"Ұлттық ою-өрнектер" тақырыбында ашық тәрбие сағаты

Шымкент қаласы білім басқармасының «Есту қабілеті бұзылған балаларға арналған №1 арнайы мектеп-интернаты»

коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Тәрбиеші:  Рысқұлбекова Д.

Тақырыбы: Ұлттық ою-өрнектер.

Мақсаты:

Білімділік: Атадан-балаға мұра болып келе жатқан ұлттық ою-өрнектердің ерекшеліктерін түсіндіру. 

Дамытушылық: Ою-өрнектің түр-түсін және аттарын ажырата білуге жаттықтыру.

Тәрбиелік: Халқымыздың асыл мұрасын, салт–дәстүрін, өнерін құрметтеуге тәрбиелеу.

Түзетушілік: Дыбыстарды дұрыс және оның анық айтылуын, сөздерді дұрыс байланыстырып сөйлеуін қадағалау.

Көрнекілігі: Тақырыпқа байланысты суреттер, нақыл сөздер, қима қағаздар.                                                                                 

Меңгерілетін сөздер: Жануар тектес, өсімдік тектес, ғарыштық, геометриялық, қошқар мүйіз, сыңар мүйіз, түйе табан, қос қанатты, жауқазын, көбелек, ботакөз, қарға тұяқ, тұмарша.

Барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

-         Балалар, қонақтармен амандасамыз.

-         Саламатсыздар ма?

Сұрақ-жауап

-         Қазір жылдың қай мезгілі?

-         Көктем айларын атаңдар.

-         Қазір көктемнің қай айы?

ІІ. Кіріспе сөз

-         Балалар, бүгінгі біздің ашық тәрбие сағатымыздың тақырыбы (бірге оқимыз):  «Ұлттық ою-өрнектер». 

-         Сендер  ұлттық ою-өрнек түрлерін, шығу тегін білесіңдер.

-         Ою-өрнек өнері ғасырлар бойы қазақ халқының бейнелеу өнерінің жеке түрі болып келеді. Үй ішінің тұрмысына қажетті заттарды, ұлттық киімдерді, бұйымдарды әшекейлеу үшін қолданған.

ІІІ. Негізгі бөлім

-         Ою-өрнектер негізінен неше түрге бөлінеді?

-         Ою-өрнектер негізінен төрт түрге бөлінеді.

-         Ою-өрнек түрлерін атаңдар.

-         Жануар тектес, өсімдік тектес, ғарыштық, геометриялық.

-         Жануар тектес оюлар болып бөлінуінің себебін айтыңдар.

-         Жануар тектес оюлар – жануарларға, малдың денесіне, ізіне байланысты өрнектер.

-         Қошқар мүйіз – қазақ оюының ең көне түрі.

-         Сыңар мүйіз – кең тараған ою-өрнек үлгісінің бірі. «Қошқар мүйіздің» тек бір жақ сыңарын ғана бейнелейді.

-         Түйе табан – түйенің басқан ізіндегі қос табаны сияқты дөңгеленіп келетін, S әріпі тәрізді күрделі өрнек.

-          Қос қанатты -  құстың қос қанатын кең жайып ұшқан бейнесіне ұқсайтын өрнек.

-         Өсімдік тектес оюлар неге ұқсас?

-         Гүлге, жапыраққа, ағашқа ұқсас өрнектер.

-         Гүл (жауқазын) – барлық гүлдің бірбеткей бейнесін бейнелейтін өрнек.

-         Көбелек – қанатын еркін жайып, көсіле ұшқан гүлді көбелектің үлгісіндегі өрнек.

       

-         Балалар, айға, жұлдызға, аспан денелеріне ұқсас оюларды қалай атаған?

-         Ғарыштық деп атаған.

-         Жұлдыз – бес жұлдыздың бейнесіне ұқсайтын өрнек.

-         Геометриялық – ромбылар,  иректер, жұлдызшалар, үшбұрыштар және көпбұрыштар.

-         Ботакөз – сыртқы пішіні ботаның көзіне ұқсап келетін ромбы тәріздес өрнек.

-         Қарға тұяқ – қарғаның басқан ізінің үлгісіне ұқсатылып жасалған өрнек.

-         Тұмарша – үшбұрыш үлгілес болып келетін өрнек.

         

-         Жарайсыңдар, балалар!

-         Әр ою–өрнектің  астарында  мағына  болады. 

-         Суреттер көрсетілген оюларды атап, мағынасы нені білдіретінін айтыңдар.

-         «Қошқар  мүйіз»  оюы - ... .    (молшылық)

-          «Ағаш»  оюы  - ... .                (ынтымақ,  бірлікті)

-         «Ирек»  оюы - ... .                   (адамның  өмір  жолы)

-         «Су», «шеңбер»  оюы - ... .     (жарық,  өмір  жолы  дегенді  білдіреді)

-         Түстедің де өз мағынасы бар.

-         Көк түс - ... .       (аспанды, жасару, өмір, өсу деген мағынаны береді)

-         Қызыл түс - ... .   (оттың, күннің белгісі)

-         Қара түс - ... .     (жер, түнді бейнелейді)

-         Сары түс - ... .    (ақыл, парасат, байлық, ақ түс-қуаныш, бақыт, тазалық)

-         Жасыл түс - ... .  (жастық, көктем, белгісін білдіреді)

Сергіту сәті: 

Дөңгелене тұрамыз,

Керегені  құрамыз.

Уықтар боп иіліп,

Шаңырақты құрамыз.

IV. Өзіндік жұмыс

Тапсырма.

-         Түрлі-түсті қағаздан мүйіз тектес ою-өрнек түрлерін қиып композиция жасау.

(Балалардың жасаған жұмыстарын тақтаға ілу)

V. Қорытынды

Сұрақ-жауап

1.     Ою-өрнектерді қай жерлерде көрдіңдер?

2.     Қандай ұлттық бұйымдарда көрдіңдер?

3.     Ою-өрнек орысша қалай айтылады?

4.     Тәрбие сағатынан алған әсерлерің қандай?

5.     Сендер бүгін ашық тәрбие сағатында не үйрендіңдер?

-         Балалар, оюдың адам баласына тигізер әсері көп. Ол адамның ойын бір жүйеге келтіреді, денсаулыққа пайдалы жағы да бар. Ол жүйке қызметін ретке келтіруге, ашуды, қайғыны басуға ықпал етеді.

-         Сонымен, балалар, қазақ халқының салт-дәстүрін ұмытпай, жалғастыруға өз үлестеріңді қосады деген оймен бүгінгі ашық тәрбиелі сағатымызды аяқтаймыз.

-         Сау болыңыздар!

Краткое описание документа:

"Ұлттық ою-өрнектер" тақырыбында өтілген ашық тәрбие сағаты Есту қабілеті бұзылған балалардың мектеп-интернатының 5-сынып оқушылар арасында өтілді. Тәрбие сағаты мұғалімдерге, тәрбиешілерге, оқушыларға өте тиімді түрде жазылған. Сабақ барысында оқушылар өте жақсы жауап беріп, тапсырмаларды өз деңгейлерінде орындады.