Кеңес «Балаларға арналған мінез-құлық ережелері»

Кеңес «Балаларға арналған  мінез-құлық ережелері»

Бала мінез-құлық ережелерін білсе - ол оның адамгершілік қасиеттерінің қалыптасуына жол ашады, достарымен қарым-қатынасын күшейтеді. Ережелер балаға қажетті іс-әрекет бағдарын береді.

Тәртіп ережелерінің басты шарты - күн тәртібін бұлжытпай орындау (тамақ ішуге уақытында отыру) өз- өзіне қызмет көрсету дағдылары (тамақ жеу, жеңін түріп қолын жуу, ұйықтар алдында шешіну,оны мұқият үстелге ілу). Осы дағдыларды меңгеру-баланың қызығушылығын тудырады, бір нәтижеге жетуге жетелейді.

Дағдыларды өз бетінше меңгере отыра бала бойында сенімділік пайда болады, достарымен емін-еркін байланысқа түседі, оларға көмектесуге әрқашан дайын болады. Ойынды ұйымдастыру қабілеті артады, ойын ережелерін тез ұғып алады.

Мектепке дейінгілердің аса қабылдағыштығын ескере отырып, олардың жағымды үлгі-өнеге көруіне көңіл бөлу қажет. Мінез-құлық ережелері ұйымшылдықтың дамуын қалыптастырады. Ережелерді сақтаған жағдайда дау-жанжал сирек кездеседі.

Ұйымшылдық- бұл тұлғаның күрделі қасиет

Ұйымшыл бала-жинақы, ұқыпты, дәлшіл. Ол іс-әрекетін табанды жоспарлайды, өзін-өзі бақылай алады, берілген тапсырманы жауаптылықпен орындап уақытында тапсырады.

Баланың адамгершілік қасиеттерін тәрбиелеу

Адамгершілік дағдыларын тәрбиелеу- адамгершілік мінез-құлықтың қалыптасуының маңызды саласы. Баланың адамгершілік әдеттері ең алдымен оның мінез-құлық мәдениетінен, сыртқы түрінен, тілінен, айналаға қарым-қатынасынан байқалады.

Мінез-құлық мәдениеті бастауын отбасынан алады.

Ата - ана отбасында баланы мәдениетті мінез-құлық дағдыларына үйретеді. Сөйтіп 3-4 жасында бала өзіне-өзі қызмет көрсете бастайды, ересектер оны ұқыптылыққа, тазалыққа тәрбиелейді. Бұл жаста бала басқа адамдарға өтініш білдіруді үйрене бастайды.

Мәдениетті мінез-құлық дағдыларына үйрету барысында олардың санасына және сезіміне ықпал ету қажет.

Осы орайда жақын адамдарынан алатын үлгінің маңызы көп. Ересек балаларға қарап тұрмыс дағдыларын игереді. Мысалы: көрші келді, анасы оның кіруін өтінді, хал-жағдайын сұрады. Ата-аналары үнемі таза киініп жүреді, баласының киімі таза болмаса, ескерту жасайды. Отбасында ешкім айқайлап сөйлемейді, дау-жанжал болмайды, балаларға түсінушілікпен қарайды, баланы басқалардың алдында төмендетпейді.

Ал бала 5 жасқа толғанда сыпайы қарым-қатынас дағдыларына үйрене бастайды. Осы кезеңде олар ересек адамдардан үлгі алады, олардың істеген істерін қадағалап, бақылап отырады.

Ата-аналар көбінесе балаларға: «Ойыншықты сындырма! Ұқыпты бол!»-деп жатады. Бұл орайда олар қатты қателеседі. Балаларға тек қана айтып қоймай, оларды ұқыптылық дағдыларына үйрету қажет.

Бұл дағдыларды  нақты іс-әрекеттер негізінде түсіндіруге болады. Мысалы: машинаның доңғалағын сындырмау, оған отырмау, оны жіппен тартып жүргізу; қуыршақты лақтырмау, егерде сынып қалса, ересектерден көмек сұрау.

Ата-аналар баланың ойын ойнаған немесе сабақ оқыған кездеріне сыйластықпен қарағаны жөн. Мысалы баласы көрген суреттерін кішкентай қарындасына айтып жатыр, осы кезде  оларға артық сұрақ қойып, көңілін аударудың қажеті жоқ. Сөйтіп балалар ата-аналарының оларға сыйластықпен қарайтынын сезіп, келешекте оларға солай жауап беруге тырысады.

Отбасындағы тазалық балаларды таза болуға тәрбиелейді. Бала ойыншықтарын шашпай, бір орынға қойып,  ұқыптылыққа үйренеді.

5-7 жастағы балалардың санасына ненің жаман, ненің жақсы екендігін сіңіру қажет. Бұл орайда көркем сөздің (әңгімелер, тақпақтар) маңызы зор. Әңгімені оқу барысында, кейіпкерлердің мінез-құлқына, іс-әрекеттеріне баға бере отырып, жақсы-жаман сөздерінің мағынасын түсіндіруге тырысыңыз.

Баланың шыншылдығы және оның сыпайылығы

Мектепке дейінгі жастағы балалардың бойында қалыптасатын қасиеттің бірі- адалдық. Баланы адалдыққа тәрбиелеу әділ талап қоя білу негізінде жүзеге асады. Мысалы кітапты жыртып тастаған немесе кілтті жоғалтқан бала айтайын ба, айтпайын ба деп қиналады. Осы кезде баладағы қалыптасқан қасиет біліне бастайды. Қайсысы жеңеді- қорқақтық немесе батылдық пен шындық?