Қос сөздер ( қазақ тілі, 4 - сынып)

                                      Қазақ  тілі

Сабақтың тақырыбы: Қос сөздер.
Сабақтың мақсаттары:
а)Білімділік: білім алушыларға қос сөздер туралы теориялық білім бере отырып, оның түрлерін,  жасалу  жолдарын  меңгерту,  қос сөздердің жазылу емлесі туралы түсінік беру;
ә)Дамытушылық: білім алушылардың сөздік қорларын дамыту,  пәнге деген қызығушылықтарын арттыру;
б)Тәрбиелік: білім алушыларды тапсырмалар орындау арқылы білімділікке, ізденімпаздылыққа, тапқырлыққа, алғырлыққа тәрбиелеу.
Оқыту әдістері: түсіндіру, талдау, сұрақ-жауап, тапсырма орындау, тест әдісі.
Оқыту құралдары: интерактивті тақта, үнтаспа   
Оқыту технологиясы: Дамыта оқыту технологиясы.

Сабақтың барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі:   (2 мин)
1. Психологиялық сәт

2. Топқа бөлу  (бағдаршам түсі бойынша)

 ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.   (5 мин)

А)    25 – жаттығу.  Ребустың жауабын айтады. Тауешкі туралы не білетінін әңгімелейді.
Ә)   Тест тапсырмаларын орындау.

1. Күрделі сөздер дегеніміз не?
а) екі немесе одан да көп түбірден жасалған сөздер     Б) бір түбірден жасалған сөздер

2. Сөйлемнен күрделі сөзді тап:   Асқар мая-мая шөп тасыды.

А) Асқар      Ә) мая-мая      Б) тасыды

3.     Біріккен сөздер дегеніміз не?

А) мағынасы бір-біріне қарама-қарсы сөздер   Ә

А)  дефис арқылы жазылады       Ә) бірігіп жазылады             Б) бөлек жазылады

4.     Жер-су аттарын білдіретін біріккен сөздерді ата.

А) Сарыарқа, Сарыағаш      Ә) көкқұтан, аққу          Б) қосаяқ, егеуқұйрық

1. а) екі немесе одан да көп түбірден жасалған сөздер    
2. Сөйлемнен күрделі сөзді тап:   Асқар мая-мая шөп тасыды.
Ә) мая-мая    
3. Біріккен сөздер дегеніміз не?
 Ә) екі немесе одан да көп түбірден жасалған сөз
 4. Біріккен сөздер қалай жазылады?
Ә) бірігіп жазылады            
5.  Жер-су аттарын білдіретін біріккен сөздерді ата.
А) Сарыарқа, Сарыағаш   

ІІІ.   Ой-қозғау:     (3 мин)

Күрделі сөздің түрлерін айту, тақырыпты хабарлау. Тақырып түсіндірмес бұрын «қос» сөзінің мағынасын айту.

-         «Қос» сөзінің мағынасын қалай түсінесіз?     (Екі, екеу дегенді білдіреді)

ІІІ. Жаңа сабақ        (12 мин) 

-         Демек, балалар қос сөздер дегеніміз екі сөздің қосарлануынан жасалады. Жазуда қос сөздердің арасына дефис қойылады.  Мысалы: мая-мая, әке-шеше.

27 – жаттығу. Ауызша орындалады. Өлеңді оқып, күрделі сөздерді табады. Олардың қалай  жасалып тұрғанын айтады. Күрделі сөздің бір сыңарын алып тастап айтып көріп, не байқағандарын айтады.  (Көп деген  мағынаны  білдіреді)

28 – жаттығу. Мақалды жатқа жазып, қос сөздердің астын сызады.  Қос сөздердің  сыңарын алып тастап оқып, қандай өзгерісті байқағандарын айтады.  (Сөйлемнің мағынасы байланыспайды.)

31 – жаттығу.  Қос  сөздердің   жасалуындағы   ерекшеліктер   (Слайд арқылы түсіндіру)

Қайталама қос сөз	Қосарлама қос сөз
Бір сөздің қайталануынан жасалған қос сөздер: мая-мая, қора-қора	Екі сыңарының да мағынасы бар қос сөз:  құрбы-құрдас, ата-ана
Бірінші сыңарына қосымша жалғану арқылы жасалған қос сөздер: бетпе-бет,   жүзбе-жүз,   көзбе-көз	Бір сыңарының мағынасы жоқ сөздер:   бала-шаға, киім-кешек, ескі-құсқы
Екі сыңарына да қосымша жалғану арқылы жасалған қос сөздер: үйді-үйімізге,  біріне-бірі	Екі сыңарының да мағынасы жоқ сөздер:  ығы-жығы, оқта-текте, некен-саяқ
Бірінші сыңары күшейткіш буын арқылы жасалған қос сөздер: сап-сары, әп-әдемі, қып-қызыл

29 – жаттығу. Қос сөздерді оқып шығып, көшіріп жазу. Қос сөздердің құрамындағы сөздерге назар аудару. Өздері қалаған қос сөздерді қатыстырып бірнеше сөйлем құрау.

Сергіту сәті.     (1 мин)

30 – жаттығу. Қарамен жазылған сөздерді қос сөзге айналдырып, сөйлемдерді   көшіріп жазу. Қос сөз сөйлемге қандай мағына үстегенін байқау. Қос сөзді құрап тұрған сыңарларды салыстыру.  (сыңарлары қайталану арқылы жасалып тұр) 

(4 мин)

ІҮ. Шығармашылық тапсырма   (5 мин)

І топ:  33 – жаттығу. Бағыттау белгісі бойынша бір әріп тастап оқып, ішінде қос сөзі бар мақалды табады. ( Баланың бас ұстазы – ата-анасы)

ІІ топ:  Қос сөздердің сыңарын тауып, жазады.

Көре –  (көре)

Көзбе – (көз)

Өз –     (өзімен)

Тәп –   (тәтті)

Құлын – (тай)

Қару – (жарақ)

Қылтың – (сылтың)

ІІІ топ:  Көп нүктенің орнына қос сөз жазып, мақалдарды толықтырады.

1.     Жақсы бала ата-анасын мақтатар,

     Жаман бала ата-анасын қақсатар.

2.     Тамшы тама-тама дария болар.

3.     Үйдің  жылы-суығын қыс түскенде білерсің.

Ойын:   «Бұл ненің дыбысы?».  Ойын ережесі: әр түрлі дыбыстар есту арқылы қос сөзі бар сөйлем құрастырады.    (3 мин)

1.     Судың дыбысы

2.     Сағаттың дыбысы

3.     Трактордың  дыбысы

4.     Қоңыраудың  дауысы

5.     Балғаның  дауысы

6.     Иттің дауысы

Ү. Қорытынды.        (10мин)

І топ: Қос сөздерді топтастыру.  Қос сөздер бойынша түсінгендерін айтады.

ІІ топ: Сәйкестендіру.  Қос сөз бен олардың жасалу жолдарын сәйкестендіреді.

ІІІ топ:  Венн диаграммасы: біріккен сөз бен қос сөзді салыстырып, ұқсастығы мен айырмашылығын айтады.

Үй тапсырмасы: 32-жаттығуды орындау, ережені жаттау.  

Рефлексия: Білім ағашын құрастыру, балалар қол суреті қиылған қағазға сабақ туралы  пікірлерін жазып, ағаш құрастырады.                                                                    

Бағалау:  қар  арқылы