НОД Ахсаан дьарыга бэлэмнэнии бөлөххө "Колобок остуоруйаҕа ыалдьыттааһын"

Үөһээ – Бүлүүтээҕи  № 5 “Кэнчээри” оҕо  сайдар киинэ

Колобок остуоруйаҕа ыалдьыттааһын

(бэлэмнэнии бөлөх оҕолоругар математикаҕа аһаҕас дьарык)

                                                                           Иитээччи:  Егорова Людмила

                                                                                        Владимировна

2018 с

Сыала-соруга:

-10 чыыһыланы ырытыы, 100 иһигэр аађыыга салгыы эрчийии, сыыппаралары билиилэрин чиңэтии;

-ођону задачаны суоттуурга, толкуйдуурга салгыы үөрэтии;

-ођо саңарар саңатын сайыннарыы;

-үтүө санаалаах буоларга, кыһалђалаахха көмөлөһөргө иитии.

Туттуллар матырыйаал: остуоруйа персонажтаардаах слайдалар, сибэккилэргэ холобурдар, ођо аайы харандаас, клеткалаах лиис, сыыппаралар, физминутка слайдалара, музыката “Если добрый ты”.

Дьарык хаамыыта:

Иитээччи:

-Ођолоор, биһиги дьарыкпытын көрө ыалдьыттар кэлбиттэр. (Ођолордуун төгүрүччү сиэтиһэн туран аађабыт).

Эйэђэстик эђэрдэлэһэн,

Күммүтүн сађалыыбыт.

Үөрэ-көтө мичээрдэһэн

Дьарыкпытын сађалыыбыт.

Бүгүн математика дьарыгар үлэбит элбэх, онон бары болђомтолоох буолуохтаахпыт. Биһиги остуоруйађа ыалдьыттыахпыт  (оҕолор экран диэки көрөн тураллар). Ханнык остуоруйа эбитий? (Колобок. Слайдађа ођонньордоох эмээхсини көрдөрөбүн). Эмээхсин колобок буһарбыт, түннүккэ сойута уурбут. Онтон колобок хайаабытай? (түннүктэн сиргэ түспүтэ, суол устун төкүнүйэ турбута). Төкүнүйэн испит ойуурга ёжигы көрсүбүт. Ёжик эппит:

-Колобок, мин эйигин сиэм.

Колобок:

-Сиэмэ ёжик,  миэхэ сорудахта биэр.

Ођолоор, Колобокка задача суоттаан көмөлөһөбүт дуо, көмөлөспөтөхпүтүнэ ёжик Колобогу сиир. (көмөлөһөн)

Ежик сорудаҕа: Бу ойуунан задача толкуйдааң:

Оҕолор: Халлааңңа 7 тураах көтө сылдьыбыттар. 4 тураах баран олорбуттар. Хас тураах көтө сылдьарый? (7-4=3 тураах көтө сылдьар)

Ол аата задача туохтан турарый? (Усулуобуйалаах, Ыйытыылаах, Суоттаах, Эппиэттээх).

Билигин остуоруйа задача суоттуохпут. Остуолгутугар баран суотун  оңорођут, сыыппараларбытын ыллыбыт.

Үс эһэ: ийэлэрэ, ађалара, ођолоро Мэхээчэ ас халлаантан түспэтин билэннэр, өрүскэ балыктыы киирбиттэр. Ађалара 3 сордоңу, ийэлэрэ 2 күстэђи, ођолоро Мэхээчэ 1 сыа балыгы туппуттар. Барыта холбоон хас балыгы туппуттарый? (3+2+1=6 балыгы хаптарбыттар).

Ким задача толкууйдууруй? (2-3 ођо задача толкуйдуур).

Ёжик Колобогу ыыппыт. Колобок төкүнүйэн испит, хонууга кэлэн Куобахчааны көрсүбүт.

Куобах эппит:

-Колобок, мин эйигин сиэм.

Колобок:

-Сиэмэ куобах,  миэхэ сорудахта биэр.

Ођолоор, Колобокка көмөлөһөбүт дуо? (көмөлөһөбүт).

-Х -  бу хаһый? (10). Римскэй сыыппара.

-Уон диэн тыл хас дорђоонноох тылый?

-Уон диэн тыл бастакы дорђооно ханныгый? (уо-дифтонг)

-Уон диэн тыл иккис дорђооно ханныгый? (Н-бүтэйдорђоон)

-Уон диэн тыл хас сүһүөхтээђий? (1).

-Уон диэн тылы туттан этии толкуйдуубут.

-Ребус таайабыт:

-С 10                            10 на                           хом10,т                    тол10 Маладьыастар!

-Ођолоор, хонууга (сиргэ) сибэккилэр сыталлар. Онно суоттар бааллар. 10 буолар суоттары булан ађалан, аађан көрдөрөбүт.(ођолор ађалан 5+5=10 диэн этэллэр).

5+5    4+6   6+4   1+9  9+1  8+2  2+8  3+7   7+3 

Сөпкө ађалбыт дуо, маладьыас.

Ким уон диэн тыллаах өс хоһоонун, таабырыны билэрий? Уон уоллаах уһун Уйбаан баар үһү (илии). Киһи барыта уон чулуу дођордоох үһү. (тарбахтар).

 (Таңара уон оччону биэриэђэ. Уол ођо уон эттээх-тириилээх. Уонугар тиийэн улар буолбут).

Колобогу Куобах ыытан кэбиспит. Колобок төкүнүйэн испит, арай көрбүтэ маска тииңчээн олорор эбит.

Тииң эппит:

-Колобок, мин эйигин сиэм.

Колобок:

-Сиэмэ тииң, мин эйигин оонньоотуом, сөп.

Ођолоор, Колобогу кытта оонньуохха (физминутка).

Тииң баһыыбалаабыт, Колобогу сиэбэтэх.

Колобок төкүнүйэн испит Бөрөнү көрсүбүт. Бөрө эппит:

-Колобок, мин эйигин сиэм.

Колобок:

-Сиэмэ бөрө,  миэхэ сорудахта биэр.

Ођолоор, Колобокка көмөлөһүөђүң, ханнык геометрическай эттиктэри билэбитий? Шар, куб, параллелепипед, пирамида, конус, цилиндр.

1 хартыынаны көрөбүт. Фотограф хаартыскађа түһэрбит. Сөптөөх хаартысканы Эльвира булуођа. Сөпкө булла дуо, маладьыас.

2  хартыынађа ханнык эттиктэр баалларый?  Хаартыскаларын Влада булуођа. Сөпкө булла дуо, маладьыас.

Өссө биир сорудахтаах бөрө. Бу ойууну болҕойон көрдүбүт эрэ. Бу туох диэн бэлиэ этэй? - кыра фигура бэлиэтэ (символ), - улахан фигура бэлиэтэ. Ойууну көрөн аахтыбыт эрэ: улахан розовай төгүрүк. 2 ойууну бары эттибит эрэ  (кыра халлаан күөх үс муннук), бу ойууну Алена көрөр (улахан от күөх квадрат),  онтон Юлия  ааҕыаҕа (кыра от күөх квадрат), Яша таайыаҕа (улахан араҕас ньолбуһах), бүтэһик ойууга кыра кыһыл төгүрүк уруһуйдаммыт. Маладьыастар.

Бөрө Колобогу сиэбэтэ. Колобок төкүнүйэн иһэн Эһэни көрүстэ:

-Колобок, мин эйигин сиэм.

Колобок:

-Сиэмэ эһэ,  миэхэ сорудахта биэр.

Эһэ:

-Бу таблицађа туохтар эрэ суруллубуттар, кэпсээ эрэ.

Иитээччи: Ођолоор бу таблицађа туохтар суруллубуттарый? (сыыппаралар). Уоннаахтары аађыахха эрэ (10, 20, 30-100), төттөрү аађабыт (100-10). Аны нууччалыы аа5абыт. Хара точкалары тахсан аађыа Влада. (1-10дылы точкалар суумалара–55). 55 көрдөр эрэ. Маладьыас. Манна хас точка баарый? (97), онтон манна? (70)

Диагоналлыы 1 сађалаан аађыађа Алена. (1, 12, 23 – 100). Аны 91сађалыыр Рафик (91, 82, 73 – 10).

Эһэ Колобогу сиэбэтэх, Колобок төкүнүйэн иһэн Саһылы көрүстэ:

-Колобок, мин эйигин сиэм.

Колобок:

-Сиэмэ саһыл,  миэхэ сорудахта биэр.

Мин хаартыскабын оңоруң эрэ. Оңоробут дуо, ођолоор? Остуолбутугар клеткалаах лиистэр сыталлар. Көнөтүк олоробут, атахпытын көннөрдүбүт. Графическай диктант оҥорбут. Точкаттан сађалыыбыт. Бүттүбүт. Туох таҕыста? (саһыл)

Саһыл:

Наһаа үөрдүм, элбэх да хаартыскаланным. Баһыыбаларың!

Колобок көмөлөспүккүтүгэр махтаммыт уонна сурук суруйбут. Туох диэбитий? МАЛАДЬЫАСТАР!

Манан дьарыкпыт бутэр. Ким тугу гыммытын сөбүлээтэ? (Колобок оонньоппутун, саһылы уруһуйдаабыппын, задача суоттаабыппын…)