеу

«№2Қашар орта мектебі»КММ

Тақырыбы:

Химиялық формулалар бойынша заттың мольдік

массасын және зат мөлшерін есептеу.

Мұғалім:Табарикова Тарбия Исаевна

Пәні:Химия

Сыныбы:10^а

2015-2016 оқу жылы

Күні: 23.12.15ж.

Сыныбы: 10

Сабақтың тақырыбы: Химиялық формулалар бойынша заттың мольдік массасын және зат мөлшерін есептеу.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік :Оқушыларға моль,мольдік масса бойынша алған білім білік дағдыларын қалыптастыруда есептер шығаруды үйрету,оқушылардың интеллектуалдық деңгейін арттыру;

Дамытушылық :Оқушылардың ойлау, есте сақтау қабілетін арттыра отырып, нақты және тез жүйелі шешім қабылдауға, өз ойын еркін жеткізуді дамыту.

Тәрбиелік: Сабақ барысында оқушыларды бірлесіп жұмыс істеуді ұйымшылдыққа

тәрбиелеу.

Көрнекілік: Д.И. Менделеевтің периодтық жүйесі,интерактивті тақта,табиғат көріністері,сызбанұсқалар,оқулық,Ә.Е.Темірболатова.Есептер мен жаттығулар жинағы.

Сабақ әдісі: жарыс, деңгейлеп оқыту, мәселелік оқыту, дамыта оқыту технологиясы..

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушыларда түгендеу,оқушыларды ұйымдастырып, екі топқа бөліп (сутегі және

оттегі) топ аттары және топ басшылары сайланады,бағалау қағазы беріледі. Оқушыларға сабақтың барысы мен мақсаты түсіндіріледі.

Сабаққа дайындығын тексеру.

ІІ.Оқушылардың үй тапсырмасы бойынша білімін тексеру.

«Миға шабуыл»

Бұл кезеңде оқушыларға өтілген тақырып бойынша сұрақтар қойылады.Уақыт есептеліп, әрбір дұрыс сұраққа 1ұпай беріледі және ол ұпай топ пайдасына шешіледі.

1.Химиялық таңбалардың дұрыс оқылуын тексеру.

2.Химиялық таңбаларды және атомдық массасын уақытпен жарыса жазу.

3.Химиялық реакция теңдеулері бойынша жаттығулар орындау химиялық тілде оқу,

1.Тапсырманы 4 оқушы жазбаша орындау:

1. H₂+ O₂=

2. AI + O₂ =

3. H₂ + CI₂=

4. Ba + O₂=

2.«Кім жылдам?» Эстафета ойыны. 1 топ. Са-СаО-Са(OH)₂-CaSO₄ 2 топ S-SO₃-H₂SO₄-K₂SO₄

Жаңа тақырып:

« Моль,мольдік масса мен мольдік көлем бойынша есептер, химиялық формулалар бойынша заттың мольдік массасын және зат мөлшерін есептеу»

Зат мөлшері мольмен өрнектеледі. Моль бұл құрамында 0,012кг(12г) көміртекте болатын атомдар санына тең құрылымдық бөлшектер.Көміртектің әрбір атомының

массасын(1,993*10-23)біле отырып, 0,012кг көміртектегі атомдар санын N есептеуге болады.

NA= = 6,02*1023; NA–Авогадро саны; өлшемі моль-деп белгіленеді

Ол кез келген заттың 1молінде 6,02*1023 бөлшектер болатынын көрсетеді. Авогадро саны өте үлкен сан.Қазақ халқы өте көп нәрсені «адамның шашындай» екен деп сипаттайды.Авогадро саны жер бетіндегі барлық адамдардың шашының санынан да көп. Сөйте тұра, ыстық күнде 1моль су ішсең шөліне қана қоймайды, өйткені ол небәрі18г, яғни18мл болады. Химияда заттың әрбір молінің массасы молярлық масса деп аталады, ол г/мольмен өлшенеді және оны М әріпімен белгілейді. 1) М= m/v, мұндағы v(ню)-зат мөлшері. Мыс: Судың салыстырмалы молекулалық массасы: 2) Мг(Н₂О) =2*1+16 = 18г;

Судың 1молінің молярлық массасы: а)М (Н₂О) = = 18г/моль ;

б) М (H2O) = = = = = = 18г/моль

Алгоритм

1.Есептің шартын қысқашаөрнектеу.

2. Реакция теңдеулерін жазып теңестіру.

3. Теңдеу бойынша берілген және есептеп табуға қажетті заттардың сандық сипаттамаларын( v, Mг,p,v,m, ) тауып астына жазу.

4. Қоспа құрамындағы таза заттың массасын немесе зат мөлшерін тауып алу.

5.Таза зат бойынша пропорция құрып, оны шешу.

6. Есептің жауабын жазу

3.Деңгейлік тапсырма

Ортаға кубик лақтырылады. Кубиктің әр қырында нөмір бар: 1,2,3,4,5,6. Әр оқушыға қай нөмір түссе, сол есепті шығарады.

Химиялық формула–химиялық тілдің ең маңызды бөлігі болып есептеледі , заттың

химиялық құрамын ажыратып береді. 1 топ

I-деңгей

No1. Хлор молекуласының CI₂ салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер.

Берілгені:

Шешуі: Аг(CI) = 35,5;

Мг(CI₂) = 2* Аг(CI); Мг(CI₂) = 2*35,5 =71CI

Табу/к: Мг(CI₂) =?

Жауабы: Мг(CI₂) =71 2 топ №1.Оттегі атомының О₂ салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер

II-деңгей No2.Алюминий гидроксиді AI (OH)₃

құрамындағы элементтердің массалық үлестерін есептеңдер.

Берілгені: Шешуі: МгAI(OH)3= Аг(АI) +3 Аг(О) + 3 Аг(Н) = = 27+3*16+3*1=78

Т/к=WAI (OH)₃

W(АI)= 0,346 Н/Е 34,6

W(О) = 0,615 Н/Е 61/5%

W (Н) = 0,039 Н/Е 3/9%

III-деңгей

No3. 20г кальций ауада жанғанда түзілетін кальций оксидінің зат массасын және зат мөлшерін тап.

Берілгені: m=(Ca)=20г Т/к=(Ca)=?

Шешуі: 2Са+О₂=2СаО М_r=(Ca)=40 M_r=40+16=56 2M(Ca)=80 2M(CaO)=112 80г 112г 20г Х г х=20.112/80 х=28г СаО Жауабы:m= 28г СаО m=20г Т/к= v(CaO)=? Шешуі: V=m/M=28/56=0,5 моль СаО Жауабы: v=0,5моль СаО

IV-деңгей

No4. Массасы 49г күкірт қышқылының H2SO4 зат мөлшерін табыңдар.

Берілгені: Шешуі: 1)Күкірт қышқылының молярлық массасын табамыз:

m( H2SO4) =49г

Мг(H2SO4)=2*1+32+4*16=98; М(H2SO4)=98г/моль

Табу/к:v(H2SO4)=?

2) v(H2SO4) =0,5моль

Жауабы:v (H2SO4) = 0,5моль

«Асулардан асайық»

Бекіту:

Адамның өмірі үшін ең басты қажетті нәрсе не? Немен дем аламыз?

Ауа

Ауаның 78% — азот 21% — оттегі

1Сынып бөлмесінің көлемі қанша?

Ұзындығы – 8,5 м

Ені – 5,6 м                                       Биіктігі – 3 м V=8,5.5,6.3=142,8м³

2Сынып бөлмесіндегі азоттың көлемі қанша?

142,8 78/100=142,8 0.78=10.384(м³)

3Сынып бөлмесіндегі оттегінің көлемі қанша? 142,8 21/100= 142,8 0.21= 29,988(м³)

Қалған 1% -і басқа да қоспалар

142,8 1/100= 142,8 0.01= 1,428 (м³)

Сыныпты әркез желдетіп, ауасын тазартып отырыңыздар!

Айналамызды қоршаған химия. Сондықтан «Химиясыз тіршілік жоқ»,

«Сусыз ,ауасыз жер бетінде тіршілік жоқ».

Енді біз келесі бейнекөрініске назар аударайық

Не көрдіңіздер?

Су, ағып жатқан су, шөл дала, т.б.

Су – жер бетіндегі тіршіліктің тамыры

1 адамға күніне: 1) қол жууға – 8 литр

2) тісжууға 6 литр

3) унитазға су жіберу – 15 литр

4) душ – 20 литр

5) кір жууға – 130 литр

6) ванна – 150 литр

Барлығы – 339 литр

1 айда – 30 339 литр= 10170 литр

1 жылда – 365 339 литр=123835 литр Сондықтан суды қастерлеу керек,ол біздің парызымыз. «Су жүргізер тіршіліктің тамырын»деп дұрыс айтылған,ол-тіршілік көзі. Енді осы су молекуласындағы атомдардың массалық үлесін табайық. Мr(H₂O)=18г/моль W= 2/18=0,11 W=16/18=0,88

Қорытынды:

Ал, кәнекей ойнайық!

1. Суды үнемдеу керек. (келіссеңдер 3 рет қол шапалақта, келіспесеңдер орыннан тұр.)

2. Темекі шегу өміріме зиянды. (келіссеңдер аяқтарыңды 3 рет топылдат, келіспесеңдер орыннан тұр.)

3. Көшеде, үйде, мектепте тазалықты сақтаймыз! (келіссеңдер көздеріңді жұмыңдар, келіспесеңдер орыннан тұр.)

4. Жарықты, қағазды үнемдейміз! . (келіссеңдер 2 қолыңды көтер, келіспесеңдер орыннан тұр.)

5. Табиғатты қорғаймыз, аялаймыз! (келіссеңдер 3 рет қол шапалақта, келіспесеңдер орыннан тұр.)

Сонымен, сабақты былай аяқтағым келіп отыр:

Туған жерді сүю – парыз,

Сүю үшін білу —  парыз,

Қаситеін ұғу —  парыз

Күзетінде тұру – парыз! (М.Әлімбаев)

Қорытынды: Топ басшылары сайысы: Цейтнот 2топ басшысы шығып , біріншісі бір қосылыс атын айтады, екіншісі соның формуласын жазады,біреуі жеңгенше жалғасады.

Рефлексия

Не білдім?

Не үйрендім?

Нені білгім келді?

Бағалау.

Ұпай саны бойынша бағаланады.

Марапаттау.

Үйге тапсырма: 1.Мына өзгерістерді амалға асыр: Р--Р₂О₅--Н₃РО₄--Nа₃PO₄ 2.Массасы 270 г су және 30г натрий хлориді бар ерітіндідегі натрий хлоридінің массалық үлесін тап.