Наурыз мейрамы — ежелгі заманнан қалыптасқан жыл бастау мейрамы. Қазіргі
күнтізбе бойынша (наурыздың 22) күн мен түннің теңесуі кезіне келеді. Көне
парсы тiлiнде нава - жаңа және рәзаңһ - күн, «жаңа күн» мағынасында, қазіргі
парсы тiлiнде де сол мағынамен қалған (но - жаңа және роуз - күн; мағынасы
«жаңа күн»), яғни «жаңа жылды» (күн өсуін белгілеуі) білдіреді. 2010 жылдан
бастап Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас ассамблеясы «Халықаралық Наурыз күні»
қарарына сәйкес 21 наурыз - Халықаралық Наурыз күні болып қабылданды.
Қазақстанда
Наурыз мейрамы үш күн: 21-23 наурыз аралығында аталып өтіледі (2010 жылдан
бастап). Жалпы, Наурыз парсы, кавказ және түрік халықтарының арасында көктем
мейрамы және жаңа жылдың басталуы ретінде тойланады. Ол Иранда 21 наурызда,
Орталық Азия елдерінде және Әзірбайжанда, мемлекеттік мереке ретінде
Тәжiкстанда және Қазақстанда - 22 наурызда, Өзбекстан мен Түркияда 21 наурыз
күні аталып өтіледі.
22
наурызда күн мен түн теңеледi.Табиғат та, Жер-Ана да, жан-жануар да түлейдi,
жаңарады, тал-теректер бүршiк жарады. Қазақтың сайын даласын Қызыр баба кезiп,
адам баласына құт-береке, бақ-дәулет сыйлайды. Қар ерiп, қасиеттi қара жер,
қара топырақ бусанады. Ұлы даланың төсiнде қызғалдақтар құлпыра өсiп,
бел-белестерге қызылды-жасылды кiлем төселедi.
Ұлан-байтақ
Қазақстанның халқы жетi түрлi дәмнен наурыз көже жасап, ұлттық салт-дәстүр,
әдет-ғұрыптарды сақтап, ай бойы Ұлыстың Ұлы күнiн тойлайды. Ұлыс күнi татулық
тойы, шаруа, ынтымақ, сенiм, көңiл мерекесi. Қыс қылышынан аман қалған жұрт,
бар ренiш-өкпесiн ұмытып, кiнәсiн кешiп, тек жақсы тiлектер тiлейдi. Көңiлдiң
жаңаруы деген осы. Бүкiл Шығыс халқына ортақ бұл мейрамда араздасқандар
татуласып, дүйiм халық, мұқым ел ауызбiршiлiкте болады.
Наурыз
құтты болсын!
«Наурыз –Ұлыстың
ұлы күні»
Мақсаты:
Наурыз
мейрамы туралы түсінік беру. Балалардың ойлау, қабылдау, зейін қабілеттерін
дамыту. Грамматикалық талғада жүйелі сөйлеуге, мерекелік көңілін көтеру, елге
деген сүйіспеншілікпен бірге, салт-дәстүрді құрметтеуге тәрбиелеу.
Көрнекіліктер:Наурыз мерекесіне арналған суреттер, интерактивті тақта, киіз үй,
шарлар, дөңгелек үстел, бесік.
- Сәлеметсізбе, құрметті ата-аналар, балалар, қонақтар! Бүгінгі Наурыз
мейрамына арналған «Наурыз –Ұлыстың ұлы күні» атты ертеңгілігімізді бастауға
рұқсат етіңіздер!
- Балалар, күн мен
түннің теңескен көктемгі мерекесі, жыл сайын асыға күтетін жарқын үміт, жастық
пен жаңару мерекесі, бүкіл әлемге береке-бақыт пен бейбітшілік дарытатын
Ұлыстың Ұлы күні – әз Наурыз құтты болсын!
Көптен күткен Наурыз тойы арайлы,
Нұрға бөлеп міне жатыр манайды!
Мал біткеннің бал татыған уызды,
Қуат болып қанымызға тарайды.
Төрт түлік мал халқымыздың сүйері,
Көңілімнің күмбірлеген күйі еді.
«Аман ба» деп мал жаның?
Бірін-бірі құшақтасып сүйеді.
- Ал, балалар! Құрметті ата-аналар, ұстаздар! Бәріміз тұрып бір-бірімізді
құшақтап, бір-бірімізге жақсы тілектер айтып, Наурыз мейрамымен құттықтайық!
Наурыз – Ұлыстың ұлы күні құтты болсын!
Ақ мол болсын!
Жаңа жыл бақ, береке, молшылық әкелсін!
Тақпақтар.
0
«Б» м.д.т.
Жүргізуші:
-
Наурыз шығыс күнтізбесінде жаңа күн деп саналады. 21-22 наурызда күн мен түн
теңеледі. Наурыз деген сөздің өзі «нау» - жаңа, «руз» - кун деген сөздерден
алынып, жаңа күн деген ұғымды білдіреді. Адамдар Наурызға дайындалады. Олар
үй, арық, аула, көшені тазалайды. Ағаш, гүл егеді. Адамдар үйлерінде дастархан
жаяды. Ән шырқап, би билеп, ойын ұйымдастырады.
- Құрметті қонақтар, балалар! Наурыз құтты болсын! (бір ата-ана шашу шашады,
музыка қосу)
- Наурыз - бақыттың бастамасы, ұлылықтың ұйытқысы, жақсының жаршысы, ынтымақтың
белгісі, өмірге нұр сыйлаған, сезімге гүл сыйлаған халық қастерлейтін күн.
- Ал, енді біздің кішкентай бүлдіршіндеріміз наурыз мейрамға дайындаған
тақпақтарын ұсынады.
ІІІ. Тақпақтар. 0 «Ә» м.д.т.
Тәрбиеші: Көктемнің алғашқы күндерінен бастап жер бетіне қылтиып, бой көтеріп
гүлдер өседі. Бұлар көктемнің алғашқы гүлдері деп аталады. Бұл бәйшешек,
жауқазын, қызғалдақ. (интерактивті тақтамен жұмыс)
ІV.
Тақпақтар.
0 «А» м.д.т.
V.
Жұмбақ
- Ал енді балалар! Жұмбақтың шешуін табыңдар:
Дәмді-дәмді тағамдарды жинайды,
Қонақтарды көңілдене сыйлайды.
(дастархан)
Бұл не? Дұрыс айтасыңдар, балалар! Бұл дастархан. Ал дастарханға қандай
қазақтың ұлттық тағамдары қойылады?
Қазақтың ұлттық тағамдары,
Жасымнан жақын маған бәрі.
Теңермес ем оларға мен,
Ешбір асты ғаламдағы.
- Дастархан басында адамдар қалай отырады, асқа қатысты тыйымдармен ырымдарымен
бізді апайымыз таныстырып өтеді.
Тақпақтар.
0
«В» м.д.т.
VI.
Ұлттық салт-дәстүрлерімен таныстыру
- Қазақ халқы қонақ күтуді де, қонақ болып қыдыруды да қызық көрген. Сондықтан
қазақ халқының тойлары да көп болған. Соның біреуі бесікке салу. Бесікке салу
тойына жиналғандар өлең айтып, әзіл –қалжын, ұлттық ойындарын ойнап көңіл
көтерген. Бесікке салу тойларын ырымын көрсетіп, түсіндіріп беретін 0 «А»
мектепалды даярлық тобына сөз береміз.
Бала он екі ай шамасында қаз тұрып, бір-екі аттап үстел жағалап жүреді. Осы
кезде балаға арналған қазақ халқында «Тұсау кесер» тойы өткізіледі. Сөз 0 «Б»
мектепалды даярлық тобына беріледі.
Тақпақтар. 0 «Г» м.д.т.
VII. Ұлттық ойын «Арқан тартыс»
Наурыз мейрамында халық қуанып ұлттық ойын түрлерін ойнап көңіл көтерген. Сонын
ішінде «Көкпар», «Қыз қуу», арқан тарту т.б ойындар. (интерактивті тақтамен
жұмыс)
- Ал, балалар, ендеше «арқан тартыс» ойынын ойнап, күшімізді сынап көрелік! Екі
командаға бөлініп арқанды тартасыңдар.Кімнің командасы осы арқанды бірінші
болып өзіне қарай тартады, сол команда жеңімпаз болып есептеледі. 1,2,3!
Бастаймыз! (балалар арқан тартысады )
Рахмет! Отырамыз!
VIII. Қорытындылау
Қазақ халқының ежелгі салт-дәстүрінің бірі – бата-тілек білдіру. «Сөз арқылы
жаратушыға жалынып, жалбарынып ықпал етуге болады деп түсінген ата-бабаларымыз.
«Жаңбырменен жер көгереді, батамен ер көгереді», «Баталы құл арымас» - деген
ой-пікірді уағыздап, кейінгі ұрпағына ықылас білдіріп, ақ ниетпен бата беріп,
тілек тілеуді дәстүрге айналдырған. Бата туралы апайдың
әңгімесін тыңдайық.
Рахмет!
Тәрбиеші: Жаз келер, қыстыгүні қысым кетіп,
Қар, суық, аяз, боран - бәрі кетіп.
Қасықтай қар, тобықтай тоң қалмайды,
Табиғат барша жанға рахым етіп.
Жетпекке үлкендікке жас балалар,
Жүгірер қырдан ойға дүбірлесіп.
Шал-кемпір күн шуақтап, көңілі жай,
Өткен күн, өмірін айтып күбірлесіп.
Бота, құлын, бұзау, лақ, қозы туып,
Қуанып ойнақтайды олар да өсіп.
Оқушылардың орындауында «Қара жорға» биін қабылдаңыздар!
- Осымен, құрметті қонақтар! Бүгінгі Наурыз мейрамына арналған ертеңгілігіміз
аяқталды. Назарларыңызға
көп рахмет! Сау болыныздар!
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.